Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2015 roku

Sąd Rejonowy Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Joanna Zachorowska

Protokolant: Magdalena Kocur

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 października 2015 roku

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w Ł.

przeciwko B. G.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do (...) Sp. z o.o. w Ł. umowę darowizny prawa własności lokalu mieszkalnego położonego w G., przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą numer (...) wraz ze związanym udziałem w częściach wspólnych budynku oraz prawie użytkowania wieczystego działki wpisanej do księgi wieczystej tutejszego Sądu numer (...), zawartą aktem notarialnym z dnia 9 lutego 2010r., rep. A nr (...) pomiędzy J. G. i I. G. a B. G., do wysokości wierzytelności przysługującej (...) Sp. z o.o. w Ł. wobec J. G., a wynikającej z:

- nakazu zapłaty z dnia 8.03.2011r. wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 78728/11 opatrzonego klauzulą wykonalności na rzecz powoda na mocy postanowienia z dnia 5.03.2012r. wydanego przez Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie o sygn. akt II Co 369/12,

- nakazu zapłaty z dnia 9.02.2011r. wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 78730/11 opatrzonego klauzulą wykonalności na rzecz powoda na mocy postanowienia z dnia 27.04.2012r. wydanego przez Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie o sygn. akt II Co 371/12,

- nakazu zapłaty z dnia 9.03.2011r. wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 78731/11 opatrzonego klauzulą wykonalności na rzecz powoda na mocy postanowienia z dnia 2.07.2012r. wydanego przez Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie o sygn. akt II Co 368/12,

- nakazu zapłaty z dnia 14.03.2011r. wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 78732/11 opatrzonego klauzulą wykonalności na rzecz powoda na mocy postanowienia z dnia 2.03.2012r. wydanego przez Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie o sygn. akt II Co 372/12;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4.149 zł (cztery tysiące sto czterdzieści dziewięć złotych) tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 2.400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSR Joanna Zachorowska

Sygn. akt I C 1048/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 lutego 2015 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. wniosła o uznanie w całości za bezskuteczną wobec niej umowy darowizny z dnia 9 lutego 2010 roku, sporządzonej przez notariusza I. S. z Kancelarii Notarialnej w G. (rep. A numer (...)), zawartej między dłużnikiem J. G. i jego małżonką I. G. a pozwaną B. G. w zakresie przeniesienia na pozwaną lokalu mieszkalnego numer (...), stanowiącego odrębną nieruchomość, położoną w G. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą KW (...), w zakresie wierzytelności przysługujących powódce wobec dłużnika J. G., a wynikających z:

a)  prawomocnego nakazu zapłaty z dnia 8 marca 2011 roku wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie (sygn. akt VI Nc – e 78728/11) w wysokosci 5.251,93 zł wraz z odsetkami ustawowymi za okres od dnia 28 grudnia 2009 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 1.267,72 zł;

b)  prawomocnego nakazu zapłaty z dnia 9 lutego 2011 roku wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie (sygn. akt VI Nc – e 78730/11) w wysokości 5.074,99 zł wraz z odsetkami ustawowymi za okres od dnia 10 listopada 2009 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 1.265,66 zł;

c)  prawomocnego nakazu zapłaty z dnia 9 marca 2011 roku wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie (sygn. akt VI Nc – e 78731/11) w wysokości 5.697,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi za okres od dnia 6 listopada 2009 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 1.273,87 zł;

d)  prawomocnego nakazu zapłaty z dnia 14 marca 2011 roku wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie (sygn. akt IV Nc – e 78732/11) w wysokości 2.054,62 zł wraz z odsetkami ustawowymi za okres od dnia 16 listopada 2009 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 630,78 zł.

Nadto, powódka wniosła o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych
i udzielenie zabezpieczenia jej roszczeniu poprzez ustanowienie zakazu zbywania
i obciążania przez pozwaną lokalu mieszkalnego numer (...).

