Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SA Marcjanna Górska (spr.)

Sędziowie: SA Grażyna Kornas

SO del. Agnieszka Ambroziak

Protokolant: st.sekr.sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 marca 2017 r. w W.

sprawy dyscyplinarnej D. K.

z udziałem Rzecznika Dyscyplinarnego Kuratorskiej Służby Sądowej przy Sądzie Okręgowym w (...)

na skutek odwołania D. K.

od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego II Instancji przy Ministrze Sprawiedliwości w W.

z dnia 5 lutego 2016 r. sygn. akt (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 16 września 2015 r. Sąd Dyscyplinarny pierwszej Instancji dla Zawodowych Kuratorów Sądowych przy Sądzie Okręgowym w (...) po rozpoznania sprawy D. K. obwinionej o to, że: podczas wykonywania czynności nadzorczych w sprawie (...) dotyczących nieletniego A. K., w okresie od dnia 19 marca 2012 r. do dnia 19 maja 2012 r. w R. oraz w miejscowości G., gm. G., powiat (...), województwo (...), będąc funkcjonariuszem publicznym, tj. kuratorem zawodowym rodzinnym przy Sądzie Rejonowym w (...), działając w celu zaspokojenia seksualnego, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w krótkich odstępach czasu, przekraczając swe uprawnienia w toku postępowania wykonawczego, nadzoru kuratora nad nieletnim A. K. sygn. akt (...) Sądu Rejonowego w (...), w ramach sprawowania nad nieletnim 16 - letnim A. K. nadzoru, nadużywając stosunku zależności i nadużywając zaufania doprowadziła tegoż małoletniego do wielokrotnego poddania się innej czynności seksualnej, to jest dotykała dłonią członka małoletniego oraz co najmniej dwukrotnie doprowadziła małoletniego do wykonania innej czynności seksualnej, to jest do tego, że małoletni dotykał dłonią jej organów płciowych oraz namową wielokrotnie usiłowała doprowadzić małoletniego do obcowania płciowego, co jednak nie nastąpiło wobec odmowy małoletniego, czym działała na szkodę interesu publicznego nie realizując celów kurateli w postaci osiągnięcia prawidłowych skutków resocjalizacyjno - wychowawczych wobec małoletniego oraz podważając zaufanie społeczne do instytucji kuratora sądowego oraz na szkodę interesu prywatnego małoletniego A. K., zakłócając jego rozwój psychospołeczny, tj. o złamanie przepisów zawartych w art. 2, 3, 6, 7, 8 uchwały Krajowej Rady Kuratorów z dnia 06 maja 2004 r. - Kodeks etyki kuratora sądowego oraz niedotrzymanie ślubowania złożonego zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. z dnia 12 września 2001 r.) uznał obwinioną D. K. winną popełnienia zarzucanych jej czynów w postaci złamania przepisów zawartych w art. 2, 3, 6, 7, 8 uchwały Krajowej Rady Kuratorów z dnia 6 maja 2004 r. - Kodeks Etyki Kuratora, na podstawie art. 52 ust. 3 pkt 5 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. z dnia 12 września 2001 r. - wymierzył karę dyscyplinarną wydalenia ze służby kuratorskiej.

Odwołanie od tego orzeczenia złożyła obwiniona D. K. zaskarżając je w całości. Orzeczeniu temu zarzuciła:

1) naruszenie przepisów postępowania:

- art. 4 k.p.k. poprzez brak badania oraz uwzględnienia okoliczności przemawiających na jej korzyść,

- art. 5 k.p.k. poprzez stwierdzenie w postępowaniu dyscyplinarnym jej winy (na początkowym etapie postępowania w momencie, gdy postępowanie karne było w toku) oraz rozstrzygniecie niedających się usunąć wątpliwości na jej niekorzyść

- naruszenie art. 6 k.p.k. poprzez działanie i przyznanie obrońcy na ostatnim terminie posiedzenia jedynie w zakresie prawidłowości wykonywania przez nią nadzorów kuratorskich bez odniesienia się do kwalifikacji prawnej prawomocnego wyroku oraz uniewinnienia jej od zarzutu z art. 199 k.k.

