Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 grudnia 2015 r. znak (...).GO.287.2015, GO- (...) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił Z. P. (1) prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku w dniu 20 października 2015 r., albowiem zdaniem organu rentowego zdarzenie to nie nosi znamion wypadku przy pracy rolniczej ze względu na brak związku z prowadzeniem działalności rolniczej albo z wykonywaniem tych czynności.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona Z. P. (1) podnosząc, że

upadek ze schodów w budynku mieszkalnym był wynikiem wcześniejszych prac na terenie gospodarstwa domowego, bezpośrednio związanych z gospodarstwem rolnym. Praca, którą wykonywała związana była ze zbieraniem orzechów i ich magazynowaniem na strychu budynku mieszkalnego, gdzie doszło do zdarzenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z uzasadnieniem analogicznym jak w decyzji. Nadto wskazał, że zdarzenie, jakiemu uległa ubezpieczona, nie może być uznane za czynność bezpośrednio służącą prowadzeniu działalności rolniczej ani też za czynność pozostającą w czasowym, przyczynowym czy też funkcjonalnym związku z wykonywaniem działalności rolniczej. Według organu rentowego okoliczności niniejszego zdarzenia nie pozwalają na uznanie, że wykonywane w dniu zdarzenia przez ubezpieczoną czynności – upadek ze chodów w pomieszczeniu mieszkalnym, po wcześniejszym zaniesieniu na strych zebranych orzechów włoskich – związane były bezpośrednio lub nawet pośrednio z prowadzeniem przez nią działalności rolniczej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Z. P. (1) prowadzi gospodarstwo rolne w zakresie uprawy zboża i ziemniaków, znajdujące się w miejscowości D.. Gospodarstwo podzielone jest na dwie części: z jednej korzysta Z. P. (1), natomiast z drugiej – jej brat M. R., a całkowita powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 3 ha. Wszystkie prace związane z używaniem maszyn rolniczych wykonuje M. R..

Z. P. (1) zamieszkuje wraz z matką H. R. i jest objęta rolniczym ubezpieczeniem społecznym od dnia 8 sierpnia 1996 r. Na własne potrzeby hoduje orzechy włoskie, które są wykorzystywane jedynie do konsumpcji, bądź rozdawane przez Z. P. (1) znajomym.

Z. P. (1) wraz z mamą H. R. zgromadziły trzy worki orzechów włoskich. W dniu 20 października 2015 r. około godziny 18:30 Z. P. (1) zaniosła zebrane wcześniej orzechy na strych domu, w którym zamieszkuje w celu ich wysuszenia. Schodząc ze strychu zachwiała się, a następnie spadła ze szczytu schodów, zatrzymując się na zamkniętych drzwiach wejściowych. Poczuła ból w lewym kolanie i pośladku, plecach i prawym łokciu. Po chwili powoli przesuwając się po podłodze przy pomocy rąk przesunęła się do pobliskiego pokoju i położyła się na dywanie. W międzyczasie mama poszkodowanej przyniosła jej telefon, z którego zadzwoniła do siostry J., która następnie zawiozła ją do szpitala.

W wyniku upadku ze schodów Z. P. (1) doznała uszkodzenia więzadła pobocznego piszczelowego II/III stopnia stawu kolanowego lewego z niestabilnością przyśrodkową. W badaniu USG z dnia 6 listopada 2015 r. stwierdzono naderwanie więzadła pobocznego piszczelowego, drobne zmiany zwyrodnieniowe w łąkotce przyśrodkowej oraz płyn w stawie kolanowym i w kaletce brzuchato-półbłoniastej.

Niesporne, a nadto:

- karta ewidencyjna płatnika – k. 2 akt wypadkowych,

- wywiad ubezpieczeniowy – k. 3-4 akt wypadkowych,

- protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy rolniczej – k. 5-6 akt wypadkowych,

- protokół przesłuchania poszkodowanej – k. 7 akt wypadkowych,

- oświadczenie poszkodowanej – k. 8 akt wypadkowych,

- protokół przesłuchania świadka H. R. – k. 9 akt wypadkowych,

- protokół oględzin miejsca i przedmiotów związanych z wypadkiem – k. 10-11 akt wypadkowych,

- karta informacyjna leczenia szpitalnego – k. 12-13 akt wypadkowych,

- dokumentacja medyczna – k. 18-25,51 akt sprawy,

- przesłuchanie ubezpieczonej – k.30 akt sprawy,

- zeznania świadka H. R. – k. 29-30 akt sprawy.

