Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 sierpnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił M. G. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż zgodnie z art.61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił, że decyzja została wydana w oparciu o orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z dnia 6 sierpnia 2015 r., która orzekła, że M. G. nie jest niezdolna do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła M. G. wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

M. G. wskazała, że Sąd Okręgowy w Łodzi, wyrokiem jaki zapadł w sprawie o sygnaturze akt VIII U 4332/12, przyznał jej prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy do maja 2015 r. i jej sytuacja zdrowotna w tym czasie nie uległa poprawie. Podkreśliła, że nadal nie pracuje oraz leczy się i przyjmuje leki z powodu zaburzeń psychicznych. Ponadto zmiany organiczne w ośrodkowym układzie nerwowym powodują, że nie może normalnie funkcjonować. Skarżąca zaznaczyła, że nie zgadza się z orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS i w jej ocenie koniecznym jest wydanie opinii przez biegłych lekarzy sądowych.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

W treści odpowiedzi zaznaczył, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych złożył apelację od wyroku, jaki zapadł w sprawie o sygnaturze VIII U 4332/12 (ustalającego M. G. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 października 2012 r. do dnia 31 maja 2015 r.), a postępowania apelacyjne toczy się przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi pod sygnaturą akt III AUa 1186/2014.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona M. G. urodziła się (...).

Ubezpieczona ma wykształcenie średnie (ukończyła technikum gastronomiczne), z zawodu jest technologiem żywienia. Ubezpieczona pracowała jako kucharz, kierownik przetwórni, księgowa, monter urządzeń akustycznych, prowadziła działalność gospodarczą.

(okoliczności bezsporne)

W okresie od 23 marca 2000 r. do 31 maja 2015 r. ubezpieczona miała przyznane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 29 kwietnia 2015 roku ubezpieczona złożyła wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

(wniosek k.1 - 2 plik X akt ZUS)

Lekarz orzecznik ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej orzeczeniem z dnia 6 lipca 2015 roku stwierdził, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy

(opinia lekarska z dnia 6 lipca 2015 r. k.7 – 8 plik VIII akt ZUS, orzeczenie k.14 - 14 odwrót plik X akt ZUS)

Od powyższego orzeczenia M. G. wniosła sprzeciw.

(okoliczność bezsporna)

Komisja lekarska ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania ubezpieczonej oraz po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznała u ubezpieczonej: stan po przebytym krwotoku podpajęczynówkowym z pękniętego tętniaka tkanki łączącej przedniej i leczeniu operacyjnym (1999 r.) z dyskretnymi cechami organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, organiczne zaburzenia nastroju o łagodnym nasileniu, nadciśnienie tętnicze kontrolowane farmakologiczne, stan po amputacji trzonu macicy z powodu mięśniaków (2011 r.), stan po leczeniu operacyjnym kamicy nerkowej prawostronnej po appendoktomii. Orzeczeniem z dnia 6 sierpnia 2015 roku komisja lekarska ZUS uznała, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

(opinia lekarska z dnia 6 sierpnia 2015 r. k.20 – 21 plik VIII akt ZUS, orzeczenie k.20 – 20 odwrót plik X akt ZUS)

U ubezpieczonej rozpoznano: stan po amputacji nadpochwowej trzonu macicy (w 2011 r.), cechy zespołu menopauzalnego oraz nadciśnienie tętnicze. Przebyte leczenie nie powoduje niezdolności do pracy.

(opinia biegłego sądowego ginekologa k.87 – 88)

W 1999 r. ubezpieczona była leczona operacyjne z powodu pękniętego tętniaka tętnicy łączącej przedniej obecnie z objawami organicznych zaburzeń nastroju oraz okresowego bólu kręgosłupa. U ubezpieczonej nie stwierdzono objawów ogniskowego uszkodzenia układu nerwowego w szczególności mogących powodować istotne ograniczenie sprawności ruchowej.

