Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 października 2016 roku w sprawie z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w W. przeciwko J. M., Sąd Rejonowy w Brzezinach zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.567 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 2 maja 2013 roku, a nadto zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 696 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 43 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w zw. z art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości ł przeciwdziałaniu alkoholizmowi poprzez błędną wykładnię pojęcia „w stanie po użyciu alkoholu” polegającą na uznaniu, iż do przyjęcia stanu „po użyciu alkoholu” wystarczające jest użycie jakiejkolwiek ilości alkoholu w sytuacji, gdy ustawowa definicja stanu po użyciu alkoholu zawarta w art. 46 ust. 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wskazuje, iż stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2%o do 0,5%o alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm ³, a tym samym do przyjęcia stanu po użyciu alkoholu niezbędne jest użycie alkoholu w ilości prowadzącej do w/w stężenia we krwi albo obecności w wydychanym powietrzu, co każdorazowo wymaga przeprowadzenia specjalistycznych badań;

2.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a w szczególności:

a)  316 § 1 k.p.c. w związku z art. 6 k.c., art. 230 k.p.c., art. 232 zd. 1 k.p.c. i art. 253 k.p.c. poprzez nie wzięcie za podstawę rozstrzygnięcia stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy w zakresie, w jakim Sąd pierwszej instancji, wbrew zasadzie rozkładu ciężaru dowodu w procesie cywilnym, przyjął do podstaw faktycznych i prawnych zaskarżonego orzeczenia okoliczności niewykazane dowodowo przez powoda i zaprzeczone przez pozwanego;

b)  art. 11 k.p.c. poprzez nieprawidłowe przyjęcie, iż w przypadkach nieobjętych treścią tego przepisu sąd cywilny celem samodzielnego stwierdzenia, że czyn stanowiący źródło szkody, jest przestępstwem, może tego dokonać bez poszanowania reguł prawa karnego, w szczególności zasady domniemania niewinności pozwanego i rozstrzygania wątpliwości na jego korzyść,

c)  art. 231 k.p.c. poprzez błędne uznanie, iż z faktu, że pozwany spożywał alkohol przed przyjazdem funkcjonariuszy policji, co miało miejsce kilka godzin po kolizji, wynika domniemanie, iż spożywał ten alkohol również przed kolizją, mimo że przeczą temu inne dowody, w szczególności opinia biegłego medycyny sądowej wydana w sprawie o sygn. akt II K 364/13;

d)  art. 233 § 1 k.p.c. w drodze przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów
i oparcia rozstrzygnięcia wyłącznie o jednostronną, wybiórczą i nie mającą merytorycznego uzasadnienia analizę materiału dowodowego zebranego
w sprawie, w szczególności poprzez:

⚫

dowolne przyjęcie, iż pozwany spowodował szkodę objętą pozwem
w stanie nietrzeźwości, w sytuacji gdy powyższa okoliczność, zaprzeczona przez pozwanego, nie została wykazana dowodowo przez powoda, na którym spoczywał ciężar dowodu w niniejszej sprawie, albowiem to powód oparł swoje roszczenie na fakcie spowodowania szkody przez pozwanego w stanie nietrzeźwości, czemu pozwany zaprzeczył,

⚫

bezzasadną odmowę wiarygodności zeznań pozwanego, że znajdował się on w stanie trzeźwości w trakcie zdarzenia objętego pozwem, mimo że mocą wyroku Sądu Rejonowego w Końskich II Wydział Karny dnia
11 grudnia 2013 roku w sprawie o sygn. akt II K 364/13, wydanego po przeprowadzeniu wszechstronnego i wnikliwego postępowania dowodowego, pozwany został uniewinniony od zarzutu, że prowadził
w dniu 22 kwietnia 2012 roku samochód będąc w stanie nietrzeźwości;

⚫

nienależytą ocenę wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w Końskich II Wydział Karny z dnia 20 grudnia 2012 roku w sprawie o sygn. akt II W 770/12, mocą którego J. M. został skazany za wykroczenie polegające na spowodowaniu zagrożenia w ruchu drogowym znajdując się w stanie nietrzeźwości, w sytuacji gdy powyższy wyrok w aspekcie
art. 11 k.p.c. nie wiąże Sądu w niniejszej sprawie, a nadto wyrok ten został wydany w trybie uproszczonym, bez przeprowadzenia wszechstronnego postępowania dowodowego, w tym opinii biegłego sądowego na okoliczność czasu spożywania alkoholu przez pozwanego i nie został zaskarżony przez pozwanego wyłącznie z tej przyczyny, iż w dacie jego doręczenia pozwany niefortunnie nie przebywał w miejscu zamieszkania, a także w sytuacji, gdy pozwany nigdy nie przyznał się do spowodowania zdarzenia objętego pozwem w stanie nietrzeźwości, czemu dał wiarę Sąd Rejonowy w Końskich, który po przeprowadzeniu wnikliwego postępowania dowodowego w sprawie o sygn. akt II K 364/13, prawomocnie uniewinnił pozwanego od prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości;