W wyniku upadku ze schodów Z. P. (1) doznała uszkodzenia więzadła pobocznego piszczelowego II/III stopnia stawu kolanowego lewego z niestabilnością przyśrodkową. W badaniu USG z dnia 6 listopada 2015 r. stwierdzono naderwanie więzadła pobocznego piszczelowego, drobne zmiany zwyrodnieniowe w łąkotce przyśrodkowej oraz płyn w stawie kolanowym i w kaletce brzuchato-półbłoniastej.

Obecnie stwierdza się również u Z. P. (1) przebyte stłuczenie barku prawego z utrzymującym się niewielkiego stopnia ograniczeniem ruchomości i niestabilność przyśrodkową I ^o kolana lewego po przebytym uszkodzeniu więzadła pobocznego piszczelowego.

W wyniku zdarzenia z dnia 20 października 2015 r. Z. P. (1) doznała 10 % długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Dowód:

- karta ewidencyjna płatnika – k. 2 akt wypadkowych,

- wywiad ubezpieczeniowy – k. 3-4 akt wypadkowych,

- wynik badania – k. 68 akt sprawy,

- przesłuchanie ubezpieczonej – k. 81,

- opinia biegłego ortopedy – k. 53-54, 77

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania było prawo ubezpieczonej Z. P. (1) do odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej.

Kwestię rodzajów świadczeń z tytułu wypadków przy pracy rolniczej oraz warunki nabywania prawa do tych świadczeń reguluje ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst – Dz. U. z 2015 r., poz. 704 ze zm.).

Zgodnie z art. 10 tejże ustawy, jednorazowe odszkodowanie przysługuje ubezpieczonemu, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej.

Definicję wypadku przy pracy rolniczej zawiera art. 11 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Zgodnie z tym przepisem za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności:

1)  na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym lub

2)  w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego, o którym mowa w pkt 1, albo w drodze powrotnej, lub

3)  podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego, o którym mowa w pkt 1, zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo w związku z wykonywaniem tych czynności, lub

4)  w drodze do miejsca wykonywania czynności, o których mowa w pkt 3, albo w drodze powrotnej.

Oznacza to, że jako wypadek przy pracy rolniczej może być kwalifikowane zdarzenie, do którego doszło na terenie gospodarstwa domowego ubezpieczonego rolnika (pkt 1), jednakże gospodarstwo to musi być bezpośrednio związane z gospodarstwem rolnym, nadto czynności, w trakcie których doszło do zdarzenia muszą mieć związek z prowadzeniem działalności rolniczej albo chociażby pozostawać w związku z tymi czynnościami.

Fakt podlegania Z. P. (1) rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego nie był kwestionowany. Tym samym Sąd nie czynił dodatkowych ustaleń w tym zakresie.

Również stan faktyczny w przedmiotowej sprawie był między stronami niesporny. Wobec powyższego Sąd przyjął zeznania ubezpieczonej oraz świadka H. R. za miarodajne dla ustalenia stanu faktycznego. Zeznania te nie budzą wątpliwości Sądu co do ich zgodności z prawdą. Są stanowcze i jednoznaczne, nadto są ze sobą zgodne i wzajemnie się uzupełniają. Ponieważ nie były podważane przez stronę przeciwną, Sąd nie miał żadnych podstaw, by odmówić im wiarygodności.

Sąd uznał również za wiarygodne dowody z dokumentów zgromadzonych w przedmiotowej sprawie. Nie budziły one zastrzeżeń Sądu co do ich autentyczności czy rzetelności i nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Stąd też obok osobowych stały się miarodajnymi dla ustaleń faktycznych źródłami dowodowymi.

Kwestią sporną w niniejszym postępowaniu była możliwość uznania zdarzenia z dnia 20 października 2015 r. za mające związek z pracą rolniczą, w konsekwencji stwierdzenie, czy odpowiada ono któremuś z przypadków określonych w punktach od 1 do 4 art. 11 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Organ rentowy nie kwestionował faktu podlegania przez ubezpieczoną rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu. Nie zaprzeczał, że do zdarzenia w dniu 20 października 2015 r. doszło w domu ubezpieczonej w okolicznościach przez nią przedstawionych. Wskazywał jednak na brak związku wykonywanych przez ubezpieczoną w chwili zdarzenia czynności z pracą rolniczą.

Ponadto kwestią sporną pozostawała okoliczność, czy i ewentualnie w jakiej wysokości ubezpieczona doznała stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wyniku powyższego zdarzenia.

Postępowanie dowodowe w sposób jednoznaczny wykazało, że do zdarzenia w udziałem ubezpieczonej doszło w trakcie przenoszenia zebranych przez nią orzechów włoskich na strych domu, gdzie były magazynowane i poddawane suszeniu. Nieruchomość ta służy jedynie do zamieszkiwania Z. P. (1) wraz z matką, ale jest położona na terenie gospodarstwa.