- naruszenie art. 7 k.p.k. poprzez kształtowanie swojego przekonania jedynie na podstawie dowodów rzecznika dyscyplinarnego bez uwzględnienia dowodów zawnioskowanych przez nią, które w sytuacji gdy ocena zebranych dowodów była dowolna bez uwzględnienia zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego,

- naruszenie art. 170 k.p.k. poprzez bezpodstawne oddalenie złożonych przez nią wniosków dowodowych, które zmierzały do wykazania okoliczności i charakteru popełnionego czynu,

- naruszenie art. 424 k.p.k. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu orzeczenia na jakich dowodach oparł się sąd oraz wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku,

- naruszenie art. 61 p. 2 ustawy o kuratorach sądowych poprzez nierozpatrzenie dowodów zgłoszonych przeze nią, a mających znaczenie w sprawie

- niewskazanie w sposób konkretny w jakim zakresie i w jakim charakterze złamała przepisy art. 2, 3, 6, 7 i 8 zawarte w kodeksie etyki kuratora.

Wskazują na powyższe zarzuty obwiniona wniosła o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy sądowi dyscyplinarnemu pierwszej instancji do ponownego rozpoznania ewentualnie zmianę zaskarżonego orzeczenia i wydanie wobec niej kary dyscyplinarnej z wyjątkiem zastosowania najsurowszej - wydalenia ze służby kuratorskiej.

Rozpoznając złożone przez obwinioną odwołanie Sąd Dyscyplinarny drugiej Instancji przy Ministrze Sprawiedliwości w W. orzeczeniem z dnia 5 lutego 2016 r. na podstawie art. 437 § 2 k.p.k zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że z opisu zarzucanego obwinionej D. K. przewinienia dyscyplinarnego wyeliminował słowa: „nadużywając stosunku zależności i nadużywając zaufania”, pozostawiając w mocy pozostałą część opisu czynu;

- na podstawie art. 455 k.p.k. poprawił błędną kwalifikację prawną zarzucanego obwinionej przewinienia dyscyplinarnego przyjmując za podstawę orzeczenia art. 5 ust 1 pkt 2 w związku z art. 6 ust.l ustawy „O kuratorach sądowych" z dnia 27 lipca 2001r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 98 poz. 1071); w pozostałym zakresie utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego pierwszej Instancji dla Zawodowych Kuratorów Sądowych przy Sądzie Okręgowym w (...) z dnia 16 września 2015 r., sygn. akt. (...)

- na podstawie art. 69 ustawy „O kuratorach sadowych „z dnia 27 lipca 2001 r. kosztami postępowania dyscyplinarnego postanawił obciążyć Skarb Państwa.

