Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

D. W. skierowała w dniu 11 lutego 2015 roku (data prezentaty) do Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w W. wniosek o dział spadku po zmarłym w dniu 22 sierpnia 1998 roku S. W. i zniesienie współwłasności w ten sposób, aby udział w ½ części odrębnej nieruchomości lokalu mieszkalnego nr (...) znajdującego się na drugiej kondygnacji w budynku wielomieszkaniowym przy ul. (...) w W., dla którego prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...) przyznać na własność uczestniczce M. W. (1) bez obowiązku spłaty uczestniczki E. F. (1), zaś D. W. przyznać, bez konieczności spłaty E. F. (1) i E. W., następujące ruchomości: brązowy regał z roku 1970 o wartości 100 zł, kanapę z roku 1990 o wartości 100 zł, łóżko z roku 1990 o wartości 50 zł, szafę beżową z płyty pilśniowej o wartości 100 zł, kredens z roku 1960 o wartości 100 zł, stół wraz sześcioma krzesłami z roku 1960 o wartości 100 zł, sofę z obiciem tapicerowanym z roku 1980 o wartości 50 zł, dywan beżowo-brązowy 2,8 m x 1,6 m z roku 1980 o wartości 30 zł, dywan beżowo-granatowy 1,6 m x 1,1 m z roku 1980 o wartości 20 zł, serwantkę z roku 1960 o wartości 50 zł, półkę na książki z płyty pilśniowej o wartości 20 zł, kuchenkę czteropalnikową gazową z elektrycznym piekarnikiem z roku 1990 o wartości 50 zł, elementy zastawy obiadowej z roku 1960 o wartości 50 zł, zastawę obiadową koloru białego z niebieskimi elementami – 12 talerzy głębokich, 12 talerzy płaskich, 12 filiżanek z talerzykami, dzbanek do kawy, waza do zupy, 2 salaterki, talerz duży, cukiernica o wartości 120 zł, zestaw szkła przyciemnianego – 6 kieliszków do wina, 6 kieliszków do wódki, 6 kieliszków do koniaki, 6 szklanek do napojów, dzbanek o wartości 75 zł oraz zastawę kryształową – 12 kieliszków do wódki, 6 kieliszków do wina, 6 szklanek, 6 talerzyków do ciasta, paterę, 2 salaterki, 2 małe gondolki, talerz do ciasta, cukiernicę, karafkę do wódki, 2 wazony o wartości 130 zł (k. 1-2).

W uzasadnieniu wnioskodawczyni wskazała, że w skład masy spadkowej po zmarłym S. W. weszły ruchomości o łącznej wartości 1 315 zł, które zostały wymienione w powyższym akapicie oraz udział w części ½ lokalu nr (...) położonym przy ul. (...) w W.. Składająca pismo wszczynające w sprawie oceniła obecną wartość mieszkania na kwotę 250 000,00 zł, zaś łączną wartość masy spadkowej na kwotę 126 315,00 zł. Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy – Pragi w Warszawie z dnia 3 sierpnia 1999 roku, sygn. akt. II Ns 907/99 spadek odziedziczyły: żona zmarłego – E. W. oraz jego dwie córki – D. W. i E. F. (1) – wszystkie w częściach równych. Umową darowizny sporządzoną w formie aktu notarialnego w dniu 14 października 2014 roku, Rep A nr 7227/2014, E. W. i D. W. przekazały swoje udziały w mieszkaniu położonym przy ul. (...) w W. na rzecz M. W. (1) (córki D. W.). Wnioskodawczyni uzasadnia, iż ze względu na fakt posiadania przez M. W. (2) udziału w 5/6 części wskazanej nieruchomości, zasadne jest zniesienie współwłasności pomiędzy M. W. (1) i E. F. (1) poprzez przyznanie udziału wynoszącego 1/6 całości lokalu uczestniczce M. W. (1). Dodatkowo podnosi, że E. F. (1) jeszcze za życia spadkodawcy otrzymała od rodziców – E. W. i S. W. wykupione z ich środków mieszkanie położne przy Placu (...) w W. (obecnie Plac (...)). Wolą rodziców było równe traktowanie córek i przyznanie każdej z nich po mieszkaniu. Wnioskodawczyni natomiast wnosi o przyznanie przysługującej jej, zgodnie z wolą rodziców, nieruchomości córce - M. W. (1). W odniesieniu do ruchomości pozostawionych po zmarłym wyrażona została przez E. W. – której udział w nich wynosi 4/6, chęć ich przekazania wnioskodawczyni oraz bezcelowość faktycznego podziału omawianych przedmiotów. Podniesione zostało również rozdysponowanie przez spadkodawcę swojego majątku za życia oraz poczynienie darowizn na rzecz E. F. (1) (k. 3-6).

