Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 11 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu IX Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Jarosław Marczewski

Protokolant:p.o. stażysty Jolanta Wenzel

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2016 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa (...) S.A z siedzibą we W.

przeciwko M. C.

- o zapłatę

1. Uchyla, co do pozwanego M. C., nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany przez Sąd Okręgowy w Poznaniu w sprawie IX GNc 1544/14 w dniu 2 lutego 2015 roku, w części co do odsetek ustawowych liczonych od kwoty 344.144,03 zł od dnia 27 lipca 2012 roku do dnia 28 lutego 2014 roku i w tym zakresie powództwo oddala.

2. W pozostałej części nakaz zapłaty wskazany w pkt 1 wyroku utrzymuje w mocy.

SSO Jarosław Marczewski

UZASADNIENIE

Powód (...) s.a. z siedzibą we W. w pozwie wniesionym w dniu 29 grudnia 2014r. domagał się solidarnego zasądzenia od pozwanych : D. U., M. C. i L. O. kwoty 366.029,98 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 343.144,03 zł od dnia 27 lipca 2012r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w okresie od 6 czerwca do 2 lipca 2012r. świadczyła na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. usługi polegające na kierowaniu osób, nie będących pracownikami powoda, do wykonywania sezonowych czynności w miejscu wskazanym przez (...). Za usługi te powód wystawił fakturę, na kwotę 550.664,03 zł. Pomimo upływu z dniem 27 lipca 2012r. terminu płatności, (...) zapłacił jedynie część należności z w/w faktury. Do zapłaty pozostała kwota 343.144,03 zł.

W dniu 26 lutego 2013r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, którym nakazał spółce (...) zapłatę powodowi w/w kwoty wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27 lipca 2012r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 11.507 zł.

Od nakazu tego spółka (...) wniosła zarzuty co do kwoty 83.144,03 zł. Z uwagi na to, w pozostałym zakresie, wydany przez Sąd nakaz zapłaty uprawomocnił się.

Wyrokiem z dnia 31 października 2013r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu utrzymał w mocy nakaz zapłaty w zakresie zaskarżonym przez dłużną spółkę, a następnie w dniu 8 stycznia 2014r. nadał mu klauzulę wykonalności.

Powódka będąc w posiadaniu tytułu wykonawczego, wystąpiła do komornika z wnioskiem o dokonanie zabezpieczenia jej roszczeń wobec (...). Postępowanie zabezpieczające prowadzone z ruchomości, wierzytelności oraz rachunku bankowego dłużnej spółki okazało się bezskuteczne. W związku z powyższym komornik w dniu 13 listopada 2013r. wydał postanowienie o ukończeniu postępowania i ustaleniu jego kosztów na kwotę 8.380,43 zł. Kwota ta, obok kwoty 1800 zł tytułem zastępstwa procesowego, została w dniu 24 stycznia 2014r. zasądzona postanowieniem Sądu Okręgowego we Wrocławiu od dłużnej spółki na rzecz powoda. Postanowienie to jest prawomocne.

W dniu 29 stycznia 2014r. powodowa spółka wystąpiła do komornika z wnioskiem o wyegzekwowanie od (...) kwot objętych w/w nakazem zapłaty i wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu. Pomimo podjętych przez komornika czynności, egzekucja przeciwko dłużnej spółce okazała się bezskuteczna.

Pozwani M. C. i L. O. pełnili w (...) funkcje prezesa i wiceprezesa zarządu, w okresie w którym powstała wierzytelność powódki wobec tej spółki. Skoro pozwani nie regulowali wymagalnych zobowiązań dłużnej spółki, należy uznać, że powstał stan jej niewypłacalności, skutkujący koniecznością złożenia przez pozwanych wniosku o ogłoszenie jej upadłości, czego zarówno M. C., jak i L. O. nie uczynili.

Wniosku takiego nie złożył też D. U., powołany na stanowisko prezesa zarządu spółki po odwołaniu ze składu zarządu pozostałych pozwanych, co nastąpiło w dniu 12 stycznia 2013r.