(opinia biegłego sądowego neurologa k.89 - 90 odwrót)

U ubezpieczonej stwierdzono niewielkiego stopnia obniżenie sprawności procesów poznawczych, klinicznie bez istotnego obniżenia funkcjonowania intelektualnego. Na wyniki badań mają wpływ zaburzenia emocjonalne. U ubezpieczonej ujawniło się niewielkiego stopnia obniżenie w zakresie możliwości adaptacyjnych, które może mieć charakter utrwalony. Ubezpieczona ujawnia skłonność do wzmożonego odczuwania negatywnych objawów psychicznych na występowanie których nie wskazują wyniki badania psychologicznego. Poziom funkcjonowania intelektualnego ubezpieczonej jest niższy niż przeciętny (bez cech istotnego obniżenia w stosunku do normy). Nie stwierdzono cech zmian otępiennych. Badanie neuropsychologiczne ujawniło niewielkiego stopnia cechy organicznych zaburzeń (...), zakłócenia funkcjonowania procesów poznawczych takich jak uwaga, spostrzeganie, rejestracja i odtwarzanie były zakłócone w niewielkim stopniu, została zachowana możliwość uczenia się nowych informacji. Ubezpieczona ma przeciętną pojemność pamięci.

(opinia k.91-97 oraz opinia uzupełniająca k.133 – 136 biegłego sądowego psychologa)

U ubezpieczonej występują zaburzenia lękowe i depresyjne na podłożu zmian organicznych (obecnie w fazie normalizacji podtrzymywanej farmakologicznie) oraz stan po krwotoku podpajęczynówkowym z tętniaka mózgu (1999 r.). Fakt wieloletniego pozostawania bez pracy, funkcjonowanie w środowisku ograniczonym do kręgu rodzinnego, zubożenia zainteresowań i aktywności pogarszają rokowania na przyszłość. Ubezpieczona nie jest całkowicie, ani częściowo niezdolna do pracy.

(opinia k.102 – 104 oraz opinia uzupełniająca k.137 biegłego sądowego psychiatry k.137)

U ubezpieczonej rozpoznano nadciśnienie tętnicze, przerost mięśnia sercowego. U ubezpieczonej nie stwierdzono choroby niedokrwiennej serca czy też upośledzenia sprawności układu krążenia. Podstawowym schorzeniem zdrowotnym ubezpieczonej jest nadciśnienie tętnicze. Wartości ciśnienia tętniczego pozostają dość dobrze wyrównane, choć zdarzają się skoki (z tego względu, przy braku wyrównania, konieczna jest okresowa korekta leczenia i systematyczne leczenie w poradni kardiologicznej, okresowa modyfikacja farmakoterapii szczególnie z uwagi na fakt przebycia krwawienia podpajęczynówkowego). Ewentualne zaostrzenia chorobowe winny być realizowane w ramach czasowych zasiłków chorobowych.

(opinia biegłego sądowego kardiologa k.98 – 101)

M. G. nie jest niezdolna do pracy.

(opinie biegłych: kardiologa – k.98-101, psychiatry – k.104, neurologa – k.89-90, ginekologa – k.87-88)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów w postaci orzeczenia lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS, wniosku o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy oraz opinii lekarskich.

W toku postępowania ubezpieczona zakwestionowała ustalenia komisji lekarskiej ZUS, że nie jest niezdolna do pracy.

Celem weryfikacji stanowiska ubezpieczonej Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych: neurologa, psychologa, psychiatry oraz kardiologa, ginekologa.

Złożone w sprawie opinie są jasne, zostały sporządzone przez biegłych o specjalnościach właściwych z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpi ubezpieczona, w oparciu analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej i bezpośrednie badanie ubezpieczonej.