Uzasadniając powyższe rozstrzygniecie Sąd dyscyplinarny drugiej instancji wskazał, że podnoszone w odwołaniu zarzuty obrazy przepisów postępowania nie znajdują uzasadnienia w zaistniałym stanie faktycznym i prawnym. Sąd zaznaczył, że stan faktyczny będący przedmiotem procedowania w niniejszym postępowaniu dyscyplinarnym stanowił także przedmiot badania toczącego się uprzednio wobec obwinionej D. K. postępowania karnego o czyny z art. 231 § 1 k.k. i art. 199 § 2 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 199 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. Na skutek apelacji oskarżonej i obrońcy od wyroku Sądu Rejonowego w (...) z dnia 1 sierpnia 2013 roku, sygn. akt. (...)Sąd Okręgowy Wydział IV Odwoławczy w (...) wyrokiem z dnia 29 listopada 2013 r.w sprawie sygn. akt. (...) zmienił zaskarżony wyrok (także co do kary ) i skazał D. K. za czyn z art. 231 § l k.k. w zw. z art. 12 k.k. Sąd dyscyplinarny drugiej instancji podniósł, że zarzut obwinionej, iż została uniewinniona od popełnienia czynu z art. 199 k.k. jest chybiony albowiem w cytowanym wyżej wyroku Sądu Okręgowego brak jest orzeczenia o uniewinnieniu a jedynie następuje zmiana co do kwalifikacji prawnej zarzucanego czynu poprzez wyeliminowanie z jego opisu wskazanych tam wyrazów, a wymiar kary orzeczony na podstawie art 231 § 1 k.k. został obniżony do sześciu miesięcy. Sąd odwoławczy dyscyplinarny drugiej instancji podkreślił, że wydając orzeczenie w dniu 5 lutego 2016 r. uwzględnił wyżej wskazaną okoliczność prawną i w granicach zaskarżenia bacząc na zasadę reformationis in peius zmienił orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego pierwszej Instancji w (...) z dnia 16 września 2015 r. sygn. akt. (...) poprzez wyeliminowanie z opisu przewinienia dyscyplinarnego słów wskazanych w części dyspozytywnej orzeczenia. Odnosząc się do zarzutu obwinionej dotyczącego oparcia orzeczenia Sądu dyscyplinarnego pierwszej instancji na skazującym wyroku karnym bez przeprowadzania rozprawy i uwzględnienia wnioskowanych przez nią dowodów, Sąd dyscyplinarny drugiej instancji powołując się na postanowienie Sądu Najwyższego – sądu dyscyplinarnego z dnia 14 stycznia 2014 r. SNC) 38/13 stwierdził, stwierdził, że sądy dyscyplinarne są niezawisłe i zgodnie z zasadą jurysdykcyjnej samodzielności winny rozstrzygać samodzielnie zagadnienia faktyczne i prawne, jednakże w przypadku „jednoczesności podmiotowo-przedmiotowej tożsamości postępowania karnego i dyscyplinarnego wynik procedury karnej może oddziaływać na kwalifikację prawną lub wpływać na wymierzoną sankcję za "zbiegające się" przewinienie dyscyplinarne, które wystąpiło i zostało objęte tym samym (jednym) przewinieniem (...)" „(...) dla prawidłowego osądu deliktu dyscyplinarnego zarzuconego obwinionemu (...) istotne znaczenie ma orzeczenie skazujące sądu karnego. Według Sądu dyscyplinarnego drugiej instancji, wnioskowane przez obwinioną dowody, nie wpłynęłyby w istotny sposób na zmianę stanu faktycznego będącego przedmiotem niniejszego postępowania przy uwzględnieniu, że stan ten był także przedmiotem postępowania karnego zakończonego prawomocnym wyrokiem skazującym a zatem uwzględniając zasadę wyrażoną w art 170 § 1 pkt 2 k.p.k. nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia. Sąd drugiej instancji nadmienił, że wprawdzie postępowanie dyscyplinarne i karne, co do zasady winny się toczyć dwutorowo i niezależnie od siebie, jednakże w zaistniałym stanie faktycznym przy uwzględnieniu cytowanych wyżej stanowisk Sądu Najwyższego oraz faktu, że zarzucane obwinionej zachowanie nosiło znamiona przestępstwa wręcz wskazane było odwołanie się w tej materii do karnego wyroku skazującego. Sąd Dyscyplinarny kierując się regułami swobodnej oceny dowodów może oprzeć swoje rozstrzygnięcie na wszelkich dowodach dopuszczanych przez prawo a zatem może wykorzystać dokumentację zebraną w innym postępowaniu zwłaszcza ze przedmiot procedowania był ten sam i dotyczył tej samej osoby Na poparcie tego poglądu Sąd dyscyplinarny drugiej instancji powołał wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2004 roku SDI 9/04. Oznacza to, zdaniem Sądu dyscyplinarnego, że Sąd dyscyplinarny pierwszej instancji nie naruszył wskazanych przez skarżącą i 170 k.p.k. oraz art. 61 ust. 2 ustawy o kuratorach sądowych. Obwiniona, jak zauważył sąd drugiej instancji, podnosząc zarzut obrazy art. 4 k.p.k nie wskazuje konkretnie, które okoliczności nie uwzględnione przez Sąd pierwszej instancji, mogłyby przemawiać na jej korzyść w zaistniałym stanie faktycznym i prawnym, które konkretnie przepisy ustawy procesowej zostały naruszone. Przepis art. 4 k.p.k. stanowi bowiem ogólną dyrektywę postępowania a przyjmując, że tym wskazaniem jest całokształt pracy obwinionej odnoszący się do pozostałych wykonywanych przez nią nadzorów (95), to w procedowanym stanie faktycznym a także stanie prawnym nie ma on znaczenia. Sąd dyscyplinarny drugiej instancji nadmienił, że obwiniona błędnie wskazuje, iż wyrok karny jaki zapadł w jej sprawie dotyczył "kwestii pracowniczych", wyrok ten bowiem stwierdza fakt popełnienia przez nią przestępstwa przekroczenia uprawnień przy wykonywaniu obowiązków służbowych ( art. 231 § 1 k.k.) i nie pochodzi ze stosunku pracy o jakim mówią odrębne przepisy( kodeks pracy). Na skutek kasacji w sprawie karnej toczącej się wobec obwinionej D. K. Sąd Okręgowy IV Wydział Karny Odwoławczy w (...)z dnia 12 grudnia 2014 r. sygn. akt (...) zmienił zaskarżony wyrok jedynie w zakresie rozstrzygnięcia o środku karnym i na podstawie art.41 § 1 k.k. orzekł w stosunku do oskarżonej D. K. środek karny zakazu wykonywania zawodu kuratora sądowego na okres 2 (dwóch) lat.