Pismem z dnia 6 maja 2015 roku (data prezentaty) uczestniczka E. W. przyłączyła się do wniosku D. W., nie kwestionując oznaczonych przez wnioskodawczynię wartości nieruchomości i ruchomości (k. 30).

W uzasadnieniu w/w pisma, zasadniczo powielona została argumentacja zawarta we wniosku wszczynającym niniejsze postępowanie. Małżonka spadkodawcy wskazała na posiadanie wraz z mężem woli zapewnienia mieszkania każdej z córek. Przyznała również, że mieszkanie przy ul. (...) darowane E. F. (1) zostało wykupione przez K. W. (matkę spadkodawcy) za środki przekazane jej przez S. W. z małżonką. E. F. (1) nabyła w/w nieruchomość na podstawie dziedziczenia testamentowego w dniu 4 maja 1987 roku – po śmierci K. W.. Uczestniczka wskazała również, że z uwagi na fakt, iż mieszkanie przeznaczone dla D. W. było o 10 m ² większe od przekazanego E. F. (1), wraz z mężem chcieli wyrównać tę okliczność E. F. (1). Z tego też względu, ze spadku odziedziczonego przez E. W. po cioci E. B., E. F. (1) otrzymała 35 000,00 niemieckich marek, zaś D. W. 15 000 niemieckich marek. Podnosi również, że gdy po sprzedaży mieszkania przy ul. (...), E. F. (1) była w trakcie budowania domu w miejscowości B., D. W. przekazała jej książeczkę mieszkaniową w celu jej zwaloryzowania na budowę domu (k. 31-34).

Pismem z dnia 12 maja 2015 roku (data prezentaty) uczestniczka M. W. (1) poparła wniosek o dział spadku i zniesienie współwłasności skierowany przez D. W., nie zakwestionowała wartości masy spadkowej i składających się na nią przedmiotów, w uzasadnieniu swego pisma przytaczając okoliczności wskazane wcześniej przez D. W. i E. W. (k. 44-46).

W odpowiedzi na wniosek z dnia 12 sierpnia 2015 roku (data prezentaty), uczestniczka E. F. (1) wniosła o ustalenie, że w skład masy spadkowej po S. W., oprócz składników majątkowych wymienionych we wniosku wnioskodawczyni, wchodzą również następujące ruchomości: 2 lodówki, telewizor, 2 pralki, srebrna stopka ułańska wraz z talerzykiem, srebrna cukiernica, zestaw 3 kieliszków srebrnych, wazonik, rękojeść szabli ułańskiej, ryngraf, 2 bagnety, drewniana maczuga oraz o ustalenie udziału E. F. (1) w 1/3 części całości majątku masy spadkowej i w 1/6 co do części zniesienia współwłasności w/w rzeczy i praw. Oznaczona uczestniczka wniosła również o dokonanie działu spadku i zniesieniu współwłasności nieruchomości przy ul. (...) w W. oraz ruchomości wymienionych w omawianym piśmie i we wniosku D. W., w ten sposób, żeby przyznać na własność uczestniczce postępowania M. W. (1) wszystkie składniki masy spadkowej z koniecznością dokonania spłaty na rzecz E. F. (1) w wysokości 45 000,00 zł z tytułu udziału w w/w nieruchomości i kwotę 900,00 zł za udział w ruchomościach. W uzasadnieniu pisma, uczestniczka zakwestionowała fakt otrzymania od swoich rodziców mieszkania przy ul. (...) w W., wskazując że nabyła je w drodze dziedziczenia po zmarłej od swojej babki K. W. i nie widzi podstaw do rezygnacji z przysługującej jej części udziału (k. 48-48).

