Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 2017 roku

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Lidia Łataś

Protokolant Joanna Jastrzębska-Ciura

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2017 roku w Częstochowie

sprawy A. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o świadczenie przedemerytalne

na skutek odwołania A. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 19 września 2016 roku Nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonemu A. M. prawo do świadczenia przedemerytalnego od 30 sierpnia 2016 roku.

Sygn. akt IV U 1450/16

UZASADNIENIE

Decyzja z dnia 19 września 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił ubezpieczonemu A. M. (M.) prawa do świadczenia przedemerytalnego, ponieważ nie spełnia warunków określonych w art. 2
ust. 1 pkt 5 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, tj. do dnia rozwiązania stosunku pracy nie udowodnił 40-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, lecz 39 lat,
8 miesięcy i 27 dni. Organ rentowy nie uznał okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 24 lipca 1972r. do 28 maja 1976r., ponieważ ubezpieczony oświadczył, iż w trakcie nauki przebywał w internacie. Zamieszkiwanie poza gospodarstwem przez znaczną część roku oraz praca dorywcza w gospodarstwie rolnym w czasie ferii, wakacji dla osób uczących się poza miejscem położenia gospodarstwa rolnego, świadczy jedynie o pracy dorywczej
w gospodarstwie rolnym. Powyższe – zdaniem ZUS - wyklucza uznanie, że ubezpieczony świadczył pracę w gospodarstwie rolnym przez co najmniej 4 godziny dziennie.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony. Domagał się jej zmiany
i przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego. Zarzucał, iż organ rentowy bezzasadnie nie zaliczył do stażu pracy okresów pracy w gospodarstwie rolnym przypadających w latach 1972-1976 w trakcie przerw od nauki w okresach wakacyjnych, ferii i święta, kiedy to ubezpieczony nie przebywał w internacie. Pobyty w domu rodzinnym wiązały się z konieczną pracą w gospodarstwie rolnym rodziców, która nie miała charakteru pracy dorywczej. Była to praca stała o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej w gospodarstwie, szczególnie wzmożona w okresach letnich (wakacje), na które przypadają m.in. sianokosy, żniwa, wykopki, kiedy wykonuje się pracę codziennie od rana do wieczora. Dla potwierdzenia powyższych okoliczności wnosił o przeprowadzenie dowodu
z zeznań świadków.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

A. M. złożył wniosek o świadczenie przedemerytalne w dniu 29 sierpnia 2016r. Ubezpieczony jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna, pobiera zasiłek od co najmniej 6 miesięcy i nie odmówił podjęcia pracy. Wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego wnioskodawca złożył w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez Powiatowy Urząd Pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Ostatnio w okresie od 2 sierpnia 2004r. do 29 lutego 2016r. był zatrudniony w firmie Z. P.U.H. (...) w S., a stosunek pracy został z ubezpieczonym rozwiązany za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę w związku z likwidacją stanowiska pracy. Do dnia rozwiązania stosunku pracy ZUS uwzględnił ubezpieczonemu łączny staż emerytalny w wymiarze 39 lat, 8 miesięcy i 27 dni, w tym 3 miesiące i 3 dni okresów uzupełniających z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 29 maja 1976r. do 31 sierpnia 1976r.

A. M. urodził się (...) i był zameldowany w domu rodzinnym
w S. przy ul. (...) w okresie od 19 sierpnia 1960r. do 22 listopada 1984r. Rodzice ubezpieczonego A. i S. małż. M. byli właścicielami gospodarstwa rolnego o powierzchni 1,109 ha położonego w S.. Gospodarstwo złożone było z kilku kawałków i jedynie jego część znajdowała się za domem. Rodzice ubezpieczonego uprawiali buraki, ziemniaki, zboża, mieli też łąki. Rodzice mieli konia, krowę, oprócz tego cielęta, 2-4 sztuki świń oraz drób. Rodzice ubezpieczonego w latach 1972-1976 zajmowali się tylko pracą w gospodarstwie, nie pracowali zawodowo. Ojciec ubezpieczonego dorabiał sobie jednak przy produkcji beczek. Na terenie gospodarstwa mieszkała również młodsza od ubezpieczonego o 7 lat siostra J.. Ubezpieczony w okresie od 1 września 1971r. do 28 maja 1976r. był uczniem Technikum Budowlanego w T.. W okresie nauki ubezpieczony mieszkał w internacie. Do domu odwołujący przyjeżdżał w każde wolne dni,
w tym w wakacje. W okresie wakacji nigdzie nie wyjeżdżał na wypoczynek i zajmował się wyłącznie pracami w gospodarstwie. Przy inwentarzu zajmował się codziennym obrządkiem, gotowaniem kartofli dla świń, przygotowaniem pasz dla zwierząt, a także kamieniem bydła. Wodę dla gospodarstwa ciągnięto wtedy ze studni i tym również zajmował się odwołujący. Okres wakacji to okres wzmożonych prac polowych. Wnioskodawca brał udział w sianokosach, żniwach. Żniwa odbywały się przy pomocy kosy i sierpa. Sianokosy również odbywały się przy użyciu kosy. Na co dzień używano takich maszyn rolniczych jak brony, pług. Przy żniwach głównie kosił ojciec odwołującego, natomiast on ubierał zboże i układał w snopki, następnie z ojcem zwozili zboże. Przy sianokosach natomiast suszył siano, zgrabiał je, ładował na furmankę, a później przewoził do domu. Przy ziemniakach zajmował się pieleniem, zbieraniem stonki. Ubezpieczony w okresie wakacji wykonywał pracę codziennie co najmniej w wymiarze 4 godzin dziennie. Po ukończeniu nauki w szkole, a przed podjęciem pracy zawodowej, tj. od 29 maja 1976r. do 31 sierpnia 1976r. ubezpieczony bezspornie wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie.

dowód: akta ZUS, zeznania świadków: J. L. (k. 18v akt), J. G. (k. 18v akt), A. P. (k. 19 akt) oraz wyjaśnienia ubezpieczonego
(k. 19 akt).

