Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2012 r. w Gdańsku

sprawy Z. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku- VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 25 czerwca 2012 r., sygn. akt VII U 379/12

zmienia zaskarżony wyrok w punkcie III i ustala, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt III AUa 1563/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 stycznia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonej Z. G. doliczenia do stażu ubezpieczeniowego okresu pracy od 01 lipca 1969 roku do 31 grudnia 1970r., z uwagi na nie podleganie ubezpieczeniu społecznemu.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła Z. G., wnosząc o doliczenie do stażu pracy okresu zatrudnienia od 01 lipca 1969 roku do 31 grudnia 1970 roku w SG Księży (...)- (Księża S.), Dom Zakonny w Z.. Wnioskodawczyni wyjaśniła, iż okres zatrudnienia jest udokumentowany świadectwem pracy.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wyjaśnił, iż nie zaliczył do stażu pracy okresu od 01 lipca 1969 roku do 31 grudnia 1970 roku, w oparciu o informację z ZUS Oddział w N.z dnia 13 grudnia 2011 roku, z której wynika, iż wnioskodawczyni ww. okresie nie została zgłoszona do ubezpieczenia społecznego.

Sąd Okręgowy w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 25 czerwca 2012r. wydanym w sprawie VII U 379/12 zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. do przeliczenia wysokości świadczenia Z. G. uwzględniając okres opłacania składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu zatrudnienia jej przez ZG: Księży Serca Jezusowego ( (...). S.) Dom Zakonny w Z. ul. (...) od l listopada 1969 roku do 31 grudnia 1970 roku, od dnia zgłoszenia wniosku ( pkt.1), w pozostałej części umarzył postępowanie ( pkt. 2) oraz ustalił, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji ( pkt. 3).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach: Z. G.była zatrudniona w ZG Księży Serca Jezusowego ( (...). S.), Dom Zakonny w Z. w okresie od l listopada 1969 roku do 31 grudnia 1970 roku w wymiarze pełnego etatu, na stanowisku pomocy domowej i za ten okres były odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne w następujących datach i kwocie :

- 10.12.1969 r.- 180,00 zł

- 09.01.1970r.- 180, 00 zł

- 06.02.1970r.- 180,00 zł

- 05.03.1970r. - 180,00 zł

- 09.04.1970r. - 180,00 zł

- 05.05.1970r. - 180,00 zł

- 08.06.1970r. - 180,00 zł

- 10.07.1970r. - 180,00 zł

- 08.08.1970r. - 209,00 zł

- 07.09.1970r. - 209,00 zł

- 06.10.1970r. - 209,00 zł

- 05.11.1970r. - 209,00 zł

- 02.12.1970r. - 209,00 zł

- 07.01.1971r. - 209,00 zł

Dom Zakonny ZG Księży Serca Jezusowego ( (...). S.) miał siedzibę w Z. ul. (...). W dniu 12 sierpnia 1969 roku we wniosku o wydanie dowodu osobistego wnioskodawczyni jako miejsce czasowego pobytu podaje adres Z. ul. (...)( siedziba Zakonu).

Decyzją z dnia 27 czerwca 2011 r. ZUS przyznał Z. G. prawo do emerytury począwszy od dnia 27 czerwca 2011 r.. Podstawą wyliczenia emerytury stanowiła kwota kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc od którego przysługuje emerytura. Emerytura tak obliczona stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

Wnioskiem z dnia 21 listopada 2011 roku Z. G. wniosła o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem okresu pracy od 01 lipca 1969 roku do 31 grudnia 1970 roku.

Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 4 stycznia 2012 r. pozwany odmówił ubezpieczonej Z. G. doliczenia do stażu ubezpieczeniowego okresu pracy od 01 lipca 1969 roku do 31 grudnia 1970r. z uwagi na nie podleganie ubezpieczeniu społecznemu.

Stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach mniejszej sprawy, w aktach osobowych, w aktach przekazanych z Urzędu Miasta dotyczących spraw meldunkowych oraz w aktach pozwanego organu ubezpieczeniowego, których autentyczność nie była kwestionowana w toku procesu, a także w oparciu o wyjaśnienia wnioskodawczyni Z. G., które w tym zakresie Sąd ocenił jako wiarygodne, gdyż logicznie się uzupełniały z pozostałym materiałem dowodowym.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy zważył, że wywiedzione odwołanie zasługuje na uwzględnienie. Sąd ten wskazał, że zgodnie z art. 6 ust l ustawy emerytalnej okresami składkowymi są następujące okresy:

1) ubezpieczenia;

2) opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, w przepisach wymienionych w art. 195 pkt 1-4 i 8, w przepisach o adwokaturze, w przepisach o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz w przepisach o pomocy społecznej;

Sąd I instancji powołał się na stanowisko Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 10 stycznia 2012r., III AUa 1535/11, w którym to ten Sąd stwierdził, że dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. l pkt 2 i art. 6 ust. 2 pkt. l lit. "a" u.e.r.f.u.s. nie jest 'wymagane wykazanie opłacenia przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne (LEXnr 1110775).

Sąd Okręgowy wskazał, że w myśl art. 15 ww. ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę. Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Sąd I instancji zwrócił uwagę na to, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem i utartą praktyką w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określone w § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1984 r. w sprawie .postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lipca 1997r., sygn. akt II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342). W postępowaniu sądowym mogą być więc przeprowadzone dowody z innych dokumentów niż wymienione w § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń. W sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w postępowaniu sądowym zgodnie zatem z treścią art. 473 k.p.c. nie stosuje się także przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i przesłuchania stron. W postępowaniu przed sądem, także wówczas, gdy przedmiotem sporu jest podstawa wymiaru świadczeń ubezpieczeniowych, fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, a do sądu należy ocena ich wiarygodności (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 04 marca 1997r., sygn. akt III AUa 105/97, Apel-W-wa, 1997/2/7, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku III AUr 294/93, PS-wkł. 1994/3/6).

Sąd Okręgowy zauważył nadto, że fakt zatrudnienia skarżącej w SG Księża (...)- (Księża S.) w (...)Zakonnym w Z. był niewątpliwy, spór dotyczył jedynie ustalenia czy za okres od l listopada 1969 roku do 31 grudnia 1970r. ( po modyfikacji) były odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne.

Pozwany wskazywał, iż zgodnie z przesłaną informacją z ZUS N. składka na ubezpieczenie społeczne za sporny okres (od l lipca 1969r. do 31 grudnia 1970 roku) nie była odprowadzana.

Sąd Okręgowy podkreślił, że na posiedzeniu w dniu 25 czerwca 2012r. pełnomocnik pozwanego nie był obecny, właśnie na tym posiedzeniu wnioskodawczyni doprecyzowała odwołanie wnosząc o doliczenie do stażu okresu pracy od 01 listopada 1969 roku do 31 grudnia 1970 roku.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe ponad wszelką wątpliwość wykazało, iż składka na ubezpieczenie społeczne z tytułu zatrudnienia Z. G.jako pomocy domowej w okresie od l listopada 1969 roku do 31 grudnia 1970 roku była .odprowadzana ( książeczka wpłat (...)). Sąd Okręgowy podkreślił, że uwiarygodnieniem powyższych okoliczności są także dokumenty potwierdzające czasowy pobyt Z. G.ww. okresie w miejscu prowadzeniu Zakonu tj. w Z. przy ul. (...)

W konkluzji, z przytoczonych wyżej względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi przepisami, orzekł jak w pkt I w sentencji wyroku.

Sąd Okręgowy na mocy art. 355 § l kpc umorzył postępowanie w pozostały zakresie z uwagi na cofnięcie żądania. ( pkt II).

