Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 maja 2017 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie III Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Sylwia Piasecka

Protokolant starszy sekretarz sądowy Anna Kantak - Rekowska

po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2017 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy

z wniosku M. B. (1)

z udziałem P. S.

o zmiana wyroku rozwodowego w przedmiocie wykonywania władzy rodzicielskiej nad małol. i pozbawienie władzy rodzicielskiej

postanawia:

1.  zmienić prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 11 grudnia 2014 roku w sprawie I RC 571/13 w punkcie 2-gim w ten sposób, że pozbawia uczestnika postępowania P. S. władzy rodzicielskiej nad małoletnią J. S. urodzoną (...) w C., córką M. R. zd. G.,

2.  zasądza od uczestnika postępowania P. S. na rzecz wnioskodawczyni M. B. (2) kwotę 237, 00 zł (dwieście trzydzieści siedem) złotych tytułem kosztów postępowania.

/-/S. P.

(Na oryginale właściwy podpis)

Sygn. akt III Nsm 226/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni – M. B. (1), reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, złożyła wniosek o zmianę wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 11 grudnia 2014 roku, wydanego w sprawie I RC 571/13, rozwiązującego małżeństwo wnioskodawczyni i uczestnika postępowania P. S. przez rozwód w części dotyczącej władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką stron J. S., urodzoną w dniu (...) w C., przez pozbawienie uczestnika postępowania P. S. wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką oraz o zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniosła, że od momentu wydania wyroku rozwodowego uczestnik postępowania widział się z córką tylko raz, w dniu 17 lipca 2015 roku i to z inicjatywy wnioskodawczyni, albowiem uczestnik postępowania nie zamierzał odwiedzić córki. Ponadto uczestnik postępowania pomimo zaproszenia na I Komunię Świętą córki nie stawił się, natomiast córka bardzo przeżyła tę sytuację. Obecnie dziecko stron postępowania nie wspomina ojca i przyzwyczaiła się do sytuacji, że go nie ma.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik postępowania, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, wniósł o oddalenie wniosku w całości i zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu zaprzeczył twierdzeniom wnioskodawczyni wskazanym we wniosku. Zaznaczył, że od momentu rozstania małoletnia J. S. była przez matkę angażowana w konflikt trwający pomiędzy rodzicami, na co uczestnik postępowania wielokrotnie zwracał uwagę wnioskodawczyni, a złożony wniosek jest przejawem złośliwości i chęci odegrania się na uczestniku postępowania. Wskazał, że jeszcze w trakcie trwania związku małżeńskiego wyjechał do Wielkiej Brytanii w celach zarobkowych i w ciągu dwóch, najdalej trzech lat zamierza wrócić na stałe do Polski oraz, że jego praca zawodowa oraz miejsce uniemożliwiają mu częste odwiedziny dziecka. Przyznał, że nie uczestniczył w uroczystości I Komunii Świętej córki, ponieważ pracodawca nie zgodził się na urlop. Zaprzeczył aby podczas pobytów w Polsce nie zamierzał odwiedzić córki. Podkreślił, że od momentu rozwodu stara się jak najczęściej kontaktować z dzieckiem, przez telefon i portale internetowe, mimo że wnioskodawczyni ogranicza uczestnikowi kontakt telefoniczny z córką. Zaznaczył, że interesuje się stanem jej zdrowia, postępami w nauce i deklaruje dodatkową pomoc finansową na rozwój dziecka, jak również, że podczas ostatniego spotkania w lipcu 2015 roku podarował córce aparat fotograficzny oraz przekazał pieniądze na jazdę konną.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni M. B. (1) i uczestnik postępowania P. S. w dniu 5 lutego 2005 roku w C. zawarli związek małżeński.

W trakcie trwania tego związku w dniu (...) urodziła się małoletnia J. S..

bezsporne

W 2013 roku strony postępowania rozstały się, a małoletnia córka J. S. pozostała pod opieką matki, która zabezpiecza jej potrzeby, zapewnia właściwe warunki bytowe i poczucie bezpieczeństwa, jak również jest zorientowana w sprawach dziecka i troszczy się o córkę.

dowód: opinia (...) z siedzibą w C. k. 108.