Podczas przesłuchania na rozprawie w dniu 5 października 2015 roku, D. W. potwierdziła okoliczności wskazywane wcześniej w złożonym przez siebie wniosku oraz pismach wniesionych w sprawie przez uczestniczki E. W. i M. W. (1). Podniosła również, że przedmioty wskazane jako ruchomości przez E. F. (1) otrzymała E. W., która była pielęgniarką i opiekowała się pacjentem, który był ułanem J. i w dowód wdzięczności przekazał jej omawiane przedmioty. W analogiczny sposób zeznała również uczestniczka E. W. (k. 74-76).

E. F. (1) zeznała, że dopiero z pisma złożonego w niniejszym postępowaniu dowiedziała się, że wolą matki było przekazanie siostrze mieszkania przy ul. (...) w W.. Informuje, że D. W. otrzymała pomoc finansową od rodziców przy wykończeniu mieszkania mieszczącego się przy ul. (...), zaś sama otrzymała kwotę 5 000,00 marek na zakup działki i budowę domu, a środki z książeczki mieszkaniowej zostały podzielone pomiędzy siostry. Wskazuje, że ustalone zostało, iż otrzyma mieszkanie od babci, zaś rodzice prowadzili książeczkę mieszkaniową i D. W. miała dostać mieszkanie albo przygotowane miało zostać dla niej lokum. Podniosła również, że spadkodawca także pomagał przy opiece nad ułanem J. i wartościowe przedmioty zostały przekazane wspólnie rodzicom uczestniczki (k. 76-77).

Pismem z dnia 20 lutego 2016 roku, uczestniczka E. W. wniosła o zaliczenie na poczet masy spadkowej kosztów wesela E. F. (1), które odbyło się w 1987 roku i zostało w połowie pokryte ze środków należących do E. W. i S. W., kosztów poniesionych w 1986 roku w związku z pogrzebem K. W., które przekroczyły zasiłek pogrzebowy, kosztów pogrzebu i pomnika spadkodawcy, ponad zasiłek pogrzebowy z ZUS – poniesionych przez E. W., srebrnej cukiernicy po babci K. W. i radia z lat 50-tych, które otrzymała E. F. (1) (k. 114). W omawianym piśmie uczestniczka odniosła się do zeznań E. F. (1) na rozprawie w dniu 5 października 2015 roku. Podniosła, że wraz z mężem posiadali jedną książeczkę oszczędnościową, zaś opiekę nad ułanem sprawowała samodzielnie, bez pomocy spadkodawcy (k. 114-123).

W dniu zakończenia postępowania wnioskodawczyni podtrzymała wcześniejsze stanowisko, wnosząc o rozłożenie ewentualnej spłaty udziału we współwłasności na rzecz E. F. (1) na okres 10 lat. Uczestniczki E. W. i M. W. (1) poparły stanowisko wnioskodawczyni. Uczestniczka E. F. (1) zmodyfikowała swoje stanowisko w sprawie, odstępując od uznania jako składników majątku wspólnego przedmiotów wskazanych w piśmie z dnia 12 sierpnia 2015 roku, podtrzymując zaś stanowisko w pozostałym zakresie (k. 237-239).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spadkodawca S. W. zmarł w dniu 22 sierpnia 1998 roku w W.. Po jego śmierci, w wyniku przeprowadzonego postępowania spadkowego stwierdzono, że spadek po zmarłym nabyli na podstawie dziedziczenia ustawowego: żona zmarłego – E. W. oraz córki E. F. (1) i D. W. w częściach równych, każda po 1/3 spadku (dowód k. 18 dołączonych akt o sygn. 907/99 postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy – Pragi w Warszawie z dnia 3 sierpnia 1999 roku, sygn. II Ns 907/99; okoliczność bezsporna).