Uzasadniając swoje żądanie powódka wskazała, że nabyła wierzytelności wobec J. G. od Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Z.. Na podstawie tytułów wykonawczych wszczęła przeciwko niemu postępowania egzekucyjne, które dotychczas pozostają całkowicie bezskuteczne,
w szczególności z uwagi na liczne egzekucje, które toczą się przeciwko dłużnikowi. Także egzekucja prowadzona przeciwko dłużnikowi solidarnemu w powyższych tytułów pozostaje bezskuteczna. W toku własnych czynności powódka ustaliła, że J. G. wraz
z małżonką I. G. na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej byli właścicielami lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w G. przy ulicy (...), dla którego Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą KW (...). Lokal ów na mocy umowy darowizny z dnia 9 lutego 2010 roku został darowany córce małżonków – B. G.. Mając na uwadze wartość lokalu, a także okoliczność, iż na dzień zawarcia umowy darowizny J. G. posiadał liczne zobowiązania, w tym wobec powódki, darowanie lokalu mieszkalnego pozwanej miało na celu pokrzywdzenie powódki.

Postanowieniem z dnia 9 lutego 2015 roku Sąd udzielił zabezpieczenia roszczeniu powódki zgodnie z jej żądaniem.

W odpowiedzi na pozew z dnia 12 marca 2015 roku B. G. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu zarzuciła, iż lokal mieszkalny numer (...), stanowiący przedmiot darowizny uczynionej na jej rzecz, wchodził w skład majątku wspólnego J. G. i I. G.. Tymczasem tytułu wykonawcze, z których powódka wywodziła swoje roszczenia o zapłatę, wystawione zostały wyłącznie przeciwko J. G.. Powódka nigdy nie uzyskała tytułów wykonawczych przeciwko I. G.. Przeciwko niej nie prowadzono postępowania egzekucyjnego. Powódka nie mogłaby skutecznie prowadzić egzekucji z majątku wspólnego małżonków G..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 13 sierpnia 1988 roku J. G. zawarł z I. W. związek małżeński. W ich małżeństwie panował ustrój ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej.

/okoliczności bezsporne, a nadto dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa (k. 31)/

W dniu 8 marca 2011 roku, w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt VI Nc – e 78728/11, Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin – Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty, na mocy którego nakazał pozwanym J. G. oraz T. K., prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...), (...) s.c., solidarną zapłatę na rzecz syndyka masy upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w Z. kwoty 5.251,93 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi za okres od dnia 28 grudnia 2009 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu w kwocie 1.267,72 zł. Nakaz zapłaty został opatrzony klauzulą wykonalności na mocy postanowienia z dnia 2 maja 2011 roku.

W dniu 9 lutego 2011 roku, w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt VI Nc – e 78730/11, Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin – Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty, na mocy którego nakazał pozwanym J. G. oraz T. K., prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...), (...) s.c., solidarną zapłatę na rzecz syndyka masy upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w Z. kwoty 5.074,99 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi za okres od dnia 10 listopada 2009 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu w kwocie 1.265,66 zł. Nakaz zapłaty został opatrzony klauzulą wykonalności na mocy postanowienia z dnia 4 kwietnia 2011 roku.

W dniu 9 marca 2011 roku, w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt VI Nc – e 78731/11, Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin – Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty, na mocy którego nakazał pozwanym J. G. oraz T. K., prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...), (...) s.c., solidarną zapłatę na rzecz syndyka masy upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w Z. kwoty 5.697,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi za okres od dnia 6 listopada 2009 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu w kwocie 1.273,87 zł. Nakaz zapłaty został opatrzony klauzulą wykonalności na mocy postanowienia z dnia 26 maja 2011 roku.

W dniu 14 marca 2011 roku, w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt VI Nc – e (...), Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin – Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty, na mocy którego nakazał pozwanym J. G. oraz T. K., prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...), (...) s.c., solidarną zapłatę na rzecz syndyka masy upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w Z. kwoty 2.054,62 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi za okres od dnia 16 listopada 2009 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu w kwocie 630,78 zł. Nakaz zapłaty został opatrzony klauzulą wykonalności na mocy postanowienia z dnia 11 maja 2011 roku.

W dniu 30 grudnia 2011 roku między syndykiem masy upadłości C. Spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w Z. a WEKSEL Spółką
z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. doszło do zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności, która objęła między innymi wierzytelności wynikające z wydanych przeciwko J. G. i T. K. tytułów wykonawczych.