Sąd Okręgowy w Słupsku, w sprawie I RC 571/13, wyrokiem z dnia 11 grudnia 2014 roku rozwiązał przez rozwód małżeństwo wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, powierzając jednocześnie wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką stron J. S. – wnioskodawczyni i ograniczając władzę rodzicielską uczestnika postępowania do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka.

Sąd Okręgowy w Słupsku w wyroku nie orzekł o kontaktach uczestnika postępowania P. S. a z małoletnią córką stron postępowania.

bezsporne, nadto por. kserokopia: wyrok Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 11 grudnia 2014 roku k. 7.

Uczestnik postępowania P. S. do czasu orzeczenia rozwodu miał stały i systematyczny kontakt z córką. Po rozwodzie uczestnik postępowania jedynie deklaruje uczucie miłości i chęć spotkań z córką, a w rzeczywistości nie dąży do osobistego kontaktu, który ma miejsce 1 – 2 razy w roku. Uczestnik postępowania ograniczył również kontakt elektroniczny, około 1 – 2 razy w miesiącu, nie dzwoni do dziecka, nie pamięta o świętach i ważnych uroczystościach, za wyjątkiem urodzin, nie pisze listów do córki, nie przysyła paczek.

Uczestnik postępowania nie uczestniczył w uroczystości I Komunii Świętej małoletniej córki, pomimo zaproszenia.

bezsporne, nadto dowód: zeznania świadka R. B. 00:03:45- 00:13:55 k. 74v, zeznania wnioskodawczyni M. B. 00:03:50 – 00:06:20 k. 78v, zeznania uczestnika postępowania 00:12:59 k. 78v, 00:24:21 k. 79, opinia (...) z siedzibą w C. k. 108-109.

Uczestnik postępowania słabo zna i rozumie potrzeby emocjonalne dziecka. Nie posiada wiedzy na temat rozwoju córki, jej potrzeb, zainteresowaniach i nauce szkolnej oraz spędzaniu przez dziecko wolnego czasu. Swoje postępowanie usprawiedliwia nieobecnością w kraju. Kompetencje ojca zaburza również brak dążenia do współpracy z matką dziecka na płaszczyźnie rodzicielskiej.

Uczestnik postępowania skupiony jest głównie na potrzebach bytowych, uiszcza alimenty w wysokości 400,00 złotych miesięcznie, które płaci regularnie.

dowód: opinia (...) z siedzibą w C. k. 108-109.

Uczestnik postępowania P. S. z wykształcenia jest ślusarzem i od 4 lat zatrudniony jest w Wielkiej Brytanii na stanowisku spawacza. Obecnie mieszka i prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z partnerką S. K.. Ze związku tego w dniu (...) urodziła się druga córka uczestnika postępowania – M..

Uczestnik postępowania nie poinformował córki J. S. o narodzinach przyrodniej siostry. Spowodowało to negatywne odczucia u małoletniego dziecka stron postępowania.

dowód: opinia (...) z siedzibą w C. k. 106, 109.

Wnioskodawczyni M. B. (1) z zawodu jest cukiernikiem, nie pracuje i posiada status osoby bezrobotnej bez prawa do zasiłku. Zajmuje się domem i dziećmi.

Wnioskodawczyni od lipca 2015 roku pozostaje w związku małżeńskim z R. B. (2). Ze związku tego pochodzi małoletni syn A..

bezsporne, nadto dowód: opinia (...) z siedzibą w C. k. 106

Córka stron postępowania – J. S. jest uczennicą szkoły podstawowej, ma dobre wyniki w nauce, jest inteligentna i spostrzegawcza. Na męża wnioskodawczyni R. B. (2) mówi „tato”.

dowód: opinia (...) z siedzibą w C. k. 107 – 108.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 92 krio dziecko do pełnoletniości pozostaje pod władzą rodzicielską. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie definiuje wprawdzie pojęcia władzy rodzicielskiej. Przyjmuje się jednak powszechnie, że władza rodzicielska to ogół obowiązków spoczywających na rodzicach i praw im przysługujących względem dziecka w celu należytego sprawowania pieczy nad jego osobą i majątkiem.