Stan niewypłacalności spółki (...) w okresie pełnienia przez pozwanych funkcji w jej zarządzie jest w ocenie powoda oczywisty i znajduje potwierdzenie w toku czynności dokonywanych przez komorników sądowych.

Z uwagi na powyższe, z uwagi na bezskuteczność egzekucji prowadzonej w stosunku do spółki, powód wezwał pozwanych do zapłaty należności dochodzonej pozwem.

Wezwania te nie doprowadziły do zaspokojenia wierzytelności powoda, w związku z czym zmuszony był on do wystąpienia przeciwko pozwanym na drogę postępowania sądowego.

Powód wyszczególnił w pozwie należności, obejmujące zarówno zasądzoną od spółki (...) należność główną, jak i koszty procesu oraz postępowań egzekucyjnych i zabezpieczających, składające się na kwotę dochodzoną od pozwanych.

W dniu 2 lutego 2015r. Sąd Okręgowy w Poznaniu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, którym zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę dochodzoną pozwem wraz z odsetkami i kosztami procesu.

Nakaz ten uprawomocnił się w stosunku do pozwanych O. i U..

W ustawowym terminie pozwany M. C. złożył zarzuty od w/w nakazu, zaskarżając go w całości, domagając się uchylenia nakazu i oddalenia powództwa oraz zasądzenia od powoda, na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie pozwany C. wskazał, że pełnił funkcję członka zarządu spółki (...) do dnia 20 grudnia 2012r.

W ocenie pozwanego powódka, mimo ciążącego na niej obowiązku dowodowego, nie udowodniła by przysługiwała jej wierzytelność w stosunku do spółki (...), kiedy ona powstała oraz w jakim dniu stała się wymagalna. Z załączonego do pozwu odpisu nakazu zapłaty wynika, że pozew o zapłatę wskazanych w nim należności został złożony kilka miesięcy po odwołaniu pozwanego z funkcji członka zarządu dłużnej spółki.

Pozwany C. podniósł, że w okresie, w którym był członkiem zarządu (...), sytuacja majątkowa spółki była dobra. Posiadała ona bowiem na rachunku bankowym kilkaset tysięcy złotych na zaspokojenie zobowiązań, których termin płatności jeszcze nie nadszedł. Nie było zatem przesłanek do zgłoszenia wniosku o upadłość spółki.

Poza tym powód zawarł z dłużną spółką porozumienie, na podstawie którego strony ustaliły wysokość zobowiązania spółki wobec powoda oraz terminy spłaty zobowiązań. Część zobowiązania została zapłacona w ustalonym terminie, a pozostała miała zostać uiszczona dopiero w 2013r. kiedy to pozwany nie pełnił już funkcji w zarządzie spółki. Do momentu odwołania pozwanego z zarządu (...), nie było więc przesłanek do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnej spółki.

Pozwany zarzucił także powodowi, że bezzasadnie domaga się on zasądzenia odsetek ustawowych od dnia wskazanego w wydanym przeciwko spółce nakazie zapłaty, gdyż wymagalność wierzytelności przeciwko spółce nie jest tożsama z wymagalnością wierzytelności w stosunku do członków jej zarządu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której w okresie od dnia 6 czerwca do 2 lipca 2012r. świadczył na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. usługi polegające na kierowaniu osób, nie będących pracownikami powoda, do wykonywania sezonowych czynności w miejscu wskazanym przez (...). Za usługi te powód wystawił fakturę na kwotę 550.664,03 zł, płatną do dnia 27 lipca 2012r. Pomimo upływu terminu płatności, (...) zapłacił jedynie część należności z w/w faktury. Do zapłaty pozostała kwota 343.144,03 zł.

- bezsporne,

W dniu 4 grudnia 2012r. powód zawarł z (...) sp. z o.o. ugodę, w której ustalono, że zaległość tejże spółki wobec powoda wynosi 300.000 zł. Należność ta miała zostać zapłacona w ratach: pierwsza rata w kwocie 40.000 zł do dnia 5 grudnia 2012r. (kwota ta została zapłacona w tym terminie), a druga rata w kwocie 260.000 zł w terminie do dnia 5 stycznia 2013r.