⚫

nieuprawione dokonanie ustalenia co do rzekomego spowodowania przez pozwanego zdarzenia objętego pozwem w stanie nietrzeźwości w oparciu
o stanowiącą dokument prywatny notatkę urzędową sporządzoną przez J. S., sprzeczną z wyjaśnieniami pozwanego i zakwestionowaną przez niego, co w konsekwencji przeniosło ciężar udowodnienia okoliczności wskazanych w tej notatce na powoda, który tych okoliczności nie udowodnił,

⚫

nieprawidłową ocenę opinii biegłego specjalisty medycyny sądowej wydanej w sprawie o sygn. akt II K 364/13 prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Końskich II Wydział Karny, z której wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji płynie wniosek, że wynik przeprowadzonemu pozwanemu badania na zawartość alkoholu nie dowodzi, że alkohol został spożyty przez pozwanego przed kolizją w dniu 22 kwietnia 2012 roku
i konsekwencji błędne ustalenie, iż pozwany spożywał alkohol przed zdarzeniem objętym pozwem;

a)  art. 244 k.p.c. poprzez bezzasadne pominięcie wyroku Sądu Rejonowego
w K. II Wydział Karny z dnia 11 grudnia 2013 roku wydanego w sprawie
o sygn. akt II K 364/13, mimo że wyrok ten jest dokumentem urzędowym korzystającym z domniemania prawdziwości, które nie zostało obalone
w niniejszej sprawie, a treść w/w orzeczenia stanowi dowód tego, co zostało
w nim urzędowo zaświadczone, a więc uniewinnienia pozwanego od zarzutu spowodowania zdarzenia objętego pozwem w stanie nietrzeźwości oraz tego, że Sąd Rejonowy w Końskich w określony sposób ustalił i ocenił fakty i moc dowodową poszczególnych dowodów;

b)  art. 321 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic wyrokowania i zasądzenie ponad żądanie powództwa kwoty 1.567,00 zł w sytuacji, gdy powód żądał zapłaty kwoty 1.566,58 zł;

c)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niesprostanie wymogom uzasadnienia wyroku w drodze lakonicznego, nie objętego jurydycznym i faktycznym wywodem wskazania, z jakich powodów Sąd uznał, iż powództwo zasługuje na uwzględnienie i to w zakresie wykraczającym ponad żądanie powoda.

Apelujący wskazał, że powyższe naruszenie przepisów postępowania miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, albowiem skutkowało uwzględnieniem powództwa to w kwocie przekraczającej żądanie powoda w sytuacji, w której prawidłowe zastosowanie przywołanych przepisów, wyrażające się w przyjęciu za podstawę rozstrzygnięcia stanu rzeczy istniejącego w dacie zamknięcia rozprawy, ustalonego na podstawie prawidłowej oceny całokształtu materiału dowodowego, przy właściwym rozkładzie ciężaru dowodu pomiędzy stronami, winno skutkować oddaleniem tego powództwa w całości, jako pozbawionego podstaw faktycznych i prawnych.

Mając na uwadze powyższe, pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych
za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem powództwa.

Sąd Okręgowy nie podziela ustaleń i wniosków Sądu Rejonowego. Zarzuty apelacji dotyczące zakwestionowania stanowiska Sądu Rejonowego, w zakresie w jakim uznał,
iż pozwany w chwili zdarzenia znajdował się w stanie nietrzeźwości należy uznać za trafne.
W ocenie Sądu II instancji ustalenia Sądu Rejonowego w tym zakresie są w zasadzie dowolne, nie znajdujące potwierdzenia w przedstawionych dowodach. Ocena zgromadzonych dowodów przedstawiona przez Sąd I instancji narusza przepis art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie bowiem z art. 233 § 1 k.p.c. Sąd winien oceniać wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, jednak na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Zaprezentowana przez Sąd I Instancji ocena dowodów nie odpowiada powyższym wymogom. Zdaniem Sądu Okręgowego rację ma strona apelująca wskazując, że orzeczenie Sądu Rejonowego zostało oparte na dowolnym ustaleniu, iż w dniu 22 kwietnia 2013 roku około godziny 24 pozwany jechał samochodem A. (...) o nr rej. (...) będąc w stanie nietrzeźwości i wypadł z drogi uderzając w płot J. i I. W. i uszkadzając go.

