Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 września 2013 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa A. N. (1)

przeciwko A. N. (2)

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 11 kwietnia 2013 r. sygn. akt IV RC 102/13

postanawia:

uchylić zaskarżony wyrok i umorzyć postępowanie w sprawie.

UZASADNIENIE

Powód A. N. (1) wniósł o zasądzenie alimentów od dziadka ze strony ojca powoda - A. N. (2) w kwocie po 350 złotych miesięcznie. Wskazywał, że jego ojciec N. N. jest zobowiązany alimentacyjnie wobec niego w kwocie po 350 złotych miesięcznie, ale nie wywiązuje się z tego obowiązku.

Pozwany A. N. (2) wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Białymstoku zasądził tytułem alimentów od pozwanego A. N. (2) na rzecz powoda A. N. (1) kwotę 150 złotych miesięcznie poczynając od dnia 7 lutego 2013 roku, płatne z góry do dnia 10-go każdego miesiąca do rąk powoda z 13% w stosunku rocznym w razie zwłoki w płatności kolejnych rat, oddalił powództwo w pozostałym zakresie, nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Białymstoku) kwotę 90 złotych tytułem brakującej opłaty sądowej i nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód A. N. (1) jest synem A. Ł. i N. N. i wnukiem pozwanego A. N. (2). A. Ł. i N. N. byli małżeństwem i z tego związku mają syna A. N. (1), urodzonego w dniu (...). Wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 27 lutego 2004 roku w sprawie(...) rozwiązano przez rozwód związek małżeński A. N. (3) (obecnie Ł.) i N. N. bez orzekania o winie stron. Podwyższono także alimenty na rzecz małoletniego wówczas A. N. (1) do kwoty po 250 złotych miesięcznie oraz rozstrzygnięto o władzy rodzicielskiej A. N. (1) ograniczając ją do współdecydowania w sprawach edukacji syna. Następnie alimenty przyznane w wyroku rozwodowym zostały wyrokiem Sądu Rejonowego w Sokółce z dnia 14 października 2009 roku w sprawie (...) podwyższone do kwoty po 350 złotych miesięcznie. Ojciec powoda nie realizuje obowiązku alimentacyjnego dobrowolnie. Alimenty nie są również wypłacane z funduszu alimentacyjnego. Zadłużenie N. N. z tytułu alimentów na dzień 27 listopada 2012 roku wynosiło 16.847,25 złotych na rzecz wierzyciela oraz 5.907,77 złotych na rzecz Funduszu Alimentacyjnego plus odsetki od tych kwot.

Sąd I instancji ustalił też, że powód A. N. (1) ma obecnie 18 lat. Mieszka wspólnie z matką oraz jej drugim mężem i przyrodnim rodzeństwem. Uczy się w Technikum Drzewnym. Miesięczny koszt jego utrzymania A. Ł. określiła na kwotę około 500 – 600 złotych. Na koszty te składają się bilety miesięczne w wysokości 115 złotych oraz podstawowe koszty wyżywienia oraz zakupu obuwia i odzieży.

Z ustaleń dotyczących matki powoda A. Ł. wynika, że ma ona 38 lat. W dniu 27 maja 2006 roku wstąpiła w nowy związek małżeński z P. Ł. (1). Ze związku tego ma trzy córki: K. Ł. urodzoną w dniu (...), P. Ł. (2) urodzoną w dniu (...) oraz U. Ł. urodzoną w dniu (...). A. Ł. podejmowała pracę jako sprzedawca – przedstawiciel handlowy w firmie (...) z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 1.386 złotych brutto. Obecnie przebywa na zasiłku macierzyńskim z tytułu opieki nad najmłodszą córką. Jej mąż P. Ł. (1) pracuje osiągając dochody w wysokości 2.800 złotych. Cała rodzina mieszka w służbowym lokalu, za który opłaty wynoszą 250 złotych tytułem czynszu, gaz 50 złotych, energia elektryczna 150 złotych, telefon 100 złotych, telewizja 100 złotych oraz Internet 100 złotych. Matka powoda posiada 1/3 udziału w domu odziedziczonym po swojej mamie. Z tego tytułu płaci podatek od nieruchomości w wysokości 45 złotych rocznie.

Dalej Sąd I instancji wskazał, że sytuacja finansowa, majątkowa i osobista ojca powoda – N. N. nie jest znana. Z informacji uzyskanych od pełnomocnika powoda oraz od pozwanego wynika, iż zawarł on drugi związek małżeński, z którego ma córkę K. w wieku 3 lat oraz syna R. w wieku 1,5 roku. Żona N. N. ma gospodarstwo rolne o powierzchni około 15 ha, z którego się utrzymują.