Dłużna spółka nie wywiązała się jednak z obowiązku jej uiszczenia.

- bezsporne, a nafto ugoda z dnia 4 grudnia 2012r. k.199-200,

Na skutek złożonego przez powoda w dniu 15 lutego 2013r. pozwu przeciwko spółce (...), Sąd Okręgowy we Wrocławiu, nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 26 lutego 2013r. zasądził od dłużnej spółki na rzecz powoda kwotę 343.144,03 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 27 lipca 2012r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 11.507 zł.

- bezsporne, a nadto nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 26 lutego 2013r., sygn.. X Gnc 167/13 k. 25,

Pozwana spółka złożyła zarzuty od w/w nakazu zapłaty co do kwoty 83.144,03 zł oraz odsetek ustawowych. W pozostałym zakresie nakaz zapłaty z dnia 26 lutego 2013r. uprawomocnił się.

Postanowieniem z dnia 18 października 2013r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu nadał w/w nakazowi klauzulę wykonalności do kwoty 260.000 zł.

- bezsporne, a nadto postanowienie o nadaniu nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności k.24,

Po rozpatrzeniu zarzutów spółki (...), Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 31 października 2013r. utrzymał w mocy nakaz zapłaty z dnia 26 lutego 2013r. w części zaskarżonej przez dłużną spółkę.

- bezsporne, a nadto wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 31 października 2013r. k. 25,

Po uprawomocnieniu się w/w wyroku, postanowieniem z dnia 8 stycznia 2014r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu nadał klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 26 lutego 2013r. w zakresie, w którym został on zaskarżony zarzutami przez spółkę (...).

- bezsporne, a nadto postanowienie o nadaniu nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności k.25,

Dysponując odpisem nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 26 lutego 2013r., powód wszczął przeciwko spółce (...) postępowanie zabezpieczające.

Pismem z dnia 8 października 2013r., prowadzący je komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, P. T. zawiadomił powoda, że postępowanie zabezpieczające prowadzone z wierzytelności, ruchomości i rachunku (...) spółki (...) okazało się bezskuteczne.

- bezsporne, a nadto pismo komornika do powoda z 8 października 2013r. k.26,

Postanowieniem z dnia 13 listopada 2013r. w/w komornik ukończył postępowanie zabezpieczające i ustalił jego koszty na kwotę 8.380,43 zł.

- bezsporne, a nadto postanowienie komornika z dnia 13 listopada 2013r. k.27,

Postanowieniem z dnia 24 stycznia 2014r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu zasądził od spółki (...) na rzecz powoda kwotę 8.380,43 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zabezpieczającego oraz kwotę 1800 z tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w tym postępowaniu.

- bezsporne, a nadto postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 24 stycznia 2014r. k.28,

Po otrzymaniu tytułów wykonawczych, powód wszczął przeciwko spółce (...) postępowanie egzekucyjne, które to postępowanie zostało umorzone przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia – Śródmieścia M. M. postanowieniem z dnia 5 marca 2014r, wobec bezskuteczności egzekucji. Komornik ustalił przy tym koszty postępowania egzekucyjnego na kwotę 166,52 zł, a postanowieniem z dnia 4 lutego 2014r. - koszty zastępstwa procesowego powoda w postępowaniu egzekucyjnym na kwotę 900 zł.

- bezsporne, a nadto postanowienie komornika z dnia 5 marca 2014r. k.30, postanowienie komornika z dnia 4 lutego 2014r. k.31,

Pozwani L. O. i M. C. pełnili funkcję członków zarządu spółki (...) od maja 2012r. do dnia 20 grudnia 2012r. Z dniem 20 grudnia 2012r. do pełnienia funkcji członka zarządu spółki (...) został powołany pozwany D. U..

- bezsporne, a nadto odpis skrócony KRS spółki (...) k. 17-23 oraz protokół Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników tejże spółki z dnia 20 grudnia 2012r. k. 71-73,

W dniu 25 lutego 2014r. powód wystosował do każdego z pozwanych wezwanie do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem. Wezwania te okazały się bezskuteczne.