W skład masy spadkowej pozostawionej w chwili śmierci przez zmarłego, której łączna wartość – z uwzględnieniem obecnych cen – oszacowana została na kwotę 117 555,00 zł weszły: udział wynoszący ½ prawa własności lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w W., przy ul. (...) dla którego Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą nr (...) i którego wartość według stanu na dzień 22 sierpnia 1998 roku i cen obecnych wynosi 116 440 zł (dowód k. 170-196 – opinia biegłego sądowego ds. wyceny nieruchomości; okoliczność bezsporna) oraz ½ udziału w ruchomościach, których łączna wartość wynosi 1 115 zł, tj.: brązowy regał z roku 1970 o wartości 100 zł, kanapa z roku 1990 o wartości 100 zł, łóżko z roku 1990 o wartości 50 zł, szafa beżowa z płyty pilśniowej o wartości 100 zł, kredens z roku 1960 o wartości 100 zł, stół wraz sześcioma krzesłami z roku 1960 o wartości 100 zł, sofa z obiciem tapicerowanym z roku 1980 o wartości 50 zł, dywan beżowo-brązowy 2,8 m x 1,6 m z roku 1980 o wartości 30 zł, dywan beżowo-granatowy 1,6 m x 1,1 m z roku 1980 o wartości 20 zł, serwantka z roku 1960 o wartości 50 zł, półka na książki z płyty pilśniowej o wartości 20 zł, kuchenka czteropalnikowa gazowa z elektrycznym piekarnikiem z roku 1990 o wartości 50 zł, elementy zastawy obiadowej z roku 1960 o wartości 50 zł, zastawa obiadowa koloru białego z niebieskimi elementami – 12 talerzy głębokich, 12 talerzy płaskich, 12 filiżanek z talerzykami, dzbanek do kawy, waza do zupy, 2 salaterki, talerz duży, cukiernica o wartości 120 zł, zestaw szkła przyciemnianego – 6 kieliszków do wina, 6 kieliszków do wódki, 6 kieliszków do koniaki, 6 szklanek do napojów, dzbanek o wartości 75 zł oraz zastawa kryształowa – 12 kieliszków do wódki, 6 kieliszków do wina, 6 szklanek, 6 talerzyków do ciasta, paterę, 2 salaterki, 2 małe gondolki, talerz do ciasta, cukiernicę, karafkę do wódki, 2 wazony o wartości 130 zł (k. 1-2 – wycena dokonana przez wnioskodawczynię; okoliczność niekwestionowana przez uczestników). Sąd uznał, że omawiane przedmioty wraz z nieruchomością usytuowaną przy ul. (...) w W. stanowiły współwłasność małżonków S. W. i E. W. w rozumieniu art. 31 § 1 k.r.o.

M. W. (1) posiada obecnie udział w wysokości 5/6 własności mieszkania przy ul. (...) w W., gdyż E. W. przepisała na nią przysługujące jej 4/6 udziału w nieruchomości, a D. W. przekazała swój udział w wysokości 1/6 (dowód k. 10-16 odpis aktu notarialnego z dnia 14 października 2014 roku Rep A Nr 7227/2014). .

Uczestniczka E. F. (1) na mocy dziedziczenia ustawowego nabyła w całości spadek, w skład którego weszło mieszkanie przy ul. (...), po zmarłej w dniu 29 stycznia 1986 roku babci K. W. (dowód k. 55-57 odpis postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy – Pragi z dnia 4 maja 1989 roku, sygn. I Ns 130/87). E. F. (1) w spadku po K. W. otrzymała również srebrną cukiernicę.

Uczestniczka E. W. odziedziczyła spadek po zmarłej w 1991 roku cioci E. B.. Część odziedziczonych środków rozdzieliła pomiędzy córki: D. W. i E. F. (1) (dowód: twierdzenia stron w trakcie postępowania).

