Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Jerzy Pukas

Protokolant: sekr. sądowy Klaudia Talar

przy udziale oskarżyciela publicznego – przedstawiciela Urzędu Celno - Skarbowego w C. - E. S.

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2017 r. sprawy

D. L. s. M. i A. z domu W., ur. (...) w C.

oskarżonego o czyn z art. 108 § 1 kks

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie

z dnia 19 grudnia 2016 r. , sygn. akt IV K 632/16

orzeka:

1.  uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 113 § 1 kks w zw. z art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 kks postępowanie karne wobec D. L. umarza z uwagi na znikomość społecznej szkodliwości zarzucanego oskarżonemu czynu;

2.  kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt VII Ka 171/17

UZASADNIENIE

D. L. został oskarżony o to, że:

będąc (...) Sp. z o.o. urządzał i prowadził w dniach od 18.05.2015 r do 03.06.2015 r. w C. przy ul. (...), loterię fantową wbrew przepisom ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku grach hazardowych

tj. o przestępstwo skarbowe z art. 108 § 1 k.k.s.

Sąd Rejonowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 19 grudnia 2016r. wydanym w sprawie o sygn. akt IV K 632/16 orzekł:

1.  oskarżonego D. L. uznał za winnego tego, że: będąc (...) Sp. z o.o. urządzał i prowadził w dniach od 18.05.2015 r do 03.06.2015 r. w C. przy ul. (...), loterię fantową bez jej zgłoszenia Naczelnikowi Urzędu Celnego w C., tj. uznał go za winnego popełnienia czynu stanowiącego przestępstwo skarbowe z art. 108 § 1 k.k.s. w zw. z art. 7 ust. 1a ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych i za to na podstawie art. 108 § 1 k.k.s. wymierzył mu karę grzywny w wysokości 20 (dwadzieścia) stawek dziennych po 70 (siedemdziesiąt) złotych każda z nich;

2.  na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zobowiązał oskarżonego do pokrycia kosztów postępowania, w tym opłaty w kwocie 140 (sto czterdzieści) złotych oraz wydatków w kwocie 70 (siedemdziesiąt) złotych

Powyższy wyrok w całości i na korzyść oskarżonego zaskarżył jego obrońca, zarzucając wyrokowi:

Obrazę przepisów prawa materialnego tj.:

a)  art. 108 § 1 k.k.s. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, iż urządzanie i prowadzenie loterii fantowej może nastąpić poprzez nieodpłatne nabycie losu pomimo, iż wykładania językowa art. 2 ust. 1 pkt. 9 ustawy o grach hazardowych jednoznacznie wskazuje. iż nabycie losu lub innego dowodu udziału w grze ma charakter odpłatny,

przypadku nie podzielenia powyższego zarzutu:

b)  art. 1 § 1 k.k.s. poprzez jego błędną wykładnie i przyjęcie, iż przekazanie nieodpłatnie biletów wstępu na mecz piłki siatkowej reprezentacji Polski i Iranu w ramach przeprowadzonego konkursu jest czynem społecznie szkodliwym i podlega odpowiedzialności karnej za przestępstwo skarbowe pomimo, iż takie jednorazowe zachowanie oskarżonego nie może stanowić czynu społecznie szkodliwego, a tym samym podlegać odpowiedzialności karnej za przestępstwo skarbowe,

w przypadku nie podzielenia powyższego zarzutu:

c)  art. 10 § 1 k.k.s. poprzez zaniechanie jego zastosowania pomimo, iż oskarżony D. L. pozostawał w błędnym przekonaniu, że urządza konkurs z nagrodami dla mieszkańców C. w związku z meczem piłki siatkowej reprezentacji Polski i Iranu w ramach Pucharu L. Światowej,

W konkluzji skarżący wniósł o:

-

uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu lub umorzenie postępowania

-

ewentualnie

-

o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego - pomimo oczywistej nietrafności podniesionych w niej zarzutów, wskazujących na dopuszczenie się przez Sąd orzekający obrazy prawa materialnego, polegającej na dokonaniu błędnej wykładni przepisów art. 108 § 1 k.k.s. i art. 1 § 1 k.k.s. oraz zaniechaniu zastosowania przepisu art. 10 § 1 k.k.s. - spowodowała ostatecznie uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania karnego wobec D. L., z uwagi na znikomą społeczną szkodliwość czynu przypisanego oskarżonemu.

Na wstępie stwierdzić należy, że w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, dokonał właściwej oceny dowodów, zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 7 k.p.k., jak również dokonał trafnej oceny prawno-karnej przypisanego oskarżonemu czynu i w tym też zakresie Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu I – ej Instancji.

Niemniej jednak stwierdzić należy, że oczywiście bezzasadne są zarzuty obrońcy oskarżonego, wskazujące na obrazę prawa materialnego.

I tak za oczywiście bezzasadny uznać należało zarzut sformułowany w pkt a) apelacji, bowiem ani wykładnia językowa przepisu art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy o grach hazardowych, jak twierdzi skarżący, ani żadna inna, nie pozwala na przyjęcie, że nabycie losu lub innego dowodu udziału w grze ma charakter odpłatny. Zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 2003.12.31) w W. z dnia 26 lutego 2002 r., sygn. akt II SA 2899/00, Biul.Skarb. 2002/3/30) – Dla uznania gry za losową nie ma znaczenia czy los lub inny dowód udziału w grze są odpłatne lub nieodpłatne Fakt, iż nabycie kuponu było nieodpłatne, nie pozbawiało go cech losu loterii fantowej, albowiem również nieodpłatnie nabycie losu jest nabyciem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy o grach hazardowych.