- bezsporne, a nadto wezwania do zapłaty z dnia 25 lutego 2014r. k.32-38,

Do dnia zamknięcia rozprawy żaden z pozwanych nie zapłacił powodowi choćby w części kwoty dochodzonej pozwem.

- bezsporne,

Oceniając materiał dowodowy Sąd uznał za wiarygodne zgromadzone w sprawie dokumenty. Nie wykazują one śladów podrobienia, czy przerobienia, a ich treść i autentyczność nie były kwestionowane przez strony w trakcie procesu.

Odnosząc się do zeznań pozwanego M. C. Sąd uznał je za prawdziwe jedynie w części.

W ocenie Sądu na wiarę nie zasługują twierdzenia pozwanego, że w okresie, w którym pełnił on funkcję członka zarządu spółki (...), sytuacja finansowa spółki była dobra i nie zachodziły przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie jej upadłości.

Twierdzenia te nie znalazły żadnego potwierdzenia w pozostałym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, a jak wynika z pism Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (k. 165) oraz Urzędu Skarbowego (k.136), zadłużenie spółki w drugim półroczu 2012r. z tytułu świadczeń na ubezpieczenia społeczne wynosiło ok. 10.000 zł, a z tytułu podatków ponad 100.000 zł.

Poza tym należy zauważyć, że zeznania M. C. są wewnętrznie sprzeczne.

Z jednej strony podniósł on bowiem, że kiedy odchodził z zarządu spółki (...) spółka ta miała wystarczającą ilość środków na uregulowanie zobowiązań wobec powoda, a z drugiej strony wskazał, że działalność spółki była finansowa przez spółkę (...), która w okresie pełnienia przez pozwanego funkcji członka zarządu, nie przekazała (...) wszystkich środków na pokrycie jej zobowiązań.

Sąd pominął zgłoszony przez pozwanego wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego.

Zgodnie z art. 130 ⁴ . § 1 k.p.c. strona, która wnosi o podjęcie czynności połączonej z wydatkami, obowiązana jest uiścić zaliczkę na ich pokrycie w wysokości i terminie oznaczonym przez sąd.

Niewątpliwie zgłoszony przez pozwanego wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego łączył się z koniecznością poniesienia wydatków na wynagrodzenie osoby sporządzającej opinię.

Z uwagi na to pozwany, zgodnie z art. 130 ⁴ § 2 k.p.c. został wezwany do uiszczenia zaliczki na poczet kosztów opinii biegłego w kwocie 8000 zł ustalonej przez Przewodniczącego po konsultacji z biegłym – w terminie 14 dni pod rygorem pominięcia dowodu.

Odpis zarządzenia doręczono pełn. pozwanego w dniu 1 lutego 2016r. W terminie zakreślonym do uiszczenia zaliczki, strona pozwana złożyła wniosek o zwolnienie od obowiązku jej poniesienia.

Wniosek ten, jako oparty na tych samych okolicznościach, co wniosek oddalony postanowieniem z dnia 5 maja 2015r., został zwrócony w dniu 29 lutego 2016r. , w związku z czym nie wywołał on skutków prawnych w postaci przerwania biegu do uiszczenia zaliczki na poczet kosztów opinii biegłego.

Do dnia 16 lutego 2016r. żądana zaliczka nie została przez pozwanego uiszczona.

Zgodnie z art. 130 ⁴ . § 4 k.p.c. Sąd podejmie czynność połączoną z wydatkami, jeżeli zaliczka zostanie uiszczona w oznaczonej wysokości. W razie nieuiszczenia zaliczki sąd pominie czynność połączoną z wydatkami 130 ⁴. § 5 k.p.c.

Mając na względzie wyżej przytoczone okoliczności Sąd pominął złożony przez pozwanego wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego.

