Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 sierpnia 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. działając na podstawie art. 53 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j. Dz. U. z 2009r., nr 153, poz. 1227 ze zm. ) ustalił R. J. wysokość emerytury.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony, domagając się jej zmiany i uwzględnienia przy obliczaniu emerytury nowej kwoty bazowej także w części stażowej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc, że zgodnie z art. 53 ust.3 emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 wspomnianej na wstępie ustawy, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Zgodnie z art. 21 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do emerytury stanowi podstawa wymiaru emerytury w wysokości uwzględniającej rewaloryzacje oraz wszystkie kolejne waloryzacje ( … ).

Jednocześnie art. 53 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi , że emerytura wynosi:

1) 24 % kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2) po 1,3 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3) po 0,7 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

- z uwzględnieniem art. 55.

Wskazane wyżej 24 % kwoty bazowej, o której mowa w art. 19 to tzw. część socjalna, co już na tym etapie sugeruje, że zastrzeżenia umieszczone w ust. 3 i 4 art. 53 dotyczą jedynie tzw. kwoty bazowej w części socjalnej.

W myśl art. 53 ust. 3 - emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadającej do dnia nabycia uprawnień do emerytury.

Przepisu ust. 3 nie stosuje się jednak wówczas, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia, którego podstawę wymiaru wskazał za podstawę wymiaru emerytury, podlegał co najmniej przez 30 – miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 20 marca 2009r. ( I UZP 7/08 ) – „ Jeśli chodzi o wcześniejsze pobieranie emerytury, to wnioskodawca ma wyłącznie jedną możliwość - ustalenia podstawy wymiaru emerytury w wysokości podstawy wcześniejszej emerytury w wysokości uwzględniającej rewaloryzację oraz wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do emerytury (art. 21 ust. 2 pkt 1 ustawy).

Ustalając wzajemną relację art. 53 do art. 21 ustawy emerytalnej, stwierdzić trzeba, że struktura art. 53 wskazuje, że w ust. 1 i 2 stanowi on ogólną zasadę obliczania wysokości świadczenia, nie zajmując się sposobem ustalania podstawy jego wymiaru, albowiem ten regulowany jest artykułami od do 15 do 23 ustawy. Z kolei ust. 3 i ust. 4 art. 53 ustawy emerytalnej odnoszą się do sytuacji szczególnej, która została unormowana w art. 21 ustawy emerytalnej, tzn. dotyczą obliczania wysokości emerytury, której podstawę wymiaru stanowi:

1) podstawa wymiaru pobieranej przez ubezpieczonego renty (w wysokości uwzględniającej rewaloryzację oraz wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do renty), albo

2) podstawa wymiaru emerytury, do której wcześniej ubezpieczony miał ustalone prawo (w wysokości uwzględniającej rewaloryzację oraz wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do emerytury).

Wówczas zasady obliczania świadczenia ulegają istotnej zmianie. Jeśli zatem wnioskodawca pobierał wcześniejszą emeryturę, to podstawa wymiaru emerytury nabywanej na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej obliczana jest zgodnie z jej art. 21 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 21 ust. 1 pkt 1. To z kolei prowadzi do wniosku, że art. 53 ust. 3 i 4 dotyczą wyłącznie zasad obliczania tzw. części socjalnej. Również sformułowanie, że "emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru" prowadzi do podobnego wniosku. W części stażowej czynności rachunkowych się bowiem nie dokonuje, albowiem tę stanowią odpowiednie do posiadanych okresów składkowych i nieskładkowych procenty zwaloryzowanej podstawy wymiaru wcześniejszej emerytury.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że i Trybunał Konstytucyjny, orzekając w wyroku z dnia 24 kwietnia 2006 r., P 9/05, że art. 53 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest zgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (OTK-A 2006 nr 4, poz. 46), wyraził w uzasadnieniu pogląd, że przepisy te różnicują uprawnienia ubezpieczonych w zakresie wysokości pobieranej emerytury (w tzw. części socjalnej) - w zależności od tego, czy po nabyciu uprawnień do renty (emerytury), której podstawę wymiaru osoby te wskazały do obliczenia przyznawanej emerytury - świadczeniobiorca podlegał ubezpieczeniu. Tylko bowiem w takim przypadku 24% kwoty bazowej, tj. część socjalną, oblicza się od aktualnej kwoty bazowej. Natomiast część emerytury należną za okresy składkowe i nieskładkowe oblicza się od waloryzowanej podstawy wymiaru ustalonej uprzednio z zastosowaniem kwoty bazowej ostatnio przyjętej do obliczenia poprzednio przyznanego świadczenia.

Jak się wydaje, podobne stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 8 maja 2008 r., I UZP 1/08, bowiem wskazał, że "przepis art. 53 ust. 3 dotyczy przyjmowania do obliczeń określonej kwoty bazowej w zakresie części socjalnej emerytury. Przepis art. 53 ust. 4 wyłącza w pierwszym rzędzie zastosowanie przewidzianej art. 53 ust. 3 reguły dotyczącej kwoty bazowej w przypadku, kiedy zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia (wcześniejszej emerytury) podlegał co najmniej przez trzydzieści miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym".