Decydującym kryterium, na podstawie którego rozstrzyga się treść oraz wykonywanie władzy rodzicielskiej jest dobro dziecka i interes społeczny (art. 95§ 3 krio).

Przez dobro dziecka należy rozumieć zapewnienie dziecku wszystkich tych wartości, które są konieczne do jego prawidłowego rozwoju fizycznego i duchowego. Natomiast interes dziecka należy oceniać według kryteriów obiektywnych, przyjętych jako reguły prawidłowego postępowania w społeczeństwie, z uwzględnieniem wieku dziecka, jego stanu zdrowia, uzdolnień, cech charakterologicznych, właściwości rodziny i środowiska, w którym się wychowuje.

Władza rodzicielska powstaje z mocy prawa z chwilą urodzenia się dziecka i z reguły przysługuje obojgu rodzicom w stanie niezmienionym przez cały czas jej trwania. Oboje rodzice mają zatem obowiązek i prawo do wspólnego jej wykonywania i uzgadniania między sobą sposobu wychowania dziecka i załatwiania jego spraw. Chodzi tu o wykonywanie przez każdego z rodziców wszystkich obowiązków, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój.

Wychowanie dziecka obejmuje wychowanie fizyczne i duchowe (art. 96 § 1 k.r. i o.). W ramach wychowania fizycznego rodzice powinni zadbać o zdrowie i życie dziecka, jego pełną sprawność fizyczną. Wychowanie duchowe obejmuje z kolei wpajanie dziecku zasad moralnych i współżycia społecznego, kształtowanie prawego charakteru, wyrabianie w dziecku sumienności, pracowitości i poczucia obowiązku, nawyku poszanowania cudzej własności, a także zapewnienie dziecku odpowiedniego do jego uzdolnień wykształcenia i przygotowania do pracy zawodowej.

Stosunki między rodzicami a dziećmi mają charakter szczególny, dobro dziecka wymaga bowiem maksymalnego stopnia staranności rodziców. Dlatego też rodzice powinni wykazywać względem dziecka jak największe zainteresowanie, oddanie i poświęcenie, udzielać mu wskazówek, rad i pomocy, sprawować nadzór nad jego zachowaniem oraz zapewnić mu stosowne rozrywki. Rodzice z zasady wykonują władzę rodzicielską sami, bez zaangażowania sądu opiekuńczego. Jedynie w sytuacjach szczególnych ustawodawca przewidział możliwość ingerencji sądu opiekuńczego w sferę wykonywania przez rodziców ich obowiązków rodzicielskich. Przede wszystkim to brak należytej staranności ze strony rodziców i niewłaściwe postępowanie rodziców dowodzi, że nie sprawują oni prawidłowo władzy rodzicielskiej i może spowodować interwencję sądu opiekuńczego.

Obowiązek udzielenia rodzicom pomocy zachodzi wówczas, gdy okazuje się ona niezbędna dla prawidłowego wykonywania władzy rodzicielskiej. Celem jej powinno być usuwanie przeszkód uniemożliwiających lub utrudniających wykonywanie tej władzy.

Zgodnie z treścią art. 111 § 1 k.r. i o., jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej jest najostrzejszym środkiem ingerencji sądu opiekuńczego w sferę stosunków między rodzicami a dziećmi, przez jego zastosowanie bowiem rodzice tracą całkowicie tę władzę. Ze względu na tak daleko idące skutki pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd może je orzec tylko wtedy, gdy stosowane dotychczas łagodniejsze środki nie dały rezultatu, bądź gdy ze względu na drastyczne okoliczności danego przypadku jest oczywiste, że stosowanie środków łagodniejszych byłoby niecelowe (por. A. Zieliński, „Sadownictwo opiekuńcze w sprawach małoletnich, Warszawa 1975,s. 181). Istotnym jest przy tym, że pozbawienie władzy rodzicielskiej nie ma charakteru penalnego i nie zmierza do ukarania rodziców, a jedynie służy do ochrony interesu dziecka.

