Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 czerwca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił ubezpieczonemu A. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem w pracy.

Decyzja została wydana z urzędu, na podstawie art.6 ust.1 punkt 6 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity Dz.U. z 2009 roku, nr 167, poz.1322 ze zm.) oraz art.12, art.14 ust.2e, art.14 ust.2f, art.57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 roku, poz.748).

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż komisja lekarska ZUS stwierdziła, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony. Wniósł o zmianę decyzji i przywrócenie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

Zaskarżonej decyzji zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że nie spełnia kryteriów uznania go za osobą całkowicie niezdolną do pracy w sytuacji, gdy jego stan zdrowia, stopień naruszenia sprawności organizmu nie pozwala na skuteczne podjęcie i wykonywanie pracy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony A. K. urodził się (...). Ubezpieczony ma wykształcenie zawodowe, jest operatorem obrabiarek skrawających.

(okoliczności bezsporne)

Decyzją z dnia 28 maja 1997 roku Państwowy Terenowy Inspektor Sanitarny w Ł. stwierdził u ubezpieczonego chorobę zawodową – przewlekłe zatrucie rozpuszczalnikami organicznymi pod postacią polineuropatii.

(decyzja – k.12 akt ZUS)

Decyzją z dnia 29 sierpnia 1997 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał ubezpieczonemu prawo do renty inwalidzkiej I grupy w związku z chorobą zawodową.

Do 31 lipca 2001 roku ubezpieczony pobierał rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową, a następnie od 1 sierpnia 2001 roku rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową, nieprzerwanie do 31 sierpnia 2014 roku.

(decyzje - akta ZUS)

W dniu 24 lipca 2014 roku ubezpieczony złożył wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty.

(wniosek – k.239 akt ZUS)

Orzeczeniem z dnia 8 sierpnia 2014 roku lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczony jest nadal częściowo niezdolny do pracy w związku z chorobą zawodową do 30 września 2019 roku.

(orzeczenie – k.243 akt ZUS)

Decyzją z dnia 26 sierpnia 2014 roku Zakład przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.

(decyzja – k.247 akt ZUS)

W dniu 17 kwietnia 2015 roku ubezpieczony został skierowany na badanie lekarza orzecznika celem ustalenia, czy istnieje prawo do renty w związku z chorobą zawodową.

Orzeczeniem z dnia 4 maja 2015 roku lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Po rozpoznaniu sprzeciwu ubezpieczonego komisja lekarska ZUS również stwierdziła, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

(wniosek – k.259, orzeczenia – k.261, k.269 akt ZUS)

U ubezpieczonego rozpoznano śladowe osłabienie zginaczy obu stóp, jako pozostałość po przebytej w 1997 roku polineuropatii toksycznej. U ubezpieczonego nie występują objawy ogniskowe ani ubytkowe ośrodkowego układu nerwowego, nie występują również objawy korzeniowe, nie stwierdzono istotnego pogorszenia funkcji.

Stwierdzone u ubezpieczonego schorzenia neurologiczne nie powodowały w dacie wydania decyzji naruszenia sprawności organizmu, które skutkowałoby całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy.

(opinia biegłego neurologa – k.58-58 odwrót)

Występujące u ubezpieczonego niewielkie osłabienie mięśni zginaczy stóp po przebytej polineuropatii toksycznej nie ogranicza sprawności chodu.

U ubezpieczonego występują wczesne zmiany zwyrodnieniowe lewego stawu biodrowego, zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowego, ostrogi piętowe (górna i dolna) stopy lewej. Ubezpieczony korzysta z zabiegów rehabilitacyjnych ambulatoryjnie, okresowo z powodu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, stóp i stawu biodrowego lewego z dolegliwościami bólowymi bez ograniczenia sprawności.

Schorzenia te nie powodowały w dacie wydania decyzji naruszenia sprawności organizmu, które skutkowałoby całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy.

(opinia biegłego z zakresu rehabilitacji – k.77-79)

U ubezpieczonego stwierdzono osłabienie koncentracji uwagi, osłabienie bezpośredniej pamięci wzrokowej i werbalnej, spowolnienie procesów myślowych, wzmożony krytycyzm wobec własnych możliwości i zachowań oraz osłabienie plastyczności myślenia. Osłabienie sprawności procesów poznawczych i czynności wykonawczych o umiarkowanym stopniu nasilenia świadczy o zmianach organicznych w mózgu powstałych na skutek przebytego zatrucia, istotnie nasilone stanem emocjonalnym. Wyjściowy poziom sprawności intelektualnej ubezpieczonego jest na pograniczu normy. Ubezpieczony prezentuje cechy osobowości bierno – zależnej z objawami obniżonego nastroju, poczuciem bezradności, głównie z powodu sytuacji rodzinnej.