Słusznie też zwraca uwagę Sąd Rejonowy, że stanowisku temu nie sprzeciwia się też wykładnia językowa pojęcia „nabycia”, które można rozumieć jako „kupno czegoś” lecz jak wskazuje również np. internetowy Słownik Języka Polskiego PWN http://sjp.pwn.pl/, można je rozumieć również jako „zyskanie czegoś, zdobycie”, a w tym kontekście odpłatność nie ma już znaczenia.

Chybiony okazał się także podniesiony w pkt b) apelacji zarzut obrazy art. 1 § 1 k.k.s., bowiem brak jest w realiach sprawy podstaw do przyjęcia, że przypisany oskarżonemu czyn nie jest społecznie szkodliwy, skoro – co podnosi skarżący – było to zachowanie jednorazowe, a przekazanie nieodpłatnie biletów wstępu na mecz było nieodpłatne. Te okoliczności mają natomiast niewątpliwie znaczenie przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości tego czynu, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

I wreszcie niezasadny okazał się również zarzut podniesiony w pkt c). Jak słusznie podnosi się w doktrynie (vide - B. K., artykuł, D..P..2000.3.49, Wina w kodeksie karnym skarbowym Teza nr 3) – Aby stwierdzić czy nieświadomość karalności (art. 10 k.k.s.) jest usprawiedliwiona należy w miejsce sprawcy wstawić modelowego dobrego obywatela i zadać pytanie czy ów modelowy obywatel rozpoznałby karalność czynu. Jeśli odpowiedź będzie twierdząca wówczas taka nieświadomość karalności jest nieusprawiedliwiona, a zatem sprawca ponosi winę. [...]

Prawo finansowe zostało unormowane w wielu aktach prawnych dlatego też niekiedy sprawca może powoływać się na to, iż nie miał możliwości uświadomienia sobie karalności czynu. Zatem może podnosić że jego nieświadomość karalności jest usprawiedliwiona. Należy jednak przyjąć za Sądem Najwyższym, że jeżeli na sprawcy w związku z jego działalnością zawodową ciążył obowiązek zaznajomienia się z odpowiednimi przepisami i sprawca w sposób zawiniony tego obowiązku nie wypełnił to nieświadomość karalności czynu nie będzie usprawiedliwiona.

W sprawie niniejszej nie ulega wątpliwości, że na oskarżonym – z uwagi na pełnioną przez niego funkcję (...) Sp. z o.o. – taki obowiązek zaznajomienia się z odpowiednimi przepisami ciążył, a nadto oskarżony dysponował fachową pomocą prawną w swoje firmie, z której, w razie jakichkolwiek wątpliwości, mógł i powinien skorzystać.

Sąd Rejonowy był zatem uprawniony dokonać określonych ustaleń faktycznych i brak jest podstaw do negowania ich prawidłowości, skoro rozstrzygnięcie Sądu meriti oparte zostało na wszelkich możliwych do przeprowadzenia dowodach, ocenionych w sposób swobodny, z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a zatem pozostaje ono pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k.

Z uwagi jednak na kierunek apelacji, na sądzie odwoławczym spoczywał obowiązek wszechstronnej kontroli zaskarżonego wyroku, z punktu widzenia wszystkich podstaw odwoławczych określonych w art. 438 k.p.k., jeśli miałoby to doprowadzić do rozstrzygnięcia korzystnego dla oskarżonego.

Dokonując takiej właśnie kontroli, Sąd II instancji uznał, że Sąd meriti błędnie w realiach niniejszej sprawy ocenił, że czyn oskarżonego cechuje się znaczną społeczną szkodliwością.

Ocena ta ma w tym przypadku o tyle istotne znaczenie, że zgodnie z art. 1 § 2 k.k.s. nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma, a w ocenie Sądu Odwoławczego przepis ten winien być zastosowany w niniejszej sprawy, bowiem ładunek społecznej szkodliwości czynu, którego oskarżony się dopuścił, nie przekracza progu, który pozwalałby go zakwalifikować i napiętnować jako przestępstwo.

Zgodnie z art. 53 § 7 k.k.s., przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu zabronionego bierze się pod uwagę rodzaj i charakter zagrożonego lub naruszonego dobra, wagę naruszonego przez sprawcę obowiązku finansowego, wysokość uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej, sposób i okoliczności popełnienia czynu zabronionego, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonej reguły ostrożności i stopień jej naruszenia.

Przechodząc do oceny zachowania oskarżonego przez pryzmat wskazanych w powołanym przepisie przesłanek społecznej szkodliwości, na wstępie należy zwrócić uwagę, że swoim działaniem oskarżony nie wyrządził żadnej szkody, a jedynym motywem jego działania była chęć rozpropagowania wśród mieszkańców C. wydarzenia sportowego, jakim bez wątpienia był dwumecz reprezentacji polski w piłkę siatkową, z reprezentacją Iranu, działanie to miało charakter jednorazowy, a wygraną rzeczową były jedynie dwie podwójne wejściówki na mecz, o nieznacznej wartości.

Sumując – zachowanie oskarżonego D. L., aczkolwiek formalnie wyczerpało znamiona przypisanego mu przestępstwa, to jednak czyn ten nie charakteryzuje się takim stopniem społecznej szkodliwości, aby należało piętnować go jako przestępstwo.

W tym stanie rzeczy zaskarżony wyrok należało uchylić i na podstawie art. 113 § 1 k.k.s. w zw. z art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. i art. 1 §2 k.k.s. postępowanie karne wobec oskarżonego o zarzucany mu czyn umorzyć.

Podstawę prawną wyroku Sądu Okręgowego, obok powołanych w pkt 1 wyroku przepisów, stanowią także przepisy art. 437 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 3 k.p.k., art. 632 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.