Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Malinowska

protokolant: inspektor Patrycja Żuk

po rozpoznaniu 4 kwietnia 2017 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z odwołania H. W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 8 kwietnia 2016 r. nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  nie obciąża powoda kosztami procesu.

SSO Ewa Malinowska

Sygn. akt XVII AmE 91/16

UZASADNIENIE

Decyzją z 8 kwietnia 2016 r., o nr (...), wydaną na podstawie art. 168 pkt 11, art. 169 ust. 1 pkt 1 oraz art. 170 ust. 4 pkt 1 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2015 r., poz. 478 ze zm.; dalej: uoze) w zw. z art. 104 k.p.a. oraz art. 30 ust. 1 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r., poz. 1059 ze zm.; dalej: PE), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia przedsiębiorcy H. W., prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą: (...) H. W., kary pieniężnej w związku z ujawnieniem w prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności regulowanej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji nieprawidłowości, polegającej na nieprzekazaniu Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki sprawozdania kwartalnego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7, w terminie 30 dni od dnia zakończenia kwartału, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki orzekł:

1.  że wyżej wymieniony przedsiębiorca nie przekazał Prezesowi URE sprawozdania kwartalnego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7, zawierającego informacje, określone w art. 9 ust. 1 pkt 5 uoze, w terminie 30 dni od dnia zakończenia kwartału, tj. do dnia 30 października 2015 r.,

2.  za działanie opisane w pkt 1 wymierzył przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości 10.000 zł.

( decyzja, k. 3-4).

Przedsiębiorca wniósł odwołanie od powyższej decyzji, zaskarżając orzeczenie w całości i wnosząc o jego uchylenie w całości. W ocenie powoda, w niniejszej sprawie zakres naruszeń jest znikomy, co oznacza, że została spełniona przesłanka do odstąpienia od wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej. Strona powodowa podniosła również, że kara w wysokości 10.000 zł dla małych przedsiębiorców jest „tragiczna w skutkach z uwagi na małą moc odnawialnych źródeł energii”. Powód wskazał, że jego przychód z elektrowni wiatrowej do maja 2015 do czerwca 2016 r. wyniósł (...) zł, zaś w 2015 r. osiągnął dochód z działalności gospodarczej rzędu (...) zł.

( odwołanie, k. 7; pismo powoda z 25.07.2016 r., k. 20).

W odpowiedzi na odwołanie Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Dokonując ponownej analizy akt sprawy oraz treści odwołania, organ nie znalazł podstaw do zmiany lub uchylenia zaskarżonej decyzji, wobec czego podtrzymał stanowisko zawarte w tej decyzji.

( odpowiedź na odwołanie, k. 28-30).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

H. W. jest przedsiębiorcą, wykonującym w R. działalność gospodarczą pod firmą (...) H. W.. Działalność ta obejmuje wytwarzanie energii elektrycznej, w oparciu o wpis do - prowadzonego przez Prezesa URE - Rejestru wytwórców energii w małej instalacji. Przedsiębiorca został wpisany do wskazanego rejestru 7 maja 2015 r. pod numerem: (...).

dowód: wydruk z CEIDG, k. 2 akt admin; kserokopia zaświadczenia o wpisie do Rejestru wytwórców energii w małej instalacji, akta admin.

Według art. 9 ust. 1 pkt 7 uoze, wytwórca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji jest obowiązany przekazywać Prezesowi URE sprawozdania kwartalne zawierające informacje, o których mowa w pkt 5, w terminie 30 dni od dnia zakończenia kwartału. Informacje te dotyczą łącznej ilości:

a) energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji,

b) energii elektrycznej sprzedanej sprzedawcy zobowiązanemu, o którym mowa w art. 40 ust. 1, która została wytworzona z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji i wprowadzona do sieci dystrybucyjnej,

c) zużytych paliw do wytwarzania energii elektrycznej w małej instalacji oraz rodzaju tych paliw,

d) energii elektrycznej sprzedanej odbiorcom końcowym.

Stosowanie do art. 215 uoze, sprawozdanie kwartalne, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7, wytwórca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji po raz pierwszy przekazuje Prezesowi URE za kwartał roku kalendarzowego następujący po kwartale, w którym niniejsza ustawa weszła w życie. Ustawa o odnawialnych źródłach energii weszła w życie 4 maja 2015 r. co oznacza, że pierwsze sprawozdanie kwartalne powodowy przedsiębiorca zobowiązany był przedstawić Prezesowi URE najpóźniej do 30 października 2015 r. Przedsiębiorca nie wykonał tego obowiązku we wskazanym terminie.

dowód: okoliczności bezsporne.

Pismem z 8 stycznia 2016 r. Prezes URE zawiadomił H. W. o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej za nieprzedłożenie sprawozdania kwartalnego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 uoze, zawierającego informacje określone w art. 9 ust. 1 pkt 5 uoze.

dowód: Zawiadomienie o wszczęciu postępowania, k. 1 akt admin.