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy rolniczej wymaga, aby zaistniało ono podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności, niezależnie od miejsca zdarzenia na terenie gospodarstwa. W tym stanie rzeczy nie sposób nie dopatrzeć się określonego w art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy bezpośredniego związku gospodarstwa domowego ubezpieczonej z jej gospodarstwem rolnym. Dom, w którym zamieszkuje ubezpieczona wraz z matką wchodzi w skład tego gospodarstwa w ujęciu przestrzennym, ale również jest z nim związany funkcjonalnie (celowościowo), nie spełniając wyłącznie funkcji mieszkalnej.

Analiza okoliczności niniejszej sprawy sprowadzała się do rozważań nad czynnościami wykonywanymi przez ubezpieczoną na terenie prowadzonego przez nią gospodarstwa rolnego. Wynik tej analizy pozwala uznać, że ochronie ubezpieczeniowej przewidzianej w omawianym art. 11 ust.1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników winny podlegać niemal wszystkie zdarzenia, którym mogła ona ulec, pod warunkiem, że miałyby one nagły charakter, zostały spowodowane przyczyną zewnętrzną i wykazywały funkcjonalny (celowy) związek z prowadzoną przez ubezpieczoną działalnością rolniczą. Zdarzenia te mogły przy tym wystąpić zarówno w czasie wykonywania czynności mających charakter pracy rolniczej, jak i w związku z ich wykonywaniem, to znaczy także w ramach podjętych przez rolnika czynności przygotowawczych i organizacyjnych oraz czynności następczych, prowadzących do zakończenia pracy rolniczej. W ocenie Sądu ustawodawca starał się zapewnić wypadkową ochronę ubezpieczeniową rolnikom w możliwie najszerszym spektrum sytuacji, w których dochodzi do nagłego pogorszenia stanu zdrowia ubezpieczonych.

Sąd zauważył, że zarówno art. 11 ust., jak i art. 6 pkt 3 ustawy nie zawierają „znamienia w postaci towarowości i rynkowości produkcji, czy hodowli”. Dlatego też nie ma przy tym znaczenia czy ubezpieczona prowadziła produkcję orzechów włoskich na sprzedaż czy na własny użytek. Prowadzenie nawet niewielkiej uprawy, której produkty są zużywane zwykle przez rolnika i jego rodzinę nie może być traktowane inaczej, jak tylko prowadzenie działalności rolniczej. I nie ma przy tym znaczenia czy produkty te będą potem sprzedawane, czy też zużyte na własne potrzeby rolnika i jego rodziny. Dlatego też nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności polegających na prowadzeniu hodowli bądź upraw roślin dla własnych potrzeb albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności, jest wypadkiem przy pracy rolniczej w rozumieniu art.11 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (zob. wyrok SN z dnia 13 listopada 2012r., III UK 9/12, Legalis nr 1380828).

Przyjmując, że zdarzenie z dnia 20 października 2015 r. miało charakter wypadku przy pracy rolniczej, należało ustalić, jaki wpływ miało ono na stan zdrowia ubezpieczonej. W celu ustalenia czy wypadek spowodował u ubezpieczonej długotrwały lub stały uszczerbek na zdrowiu Sąd zasięgnął wiadomości specjalnych dopuszczając dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu ortopedii H. M..

Orzekanie o uszczerbku na zdrowiu następuje w oparciu o przepisy odpowiednich aktów wykonawczych wydanych na podstawie powołanej wyżej ustawy. Takim aktem wykonawczym jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz. U. Nr 234, poz. 1974) wydane na podstawie art. 11 ust. 5 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych a znajdujące odpowiednie zastosowanie w sprawie niniejszej zgodnie z art. 52 ust 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Biegły po zapoznaniu się z całością akt sprawy, w tym dokumentacją medyczną oraz po przeprowadzeniu badania ubezpieczonej rozpoznał u Z. P. (2) stan po przebytym stłuczeniu prawego barku z utrzymującym się niewielkiego stopnia ograniczeniem ruchomości oraz niestabilność przednioprzyśrodkową I stopnia lewego kolana po przebytym uszkodzeniu więzadła pobocznego piszczelowego w związku z wypadkiem przy pracy rolniczej w dniu 20 października 2015 r. Następstwa te biegły ocenił zgodnie z tabelą procentową stałego lub długotrwałego uszczerbku na 5% w zakresie ograniczenia ruchomości stawu barkowego prawego w oparciu o punkt 104 oraz 5% w zakresie niestabilności stawu kolanowego lewego na podstawie poz.156b oceny procentowej. Łączny długotrwały uszczerbek na zdrowiu biegły określił na 10%.

Ubezpieczona nie kwestionowała opinii biegłego.