Wydanym tytułom wykonawczym zostały nadane przez Sąd Rejonowy w Gliwicach klauzule wykonalności na rzecz nabywcy wierzytelności.

Na wniosek nowego wierzyciela zostały wszczęte przeciwko J. G. i T. K. postępowania egzekucyjne, które okazały się
w całości bezskuteczne i nie rokowały zaspokojenia wierzyciela. Podjęte przez komornika próby zajęcia rachunku bankowego okazały się bezskuteczne. Przeciwko dłużnikowi prowadzonych było wiele postępowań egzekucyjnych na łączną sumę ponad 200.000,00 zł. Dłużnik nie figurował jako właściciel gruntów czy budynków, nie pracował, zaniechał prowadzenia działalności gospodarczej.

/okoliczności bezsporne, a nadto dowody: nakazy zapłaty (k. 18, 21, 24, 27), postanowienia w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności (k. 19, 20, 22, 23, 25, 26, 28, 29), informacja o bezskutecznej egzekucji (k. 30), zawiadomienie wierzyciela o stanie egzekucji (k. 109)/

W dniu 9 lutego 2010 roku między małżonkami I. G. oraz J. G. a ich córką B. G. doszło do zawarcia umowy darowizny, na mocy której I. G. i J. G. darowali B. G. wchodzący w skład ich majątku wspólnego lokal mieszkalny numer (...) położony w G. przy ulicy (...) o wartości 145.000,00 zł.

/okoliczności bezsporne, a nadto dowody: umowa darowizny (k. 32 – 34), odpis księgi wieczystej KW (...) (k. 36 – 39)/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w całości w oparciu o okoliczności bezsporne, które nadto znajdowały potwierdzenie w wymienionych wyżej dowodach z dokumentów.

Na rozprawie w dniu 28 października 2015 roku Sąd oddalił wnioski powódki
o zwrócenie się do wskazanych przez nią w pozwie komorników sądowych oraz sądów rejonowych o nadesłanie akt spraw egzekucyjnych i sądowych, pomijając dowody
z dokumentów znajdujące się w tych sprawach z uwagi na bezsporność stanu faktycznego. Prowadzenie tych dowodów było zbędne. Z tych samych względów Sąd oddalił wniosek o zwrócenie się do Urzędu Miasta G., pomijając dowód z informacji tej jednostki, a także pominął dowód z zeznań świadka J. G..

Sąd zważył

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Spór między stronami był sporem prawnym co do interpretacji przepisu art. 527 k.c. Pozwana przeciwko żądaniu pozwu podniosła jedynie, że powódka nie uzyskała tytułów wykonawczych przeciwko małżonce dłużnika – I. G., co uniemożliwiało prowadzenia egzekucji z przedmiotu majątkowego wchodzącego w skład małżeńskiego majątku wspólnego dłużnika i jego małżonki. Nie mogło więc prowadzić do pokrzywdzenia powódki w rozumieniu tego przepisu.

Przesłankami uznania czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią za bezskuteczną względem wierzyciela są: istnienie interesu wierzyciela w postaci wierzytelności, dokonanie czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela, działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela oraz działanie osoby trzeciej w złej wierze (art. 527 k.c.).

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie doszło do spełnienia wszystkich wskazanych przesłanek.

W momencie czynienia darowizny przez małżonków G. na rzecz pozwanej istniały wymagalne wierzytelności przysługujące poprzednikowi prawnemu powódki wobec J. G..

Poza sporem pozostawała okoliczność, że w dniu 9 lutego 2010 roku dłużnik J. G. wraz z małżonką I. G. dokonał czynności prawnej w postaci darowania pozwanej lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w G. przy ulicy (...). Zdaniem Sądu, działanie dłużnika dokonane było z pokrzywdzeniem wierzyciela, bowiem w jego wyniku dłużnik stał się niewypłacalny w myśl art. 527 § 2 k.c. Niewypłacalność należy rozumieć jako obiektywny stan majątku dłużnika, polegającą na braku możliwości wywiązania się ze zobowiązań finansowych. J. G. mimo wymagalności nie regulował swoich zobowiązań wobec poprzednika prawnego powódki. Prowadzona egzekucja z majątku dłużnika okazała się bezskuteczna. Niewypłacalność została pogłębiona przez darowanie składnika majątkowego, z którego powódka mogła się zaspokoić w toku egzekucji.