W dniu 19 stycznia 2016 r. H. W. przekazał Prezesowi URE sprawozdanie kwartalne za III kwartał 2015 r., o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 uoze.

dowód: Sprawozdanie kwartalne, k. 5 akt admin.; data stempla pocztowego, k. 5 verte akt admin.

Pismem z 14 marca 2016 r. Prezes URE zawiadomił powodowego przedsiębiorcę o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie oraz pouczył o przysługującym przedsiębiorcy prawie do zapoznania się z materiałem dowodowym oraz złożenia ewentualnych uwag i wyjaśnień.

dowód: Zawiadomienie o zakończeniu postępowania, k. 6 akt admin.

W dniu 8 kwietnia 2016 r. Prezes URE wydał decyzję, która została zaskarżona w niniejszym postępowaniu sądowym.

Sąd przyznał moc dowodową wszystkim zgromadzonym w sprawie dokumentom zawartym w aktach sprawy, uznając je za wiarygodne. Powyżej opisany stan faktyczny znajduje oparcie we wszystkich przeprowadzonych dowodach, które zostały przywołane przy ustalaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

W niniejszej sprawie bezsporna między stronami była okoliczność nieprzedstawienia przez powoda Prezesowi URE, w ustawowo określonym terminie, sprawozdania kwartalnego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 uoze, zawierającego informacje określone w art. 9 ust. 1 pkt 5 uoze. Powód nie kwestionował ustaleń poczynionych w tym zakresie przez organ regulacyjny. Wobec zaskarżonej decyzji Prezesa URE, przedsiębiorca podniósł natomiast zarzuty w zakresie rozstrzygnięcia o karze pieniężnej, kwestionując brak odstąpienia od wymierzenia tej kary, pomimo znikomego zakresu naruszeń, oraz zarzucając wymierzenie kary w zbyt wysokiej kwocie.

W myśl art. 168 pkt 11 uoze, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przedkłada w terminie Prezesowi URE sprawozdania, o którym mowa w art. 6 ust. 3 lub w art. 9 ust. 1 pkt 7, lub podaje w tym sprawozdaniu nieprawdziwe informacje. Według art. 169 ust. 1 pkt 1 uoze, karę tę wymierza Prezes URE w decyzji, a stosownie do art. 170 ust. 4 pkt 1 uoze, jej wysokość wynosi 10.000 zł. Z kolei w art. 174 ust. 2 uoze przewidziano możliwość odstąpienia od wymierzenia kary, jeżeli zakres naruszeń jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, zanim organy, o których mowa w art. 169 ust. 1, powzięły o tym wiadomość.

Odpowiedzialność przewidziana w art. 168 pkt 11 uoze ma charakter obiektywny, ponieważ dla stwierdzenia naruszenia przez przedsiębiorcę ciążącego na nim obowiązku wystarczające jest ustalenie, że dany podmiot zachował się w sposób sprzeczny z wiążącym go nakazem lub zakazem. W tym zakresie, w ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, za udowodniony należało uznać fakt nieprzedstawienia przez powoda Prezesowi URE, do dnia 30 października 2015 r., sprawozdania kwartalnego, wymaganego przywołanymi wyżej przepisami prawa. Obiektywny i bezsporny stan faktyczny sprawy potwierdza zatem niewywiązanie się przez powoda z ustawowego obowiązku sprawozdawczego. Bez znaczenia pozostaje przy tym kwestia przyczyn niedopełnienia przedmiotowego obowiązku, w tym podnoszony przez powoda brak wiedzy o istnieniu tego obowiązku. Tym samym należało stwierdzić, że w niniejszej sprawie spełnione zostały przesłanki nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej.

Jeśli zaś chodzi o wymiar tej kary, to za naruszenie, o którym mowa w art. art. 168 pkt 11 uoze, przepisy ustawy o odnawialnych źródłach energii przewidują sankcję w ściśle określonej wysokości, tj. 10.000 zł. Zatem ani pozwany Prezes, ani sąd ochrony konkurencji i konsumentów, nie mają możliwości miarkowania wysokości tej kary z uwagi na – przykładowo - zakres naruszeń, ich powtarzalność, czy sytuację finansową karanego podmiotu. Wobec tego, stwierdzając niewypełnienie przez przedsiębiorcę obowiązku sprawozdawczego, Prezes URE był zobligowany do nałożenia na ten podmiot kary pieniężnej w „sztywnej” kwocie 10.000 zł.

Natomiast odnośnie do zarzutu nieodstąpienia przez pozwanego od wymierzenia kary, pomimo – zdaniem powoda – znikomego zakresu naruszeń, należy zauważyć, że zastosowanie instytucji odstąpienia od wymiaru kary wymaga łącznego spełnienia obu przesłanek wymienionych w art. 174 ust. 2 uoze, tj. przesłanki znikomego zakresu naruszeń oraz przesłanki zaprzestania naruszania prawa lub zrealizowania obowiązku, zanim Prezes URE powziął o tym wiadomość. Przy czym użycie przez ustawodawcę sformułowania, iż Prezes „może” odstąpić od wymierzenia kary, wskazuje na uznaniowy, a nie obligatoryjny charakter tej instytucji prawnej.