Sąd oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w pełni uznał wartość dowodową opinii powołanych w sprawie biegłych. W ocenie Sądu złożone do sprawy opinie oraz opinie uzupełniające nie zawierają żadnych braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Biegli wydali opinie po przeprowadzeniu stosownych badań i analizie dostępnej dokumentacji lekarskiej ubezpieczonej. Określili schorzenia występujące u niej oraz ocenili ich znaczenie dla jej zdolności do pracy, odnosząc swą ocenę do kwalifikacji zawodowych. Zdaniem Sądu opinie biegłych są rzetelne, zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot, a wynikające z nich wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii neurochirurga, gdyż na temat stanu zdrowia ubezpieczonej wypowiedzieli się biegli specjaliści z dziedzin dominujących u niej schorzeń. Co jednak istotne, na konieczność powołania biegłego z ww. dziedziny nie wskazywał żaden z biegłych wydających opinie w niniejszej sprawie.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych specjalistów w dziedzinie psychiatrii oraz psychologii, jako niezasadny i zamierzający do przedłużenia postępowania. Podkreślić, bowiem należy, iż w ocenie Sądu opinie te nie zawierają żadnych braków, a co istotne, biegli ci w opiniach uzupełniających odnieśli się szczegółowo do zgłoszonych zarzutów.

Dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą, więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art.217§1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 r., II CR 817/73).

Sąd oddalił wniosek o przesłuchanie ubezpieczonej w charakterze strony uznając, iż wszystkie istotne okoliczności niezbędne do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy zostały ustalone i dowód z przesłuchania strony jest zbędny. Podkreślić także należy, iż w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy, Sąd ocenia kwestię niezdolności do pracy w oparciu o wiadomości specjalne zawarte w opiniach wydanych przez biegłych dysponujących wiedzą medyczną co do występujących schorzeń i ich wpływu na zdolność do wykonywanie pracy zarobkowej. Dowód zatem w postaci zeznań strony, nie mógł w żaden sposób podważyć wydanych w niniejszej sprawie opinii.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z treścią art.57 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.887 z późn. zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełni łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność powstała w okresach wymienionych w cytowanym przepisie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Brak choćby jednego z warunków wymienionych w art.57 ww. ustawy powoduje brak prawa do świadczenia.

W niniejszej sprawie spór między stronami ograniczał się do oceny stanu zdrowia ubezpieczonej pod kątem niezdolności do pracy.

Zgodnie z treścią art.12 ww. ustawy niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1)stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2)możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art.13 ust.1 ww. ustawy).

W definicji niezdolności do pracy ustawodawca dał wyraz powiązaniu prawa do renty z rzeczywistą znaczną utratą zdolności do pracy zarobkowej jako takiej, a częściową niezdolność do pracy powiązał z niezdolnością do pracy w ramach posiadanych kwalifikacji, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy, zaakcentował istnienie potencjalnej przydatności do pracy. Chodzi zatem o zdolność do pracy zarobkowej nie tylko jako zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy, ale zdolność do podjęcia pracy w ogóle, z uwzględnieniem rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku, predyspozycji psychofizycznych.

Zdolność do pracy ma dwa elementy: biologiczny (ogólna sprawność psychofizyczna) i gospodarczy (przydatność na rynku pracy). Należało zatem ustalić, czy ubezpieczona jest zdolna do wykonywania pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami, czy jej kwalifikacje pozwalają na wykonywanie innej pracy, czy też konieczne jest jej przekwalifikowanie.

Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy nie jest kryterium niezdolności do pracy w rozumieniu art.12 ww. ustawy. Brak możliwości wykonywania dotychczasowej pracy nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy, gdy jest możliwe podjęcie innej pracy (w swoim zawodzie, bez przekwalifikowania lub gdy rokowanie co do przekwalifikowania jest pozytywne). Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy jest warunkiem koniecznym do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale nie jest warunkiem wystarczającym jeżeli wiek, poziom wykształcenia, predyspozycje psychofizyczne dają podstawy do uznania, że jest możliwe podjęcie pracy w zawodzie albo po przekwalifikowaniu. W wyroku z dnia 8 września 2014 roku (I UK 431/14, Legalis nr 1330112) Sąd Najwyższy wskazał, iż „doniosłe znaczenie w konstrukcji częściowej niezdolności do pracy (której definicję zawiera art.12 ust.3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) ma podkreślenie, że chodzi o ocenę zachowania zdolności do wykonywania nie jakiejkolwiek pracy, lecz pracy „zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji”. R. legis wyodrębnienia tej przesłanki stanowi wyeliminowanie sytuacji, w których ubezpieczeni o wyższych kwalifikacjach po utracie zdolności do ich zarobkowego wykorzystania zmuszeni byliby podjąć pracę niżej kwalifikowaną, do której zachowali zdolność, wobec braku środków do życia.

O częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, ale ocena czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnie z kwalifikacjami.

Zebrany w niniejszym postępowaniu materiał dowodowy nie pozwolił zakwestionować prawidłowości zaskarżonej przez ubezpieczoną decyzji. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego (opinii biegłych neurologa, kardiologa, psychologa, psychiatry i ginekologa) wynika jednoznacznie, iż ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Podkreślić w tym miejscu należy, że przy ocenie opinii biegłych lekarzy Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w opinii, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego. Odmienne ustalenie w tej mierze może być dokonane tylko na podstawie opinii innych biegłych lekarzy, jeżeli ich opinia jest bardziej przekonywująca oraz wszechstronnie przedstawia kwestię nasuwającą wątpliwości w sprawie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1987 r., II URN 228/87). Jednakże opinię innego biegłego sądowego Sąd może dopuścić jedynie wtedy, gdy opinia, która została już złożona do sprawy zawiera istotne braki, względnie nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 r., II CR 817/73).

Nie ulegało w niniejszej sprawie wątpliwości, że ubezpieczona posiada wykształcenie średnie (ukończyła technikum gastronomiczne) i pracowała jako: kucharz, kierownik przetwórni, księgowa, monter urządzeń akustycznych, współprowadziła bar. Co prawda, w okresie od 23 marca 2000 r. do 31 maja 2015 r. M. G. posiadała prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, to jednak z zebranego w sprawie materiału dowodowego – opinii biegłych: ginekologa, psychologa, psychiatry oraz kardiologa jednoznacznie wynika, że rozpoznane u ubezpieczonej schorzenia nie ograniczają jej sprawności w stopniu znacznym, powodującym niezdolność do pracy zarobkowej zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

Należy wskazać, iż przyczyna niezdolności do pracy nie ma wynikać z choroby, a z naruszenia sprawności organizmu, czyli czynnika medycznego, który powoduje utratę zdolności do pracy. Z ustaleń Sądu wynika, że przebyte w przeszłości przez M. G. schorzenia neurologiczne, ginekologiczne, psychiatryczne (zaburzenia lękowe i depresyjne na podłożu zmian organicznych) oraz występujące w chwili obecnej schorzenia kardiologiczne (nadciśnienie tętnicze) wprawdzie wpływają na jakość jej życia, ale jednocześnie nie ograniczają w znacznym stopniu zdolności do wykonywania przez nią pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Z całą zatem pewnością ubezpieczona może wykonywać prace adekwatne do swoich kwalifikacji i posiadanego wykształcenia, a w przypadku zaostrzenia choroby może być orzekana czasowa niezdolność do pracy.

W konsekwencji brak jest podstaw do przyznania ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i Sąd Okręgowy na postawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Sąd przyznał ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi dla radcy prawnego Ł. Ż. kwotę 221,40 zł (dwieście dwadzieścia jeden złotych i czterdzieści groszy) tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Zgodnie z art.22 ³ ust.1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 507 z późn. zm.) koszty pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ponosi Skarb Państwa.

Stosownie zaś do treści §21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz.1804) do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia (to jest przed 1 stycznia 2016 roku) stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

Wobec wszczęcia niniejszej sprawy w dniu 9 września 2015 r. Sąd zobligowany był zastosować przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z dnia 28 września 2002 r. (tekst jednolity Dz. U. 2013 r., poz.490, z późn. zm.). Stosownie do treści wskazanego rozporządzenia stawki minimalne w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego (§11 ust.2) wynoszą 180 zł.

Zgodnie z §2 ust.3 w sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty, o których mowa w ust.1§2, Sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach. Z tych względów Sąd zwiększył należną kwotę o kwotę podatku VAT, o kwotę 41,40 zł.

(S.B.)

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ubezpieczonej.

22 maja 2017 r.