Koszty pogrzebu zmarłego S. W. zostały sfinansowane przez małżonkę – E. W. ze środków własnych. E. W. wraz z małżonkiem S. W. ponieśli również koszty związane z pochówkiem K. W., weselem E. F. (1) oraz przekazali córce – D. W. książeczkę mieszkaniową, która ta następnie darowała E. F. (1).

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1035 k.c., jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego artykułu. Również w myśl art. 688 k.p.c. Do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i 3 k.p.c.

Stosownie z art. 211 k.c., każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Natomiast w myśl art. 212 k.c., jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne.

Zgodnie z art. 684 k.p.c., skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd. Stosownie zaś do treści art. 686 k.p.c., w postępowaniu działowym sąd rozstrzyga także o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na spadek nakładów.

Stosownie do art. 31 § 1 k.r.o., z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte współwłasnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Są to min. przedmioty nabyte poprzez dziedziczenie, zapis lub darowiznę (art. 33 pkt 2 k.r.o.).

W myśl art. 1039 § 1 k.c., jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn, zapisów windykacyjnych, chyba że z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna lub zapis windykacyjny zostały dokonane ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia. Zgodnie zaś z art. 922 § 3 k.c., do długów spadkowych należą koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku.

Stosownie do treści art. 212 § 3 k.c., jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.

W ocenie Sądu wniosek M. Z. zasługiwał na częściowe uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd obowiązany był ustalić składniki zaliczające się do

masy spadkowej po zmarłym S. W.. Należy wskazać, że skład majątku wspólnego małżonków jak i masy spadkowej ustala się według stanu na datę orzekania. Oznacza to, że nie uwzględnia się tych składników, które zostały skutecznie zbyte przed datą orzekania. Ponadto Sąd ustalił błędne wskazanie wnioskodawczyni, jakoby przedmioty gospodarstwa domowego były wyłączną własnością zmarłego. Ruchomości wymienione we wniosku służyły wspólnemu użytkowi domowników, dlatego też ustalono, iż spadkodawcy przypadała w udziale ½ ich własność.

W toku niniejszej sprawy bezspornym było, że E. W. zbyła w ramach darowizny przysługujący jej z tytułu wspólności majątkowej małżeńskiej i z tytułu spadkobierania po mężu udział wynoszący łącznie 4/6 w prawie własności mieszkania położonego przy ul. (...) w W.. Podobnie D. W. zbyła przysługujący jej z tytułu dziedziczenia udział 1/6 w tymże lokalu. Ważność i skuteczność tego rozporządzenia nie była przez strony niniejszego postępowania kwestionowana. Skutkiem tego zaś należało przyjąć, że w skład majątku wspólnego S. W. i E. W. w dacie orzekania nie wchodził już w/w lokal mieszkalny. Nie zaistniał również spór co do tego, że pozostały udział w nieruchomości wynoszący 1/6 jej części, który stosownie do spadkobierania po S. W. winien przypaść E. F. (1), należał już wyłącznie do S. W.. Z tego też powodu, Sąd nie wymienił tego składnika majątku jako części majątku wspólnego. W skład małżeńskiej współwłasności majątkowej, w rozumieniu art. 31 § 1 k.r.o., wchodziły zaś ruchomości wymienione we wniosku, co do których strony były zgodne. Ze względu na modyfikację stanowiska uczestniczki E. F. (1) nie było już również sporu co do tego, że w skład majątku wspólnego nie wchodziły ruchomości wymienione w jej piśmie z dnia 12 czerwca 2015 roku, na które składały się głównie przedmioty otrzymane od ułana J..

Z kolei w skład spadku po S. W. wchodziła ½ ruchomości wymienionych we wniosku oraz 1/6 udziału w mieszkaniu położonym przy ulicy (...) w W.. Jak już wskazano nie było wątpliwości, co do tego, że na chwilę orzekania pozostały udział w tym lokalu pochodził już wyłącznie z majątku tej osoby i należy rozstrzygnąć o przydzieleniu tego udziału w ramach działu spadku.