(opinia biegłego neuropsychologa – k.89-89 odwrót)

U ubezpieczonego rozpoznano zaburzenia adaptacyjne w postaci reakcji depresyjno – lękowej z cechami organicznego uszkodzenia centralnego układu nerwowego. Nie stwierdzono głębszych objawów depresyjnych, psychotycznych otępiennych. Zaburzenia funkcji poznawczych nie osiągają poziomu otępienia.

U ubezpieczonego przeważają zaburzenia adaptacyjne związane z aktualną sytuacją rodzinną. Zaburzenia te nie powodują niezdolności do pracy.

(opinia biegłego psychiatry – k.100-102)

Ubezpieczony ma dość dobrą ogólną sprawność, wydolny układ krążenia i układ oddechowy. Ruchomość odcinka szyjnego i L-S kręgosłupa jest dobra, nie występują objawy korzeniowe, ogniskowe, rozciągowe czy ubytkowe. Ubezpieczony ma dobrą koordynację ruchową i zborność. U ubezpieczonego występuje nieznaczne – dyskretne obniżenie siły mięśniowej kończyn dolnych i drżenia palców rąk w stopniu niezaburzającym funkcjonowania.

(opinia biegłego z zakresu medycyny pracy – k.114-123, k.166-168)

U ubezpieczonego rozpoznano obustronne osłabienie słuchu typu odbiorczego. Ubezpieczony ma w pełni zachowaną społeczną wydolność słuchu korygowaną aparatem. Stan słuchu pozwala ubezpieczonemu na swobodną komunikację z otoczeniem.

(opinia biegłego laryngologa – k.201-203)

Ubezpieczony jest zdolny do pracy. Może wykonywać prace na stanowiskach dla osób z drugim poziomem kwalifikacji zawodowych. Ewentualne nasilenie dolegliwości może być leczone w ramach zwolnień lekarskich.

(opinia biegłego neurologa – k.58 odwrót, opinia biegłego z zakresu rehabilitacji – k.79, opinia biegłego psychiatry – k.102, opinia biegłego z zakresu medycyny pracy – k.122-123, opinia biegłego laryngologa – k.203 odwrót)

W dniu 16 sierpnia 2016 roku wykonano u ubezpieczonego rekonstrukcję przyczepu dalszego ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia prawego. Schorzenie to pozostaje bez związku z chorobą zawodową.

(opinia biegłego z zakresu medycyny pracy – k. 166-168)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z ww. dokumentów, których strony nie kwestionowały.

Celem ustalenia czy ubezpieczony jest częściowo bądź całkowicie niezdolny do pracy w związku z chorobą zawodową Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych neurologa, z zakresu rehabilitacji, neuropsychologa, psychiatry, laryngologa i z zakresu medycyny pracy.

Sąd w pełni uznał wartość dowodową opinii złożonych w sprawie oraz podzielił wnioski wypływające z ich treści. Opinie te są kompletne, zostały sporządzone w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej oraz wyniki własnych badań ubezpieczonego.

Biegli dokonali diagnozy schorzeń ubezpieczonego, ocenili ich wpływ na sprawność organizmu i zdolność do wykonywania pracy, odnosząc swoją ocenę do kwalifikacji zawodowych ubezpieczonego oraz do choroby zawodowej.

Pełnomocnik ubezpieczonego nie kwestionował opinii biegłych neurologa, z zakresu rehabilitacji, neuropsychologa i psychiatry, laryngologa. Natomiast wątpliwości zgłoszone przez pełnomocnika ubezpieczonego do opinii biegłego z zakresu medycyny pracy zostały przez biegłego wyjaśnione w opinii uzupełniającej.