Zarzuty co do opinii wniósł natomiast KRUS (pismo z dnia 11 stycznia 2017 r. – k. 63). W piśmie tym (...) Inspektor Orzecznictwo Lekarskiego KRUS podniósł, że w świetle treści opinii na podstawie zgromadzonej dokumentacji medycznej nie wynika, aby ubezpieczona w dniu zdarzenia, tj. 20 października 2017 r. doznała urazu barku prawego, który to uraz został oceniony przez biegłego sądowego na 5%. Wskazał, że z karty leczenia szpitalnego z dnia 20 października 2017 r. oraz historii choroby z Poradni (...) Urazowej i Ortopedycznej Szpitalnego Centrum Medycznego w G. wynika, że wskutek powyższego zdarzenia ubezpieczona doznała urazu kolana lewego i z tego tylko powodu była leczona. Natomiast brak jest jakichkolwiek danych świadczących o doznanym urazie barku prawego.

Odnosząc się do zarzutów organu rentowego podtrzymując dotychczasowe wnioski opinii biegły wyjaśnił (k. 77), że przebyte stłuczenie barku podczas upadku ze schodów w dniu 20 października 2017 r. przez ubezpieczoną uwzględnił biorąc pod uwagę, że w powyższym mechanizmie mogło dojść do urazu barku. Zaznaczył, iż w dokumentacji medycznej (...) Szpitala (...) w Z. z dnia 20 października 2015r. nie ma wzmianki o urazie stawu barkowego, co nie oznacza jednocześnie, że uraz barku można wykluczyć.

Wobec powstałych wątpliwości Sąd przesłuchał uzupełniająco ubezpieczoną, która potwierdziła powstanie u niej urazu barku wskutek zdarzenia z dnia 20 października 2015 r. Sąd uznał zeznania ubezpieczonej za wiarygodne w tym zakresie, albowiem znajdują one potwierdzenie w wyniku przeprowadzonego badania rezonansem magnetycznym barku (k. 86) oraz wysoce prawdopodobnym mechanizmie powstania urazu barku, na co zresztą jednoznacznie wskazywał biegły ortopeda.

W rezultacie Sąd podzielił w całości argumentację biegłego z zakresu ortopedii H. M., uzasadniającą kwalifikację i ocenę uszczerbkową urazu ubezpieczonej z dnia 20 października 2015 r. Zdaniem Sądu, w sposób logiczny nawiązuje ona do przeprowadzonych badań i treści zapisów dokumentacji medycznej ubezpieczonej. Sąd uznał za prawidłowe sklasyfikowanie przez biegłego urazu ubezpieczonej oraz dokonanie oceny procentowej uszczerbku w oparciu o zawartą we wskazanym powyżej rozporządzeniu tabelę. W ocenie Sądu doznany przez ubezpieczoną uszczerbek na zdrowiu odpowiada przyjętemu przez biegłego z uwagi na ograniczenia ruchomości stawu barkowego prawego oraz niestabilność stawu kolanowego lewego. Tym samym w ocenie Sądu biegły prawidłowo zastosował punkt 104 i 156 (błędnie wpisano pozycję 156b w opinii) oceny uszczerbkowej w odniesieniu do schorzeń ubezpieczonej i w sposób uzasadniony określił wysokość uszczerbku w oparciu o te punkty.

Sąd uznał opinię biegłego za rzetelną, jasną, pełną i spójną, a jej wnioski za logicznie skorelowane z rozpoznaniem. Opinia została wydana po badaniu ubezpieczonej i analizie dokumentacji medycznej dotyczącej stanu jej zdrowia, odnosi się też do przesłanek, które należy wziąć pod uwagę przy ocenie ustalania uszczerbku na zdrowiu zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania. Biegły w sposób wyczerpujący uzasadnił swoje stanowisko, ustosunkował się do zarzutów organu rentowego oraz wyjaśnił różnice pomiędzy twierdzeniami organu a wnioskami własnej opinii. Powyższe, przy uwzględnieniu, że biegły to wysokiej klasy fachowiec o wieloletnim doświadczeniu klinicznym i specjalności odpowiedniej do schorzeń ubezpieczonej przemawiało za uznaniem przedmiotowej opinii za miarodajną dla podjęcia rozstrzygnięcia w sprawie. Dlatego też, Sąd w pełni podzielił stanowisko biegłego i przyjął tym samym, iż ubezpieczona w wyniku wypadku przy pracy w dniu 20 października 2015 r. doznała dziesięcioprocentowego długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Mając na uwadze wszystko powyższe, Sąd, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję ustalając, że ubezpieczonej przysługuje prawo do odszkodowania odpowiadającego wysokości ustalonego uszczerbku na zdrowiu.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)