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. z 2013r. poz. 170 ze zm.) prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn.

Na mocy ust. 3 art. 2 cytowanej ustawy świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1)  nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2)  w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3)  złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Na mocy art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016r., poz. 887 ze zm.) przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jako okresy składkowe: przypadające przed 1 stycznia 1983r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na podstawie zasad określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Powołany przepis stanowi, że okresy te należy traktować jako okresy składkowe, co oznacza iż okresy te mogą być uwzględnione jedynie wówczas, gdy spełnione są rygory wymagane dla okresów składkowych. Taki rygor ustanowiony jest w art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy. Przepis ten zezwala na uznanie za okresy składkowe okresów przypadających przed dniem 15 listopada 1991r., za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne, albo za które nie było obowiązku opłacania takich składek, w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Pracę więc w gospodarstwie rolnym można uwzględnić wtedy, gdy była ona wykonywana w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy.

Należy również wskazać, iż przepis art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy nie jest wyraźnie adresowany do osób objętych ubezpieczeniem społecznym z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym (domowników), reguluje kwestie stażu emerytalnego wymaganego od innych ubezpieczonych niż rolnicy, dla których okres pracy w gospodarstwie rolnym jest okresem zaliczanym wprost, niezależnie od uwarunkowań z ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Implikuje to stwierdzenie niedopuszczalności stosowania wobec osoby, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy, kryteriów objęcia ubezpieczeniem domowników rolnika na podstawie art. 6 ust. 2 ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Wyłączenie przesłanek ubezpieczenia rolniczego pociąga za sobą jednakże konieczność spełnienia wymogów przewidzianych art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach rentach z FUS, o czym była mowa wyżej.

Odnosząc powyższe uwagi do niniejszej sprawy należy uznać, iż ubezpieczony
w okresie od 1 września 1971r. do 28 maja 1976r., w okresach wakacji po ukończeniu 16 roku życia, tj. od 24 lipca 1972r. do 31 sierpnia 1972r. oraz od 1 lipca do 31 sierpnia w latach 1973, 1974, 1975 (łącznie 7 miesięcy i 8 dni) w sposób ciągły pracował w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy. Gospodarstwo rolne rodziców miało powierzchnię ponad 1 ha, hodowali oni zwierzęta oraz prowadzili uprawy. Ubezpieczony w okresie wakacji nigdzie nie wyjeżdżał na wypoczynek i przebywał w domu rodzinnym. Należy mieć przy tym na uwadze, iż w latach 70-tych większość pasz dla zwierząt była wykonywana we własnym zakresie. Brak było kanalizacji i takiej mechanizacji rolnictwa jak to ma miejsce obecnie. Nakład pracy musiał być większy i zajmował zdecydowanie więcej czasu niż analogiczne czynności zajmowałyby aktualnie. Charakter prac w gospodarstwie i wymiar czasu potwierdzony został zeznaniami świadków. Sąd uznał zeznania świadków i wyjaśnienia ubezpieczonego za wiarygodne. Świadkowie byli sąsiadami rodziców ubezpieczonego, jednym ze świadków była siostra ubezpieczonego. Są to osoby posiadające wiadomości z własnych obserwacji. Wiarygodnym jest biorąc pod uwagę wielkość tego gospodarstwa, ilość inwentarza żywego i ilość osób stale wykonujących pracę w tym gospodarstwie, że ubezpieczony wykonywał pracę w tym gospodarstwie w wymiarze co najmniej połowy podstawowej normy czasu pracy, w szczególności biorąc pod uwagę, iż okres wakacji to okres wzmożonych prac, w których uczestniczą wszyscy członkowie rodziny, a prace wykonywane są często od świtu do zmierzchu. Niewątpliwie ubezpieczony
w tym okresie wykonywał pracę w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie.

Przy czym zauważyć należy, iż również sam organ rentowy zdaje się nie mieć wątpliwości, iż w okresach, w których ubezpieczony zamieszkiwał na terenie gospodarstwa i nie miał innych zajęć (szkoła, praca) musiał wykonywać pracę w wymiarze co najmniej 4 godzin dzienne, o czym świadczy uwzględnienie ubezpieczonemu jako okresu uzupełniającego, okresu po ukończeniu nauki w szkole, a przed podjęciem pracy zawodowej, tj. od 29 maja 1976r. do 31 sierpnia 1976r. W ocenie organ rentowego nie można jednak uwzględnić okresów wakacji, bowiem praca w tym okresie ma jedynie charakter pracy dorywczej. Wskazać należy zatem, iż jeżeli praca w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia świadczona była przed dniem 1 stycznia 1983r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, to przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględnia się ten okres, także gdy przypadał on w czasie wakacji szkolnych (art. 10 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 6 ust. 2 lit. a u.e.r.f.u.s.), co oznacza również, iż żadnego znaczenia dla uwzględnienia okresu pracy w gospodarstwie rolnym nie ma wykonywanie pracy stałej czy tylko sezonowej np. w czasie wakacji (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 lutego 2016r., sygn. III AUa 876/15, LEX nr 2031093; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2014r., sygn. III UK 180/13, OSNP 2015/10/139; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2000r., sygn. akt II UKN 155/00, OSNP 2002/16/394).

Po uzupełnieniu wskazanym okresem okresu uznanego wcześniej przez organ rentowy odwołujący legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 40 lat.

Ponieważ ubezpieczony spełnia wszystkie warunki do uzyskania świadczenia przedemerytalnego Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w oparciu o powołane przepisy oraz
art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.