Istota sprawy sprowadzała się do obowiązku wykazania przez powoda, że
w momencie kiedy pozwany prowadził pojazd marki A. o numerach rejestracyjnych (...) i wypadł z drogi uderzając w płot J. i I. W., znajdował się w stanie nietrzeźwości. Tymczasem zdaniem Sądu II instancji powód, mimo zapewnienia mu w tym zakresie warunków, wynikających z realizacji przewidzianych przez obowiązujące przepisy gwarancji procesowych, nie zdołał wykazać zasadności swego żądania. Powód nie przedstawił bowiem żadnego dowodu, z którego wynikałoby, iż powód w czasie, kiedy doszło do uszkodzenia płotu był w stanie nietrzeźwości. Oparcie rozstrzygnięcia przez Sąd I instancji wyłącznie na wersji przedstawionej przez powoda i na podstawie przedstawionych przez niego dowodów, w tym dokumencie w postaci wyroku nakazowego wydanego przez Sąd Rejonowy w Końskich w dniu 20 grudnia 2012 roku, w sprawie o sygn. akt II W 770/12, mocą którego J. M. został skazany za wykroczenie polegające na spowodowaniu zagrożenia w ruchu drogowym znajdując się w stanie nietrzeźwości, tj. o czyn z art. 86 § 2 k.w., a także o notatkę urzędową z dnia 22 kwietnia 2012 roku sporządzoną przez J. S., które pozostawały w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie, w szczególności dowodem w postaci prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Końskich II Wydział Karny z dnia 11 grudnia 2013 roku oraz dowodami znajdującymi się w aktach tej sprawy, które wykluczały możliwość przyjęcia za prawdziwe twierdzeń zaprezentowanych przez powoda w pozwie. Ponadto przedmiotowy wyrok nakazowy wydany w sprawie o sygn. akt II W 770/12 wydany został w trybie uproszczonym, bez przeprowadzenia wszechstronnego postępowania dowodowego. Jak wynika przy tym z zeznań pozwanego nie został on przez niego zaskarżony wyłącznie z tej przyczyny, iż w dacie jego doręczenia pozwany nie przebywał w miejscu zamieszkania. Powód w toku postępowania nie zawnioskował zaś o przeprowadzenie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy II W 770/12. O ile zgodzić się należało ze stwierdzeniem Sądu I instancji, iż nie był on związany ustaleniami prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Końskich II Wydziału Karnego z dnia 11 grudnia 2013 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt II K 364/13, mocą którego Sąd uniewinnił pozwanego od zarzucanego czynu, tj. prowadzenia w dniu 22 kwietnia 2012 roku w F. samochodu osobowego marki A. (...) o nr rej. (...) w stanie nietrzeźwości, to tożsama konstatacja dotyczy ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy w Końskich w dniu 20 grudnia 2012 roku,
w sprawie o sygn. akt II W 770/12. Oczywistym jest bowiem, że w świetle
art. 11 k.p.c. orzeczenia uniewinniające wydane w postępowaniu karnym, ale także wyroki wydane w postępowaniu w sprawach o wykroczenia choćby miały charakter skazujący, nie są wiążące dla sądu w postępowaniu cywilnym. Nie oznacza to jednak, że orzeczenia te, nie mogą stanowić w toku postępowania cywilnego dowodu z dokumentu. Bezspornym jest bowiem, iż okoliczność, w świetle której postępowanie dowodowe powinno się toczyć przed sądem orzekającym, nie wyłącza możliwości korzystania z dowodów z akt innej sprawy cywilnej lub karnej, dołączonej do akt sprawy rozpoznawanej. Orzeczenia karne, które nie mają mocy wiążącej w postępowaniu cywilnym jako dokumenty urzędowe w rozumieniu
art. 244 k.p.c., stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo poświadczone, których znaczenie sąd cywilny ocenia w granicach swobodnej oceny dowodów, jak każdy inny dowód. Ta strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić (wyr. SN z 18.9.1969 r., II CR 308/69, OSNCP 1970, Nr 7–8, poz. 130). Jak wynika przy tym z akt sprawy wyrok nakazowy wydany przez Sąd Rejonowy w Końskich w dniu 20 grudnia 2012 roku, w sprawie o sygn. akt II W 770/12 został skutecznie zakwestionowany przez pozwanego, który na poparcie swoich twierdzeń powołał się na prawomocny wyrok Sądu Rejonowego w Końskich II Wydział Karny z dnia 11 grudnia 2013 roku, wydany w sprawie o sygn. akt II K 364/13, mocą którego Sąd uniewinnił pozwanego od zarzucanego czynu, tj. prowadzenia w dniu 22 kwietnia 2012 roku w F. samochodu osobowego marki A. (...) o nr rej. (...) w stanie nietrzeźwości i pominięcie przez Sąd I instancji przedmiotowego wyroku było nieuzasadnione. Wyrok ten został wydany po przeprowadzeniu wnikliwego postępowania dowodowego, w tym w oparciu o opinię biegłego z zakresu medycyny sądowej, która w żadnej mierze nie potwierdza okoliczności prowadzenia pojazdu przez pozwanego w stanie nietrzeźwości. Jak wynika bowiem z opinii biegłego wynik przedmiotowych analiz powietrza wydychanego sam w sobie nie daje podstawy do określenia czasu, w którym wykazany alkohol został wypity, i ilości spożytego przy tym etanolu. Oznaczone stężenia alkoholu – wynoszące kolejno 0,96, 0,89 i 0,85 mg/l – dają natomiast podstawę do określenia minimalnej ilości etanolu tłumaczącej wystąpienie ww. stężeń. Ta minimalna Ilość etanolu wynosi ok. 100 g znajduje się ona np. w ok. 320 ml wódki 40 procentowej. Wynik przeprowadzonego oskarżonemu badania na zawartość alkoholu w powietrzu wydychanym stanowi dowód na „stan nietrzeźwości oskarżonego w czasie, w którym był temu badaniu poddawany. Wynik ten nie dowodzi natomiast m.in. że wykazany alkohol został spożyty np. przed godziną około 24-tą krytycznej nocy, wskazywaną przez oskarżonego jako czas, w którym kierując samochodem uległ kolizji. Powyższych ustaleń Sąd I instancji nie mógł poczynić również
w oparciu o notatkę urzędową sporządzoną przez J. S., albowiem sporządzona ona została kilka godzin po kolizji i odnosi się do ustalonych i wykonanych przez świadków czynności, ale które nastąpiły po zgłoszeniu całego zdarzenia.