Z kolei z ustaleń dotyczących pozwanego A. N. (2) wynika, że ma on 64 lata. Otrzymuje rentę w wysokości 1.267,13 złotych. Choruje na rozedmę płuc i miażdżycę i z tego tytułu przyjmuje na stałe leki za kwotę 100 złotych miesięcznie. Ma także orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności. Obecnie mieszka we własnym mieszkaniu przy ul. (...) w B., które nabył w lutym 2013 roku za kwotę 160.000 złotych. Posiada też drugie mieszkanie przy ul. (...) w B., które również nabył w lutym 2013 roku za kwotę 160.000 złotych. W drugim mieszkaniu mieszka córka jego partnerki życiowej, która od czerwca 2013 roku będzie mu płacić z tytułu najmu tego mieszkania kwotę po 400 złotych miesięcznie. Fundusze na zakup obu tych mieszkań pozwany pozyskał ze sprzedaży działek w miejscowości Ł.. Działki te były współwłasnością pozwanego i jego byłej żony. W wyniku podziału majątku pozwanemu przypadły trzy działki. Dwie z tych działek sprzedał uzyskując ze sprzedaży kwoty w wysokości 190.000 złotych i 180.000 złotych. Pozostała mu jeszcze jedna działka o powierzchni 1.500 m ² o wartości około 150.000 złotych. Uzyskane ze sprzedaży działek fundusze przeznaczył na zakup mieszkań oraz spłatę byłej żony w kwocie 50.000 złotych. Na remont nowych mieszkań zaciągnął pożyczkę w wysokości 15.000 złotych w (...) i w kwocie 10.000 złotych w Banku (...). Do kosztów utrzymania nowego mieszkania zaliczają się opłaty z tytułu czynszu w wysokości 211 złotych, energia elektryczna 87 złotych oraz gaz około 50 złotych.

Sąd Rejonowy ustalił także, że babcia powoda ze strony ojca, była żona pozwanego nie żyje. Z kolei dziadek powoda ze strony matki ma 58 lat. Utrzymuje się z zasiłków z opieki społecznej w kwocie 450 złotych. Dorabia także sprzątając sklepy i z tego tytułu może uzyskać – zdaniem A. Ł. – około 450 złotych. Pełnomocnik powoda podała także, iż MOPS zwracał się do niej z pytaniem, czy może wspomagać swojego ojca finansowo. Babcia powoda ze strony matki również nie żyje.

W tych okolicznościach Sąd I instancji uznał, że pozwany, jako osoba zobowiązana w dalszej kolejności ma obowiązek alimentacyjny względem powoda.

W pierwszym rzędzie Sąd badał, czy osoby zobowiązane w bliższej kolejności nie są w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od nich na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami oraz czy osoba uprawniona do alimentów znajduje się w stanie niedostatku.

Sąd ten zaznaczył, że ojciec powoda nie łoży na utrzymanie syna przyznanej kwoty alimentów, a prowadzona egzekucja komornicza okazała się bezskuteczna. Powód nie jest zatem w stanie uzyskać od ojca należnych mu alimentów.

Jednocześnie Sąd Rejonowy stwierdził, że matka powoda A. Ł. nie może zaspokoić w całości potrzeb życiowych powoda. Pracuje ona zawodowo osiągając bardzo niskie dochody, z których nie jest w stanie samodzielnie utrzymać syna oraz pozostałej trójki dzieci z drugiego małżeństwa. Co prawda troje dzieci z drugiego małżeństwa utrzymuje wspólnie z mężem i korzysta w tym zakresie również z jego wynagrodzenia, jednak kwoty te nie są wystarczające na pokrycie podstawowych i usprawiedliwionych potrzeb całej rodziny, a drugi mąż matki powoda nie jest zobowiązany do utrzymywania powoda i łożenia na niego środków finansowych. W konsekwencji Sąd I instancji stwierdził, że po stronie powoda istnieje stan niedostatku. Powód nie ma zaspokojonych wszystkich usprawiedliwionych potrzeb.

Zdaniem Sądu Rejonowego koszty utrzymania powoda podane przez jego ustawową przedstawicielkę są jak najbardziej zasadne i kształtują się na poziomie 500 – 600 złotych miesięcznie.