Na marginesie należy zaznaczyć, że nawet w przypadku gdyby pozwany uiścił żądaną zaliczkę, złożony przez niego wniosek dowodowy o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego podlegałby oddaleniu, jako nieprzydatny dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), a to z tych względów, że pozwany nie przedstawił jakiegokolwiek materiału dowodowego, na którym biegły mógłby pracować i który mógłby stanowić podstawę wydania przez niego opinii w sprawie, choćby sprawozdań finansowych, ksiąg (...) spółki (...) bądź innych dokumentów księgowych. Dokumentów tych nie uzyskano także mimo zobowiązania w/w spółki do ich złożenia i nałożenia na prezesa zarządu spółki grzywny z uwagi na nie wykonanie zarządzenia Przewodniczącego wzywającego do ich przedłożenia.

Z kolei z informacji uzyskanych przez Sąd z urzędu w sądzie rejestrowym ww. spółki wynika, że w aktach rejestrowych tejże spółki brak jest jakichkolwiek sprawozdań finansowych za rok 2012. Oznacza to, że nie było w sprawie nawet potencjalnej możliwości przedstawienia podstawowego materiału księgowego, który mógłby analizować ewentualnie powołany w sprawie biegły.

Należy przy tym zauważyć, że biegły sporządza opinię w sprawie na podstawie zgromadzonego w aktach sprawy materiału biegłego, a jego rolą nie jest poszukiwanie dowodów, które są mu niezbędne do wydania opinii, a które nie zostały zaoferowane przez strony (stanowisko takie zajął także Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 27 października 2015r. w sprawie I ACa 579/15).

Z uwagi na powyższe, skoro w aktach brak jest jakiejkolwiek dokumentacji (...) spółki (...) należy stwierdzić, że biegły nie byłby w stanie, na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, wydać w sprawie opinii na okoliczności wnioskowane przez pozwanego.

Sąd zważył co następuje:

Wniesionym w niniejszej sprawie pozwem powód dochodził od pozwanych solidarnej zapłaty kwoty wskazanej w pozwie z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu, swoje roszczenie wywodząc z treści art. 299 k.s.h. statuującego subsydiarną odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za jej zobowiązania.

Z uwagi na fakt, że wydany w sprawie nakaz zapłaty uprawomocnił się w stosunku do pozwanych O. i U., rozpoznaniu na rozprawie podlegały jedynie zarzuty wniesione przez pozwanego C. (art. 495 i 496 k.p.c.).

Zgodnie z art. 299 § 1 k.s.h. jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskute- czna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.

Przepis art. 299 k.s.h. chroni wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, ustanawiając subsydiarną odpowiedzialność odszkodowawczą członków zarządu obok odpowiedzialności samej spółki.

Celem wspomnianej regulacji jest zagwarantowanie wierzycielom spółki dodatkowej ochrony w wypadku, gdyby egzekucja wszczęta przeciwko spółce nie doprowadziła do zaspokojenia ich wierzytelności z przyczyn zawinionych przez członków zarządu spółki.

Ten charakter odpowiedzialności członków zarządu wyraża się tym, że stają się oni odpowiedzialni względem wierzyciela spółki dopiero z chwilą, gdy egzekucja przeciwko spółce za jej zobowiązania wobec wierzyciela, okaże się bezskuteczna.

W analizowanej sprawie bezspornym było, że pozwany pełnił do 20 grudnia 2012 roku funkcję prezesa zarządu spółki (...) Sp. z o.o. w P..

Pozwany był więc członkiem zarządu tejże spółki w chwili powstania wierzytelności powoda, w stosunku do (...) sp. z o.o. w P., co miało miejsce w okresie od 6 czerwca do 2 lipca 2012r.

Co więcej w okresie pełnienia przez pozwanego C. funkcji członka zarządu w/w spółki przysługująca powodowi w stosunku do tejże spółki wierzytelność była wymagalna, co wynika z nakazu zapłaty Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 26 lutego 2013r. wydanego w sprawie X GNc167/13, którym to nakazem zasądzono odsetki za opóźnienie od należności głównej od dnia 27 lipca 2012r. do dnia zapłaty.

Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy miało przyjęcie odpowiedniego rozkładu ciężaru dowodu oraz zweryfikowanie twierdzeń stron w kontekście przedłożonych przez nie w toku sprawy dowodów.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia danego faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.