Fakt wydania prawomocnego wyroku skazującego za przestępstwo umyślne zakwalifikowane jako czyn wyczerpujący znamiona z art. 231 § 1 k.k. pozostający w ścisłym związku z wykonywanymi obowiązkami służbowymi i orzeczenie środka karnego -zakazu wykonywania zawodu kuratora sądowego na okres dwóch lat wystarcza, by uznać, iż obwiniona D. K. naruszyła obowiązki służbowe kuratora wykonując je niezgodnie z prawem (przekraczając uprawnienia) a w konsekwencji utraciła elementarny przymiot wymagany do wykonywania zawodu kuratora, a mianowicie wskazaną w ustawie o kuratorach sądowych „nieskazitelność charakteru".

W dalszej części swoich rozważań Sąd dyscyplinarny drugiej instancji wskazał, że przy uwzględnieniu ustaleń poczynionych przez Sąd dyscyplinarny pierwszej instancji należy stwierdzić, iż sąd ten dokonał błędnej subsumcji stanu faktycznego będącego przedmiotem procedowania wskazując m.in. jako podstawę orzeczenia naruszenie przepisów zawartych w art. 2, 3, 6, 7, 8 uchwały Krajowej Rady Kuratorów z dnia 6 maja 2004 r. - Kodeks Etyki Kuratora Sądowego. Sąd ten powołał się na stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 15 lipca 2010 r., SDI 12/10, gdzie stwierdzono, że „materialnoprawna podstawa przypisania odpowiedzialności dyscyplinarnej, tak jak każdej odpowiedzialności represyjnej, musi być oparta na przepisie rangi ustawowej, a jedynie ewentualnie uzupełniona o przepisy podstawowe albo zawarte w uchwałach organów korporacyjnych. Doceniając rangę uchwał organów samorządu zawodowego, z całą stanowczością stwierdzić należy, że przepis o takim charakterze nie może jednak stanowić materialnoprawnej podstawy odpowiedzialności o charakterze represyjnym, a więc także odpowiedzialności dyscyplinarnej. Podstawę odpowiedzialności o charakterze represyjnym może stanowić jedynie przepis rangi ustawowej.(...)”. Z tych też powodów Sąd drugiej instancji na podstawie art. 455 k.p.k. bacząc na zasadę reformationis in peius w granicach zaskarżenia poprawił błędną kwalifikację prawną zarzucanego obwinionej przewinienia dyscyplinarnego.

Według Sądu dyscyplinarnego drugiej instancji, nie jest zasadny także podniesiony przez obwinioną zarzut dotyczący pozbawienia jej w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji prawa do obrony albowiem obwiniona miała wyznaczonego przez Sąd Dyscyplinarny pierwszej instancji obrońcę z urzędu, natomiast kwestia w jaki sposób w ocenie obwinionej wykonywał on swoje obowiązki nie należy do przedmiotu niniejszego postępowania. Dodatkowo Sąd zauważył, że na wniosek obwinionej obrońca został zmieniony. Na posiedzeniu w dniu 16 września 2015 r. kiedy to zostało wydane orzeczenie końcowe obwiniona była obecna z obrońcą kuratorem specjalistą Sądu Rejonowego w (...) E. D., zatem nie można przyjąć, iż tej obrony była pozbawiona.