Ubezpieczony wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka J. K. na okoliczność ograniczeń w życiu codziennym i pomocy udzielanej ubezpieczonemu w związku z chorobą. Sąd oddalił ten wniosek, bowiem okoliczności na które miałby zeznawać świadek pozostają bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Z tych samych względów Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron. Oddalając te wnioski i dowodowe Sąd miał na uwadze, iż postępowanie w sprawach o świadczenia z ubezpieczenia społecznego w związku z niezdolnością do pracy sprowadza się do oceny stanu zdrowia ubezpieczonego pod kątem zdolności do podjęcia pracy zarobkowej. Ocena naruszenia sprawności organizmu wymaga wiadomości specjalnych i dlatego musi być dokonana przez Sąd po zasięgnięciu opinii biegłych, a nie na podstawie faktów przedstawionych przez świadka czy stronę.

Sąd nie uwzględnił wniosku pełnomocnika ubezpieczonego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego ortopedy. Niewątpliwie w toku postępowania (16 sierpnia 2016 roku) wykonano u ubezpieczonego rekonstrukcję przyczepu dalszego ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia prawego. Schorzenie to jako stanowiące nową okoliczność w sprawie, pozostające bez związku z chorobą zawodową może stanowić podstawę do złożenia wniosku o rentę z ogólnego stanu zdrowia i wymaga badania przez lekarza orzecznika.

Również przedkładana przez ubezpieczonego aktualna dokumentacja medyczna oraz karty zabiegów rehabilitacyjnych nie mają znaczenia dla niniejszego postępowania, bowiem dokumenty te pochodzą z okresu po wydaniu zaskarżonej decyzji i jeśli nawet świadczą o zmianie w stanie zdrowia ubezpieczonego, to mogą być podstawą do złożenia kolejnego wniosku o rentę.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Na wstępie należy wskazać, iż zakres rozpoznania i orzeczenia w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznaczony jest przedmiotem zaskarżonej decyzji organu rentowego. Odwoławczy charakter postępowania przejawia się przede wszystkim w tym, że jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem – w aspekcie materialnym i formalnym decyzji wydanej przez organ rentowy na wniosek lub z urzędu. Jest to postępowanie kontrolne, co oznacza, że badanie legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydania decyzji. Późniejsza zmiana stanu faktycznego nie może stanowić podstawy do uznania decyzji za wadliwą i w konsekwencji tego jej zmiany.

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy. Ponieważ zakres żądania strony w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest limitowany treścią decyzji wydanej przez organ rentowy, w niniejszym postępowaniu nie jest dopuszczalne rozpoznanie żądań, które wykraczają poza zakres zaskarżonej decyzji.

Poza sporem pozostaje okoliczność, iż ubezpieczony miał przyznane decyzją z dnia 26 sierpnia 2014 roku prawo do renty z tytułu częściowej niezdolność do pracy w związku z chorobą zawodową do 30 września 2019 roku.

Zgodnie z treścią art.107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.887) prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie. Przepis ten upoważnia Zakład do dokonywania stałej weryfikacji świadczeń uzależnionych od ustalenia niezdolności do pracy, a badanie lekarskie można przeprowadzić nie tylko na wniosek, ale i z urzędu, więc w istocie w każdym czasie. O zmianach w prawie i wysokości świadczeń rentowych przesądza wynik badania lekarskiego przeprowadzanego przez lekarza orzecznika ZUS (komisję lekarską ZUS), który dokonuje oceny niezdolności do pracy, jej stopnia i trwałości.

Ubezpieczony został skierowany na badania lekarskie do lekarza orzecznika ZUS celem ustalenia uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową, stwierdzoną decyzją z dnia 28 maja 1997 roku.

Zgodnie z treścią art.6 ust.6 ustawy z dnia 30 października 2002 roku ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 roku, poz.1242 ze zm.) z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługuje m.in. renta z tytułu niezdolności do pracy, dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. W myśl art.17 ust.1 i 2 cytowanej ustawy przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (…) do ustalenia wysokości tych świadczeń oraz ich wypłaty stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy. Świadczenia, o których mowa w ust. 1, przysługują niezależnie od długości okresu ubezpieczenia wypadkowego oraz bez względu na datę powstania niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Zgodnie z treścią art.57 punkt 1 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełni łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność powstała w okresach wymienionych w cytowanym przepisie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Brak choćby jednego z warunków wymienionych w art.57 ww. ustawy powoduje brak prawa do świadczenia.

Osobą niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu (art.12 ust.1-3 ww. ustawy).