Rozstrzygając zaś o tym komu w ramach podziału majątku, działu spadku i zniesienia współwłasności przyznać ujawnione składniki majątku Sąd kierował się stanowiskami stron, które w tym zakresie były zgodne. W przekonaniu Sądu sposób dokonania podziału i zniesienia współwłasności jest zgodne z prawem i dopuszczalne, winno jednak w okolicznościach niniejszej sprawy doprowadzić do spłaty udziałów E. F. (1) zgodnie z jej stanowiskiem zajętym w sprawie. Zebrany w sprawie materiał dowodowy i stanowiska stron wykluczały inne rozstrzygnięcie. W ocenie Sądu brak możliwości osiągnięcia porozumienia i trwający pomiędzy stronami konflikt – co w toku postępowania zostało zgodnie przyznane przez uczestników, współposiadanie, w ocenie Sądu, nie leżało w interesie żadnego ze spadkobierców.

Jakkolwiek zdaniem Sądu nie ulegało wątpliwości, że małżonkowie W. jeszcze za życia S. W. zaplanowali sposób podziału zgromadzonego przez nich majątku pomiędzy ich dzieci i zabezpieczenia ich przyszłości to jednak sposób w jaki to w rzeczywistości się dokonało wykluczył zastosowanie w niniejszej sprawie przepisów prawa pozwalających na skompensowania spłat i dopłat powstających na skutek działu spadku. Zgodnie z art. 1039 § 1 k.c. spadkobiercy są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn oraz zapisów windykacyjnych. Przepis ten jednoznacznie dotyczy wyłącznie darowizn dokonanych przez spadkodawcę, nie dotyczy on zaś darowizn pochodzących od innych osób. Tymczasem w niniejszej sprawie bezsporne było, że mieszkanie przy ul (...) w W. (obecnie Plac (...)) zostało zapisane uczestniczce E. F. (1) w testamencie przez babcię K. W.. Mieszkanie to nigdy nie było własnością ani S. W. ani E. W.. Z tego też powodu nie mogło zostać wzięte pod uwagę w niniejszym postępowaniu. W tym miejscu należy zauważyć, że wolę zmarłego powinno się jak najpełniej uwzględnić przy interpretacji sporządzonego przez niego testamentu, a przepisy regulujące kwestię działu spadku w ogóle takiej możliwości nie przewidują. Jeśli spadek został nabyty na podstawie ustawy to przy późniejszym dziale spadku wola spadkodawcy nie jest w ogóle objęta zakresem kognicji Sądu.

Podobnie bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawała kwestia marek niemieckich jakie miała otrzymać E. F. (1) od E. W.. Całkowicie bezsporne i dodatkowo wykazane złożonymi do akt sprawy było to, że te środki pieniężne pochodziły ze spadku jaki E. W. otrzymała po swojej cioci. Pieniądze te stanowiły zatem jej majątek osobisty, a nie majątek wspólny jej i S. W.. Jakkolwiek więc decyzja o ich darowaniu E. F. (1) mogła pochodzić od obojga małżonków tak nie ulega żadnej wątpliwości, że nie była to darowizna pochodząca z majątku S. W. w jakiejkolwiek części.

Odnośnie zaś książeczki mieszkaniowej ze stanowiska D. W. i zebranego w sprawie materiału wynika, że książeczka mieszkaniowa została najpierw darowana D. W., a dopiero ona darowała ją E. F. (1). Także więc w tym przypadku nie może być mowy o dokonaniu darowizny przez S. W. na rzecz E. F. (1).