Podkreślić bowiem należy, że więź rodzinna między rodzicem a dzieckiem oparta na uczuciu miłości z reguły stanowi dostateczną gwarancję prawidłowego wykonywania władzy rodzicielskiej.

Wobec brzmienia art. 111 § 1 k.r. i o., istnieją trzy rodzaje przyczyn pozbawienia władzy, tj. trwała przeszkoda w jej wykonywaniu, nadużywanie tej władzy oraz rażące zaniedbywanie obowiązków względem dziecka.

Przez trwałą przeszkodę, uniemożliwiającą wykonywanie władzy rodzicielskiej, należy rozumieć taki układ stosunków, który wyłącza sprawowanie przez rodziców władzy rodzicielskiej na stałe w tym sensie, że albo według rozsądnego przewidywania nie można ustalić czasu trwania tego układu albo - co najmniej - że układ ten będzie istniał przez czas długi (por. postanowienie Sąd Najwyższy z dnia 2 czerwca 2000 r., II CKN 960/00, LEX nr 51976).

W literaturze jako przykłady trwałej przeszkody wymienia się, np. wyjazd jednego z rodziców na stałe za granicę, połączony z całkowitym brakiem zainteresowania dzieckiem, przebywanie w zakładzie leczniczym z powodu nieuleczalnej choroby, odbywanie wieloletniej kary pozbawienia wolności.

Nadużywanie władzy rodzicielskiej polega natomiast na wysoce nagannym zachowaniu się rodziców wobec dziecka, np. na przekroczeniu granic prawa karcenia dziecka, zmuszaniu go do ciężkiej pracy, wychowywaniu go we wrogości do drugiego z rodziców, wpajaniu mu zasad aspołecznych lub niemoralnych, nakłanianiu do popełnienia przestępstw.

Z kolei zaniedbywanie przez rodziców ich obowiązków względem dziecka uzasadnia pozbawienie władzy rodzicielskiej tylko wtedy, gdy maja one charakter rażący. Muszą to być więc zaniedbania poważne lub zaniedbania o mniejszej wadze, lecz nacechowane nasileniem złej woli, uporczywością i niepoprawnością (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1997 r., III CKN 122/97). Za takie mogą być uznane zaniedbania poważne, np. pijaństwo, marnotrawstwo, prowadzenie rozwiązłego trybu życia, uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych. Pojęcie zaniedbań należy przy tym rozumieć szeroko. Jego zakres obejmuje więc każde zawinione zaniedbanie właściwego sposobu postępowania, które sprawia – choćby tylko pośrednio – że dobro dziecka jest poważnie zagrożone i które świadczy o tym, że rodzicom brak jest dostatecznych kwalifikacji do wykonywania władzy rodzicielskiej.

Skutkiem pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej jest utrata ogółu praw i obowiązków składających się na tę władzę. Przy czym prawo do osobistej styczności z dzieckiem, jako nie stanowiące elementu władzy rodzicielskiej, przysługuje rodzicom bez względu na pozbawienie ich tej władzy (por. H. Ciepła, „Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz”, Warszawa 2009, s. 819 i n.).

W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, nie wskazała podstawy pozbawienia władzy rodzicielskiej uczestnika postępowania P. S.. Analizując jednak zebrany w sprawie materiał dowodowy, Sąd uznał, że podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej uczestnika postępowania jest zaniedbywanie przez niego, jako rodzica, obowiązków względem dziecka, albowiem należy je zakwalifikować jako długotrwałe i rażące.