Działając na podstawie art. 118 ust. la ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w punkcie III wyroku, Sąd Okręgowy wnioskując a contrario, stwierdził, że pozwany organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń co do podlegania ubezpieczeniu społecznemu za okres 01.11.1 969 roku do 31.12.1970 roku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany zaskarżając go w części tj. w punkcie trzecim dotyczącym stwierdzenia odpowiedzialności pozwanego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Pozwany organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części, ewentualnie uchylenie zaskarżonego w części wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji, z przyczyn podanych w uzasadnieniu.

W uzasadnieniu apelujący wskazał, że w zaskarżonym wyroku w punkcie trzecim Sąd Okręgowy ustalił, że ZUS ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, natomiast w uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji podał, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń co do podlegania ubezpieczeniu społecznemu za okres od 01 listopada 1969r. do 31 grudnia 1970r.

Organ rentowy w pełni podzielił stanowisko Sądu I instancji zaprezentowane w uzasadnieniu wyroku.

Pozwany wskazał, że złożone w dniu 21 listopada 2011r. świadectwo pracy zostało wystawione przez ZG. Księża (...) ( (...). S.), Dom Zakonny w Z. przy ul. (...). Pismo zaś organu rentowego, potwierdzające okres ubezpieczenia, złożone przez Panią Z. G. do akt sądowych, dotyczy zatrudnienia u (...). J. G. w Z. przy ul. (...).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że stosownie do treści art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, a zatem przedmiotem sporu na etapie postępowania apelacyjnego jest jedynie to, czy zaszły przesłanki do stwierdzenia przez Sąd pierwszej instancji odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie doliczenia stażu ubezpieczeniowego Z. G. za sporny okres zatrudnienia w ZG. Księża (...) ( (...). S.), Dom Zakonny w Z..

Zgodnie z art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) zmienionym przez art. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. (Dz. U. z 2009 r., Nr 42, poz. 338) w brzmieniu obowiązującym od 1 kwietnia 2009 r., w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Stosownie do przepisów zawartych w art. 2 tej ustawy do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Przepis art. 118 ust. 1a obecne brzmienie zawdzięcza zmianie ustawy dokonanej po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007 r., w sprawie P 11/07, OTK-A 2007/8/97 (LEX nr 316047), w którym Trybunał stwierdził, że art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych rozumiany w ten sposób, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nieustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy, jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Wykonując wyrok interpretujący treść art. 118 ust. la ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ustawodawca zobowiązał sąd do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego w przypadku, gdy za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji odpowiada właśnie organ rentowy. Celem tego przepisu jest skrócenie postępowania administracyjnego i sądowego. Wykonując wyrok Sądu o przyznaniu prawa do świadczenia lub jego wysokości, organ rentowy zobowiązany będzie do wypłaty odsetek na mocy stwierdzenia jego odpowiedzialności przez sąd bez potrzeby powtarzania postępowania administracyjnego i ewentualnie sądowego.

Mając na uwadze powyższe, uznać należało, że w niniejszej sprawie organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie uwzględnienia do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawczyni spornego okresu od 1 listopada 1969r. do 31 grudnia 1970r.

Ostatnia okoliczność niezbędna do wydania decyzji została ustalona w toku toczącego się postępowania przed Sądem I instancji. Dopiero na etapie postępowania sądowego można było stwierdzić, że w spornym okresie ubezpieczona podlegała ubezpieczeniom społecznym, bowiem dopiero dołączona przez ubezpieczoną dokumentacja do pisma procesowego z dnia 21 marca 2012r. pozwoliła w sposób nie budzący wątpliwości wykazać, że składka na ubezpieczenie społeczne z tytułu zatrudnienia w spornym okresie była odprowadzana.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności, apelujący prawidłowo stwierdził, iż ostatnia okoliczność niezbędna do wydania decyzji w jego ocenie została ustalona w toku toczącego się postępowania przed Sądem I instancji, dlatego też organ rentowy nie może ponosić odpowiedzialności za nieuwzględnienie spornego okresu do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawczyni

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) zmienił zaskarżony wyrok w punkcie trzecim i ustalił, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.