Sąd dyscyplinarny odwoławczy nie uwzględnił wniosku obwinionej o wymierzenie jej kary łagodniejszego rodzaju i utrzymał w pozostałym zakresie w mocy orzeczenie Sądu dyscyplinarnego pierwszej instancji, przyjmując, że w zaistniałym stanie faktycznym i prawnym kara wydalenia ze służby kuratorskiej jest karą adekwatną do stopnia winy obwinionej i stopnia społecznej szkodliwości przewinienia dyscyplinarnego jakiego się ona dopuściła. D. K. naruszyła bowiem obowiązki wynikające z art. 6 ustawy o kuratorach sądowych, czego konsekwencją jest utrata przymiotu nieskazitelności charakteru jako jednego z elementarnych wymogów wykonywania zawodu kuratora sądowego a wymienionego w art 5 ust. l pkt 2 cytowanej ustawy. Sąd dyscyplinarny podkreślił, że wykonując zawód zaufania publicznego jako kurator sądowy rodzinny D. K. winna szczególnie baczyć by w swojej pracy kierować się zasadami etyki, czuwać nad dobrem podopiecznych i prawidłowym przebiegiem ich resocjalizacji, wykonywać swoje obowiązki zgodnie z prawem. Nieskazitelność charakteru bowiem jako jedna z koniecznych i wskazanych w cytowanej ustawie przesłanek powołania na stanowisko kuratora sądowego odnosząca się do immanentnych cech kandydata ma gwarantować, że zawód ten wykonywać będą osoby o szczególnie wysokim poziomie etycznym, kierujące się w wykonywaniu obowiązków służbowych zasadami legalności, uczciwości, sumienności i odpowiedzialności. DODATKOWO Sąd dyscyplinarny stwierdził, iż kuratorów sądowych jako osoby wykonujące zawód zaufania publicznego obowiązują szczególnie rygorystyczne wymagania w zakresie przestrzegania prawa, w szczególności zaś przepisów regulujących zakres obowiązków i uprawnień kuratorów sądowych jako organów władzy sądowniczej w postępowaniu wykonawczym.

Mając na uwadze powyższe, Sąd dyscyplinarny nie uwzględnił zarzutów podnoszonych w odwołaniu obwinionej i orzekł jak w części dyspozytywnej orzeczenia. Kosztami postępowania odwoławczego zgodnie z treścią wskazanych przepisów obciążono Skarb Państwa.

Odwołanie od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego drugiej instancji przy Ministrze Sprawiedliwości w W. z dnia 5 maja 2016 r. złożyła obwiniona D. K.. Zaskarżając orzeczenie w całości zarzuciła mu:

1. błędne ustalenie stanu faktycznego przyjętego za podstawę orzeczenia, które z opisu zarzucanego obwinionej przewinienia dyscyplinarnego eliminuje słowa: „nadużywając stosunku zależności i nadużywając zaufania", w sytuacji gdy Sąd Okręgowy w (...) IV Wydział Karny Odwoławczy w wyroku z dnia 29 listopada 2013r., przyjął, że w ramach opisanego czynu oskarżona D. K. utrzymywała z dozorowanym małoletnim 16 - letnim A. K. intymne kontakty seksualne, jednakże bez doprowadzenia do nich, poprzez nadużycie stosunku zależności oraz nadużycie zaufania, a swoim zachowaniem wyczerpała wyłącznie dyspozycję art. 231 § 1 k.k. w związku z art. 12 k.k.

2. naruszenie art. 434 k.p.k. przez wydanie przez Sąd dyscyplinarny drugiej instancji orzeczenia na niekorzyść obwinionej w sytuacji gdy:

- w pierwszej instancji podstawy orzeczenia nie stanowił art. 5 ust. 1 pkt 2,

- środek odwoławczy na korzyść wniosła jedynie obwiniona,

3. naruszenie art. 455 k.p.k. poprzez poprawienie kwalifikacji prawnej (błędnej) na niekorzyść obwinionej w sytuacji gdy: 

- zmieniono ustalenia faktyczne,

- nie wniesiono środka odwoławczego na niekorzyść obwinionej, a nadto w orzeczeniu Sądu pierwszej instancji przyjęto za podstawę jego wydania art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r., o kuratorach sądowych, w sytuacji gdy ustawa nie zawiera art. 6 pkt 1.

4. błędną wykładnię art. 5 ustawy o kuratorach sądowych i jego zastosowanie, w sytuacji w której ww. przepis stanowi wprost o tym, kto może być mianowany kuratorem sądowym, zaś utrata w trakcie wykonywania zawodu przymiotu nieskazitelnego charakteru, nie może stanowić podstawy do wydalenia ze służby kuratorskiej.