Z zebranego bowiem w sprawie materiału dowodowego w postaci opinii II Opiniodawczego Zespołu (...) z siedzibą w C., bezsprzecznie wynika, że uczestnik postępowania P. S. zaniedbuje swoje obowiązki rodzicielskie wobec małoletniej córki J. S., co ma bezpośredni wpływ na zachowanie i stan emocjonalny dziecka, które ma poczucie utraty bezpieczeństwa, czuje się niekochane przez uczestnika postępowania i nieakceptowane, a nadto wywołuje uczucie złości i gniewu. Istotnym jest również, że uczestnik postępowania ogranicza się wyłącznie do deklaracji słownych, które nie mają przełożenia i nie są spójne z jego postępowaniem, które wymaga korekty w zakresie kompetencji rodzicielskich (opinia k. 107). Ponadto biegli podkreślili, że uczestnik postępowania słabo zna i rozumie potrzeby emocjonalne córki i skupiony jest głównie na jej potrzebach bytowych. Nie ma poczucia zaniedbywania dziecka, z którym kontaktuje się bardzo rzadko osobiście, jak również przez portale internetowe. Uczestnik postępowania nie dąży również do współpracy z wnioskodawczynią w zakresie płaszczyzny rodzicielskiej. Takie zachowanie uczestnika postępowania powoduje, że więzi emocjonalne z córką uległy znacznemu rozluźnieniu, zaś uczestnik nie podejmuje żadnych kroków aby te więzi zacieśnić.

Sąd dał wiarę powyższej opinii, ponieważ jest ona spójna, logiczna i szczegółowa, w szczególności w zakresie stanu emocjonalnego i odczuć małoletniej wspólnej córki stron postępowania. Wprawdzie opinia ta została zakwestionowana przez pełnomocnika uczestnika postępowania w zakresie tezy dowodowej, która nie była kwestionowana przez profesjonalnego pełnomocnika uczestnika postępowania w chwili jej ustalania. Podkreślić jednak należy, że wskazane zastrzeżenia stanowią jedynie, w ocenie Sądu, nieudolną polemikę z treścią opinii. Tym bardziej, że ustalenia opinii pokrywają się z zaobserwowanym w toku postępowania przez Sąd, zachowaniem uczestnika postępowania, jak również jego zeznaniami, w których próbował on jedynie usprawiedliwić swoje zachowanie, nie przedstawiając jednocześnie żadnego materiału dowodowego na okoliczność negatywnego nastawiania dziecka wobec uczestnika postępowania przez wnioskodawczynię. Dlatego też Sąd nie dał wiary zeznaniom uczestnika postępowania P. S. w zakresie, w jakim twierdził on, że kontakt z małoletnią córką utrudniany jest przez wnioskodawczynię, albowiem pozostaje on w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym, w szczególności z opinią zespołu biegłych oraz zeznaniami świadka R. B. (2). Nie bez znaczenia jest również treść wysłuchania małoletniej J. S. w toku niniejszego postępowania (k. 77), które w zakresie odczuć dziecka pokrywają się z ustaleniami zespołu biegłych. Istotnym jest również, że dziecko osobę ojca utożsamia obecnie z nowym mężem matki – R. B. (2).

Wobec powyższego Sąd nie znalazł podstaw do sporządzenia uzupełniającej opinii zespołu biegłych, tym bardziej, że pierwotna opinia nie budzi żadnych zastrzeżeń Sadu zarówno pod względem merytorycznym, jak i prawnym.

Biorąc zatem pod uwagę powyższy materiał dowodowy Sąd orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na mocy art. 520 § 2 kpc, który stanowi, że jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. Przepis ten zawiera wyjątek od zasady wskazane w treści § 1 cytowanego artykułu. Dlatego też do rozstrzygania konieczne jest odpowiednie stosowanie przepisów o kosztach procesu, a więc art. 98 i n. kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc.

W ocenie Sądu interesy stron było zarówno sprzeczne, jak również byli oni w różnym stopniu zainteresowani wynikiem niniejszego postępowania. Zatem skoro wniosek został uwzględniony, to tym samym należy uznać, że uczestnik postępowania jest stroną przegrywającą postępowanie i powinien ponieść w całości koszty postępowania.

W przedmiotowej sprawie koszty postępowania obejmowały opłatę stałą od wniosku w wysokości 100,00 złotych uiszczoną w chwili inicjowania postępowania przez wnioskodawczynię, wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata w wysokości 120,00 złotych zgodnie z treścią § 7 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu z dnia 28 września 2002 r. (Dz.U. Nr 163, poz. 1348) oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 złotych.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w punkcie 2 sentencji.

/-/S. P.

(Na oryginale właściwy podpis)