Sąd przy ustalaniu wzajemnych rozliczeń i spłat nie uwzględnił także nakładów jakie E. W. miała poczynić na remont mieszkania przy ul. (...) w W., kosztów wesel E. F. (1), kosztów pogrzebu K. W. i S. W.. Wysokość nakładów, koszty wesel i koszty pogrzeby K. W. nie zostały w żaden sposób wykazane. W okolicznościach opisanych w niniejszej sprawie nie sposób też potraktować kosztów wesela jako darowizny na rzecz E. F. (1), w przekonaniu Sądu był to normalny wydatek poniesiony przez rodziców na rzecz własnego dziecka. Koszty pogrzebu K. W. w ogóle nie miały zaś znaczenia, skoro postępowanie nie dotyczy w żaden sposób jej majątku. Koszty związane z remontem mieszkania przy Ł. pozostawały bez znaczenia w sytuacji gdy E. W. zbyła darowizną cały swój udział w tym mieszkaniu. To M. W. (1), gdyby dokonała nakładów w tym mieszkaniu, mogłaby się domagać skompensowania ich wysokości z zasądzoną na rzecz E. F. (1) kwotą. Z kolei koszty pogrzebu spadkobiercy stanowią dług spadkowy, spadkobierca który go poniósł może domagać się jego stosunkowego zwrotu od osoby na rzecz, której zostaną przyznane składniki wchodzące w skład spadku albo pomniejszenia kwoty zasądzonej od niej na rzecz innego spadkobiercy. W niniejszej sprawie żadna z tych konfiguracji nie zachodzi, E. W. ani nie została obciążona obowiązkiem spłaty na rzecz E. F. (1) ani nie żądała w ogóle od D. W. spłaty jej udziałów w ruchomościach, przydzielonych tej uczestniczce.

Ustalając wysokość spłat Sąd miał na uwadze opinię biegłego co do wartości mieszkania, która nie była kwestionowana oraz wartość ruchomości wskazaną we wniosku, która to wartość również nie była kwestionowana. Mając zaś na uwadze fakt, że udział w mieszkaniu został przyznany na własność M. W. (1), to ona winna spłacić E. F. (1) z tego udziału, a skoro ruchomości zostały przyznane D. W. to ona powinna spłacić E. F. (1) z jej udziału w nich. Uczestniczka E. W. przyłączyła się do wniosku o nie zasądzanie na jej rzecz spłat z tytułu jej udziałów w ruchomościach.

Stosownie zaś do przepisu art. 212 § 3 k.c., ustalił terminy i sposób płatności kwot zasądzonych tytułem spłaty. W odniesieniu do spłaty od D. W. Sąd miał na względzie fakt, że jest to kwota tak mała, że nie będzie ona miała problemów z jej uiszczenie w standardowo przyjmowanym w takim przypadku terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia. Co do spłaty od M. W. (1) Sąd termin ten wydłużył do 3 miesięcy. Uiszczenie przez nią takiej kwoty w terminie 1 miesiąca jest w przekonaniu Sądu nierealne, przy tym jej niewielkie możliwości oszczędzania wykluczają sens rozłożenia tego świadczenia na raty. Nawet przy ustaleniu ich w najniższej możliwej wysokości (biorąc pod uwagę, że okres spłaty nie może wynosić więcej jak 10 lat) wątpliwe jest przy deklarowanej przez nią zdolności oszczędzania, wywiązywanie się z takiego obowiązku. Albo więc w terminie 3 miesięcy uczestniczka znajdzie sposób na spłatę E. F. (1) np. uzyskując kredyt pod hipotekę mieszkania, albo będzie się musiała liczyć z egzekucją tej kwoty z jej majątku. Zupełnie zaś niezrozumiały w warunkach niniejszej sprawy był wniosek D. W. o rozłożenie ewentualnej kwoty zasądzonej od niej na rzecz E. F. (1) w ramach spłaty udziałów w mieszkaniu, w sytuacji gdy D. W. ani nie przysługiwał już udział w tym mieszkaniu ani nie wnosiła o przyznanie go na jej własność.