Dokonując wykładni art. 299 §1 k.s.h. należy stwierdzić, że wierzyciel (powód) w procesie toczącym się przeciwko członkowi zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością musi wykazać zaistnienie dwóch przesłanek: po pierwsze faktu niezaspokojenia jego wierzytelności przysługującej mu w stosunku do spółki, a po drugie – bezskuteczność egzekucji powyższej wierzytelności, prowadzonej przeciwko spółce.

Należało mieć przy tym na uwadze, iż odpowiedzialność członków zarządu konstruowana przez wspomniany przepis nie jest odpowiedzialnością bezwzględną. Samo spełnienie przesłanek określonych w art. 299 § 1 k.s.h. nie przesądza jeszcze o odpowiedzialności pozwanego członka zarządu. Pozwani członkowie zarządu dłużnej spółki mogą bronić się wykazując, iż zaszły przesłanki wyłączające ich odpowiedzialność wskazane w art. 299 § 2 k.s.h.

Ciężar dowodu zostaje w tym przypadku przerzucony na stronę pozwaną i to ona musi wykazać zaistnienie okoliczności ekskulpacyjnych.

Zatem odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uzależniona jest od wykazania przez wierzyciela jedynie istnienia zobowiązania spółki oraz bezskuteczności egzekucji z majątku spółki (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 r. III CZP 72/08, OSNC 2009/2/20). Zarówno powstanie szkody, rozumianej jako obniżenie potencjału finansowego spółki, a nie bezpośredni uszczerbek w majątku wierzyciela, jak i inne przesłanki odpowiedzialności: tj. wina i związek przyczynowy pomiędzy tak rozumianą szkodą a zachowaniem członków zarządu spółki, funkcjonują na zasadzie domniemania ustawowego.

Dlatego dowody na okoliczności opisane w art. 299 § 2 k.s.h. muszą przedstawić członkowie zarządu – czyli w tym wypadku pozwany.

Do powstania przewidzianej w art. 299 § 1 k.s.h. (poprzednio art. 298 § 1 Kodeksu handlowego) odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nieodzowne jest więc dysponowanie przez wierzyciela spółki tytułem egzekucyjnym stwierdzającym istnienie wobec niego zobowiązania spółki i udowodnienie, że egzekucja tego zobowiązania przeciwko spółce okazała się bezskuteczna (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 1999 r., III CZP 10/99, OSNC 1999, nr 12, poz. 203).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należało zważyć, że powód dysponował tytułem egzekucyjnym przeciwko (...) Sp. z o.o. w P. - prawomocnym nakazem zapłaty Sądu Okręgowego we Wrocławiu wydanym w postępowaniu nakazowym w sprawie o sygn. akt X GNc 167/13 z 26 lutego 2013r. oraz wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 31 października 2013r.

Tym samym należało uznać, iż powód wypełnił obowiązek należytego wykazania swojej wierzytelności wobec dłużnej spółki.

Powód wykazał także, że egzekucja tej należności prowadzona przeciwko wyżej wymienionej spółce okazała się bezskuteczna.

Powyższa okoliczność znajduje potwierdzenie w pismach komorników sądowych z 8 października 2013r. (k. 26) i 24 lutego 2014r. (k.29).

Co do zasady należałoby więc uznać, że pozwany odpowiada za zobowiązanie spółki (...) Sp. z o.o. w P., której był członkiem zarządu, stwierdzone dołączonymi do pozwu tytułami egzekucyjnymi – wspomnianym nakazem zapłaty i wyrokiem.

W ocenie Sądu, w analizowanej sprawie pozwany nie wykazał istnienia przesłanek egzoneracyjnych, o których mowa w art. 299 § 2 k.s.h.

Zgodnie z tym przepisem wyłączenie odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu może nastąpić gdy:

- zgłoszenie wniosku o upadłość spółki nastąpiło we właściwym czasie,

- niezgłoszenie wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego nastąpiło bez winy członka zarządu,

- mimo nie zgłoszenia we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości, wierzyciel spółki nie poniósł szkody.