Wskazać przy tym należy, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2015 roku, sygn. akt II CSK 254/14, LEX nr 1730597, wyrok uniewinniający w sprawie karnej jest niewątpliwie dokumentem urzędowym korzystającym z domniemania prawdziwości i jego treść stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone, a więc uniewinnienia oraz tego, że sąd karny określony sposób ustalił i ocenił fakty i moc dowodową poszczególnych dowodów. Domniemanie to jest domniemaniem wzruszalnym, a ciężar jego obalenia, zgodnie z art. 252 k.p.c., spoczywa na tej stronie, która zaprzecza prawdziwości dokumentu. Zatem to powód powinien wykazać, przedstawiając stosowne dowody, że pozwany spowodował zdarzenie objęte pozwem znajdując się w stanie nietrzeźwości. Takim dowodem nie może być z pewnością ani notatka urzędowa sporządzona przez J. S., ani też wyrok nakazowy z dnia 20 grudnia 2012 roku wydany w sprawie o sygn. akt II W 770/12, ponieważ jego zasadność została obalona na skutek wydania przez Sąd Rejonowy w Końskich w sprawie o sygn. akt II K 364/13 wyroku uniewinniającego z dnia 11 grudnia 2013 roku.

W konsekwencji, w ocenie Sądu Okręgowego, w sytuacji, gdy Sąd ustala niektóre okoliczności relewantne w sposób sprzeczny ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, pomija niektóre okoliczności relewantne dla rozstrzygnięcia sprawy jak też, dokonuje określonych ustaleń co do okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, lecz nie uwzględnia ich następnie przy dokonywaniu oceny zasadności powództwa, nie można mówić o tym, że rozstrzygnięcie, zgodnie z dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c., opiera się na wszechstronnym rozważeniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Tym samym należało uznać, że strona powodowa nie podołała obciążającemu ją z mocy art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c., obowiązkowi udowodnienia zasadności dochodzonego roszczenia. W tej sytuacji odnoszenie się do pozostałych zarzutów apelacji należało uznać za bezprzedmiotowe.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo. Wobec oddalenia powództwa zmianie podlegało także rozstrzygniecie o kosztach procesu. Powód jest stroną przegrywającą i na podstawie
art. 98 k.p.c. zobowiązany jest do zwrotu pozwanemu poniesionych przez niego kosztów procesu, które wyniosły łącznie 617 zł, obejmujące kwotę 600 złotych tytułem wynagrodzenia pełnomocnika oraz kwotę 17 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i zasądzono od powoda na rzecz pozwanego kwotę 529 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, na które złożyła się opłata od apelacji w kwocie 79 złotych oraz kwota 450 zł tytułem zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym ustalona na podstawie § 2 pkt. 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800 z poźn. zm).