5. dokonanie błędnej wykładni oraz błędne zastosowanie art. 52 ust. 1 ustawy o kuratorach sądowych poprzez przypisanie kuratorowi sądowemu odpowiedzialności dyscyplinarnej, wskazując za podstawę orzeczenia art. 5 ust 1 pkt 2 i art. 6 ust. 1, wobec wymienienia jedynie do czego kurator jest obowiązany w art. 1 i art. 11 ustawy, przy zamkniętym ich katalogu,

6. utrzymanie przez Sąd dyscyplinarny drugiej instancji orzeczenia Sądu dyscyplinarnego pierwszej instancji, „w pozostałym zakresie", gdy w istocie w orzeczeniu pierwszej instancji Sąd uznał obwinioną za winną naruszenia przepisów zawartych w art. 2, 3, 6, 7, 8 uchwały Krajowej Rady Kuratorów z dnia 6 maja 2004 r. Kodeks Etyki Kuratora Sądowego, w sytuacji, gdy materialnoprawna podstawa przypisania odpowiedzialności dyscyplinarnej musi być oparta na przepisie rangi ustawowej, zaś art. 6 pkt 1 nie istnieje w ustawie o kuratorach sądowych.

7. nieprzeprowadzenie postępowania dowodowego oraz oddalenie wszystkich wniosków dowodowych wskazując na prawomocny wyrok skazujący w sprawie karnej, w sytuacji gdy opis czynu zarzucanego w postępowaniu dyscyplinarnym jest odmienny od opisu czynu w sprawie karnej, w której ponowny wyrok Sądu drugiej instancji zapadł w dniu 12 grudnia 2014 r., zaś oba orzeczenia dyscyplinarne są wydane po tej dacie, tj. 16 września 2015 r., oraz 5 lutego 2016 r.

8. nierozpoznanie przez Sąd Dyscyplinarny drugiej instancji instancji zarzutów podniesionych przez obwinioną opierając się na błędnym opisie zarzucanego czynu oraz na przyjęciu błędnej kwalifikacji prawnej.

9. nie złagodzenie kary dyscyplinarnej, w sytuacji braku prawomocnego skazania przez Sąd karny i uznania za winną popełnienia czynu zabronionego z art. 199 kk i orzeczenie zakazu zajmowania stanowiska kuratora przez okres 2 lat.

Wskazując na powyższe obwiniona wniosła o uchylenie orzeczenia Sądu dyscyplinarnego drugiej instancji i utrzymanego nim w mocy orzeczenia Sądu dyscyplinarnego pierwszej instancji i uniewinnienie obwinionej albo uchylenie obu orzeczeń Sądów dyscyplinarnych i przekazanie sprawy Sądowi dyscyplinarnemu pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W toku postepowania D. K. złożyła wniosek o umorzenie postepowania dyscyplinarnego powołując się na zatarcie skazania. Na potwierdzenie tego faktu obwiniona przedstawiła adnotację poczynioną w odpowiedzi na zapytanie o karalność, stwierdzającą, że nie figuruje w kartotece karnej Krajowego Rejestru Karnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne i jako takie podlegało oddaleniu.

Analizę prawidłowości zaskarżonego orzeczenia, w ocenie Sądu odwoławczego, wypada rozpocząć od przypomnienia, że do rozpoznania odwołania, stosownie do treści art. 65 ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2014 r., poz. 795) stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o apelacji. Oznacza to, że Sąd Apelacyjny będący w obowiązującym modelu apelacji (apelacji pełnej) sądem merytorycznym ma obowiązek poczynić własne ustalenia i samodzielnie ocenić je z punktu widzenia prawa materialnego.

W rozpoznawanej sprawie istota sporu sprowadzała się do ustalenia istnienia przesłanki odpowiedzialności dyscyplinarnej D. K. przewidzianej w art. 52 ust. 1 ustawy o kuratorach sądowych oraz zasadności wymierzonej kary dyscyplinarnej w postaci wydalenia ze służby kuratorskiej, przewidzianej w ust. 3 pkt 5 tego przepisu.