Wykazanie zaistnienia chociażby jednej z przytoczonych przesłanek, obciąża tym pozwanego członka zarządu, gdyż to on wywodzi z nich korzystne dla siebie skutki prawne (art. 6 k.c.).

Pozwany w swoim sprzeciwie wskazywał, że w okresie, w którym pełnił funkcję członka zarządu dłużnej spółki, jej kondycja finansowa była dobra w związku z czym nie zachodziły podstawy do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki.

Zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego - dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Termin ten nie został ustalony w trakcie procesu. Postępowanie nie doprowadziło bowiem do wskazania okoliczności, o których mowa w przepisie art. 11 ust. 1 lub 2 Prawa upadłościowego i naprawczego, od zaistnienia których należy liczyć owy dwutygodniowy termin. Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego - dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. A w myśl ustępu drugiego tego przepisu - dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.

Ze znajdujących się w aktach sprawy informacji udzielonych przez Urząd Skarbowy oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych wynika, że spółka (...), za drugie półrocze 2012r. posiadała nieuregulowane i wymagalne zobowiązania podatkowe oraz z tytułu ubezpieczeń społecznych na kwotę przekraczającą 100.000 zł.

Mimo istnienia powyższych wymagalnych zobowiązań, które nie zostały uregulowane przez spółkę, pozwany nie złożył wniosku o ogłoszenie jej upadłości.

Poza tym, jak stwierdził w swoich zeznaniach pozwany, działalności spółki (...) była finansowana ze środków przekazywanych jej przez spółkę (...), a spółka ta nie przekazała (...) wystarczających środków na pokrycie wszystkich zobowiązań wobec jej kontrahentów.

Pozwany nie wykazał także, że w okresie, w którym był członkiem zarządu, spółka (...) posiadała inne fundusze niezbędne do zaspokojenia powoda.

Powołał wprawdzie na tą okoliczność dowód z opinii biegłego ale został on przez Sąd pominięty.

Oczywistym jest też, że z uwagi na brak w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym jakichkolwiek dokumentów finansowych spółki za rok 2012, które mogłyby stanowić podstawę do poczynienia przez biegłego ustaleń potrzebnych do wydania opinii, biegły nie byłby w stanie sporządzić opinii, zgodnie z tezą wskazaną przez pozwanego we wniosku o jego powołanie.

W ocenie Sądu dla oceny odpowiedzialności pozwanego oraz istnienia podstaw do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...) w okresie pełnienia przez pozwanego funkcji członka jej zarządu, bez znaczenia pozostaje fakt podpisania przez powoda ze spółką ugody co do spłaty zadłużenia i wywiązania się przez spółkę z płatności pierwszej, przypadającej na grudzień 2012r. raty.

Okoliczność ta sama przez się, przy istniejącym i wymagalnym zadłużeniu spółki (...) z tytułu podatków i świadczeń na ubezpieczenia społeczne, przekraczającym kwotę 100.000 zł, jeżeli chodzi o samą należność główną, nie może być uznana za wystarczającą dla stwierdzenia, że do grudnia 2012r. sytuacja finansowa spółki (...) nie uzasadniała wniosku o ogłoszenie jej upadłości.

Dla postawienia takiej tezy koniecznym byłoby przeprowadzenie kompleksowej oceny sytuacji finansowej spółki przez biegłego, w oparciu o jej dokumentację finansową.

Podpisanie przez powoda z dłużną spółką ugody, zapłacenie przez nią pierwszej raty i przesunięcie płatności drugiej na styczeń 2013r. kiedy to pozwany C. nie był już członkiem jej zarządu, nie wpływa także na odpowiedzialność pozwanego za długi spółki (...).

Dla powstania odpowiedzialności za długi spółki z o.o. istotne jest bowiem by pozwany był członkiem jej zarządu w chwili powstania zobowiązania, co niewątpliwie w analizowanej sprawie miało miejsce. Bez znaczenia pozostaje przy tym okoliczność czy wymagalność tej wierzytelności nastąpiła po odwołaniu go z funkcji członka zarządu.