W definicji niezdolności do pracy ustawodawca dał wyraz powiązaniu prawa do renty z rzeczywistą znaczną utratą zdolności do pracy zarobkowej jako takiej, a częściową niezdolność do pracy powiązał z niezdolnością do pracy w ramach posiadanych kwalifikacji, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy, zaakcentował istnienie potencjalnej przydatności do pracy. Chodzi zatem o zdolność do pracy zarobkowej nie tylko jako zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy, ale zdolność do podjęcia pracy w ogóle, choć z uwzględnieniem rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku, predyspozycji psychofizycznych.

Zdolność do pracy ma dwa elementy: biologiczny (ogólna sprawność psychofizyczna) i gospodarczy (przydatność na rynku pracy). Należało zatem ustalić, czy ubezpieczony jest zdolny do wykonywania pracy w dotychczasowy pełnym zakresie, czy jego kwalifikacje pozwalają na wykonywanie innej pracy, czy dla utrzymania aktywności zawodowej konieczne jest przekwalifikowanie.

Brak możliwości wykonywania dotychczasowej pracy nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy, gdy jest możliwe podjęcie innej pracy (zgodnej z kwalifikacjami lub gdy rokowanie co do przekwalifikowania jest pozytywne).

Częściowa utrata zdolności do pracy zarobkowej nie jest równoznaczna z niemożliwością wykonywania dotychczasowego zatrudnienia lecz oznacza coś więcej, to jest niemożność wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Dopiero zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji i brak rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu stanowią podstawę do przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 1998 roku, II UKN 326/98). Ubezpieczony może być uznany za częściowo niezdolnego do pracy, gdy zachował zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (np. wymagającej niższych albo niewymagającej żadnych kwalifikacji), lecz jednocześnie utracił w znacznym stopniu zdolność do wykonywania pracy, do której posiada kwalifikacje (wyrok Sąd Najwyższego z dnia 15 września 2006 roku, I UK 103/06).

Ubezpieczony domagał się przywrócenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, by ubezpieczony był niezdolny do pracy.

Ubezpieczony ma stwierdzoną chorobę zawodową w postaci przewlekłego zatrucia rozpuszczalnikami organicznymi pod postacią polineuropatii. Obecnie istniejące u ubezpieczonego schorzenia w postaci śladowego osłabienia zginaczy stóp jako pozostałość po przebytej polineuropatii toksycznej bez ograniczenia sprawności chodu, wczesne zmiany zwyrodnieniowe lewego stawu biodrowego, zespół bólowy kręgosłupa oraz ostrogi piętowe lewej stopy, zaburzenia adaptacyjne w postaci reakcji lękowo-depresyjnych u osoby z cechami organicznego uszkodzenia centralnego układu nerwowego, obustronne uszkodzenie słuchu typu odbiorczego nie powodują niezdolności do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji. Ubezpieczony jak wynika z ustaleń Sądu, dokonanych w oparciu o opinię biegłego z zakresu medycyny pracy (który dokonał oceny naruszenia sprawności organizmu ubezpieczonego przy uwzględnieniu wszystkich schorzeń), ubezpieczony ma dość dobrą ogólną sprawność, wydolny układ oddychania i układ krążenia, ma wyrównane parametry krążenia i oddychania, ma dobrą ruchomość odcinka szyjnego oraz lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa (L-S). Zgłaszane przez ubezpieczonego dolegliwości nie mają potwierdzenia w badaniu neurologicznym. Zaburzenia adaptacyjne, które przeważają u ubezpieczonego są związane z jego aktualną sytuacją rodzinną. Zaburzenia te nie powodują utarty zdolność do wykonywania pracy w stopniu znacznym. Także obustronne uszkodzenie słuchu typu odbiorczego, które jest korygowane aparatem pozwala ubezpieczonemu na swobodną komunikację słowną z otoczeniem i nie powoduje niezdolności do pracy.

Reasumując ocena wszystkich zgłaszanych przez ubezpieczonego i opisanych w dokumentacji medycznej dolegliwości prowadzi do wniosku, że ubezpieczony jest zdolny do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Może wykonywać prace poza narażeniem na n-heksan. To ograniczenie, jak wynika z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy, nie jest wystarczające do uznania, iż ubezpieczony jest co najmniej częściowo niezdolny do pracy. W przypadku ewentualnego pogorszenia stanu zdrowia ubezpieczony może korzystać ze zwolnień lekarskich.

Ubezpieczony może również złożyć wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli schorzenia na które cierpi, a które nie pozostają w związku z chorobą zawodową, powodują w znacznym stopniu utratę zdolności do wykonywania pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji.

Wobec ustalenia, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ubezpieczonego.

16.05.2017 r.