Przystępując do rozważań w zakresie dotyczącym przesłanek odpowiedzialności kuratora, podnieść należy, że wskazany wyżej art. 52 ust. 1 ustawy postanawia, że kuratorzy zawodowi ponoszą odpowiedzialność porządkową albo dyscyplinarną za naruszenie obowiązków kuratora. Oznacza to, że warunkiem zastosowania kary dyscyplinarnej jest popełnienie czynu naruszającego obowiązki kuratora.

W rozpoznawanej sprawie poza sporem pozostawał fakt, że D. K. została oskarżona o to, że w okresie od dnia 19 marca 2012 r., do dnia 19 maja 2012 r., w R. oraz w miejscowości G., gmina G., powiat (...), województwo (...), będąc funkcjonariuszem publicznym, to jest kuratorem zawodowym rodzinnym przy Sądzie Rejonowym w (...), działając w celu zaspokojenia seksualnego, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w krótkich odstępach czasu, przekraczając swe uprawnienia przysługujące w toku postępowania wykonawczego nadzoru kuratora nad nieletnim A. K., sygnatura (...) Sądu Rejonowego w (...), w ramach sprawowanego nad nieletnim 16 - letnim A. K. nadzoru, nadużywając stosunku zależności i nadużywając zaufania doprowadziła tegoż małoletniego do wielokrotnego poddania się innej czynności seksualnej, to jest dotykała dłonią członka małoletniego oraz co najmniej dwukrotnie doprowadziła małoletniego do wykonania innej czynności seksualnej, to jest do tego,, iż małoletni dotykał dłonią jej organów płciowych oraz namową wielokrotnie usiłowała doprowadzić małoletniego do obcowania płciowego, co jednak nie nastąpiło wobec odmowy małoletniego, czym działała na szkodę interesu publicznego, nie realizując celów kurateli w postaci osiągnięcia prawidłowych skutków resocjalizacyjno - wychowawczych wobec małoletniego oraz podważając zaufanie społeczne do instytucji kuratora sądowego oraz na szkodę interesu prywatnego małoletniego A. K., zakłócając jego rozwój psychospołeczny tj. o czyn z art. 231§ 1 k.k. i art. 199 § 2 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 199 § 2 k.k. w zw. z art. 11§ 2 k.k. i art. 12 k.k.

Sąd Rejonowy w (...) w sprawie o sygn. akt (...) wyrokiem z dnia 1 sierpnia 2013 r. uznał oskarżoną D. K. za winną popełnienia zarzucanego czynu i za tak przypisany czyn na podstawie art. 199 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył jej karę 1 roku pozbawienia wolności, na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonej na okres próby 2 lat.

Nadto orzeczono między innymi na podstawie art. 41§ la k.k. tytułem środka karnego zakaz zajmowania wszelkich stanowisk, związanych z wychowaniem i edukacją małoletnich na okres 2 lat.

Na skutek apelacji wniesionej wyłącznie na korzyść oskarżonej Sąd Okręgowy w (...) w sprawie (...) wyrokiem z dnia 29 listopada 2013 r., na podstawie art. 437 § 1 k.p.k., art. 438 pkt 1, 2, i 4 k.p.k. oraz art. 634 § 1 k.p.k. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że przyjął w ramach opisanego czynu, iż oskarżona D. K. utrzymywała z dozorowanym małoletnim 16 - letnim A. K. intymne kontakty seksualne, jednakże bez doprowadzenia do nich poprzez nadużycie stosunku zależności oraz nadużycie zaufania, a swoim zachowaniem wyczerpała wyłącznie dyspozycję art. 231 § 1 k.k. w związku z art. 12 k.k..

Jako podstawę wymiaru kary Sąd przyjął art. 231 §1 k.k. a orzeczoną karę pozbawienia wolności obniżył oskarżonej do 6 (sześciu) miesięcy. Po wniesieniu kasacji przez Prokuratora Generalnego na korzyść oskarżonej, Sąd Najwyższy w sprawie (...)wyrokiem z dnia 1 października 2014 r. uchylił zaskarżony wyrok w części utrzymującej w mocy wyrok Sądu Rejonowego w (...) w zakresie rozstrzygnięcia o środku karnym i w tym zakresie sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w (...) do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym. Sąd Okręgowy w (...) w sprawie o sygn, akt (...) wyrokiem z dnia 12 grudnia 2014 r., na podstawie art. 437 § 1 k.p.k., art. 438 pkt 1 k.p.k. oraz art. 624 § 1 k.p.k. zmienił zaskarżony wyrok w zakresie rozstrzygnięcia o środku karnym w ten sposób, że na podstawie art. 41 § 1 k.k. orzekł w stosunku do oskarżonej D. K. środek kamy zakazu wykonywania zawodu kuratora sądowego przez okres 2 lat.