Odnosząc powyższe do okoliczności niniejszej sprawy Sąd Okręgowy uznał, że skoro powodowy przedsiębiorca wykonał obowiązek sprawozdawczy już po otrzymaniu od Prezesa zawiadomienia o wszczęciu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej za brak realizacji tego obowiązku, to oczywistym jest, że obowiązek ten wykonano już po tym, jak organ powziął wiadomość o naruszeniu. Niespełnienie drugiej z przesłanek z art. 174 ust. 2 uoze, wykluczało zatem definitywnie możliwość odstąpienia od wymierzenia kary w danej sprawie. Niezależnie jednak o tego - wbrew sugestiom strony powodowej - nie można przyjąć, by w analizowanym przypadku zakres naruszeń był znikomy, a więc by została spełniona pierwsza z przesłanek odstąpienia od wymiaru kary. W tej kwestii Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko prezentowane przez pozwanego w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji oraz w odpowiedzi na odwołanie. Składanie przez wytwórców sprawozdań kwartalnych w ustawowo określonych terminach ma istotne znaczenie, gdyż na Prezesie URE spoczywa obowiązek gromadzenia informacji dotyczących ilości wytwarzanej energii elektrycznej dla celów rozliczenia finansowego systemu wsparcia (pomocy publicznej). Nadto, w oparciu o przedmiotowe sprawozdania, na podstawie art. 17 uoze, organ regulacyjny sporządza zbiorczy raport roczny, przekazywany następnie ministrowi do spraw energii. Nie zasługiwało zatem na aprobatę twierdzenie powoda o znikomym stopniu naruszenia, które strona wiązała z tym, że od dnia wykonania przez nią obowiązku sprawozdawczego Prezes miał jeszcze 3 miesiące na przeanalizowanie danych i sporządzenie raportu rocznego. Jak słusznie zauważył pozwany, to ustawodawca określił sposób i termin realizacji obowiązku sprawozdawczego przez wytwórców w małych instalacjach, zaś Prezes URE nie jest uprawniony do wprowadzania w tym zakresie jakichkolwiek modyfikacji. Niewywiązanie się przez powoda z obowiązku przedłożenia Prezesowi sprawozdania kwartalnego do 30 października 2015 r. miało natomiast bezpośredni wpływ na terminowe, prawidłowe i rzetelne wywiązanie się przez ten organ z obowiązku sporządzenia zbiorczego raportu końcowego. Mając na uwadze powyższe okoliczności, nie można było przyjąć, że w niniejszej sprawie zakres przypisanego powodowi naruszenia był znikomy.

Z tych wszystkich względów, stwierdzając brak podstaw do uwzględniania odwołania, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten stanowi wyjątek od - przewidzianej w art. 98 k.p.c. - zasady odpowiedzialności za wynik procesu, w myśl której strona, która przegrała sprawę, obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu. Przepis art. 102 k.p.c. reguluje natomiast rozliczenie kosztów procesu według reguły słuszności, a jego zastosowanie wymaga wystąpienia szczególnych okoliczności, które mogą dotyczyć nie tylko samego przebiegu procesu, lecz także mogą być związane z okolicznościami leżącymi poza postępowaniem sądowym, takimi jak na przykład stan majątkowy, czy sytuacja życiowa stron. W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, art. 102 k.p.c. znajduje zastosowanie, między innymi, ze względu na trudną sytuację majątkową strony przegrywającej sprawę, która wytaczając powództwo była subiektywnie przeświadczona o słuszności dochodzonego roszczenia (zob. postanowienia SN z 3 lutego 2011 r., sygn. akt I CZ 171/10, System Informacji Prawnej LEX nr 738386 oraz z 11 sierpnia 2010 r., sygn. akt I CZ 51/10, LEX nr 737252).

W ocenie Sądu Okręgowego, w niniejszej sprawie wystąpiła właśnie tego rodzaju szczególna okoliczność, która uzasadniała zwolnienie powoda - jako strony przegrywającej sprawę – z obowiązku zwrotu kosztów procesu stronie wygrywającej, czyli pozwanemu. Powód znajduje się bowiem w trudnej sytuacji majątkowej, zważywszy, że z przedstawionych przez niego informacji wynika, że jego przychód z elektrowni wiatrowej do maja 2015 do czerwca 2016 r. wyniósł zaledwie (...) zł, zaś w 2015 r. powód osiągnął dochód z działalności gospodarczej rzędu (...) zł. Kwoty te są niewielkie, zwłaszcza w zestawieniu z kwotą 10.000 zł kary pieniężnej, nałożonej na powoda decyzją zakwestionowaną w niniejszej sprawie. Zdaniem Sądu, w tych okolicznościach nakładanie na powoda jeszcze obowiązku zwrotu pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 1.440 zł, byłoby niesłuszne, gdyż mogłoby drastycznie pogorszyć tę już trudną sytuację materialną powoda. Tym bardziej, że pozwany Prezes URE korzysta ze stałej obsługi prawnej i nie poniósł dodatkowych nakładów na prowadzenie niniejszego procesu.

SSO Ewa Malinowska