Konsekwencją uznania, iż przepis art. 53 ust. 3 ustawy emerytalnej odnosi się wyłącznie do obliczenia tzw. części socjalnej emerytury, tj. zastosowania w tym przypadku poprzedniej kwoty bazowej, jest zaś konieczność stwierdzenia, że przepis art. 53 ust. 4 wyłączający stosowanie art. 53 ust. 3 w stosunku do tych ubezpieczonych, którzy po nabyciu prawa do renty lub wcześniejszej emerytury podlegali ubezpieczeniu co najmniej przez 30 miesięcy, dotyczy obliczania części socjalnej emerytury od kwoty bazowej obowiązującej w dacie zgłoszenia wniosku o emeryturę na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej, a nie stosowania tejże kwoty bazowej do wyliczenia podstawy wymiaru świadczenia, jak przyjął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8 maja 2008 r., I UZP 1/08.

Emerytura nabywana na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej przez osobę pobierającą wcześniejszą emeryturę może być więc różnicowana w tzw. części socjalnej ze względu na fakt podlegania ubezpieczeniom przez co najmniej 30 miesięcy po nabyciu prawa do pierwotnego świadczenia. Nie stoi to na przeszkodzie ponownemu ustaleniu prawa do świadczenia, nie tylko przez doliczenie nowych okresów, ale również przez przeliczenie emerytury z zastosowaniem nowej kwoty bazowej, zarówno w części socjalnej, jak i stażowej, pod warunkiem spełnienia innych przesłanek, o których mowa w art. 110 ustawy emerytalnej, jeśli po nabyciu prawa do emerytury na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej ubezpieczenie jest kontynuowane. ( … )

Podsumowując, w świetle przepisów ustawy emerytalnej konieczne wydaje się odróżnienie dwóch sytuacji, tj. obliczenia wysokości emerytury nabywanej na podstawie art. 27 ustawy przez osobę pobierającą wcześniejszą emeryturę i ponownego obliczenia wysokości emerytury nabytej z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, albowiem utożsamienie tych dwóch zdarzeń, jak przyjęto w uchwale z dnia 8 maja 2008 r., nie wydaje się właściwe.

Emeryturę nabywaną na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej przez osobę pobierającą wcześniejszą emeryturę oblicza się bowiem według mechanizmu przedstawionego w art. 53 ustawy. Emerytura ta wynosi zatem 24% kwoty bazowej przyjętej do obliczenia poprzedniego świadczenia (który to składnik następnie się waloryzuje - art. 53 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 53 ust. 3 ustawy), bądź 24% kwoty bazowej obowiązującej w dacie składania wniosku o emeryturę na podstawie art. 27 ustawy, jeżeli po nabyciu prawa do wcześniejszej emerytury wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym przez co najmniej 30 miesięcy - art. 53 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 53 ust. 4 w związku z art. 53 ust. 3 ustawy, oraz w obu przypadkach - za każdy rok okresów składkowych po 1,3%, a za każdy rok okresów nieskładkowych po 0,7% zwaloryzowanej podstawy wymiaru wcześniejszej emerytury (art. 53 ust. 1 pkt 2 i 3 w związku z art. 21 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej). Warto przy tym zaznaczyć, że takie stanowisko zajął już Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 października 2008 r., I UK 85/08 (niepublikowany).

Przepisy art. 53 ust. 3 i 4 ustawy emerytalnej nie dotyczą ponownego obliczania wysokości emerytury, wobec czego nie mogą stanowić lex specialis do art. 110 ustawy regulującego zasady, według których odbywa się ponowne obliczenie wysokości emerytury (prowadzące do przyjęcia kwoty bazowej z daty złożenia wniosku o przeliczenie świadczenia również w jego części stażowej) nabytej na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej. Ponowne obliczenie wysokości emerytury wymaga uprzedniego nabycia prawa do tego świadczenia, ustalenia jego wysokości stosownie do treści art. 53 ustawy emerytalnej, a następnie złożenia przez ubezpieczonego odpowiedniego wniosku, wskazania do obliczenia świadczenia podstawy wymiaru składki przypadającej w całości lub w części po nabyciu prawa do emerytury z osiągnięciem powszechnego wieku i wykazania wyższego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru od poprzednio obliczonego, z wyjątkiem tego emeryta, który od dnia ustalenia prawa do świadczenia do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie świadczenia, nie pobrał świadczenia wskutek zawieszenia prawa do emerytury lub gdy okres wymagany do ustalenia podstawy przypada w całości po przyznaniu prawa do świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wynosi co najmniej 130%.”

Jak wynika z przytoczonych przepisów i ich interpretacji, którą Sąd podziela, w przypadku ubezpieczonego, który prawo do emerytury tzw. wcześniejszej uzyskał od 1 grudnia 2008r., a kolejne świadczenie emerytalne związane z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego uzyskał od 1 sierpnia 2013r, nie było podstaw do zastosowania nowej kwoty w części stażowej , natomiast z uwagi na podleganie przez ponad 30 miesięcy ubezpieczeniom społecznym ( emerytalnym i rentowym ) po uzyskaniu pierwszego z wymienionych świadczeń należało zastosować nową kwotę bazową w części socjalnej, co organ rentowy uczynił.

Żądanie ubezpieczonego nie znajduje zatem oparcia w obowiązujących przepisach, które przytoczono już wyżej, dlatego też Sąd, działając na podstawie art. 477 ( 14 ) par. 1 k.p.c., odwołanie ubezpieczonego oddalił.

SSO Karolina Chudzinska - Koczorowicz