Opierając się na przytoczonych argumentach należało uznać, że pozwany nie wykazał w trakcie procesu istnienia wskazanych w art. 299 § 2 k.s.h. przesłanek egzoneracyjnych, na które się powoływał.

O odsetkach ustawowych Sąd orzekł stosownie do art. 481 § 1 i 2 k.c.: jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.

Zgodnie z podzielanym przez Sąd Okręgowy stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 14 stycznia 2015r. I Aca 759/14 LEX nr 1740691: „na szkodę składać się może zarówno niewyegzekwowana od spółki należność główna, koszty postępowania sądowego i egzekucyjnego, jak i odsetki, jednakże odsetek należnych od spółki na zasadzie art. 481 k.c. nie można utożsamiać z odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia przez pozywanego członka zarządu. Nie wstępuje on wszak w sytuację prawną dotychczasowego dłużnika, lecz odpowiada w zakresie szkody poniesionej przez wierzyciela. Z tych przyczyn sformułowanie względem niego roszczenia odszkodowawczego wymaga kwotowego wyrażenia odsetek. Skoro członkowie zarządu na gruncie art. 299 k.s.h. nie wstępują w dotychczasową sytuację prawną dłużnej spółki, ale odpowiadają na zasadzie deliktu, to zasadne jest stanowisko, iż wierzyciel ma obowiązek kwotowego wskazania tej jego szkody, która powstała na skutek niewyegzekwowanego świadczenia od spółki. Na taką szkodę składają się wtedy także kwotowo wyliczone odsetki za zwłokę samej spółki, których egzekucja okazała się bezskuteczna. Odsetki, należne od spółki, nie mogą być zasądzone w ramach odpowiedzialności odszkodowawczej od pozwanych członków zarządu, od których można zasądzić tylko odsetki ustawowe za ich własne opóźnienie. Bezprawne zachowanie członka zarządu oceniane jest bowiem na podstawie deliktu w relacjach pomiędzy nim a wierzycielem spółki, którzy nie są związani wcześniej żadnym stosunkiem cywilnoprawnym. Dlatego sformułowanie przez powódkę w ramach takiej relacji roszczenia o odsetki, identycznego jak w stosunku do samej spółki, wskazywałoby na konstrukcję odpowiedzialności kontraktowej pozwanych członków zarządu, a o takiej nie ma mowy na tle art. 299 k.s.h.

W rozpoznawanej sprawie powód nie skapitalizował i nie określił kwotowo w pozwie odsetek należnych mu od dłużnej spółki.

Z uwagi na powyższe, możliwe było zasądzenie odsetek ustawowych od dochodzonej należności dopiero od dnia wezwania pozwanego do jej uiszczenia (art. 455 k.c.). Skoro pozwany C. odebrał wezwanie do zapłaty w dniu 28 lutego 2014r., nie uiszczając żądanej należności, od dnia następnego tj. 29 lutego 2014r. popadł w opóźnienie, w związku z czym od tego dnia winien zapłacić powodowi odsetki ustawowe.

Mając powyższe na uwadze, opierając się na treści art. 496 k.p.c. Sąd uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 2 lutego 2015r. w części tj . co do odsetek ustawowych od kwoty 344.144,03 zł od dnia 27 lipca 2012r. do dnia 28 lutego 2014r. i w tym zakresie powództwo oddalił. W pozostałym zakresie nakaz zapłaty utrzymano w mocy, gdyż jak wyżej wskazano powód mógł zasadnie domagać się od pozwanego zasądzenia nie tylko należności głównej przysługującej mu wobec spółki ale także kosztów postępowania sądowego i egzekucyjnego, które wyszczególnił w pozwie.

O kosztach procesu, Sąd orzekł w nakazie zapłaty na podstawie art.100 k.p.c., obciążając nimi w całości pozwanego, gdyż powód uległ mu jedynie w niewielkiej części co do odsetek ustawowych.

Na koszty te składały się : uiszczona opłata od pozwu w kwocie 4576 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 7200 zł wynikające z § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych(…), to jest w granicach stawki minimalnej, opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

SSO Jarosław Marczewski