Dłużnik darując pozwanej lokal mieszkalny miał świadomość, że działa z pokrzywdzeniem wierzyciela. Nie sposób uznać, że pozwany nie wiedział
o obciążających go zadłużeniach – jako wspólnik spółki cywilnej prowadzonej wraz
z dłużnikiem T. K. musiał mieć świadomość konsekwencji zaciąganych zobowiązań w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Mając wiedzę
o zobowiązaniach zdecydował się pod tytułem darmym na uszczuplenie własnego majątku. Jeżeli w chwili dokonania darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela (art. 529 k.c.). Domniemania owego pozwana nie obaliła.

W myśl art. 527 § 3 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Dodatkowo jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 528 k.c.).

Wierzyciel, którego dłużnikiem jest jeden z małżonków, może żądać na podstawie art. 527 § 1 k.c. uznania za bezskuteczną czynności prawnej dokonanej przez obu małżonków i dotyczącej ich majątku wspólnego, nawet gdy małżonek dłużnika nie wyraził zgody na zaciągnięcie zobowiązania w myśl art. 41 § 1 k.r.o. (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 roku, sygn. akt III CZP 15/11). W obecnym stanie prawnym małżonek dłużnika nieudzielający zgody na zaciągnięcie określonego zobowiązania nie odpowiada w zasadzie za to zobowiązanie nawet majątkiem wspólnym, poza pewnymi wyjątkami (art. 41 § 1 i 2 k.r.o.). Jednakże z rozwiązaniem takim zostało skorelowane - przewidziane w art. 52 § 1a k.r.o. - uprawnienie przysługujące wierzycielowi żądania ustanowienia rozdzielności majątkowej, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.

W literaturze i orzecznictwie zauważono, że przyjęte rozwiązania w zakresie ukształtowania odpowiedzialności małżonka za długi innego małżonka nie mogą eliminować lub ograniczać możliwości posługiwania się skargą pauliańską wobec rozporządzeń obejmujących składniki majątku wspólnego, dokonywanych przez małżonków in fraudem creditoris. W przeciwnym razie doszłoby do znacznego osłabienia zasadniczych funkcji ochronnych tego środka prawnego przysługującego wierzycielom (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2009 r., V CSK 184/09, OSNC-ZD 2010, nr C, poz. 86). Ochronny cel skargi pauliańskiej przemawia za tym, aby dopuścić tę skargę także wówczas, gdy nielojalne wobec wierzyciela rozporządzenie majątkowe podejmowane było nie tylko przez małżonków mających status dłużników w rozumieniu art. 527 k.c., ale przynajmniej z udziałem jednego takiego dłużnika. Sam udział małżonka niebędącego dłużnikiem wierzyciela w czynności prawnej noszącej cechy czynności fraudacyjnej jest wystarczającą okolicznością przemawiającą za możliwością uznania całej czynności prawnej za bezskuteczną wobec wierzyciela, a nie tylko za zakwestionowaniem jej skuteczności wobec zadłużonego małżonka. Rozporządzenie przez obu małżonków składnikiem należącym do majątku wspólnego niewątpliwie zmniejsza majątek każdego z małżonków, w tym także majątek zadłużonego małżonka. Tymczasem skarga pauliańska służy do ochrony wierzytelności uprawnionego przy konieczności uwzględniania stanu całego majątku dłużnika, niezależnie od jego struktury prawnej i występujących w nim mas majątkowych.

Mając na uwadze powyższe, w oparciu o przepis art. 527 § 1 k.c., Sąd uwzględnił w całości roszczenie powódki.

O kosztach procesu Sąd orzekł z mocy art. 98 § 1 k.p.c., obciążając nimi w całości pozwaną jako przegrywającą spór. Na poniesione przez powódkę koszty procesu złożyła się opłata od pozwu w kwocie 1.732,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w kwocie 2.400,00 zł, ustalone w oparciu o przepis § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

SSR Joanna Zachorowska