Rozstrzygając o kosztach postępowania Sąd zważył, że podług art. 520 § 1 k.p.c. każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Ustawodawca, wprowadzając powyższe unormowanie miał na względzie, iż w postępowaniu nieprocesowym nie występują przeciwne sobie podmioty w rozumieniu art. 98 k.p.c. Taka zależność pomiędzy uczestnikami postępowania sensu largo wyklucza zatem zastosowanie art. 98 § 1 k.p.c. opartego na kontradyktoryjności postępowania procesowego i nieuniknionym podziale na stronę wygrywającą i przegrywającą spór. W postępowaniu niespornym (Ns) rzeczone rozróżnienie nie występuje, gdyż, co do zasady, każdy z uczestników, w tym również wnioskodawca, posiada „równy” interes prawny w przeprowadzeniu takiego postępowania względem pozostałych podmiotów partycypujących w sprawie i w konsekwencji, winien ponosić koszty swojego udziału w omawianym rodzaju postępowań. Takie ujęcie z jednej strony nie pozwala na dochodzenie od pozostałych uczestników zwrotu kosztów poniesionych w sprawie, z drugiej zaś chroni uczestników przed roszczeniem o zwrot kosztów, tak typowym dla postępowania procesowego. Innymi słowy, każdy uczestnik postępowania niespornego pokrywa koszty poszczególnych czynności koniecznych do osiągnięcia zamierzonego celu we własnym zakresie i nie może żądać obarczenia tym ciężarem pozostałych uczestników.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie, której prawomocne zakończenie leżało w równym interesie uczestników postępowania sensu largo, jako zmierzającej do uregulowania kwestii dziedziczenia spadku po zmarłym, nie istniały podstawy do zastosowania dyspozycji art. 520 § 2 i 3 k.p.c. Sąd miał tutaj na uwadze fakt, że co do zasady wszystkie strony niniejszego postępowania miały zbieżne interesy, dążyły do dokonania podziału majątku, działu spadku i zniesienia współwłasności. Ponadto należało pamiętać, że także co do najistotniejszych kwestii strony ostatecznie były zgodne, zarówno co do składu majątku jak i co do sposobu podziału majątku, działu spadku i zniesienia współwłasności. W takich zaś przypadkach ustawodawca w przepisie art. 520 § 1 k.p.c. przewidział zasadę, zgodnie z którą strony ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Dlatego też, Sąd w oparciu o art. 520 § 1 k.p.c., stwierdził, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie oddalając wzajemne wnioski stron o zasądzenie kosztów postępowania – jak w pkt IV postanowienia.

Całkowite koszty postępowania o dział spadku i zniesienie współwłasności wyniosły w niniejszej sprawie 2 484,48 zł, w związku z czym należało obciążyć strony w równych częściach i nakazać pobranie od wnioskodawczyni D. W. i uczestniczek E. W., M. W. (1) i E. F. (2) kwot po 621,12 zł na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi Północ w W. tytułem kosztów sądowych, o czym orzeczono w pkt V.

Na koniec jeszcze raz trzeba podkreślić, że rolą Sądu w postępowaniu o dział spadku nie jest uwzględnienie ostatniej woli spadkodawcy, wola ta ma znaczenie w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku (może mieć znaczenie w postępowaniu o zachowek), ale wyłącznie gdy doszło do jej prawidłowego wyrażenia w formie ważnego testamentu. Jeśli spadkodawca zmarł nie pozostawiając testamentu i nie rozdzielając przed śmiercią swojego majątku pomiędzy swoich spadkobierców to w sprawie o dział spadku jest już na to za późno. A nie jest winą Sądu, że najbliższa rodzina, siostry i mama nie są w stanie się ze sobą porozumieć i uszanować woli zmarłego, której ten nie wyraził w sposób umożliwiający prawne rozstrzygnięcie kwestii dziedziczenia.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie przytoczonych przepisów, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować.

2.  Odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem doręczyć uczestniczce – E. F. (1) (osobiście – nie pełnomocnikowi) oraz pełnomocnikowi wnioskodawczyni.

3.  Akta do decyzji wraz z korespondencją lub odłożyć do zakończonych po dołączeniu z.p.o.

SSR Bartosz Grajek

Dnia 20.02.2017 r.