Jednocześnie Sąd I instancji uznał, że możliwości zarobkowe pozwanego są dość wysokie. Osiąga on rentę w kwocie około 1.200 złotych. Koszty miesięcznego utrzymania mieszkania wynoszą łącznie około 350 złotych. Ponadto pozwany będzie uzyskiwał dodatkowe fundusze z tytułu najmu mieszkania w wysokości po 400 złotych miesięcznie. Fundusze te mógł już uzyskiwać wcześniej, lecz zdecydował się na prolongatę z tego tytułu na rzecz mieszkającej tam córki jego partnerki życiowej. Jest co prawda obciążony kredytem zaciągniętym na remont nowego mieszkania, jednak jednocześnie jest on w posiadaniu znacznego majątku w postaci dwóch mieszkań i działki w miejscowości Ł. o wartości 150.000 złotych, którą – jak sam podał – zamierza sprzedać.

W ocenie Sądu Rejonowego pozwany podoła obowiązkowi alimentacyjnemu na rzecz wnuka w wysokości po 150 złotych miesięcznie. W pozostałym zakresie powództwo A. N. (1) wobec pozwanego A. N. (2) Sąd I instancji oddalił jako zbyt wygórowane, albowiem tylko od rodziców dzieci mogą wymagać utrzymania na równej stopie życiowej, zaś obowiązek osób zobowiązanych w dalszej kolejności nie sięga tak daleko.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał art. 128 k.r.o., art. 129 § 1 k.r.o., art. 132 k.r.o., art. 133 § 1 k.r.o. i art. 135 § 1 k.r.o., w zakresie kosztów sądowych - art. 98 § 1 k.p.c. oraz art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, a także art. 96 ust. 1 pkt 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zaś w zakresie rygoru natychmiastowej wykonalności - art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją pozwany wskazując, że Sąd I instancji nie uwzględnił jego potrzeb życiowych i zobowiązań finansowych. Podkreślił, że jest osobą schorowaną i korzysta z pomocy rodziny, która m.in. dostarcza mu wyżywienie. Wskazał też, że córka jego partnerki życiowej zajmuje należące do niego mieszkanie, bowiem partycypowała w kosztach remontu tego lokalu. Podał także, że nie może sprzedać nieruchomości położonej w Ł., bowiem działka ta nie jest atrakcyjna. Nadto wskazał, że ojciec powoda otrzymał spadek po swojej matce i może łożyć na utrzymanie syna.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na rozprawie przed Sądem II instancji powód cofnął pozew i wniósł o umorzenie postępowania, a pozwany wyraził na to zgodę.

Cofnięcie pozwu jest cofnięciem wniosku o udzielenie ochrony prawnej roszczeniu procesowemu. Jest wyrazem prawa powoda do dysponowania przedmiotem procesu oraz przejawem odwołalności czynności procesowych. W myśl art. 355 § 1 k.p.c. jeżeli pozew zostanie skutecznie cofnięty sąd wyda postanowienie o umorzeniu postępowania. Sąd co do zasady związany jest cofnięciem pozwu. Obowiązany jest jednak zawsze dokonać oceny, czy w świetle zgromadzonego materiału procesowego czynność ta nie jest sprzeczna z prawem, zasadami współżycia społecznego albo nie zmierza do obejścia prawa (art. 203 § 4 k.p.c.). Stwierdzenie tych okoliczności ma ten skutek, że mimo złożenia przez stronę odpowiedniego oświadczenia sąd prowadzi nadal postępowanie, wydawszy uprzednio postanowienie stwierdzające uznanie tych czynności za niedopuszczalne i odmawiające umorzenia postępowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1966 roku, w sprawie II CR 387/66, OSNC 1967, nr 7-8, poz. 133).

W okolicznościach niniejszej sprawy cofnięcie pozwu nie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego, ani nie zmierza do obejścia prawa, skoro, jak przyznała przedstawicielka ustawowa powoda na rozprawie apelacyjnej, ojciec powoda otrzymał spadek, a uzyskane z tego tytułu pieniądze siostra ojca powoda przekazuje powodowi tytułem alimentów.

Dlatego też Sąd Okręgowy, stosownie do art. 386 § 3 k.p.c., uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie w sprawie. Zaznaczyć przy tym należy, iż zgodnie z art. 386 § 3 k.p.c. wyrok Sądu I instancji podlega uchyleniu przez Sąd II instancji w razie stwierdzenia, że zachodzi podstawa umorzenia postępowania. Nie ma przy tym znaczenia, w jakim momencie podstawa ta zaistniała, istotne jest, aby istniała w chwili zamknięcia rozprawy przed Sądem II instancji (art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.). Cofnięcie ze skutkiem prawnym pozwu niewątpliwie stanowi taką podstawę.