Wskazane rozstrzygniecie jest prawomocne, co powoduje, że zastosowanie znajduje przepis art. 11 k.p.c., zgodnie z którym ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 listopada 2015 r., II CSK 683/14 (LEX nr 1962511), istota związania sądu cywilnego skazującym wyrokiem karnym wyraża się w tym, że w skład podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sądu cywilnego wchodzi czyn opisany w sentencji karnego wyroku skazującego, sąd cywilny jest więc pozbawiony możliwości dokonywania ustaleń w tym zakresie. Użyte zaś w art. 11 zdanie drugie k.p.c. pojęcie "wszelkie okoliczności" oznacza tylko takie, które wykraczają poza określony w zdaniu pierwszym tego przepisu zakres ustaleń wiążących sąd w postępowaniu cywilnym.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy, stwierdzić należy, że Sąd Apelacyjny jest związany rozstrzygnięciem zawartym w prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w (...) IV Wydziału Karnego z dnia 29 listopada 2013 r., sygn.. akt (...) przypisującym odwołującej się popełnienie czynu opisanego w cytowanym wyżej akcie oskarżenia, przyjmując, że w ramach opisanego czynu oskarżona D. K. utrzymywała z dozorowanym małoletnim 16 letnim A. K. intymne kontakty seksualne, jednakże bez doprowadzania do nich poprzez nadużycie stosunku zależności oraz nadużycie zaufania, wyczerpując wyłącznie dyspozycję art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.. Przepis ten stanowi, że informacje o jednostce

funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Uwzględniając zatem określone w art. 52 ust. 1 ustawy o kuratorach sądowych, wyżej cytowanym, przesłanki odpowiedzialności dyscyplinarnej, należało przyjąć, że trafnie Sąd dyscyplinarny drugiej instancji uznał, że w przypadku odwołującej się miało miejsce naruszenie przez nią obowiązków kuratora uzasadniające odpowiedzialność dyscyplinarną. Wprawdzie kwalifikacja naruszonych obowiązków, a mianowicie wskazanie, że obwiniona swoim zachowaniem naruszyła przepis art. 5 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 6 ust. 1 ustawy o kuratorach sądowych nie jest prawidłowa, to jednak wadliwość ta nie ma wpływu na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia. Sąd Apelacyjny, jako Sąd merytoryczny, w ramach uprawnień wynikających z art. 382 k.p.c. może dokonać własnych ustaleń w tym zakresie. Nie dokonując tutaj szczegółowych rozważań prawnych stwierdzić należy, że pierwszy z wymienionych przepisów (art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy) wskazuje wymóg posiadania nieskazitelnego charakteru jako jednego z warunków mianowania na kuratora i stanowi przymiot osoby, a nie obowiązek. Z kolei przepis art. 6 ust. 1 ustawy zawiera tekst ślubowania, a zatem niewystarczające jest odwołanie się wyłącznie do naruszenia tego przepisu. Przy tej okazji warto wskazać, podzielając trafny zdaniem Sądu Apelacyjnego, pogląd autora Komentarza do art. 11 ustawy Tadeusza Jedynaka (LeksisNeksis, 2014), że obowiązki kuratora można podzielić na takie, które wynikają z pełnionej roli zawodowej, czyli „obowiązki kuratora", oraz takie, które stanowią zespół przewidzianych prawem czynności mających na celu prawidłowe wykonanie zadań, czyli „obowiązki kuratorskie". Te pierwsze mają postać powinności i norm zachowań osób sprawujących „urząd" kuratora, określają, co powinny one robić, jak postępować, aby być dobrym kuratorem, realizującym wysokie standardy moralne i humanistyczne. Tego rodzaju obowiązki wymieniono przede wszystkim w rocie ślubowania (art. 6 ust. 1 u.k.s.) i należą do nich: wykonywanie zadań zgodnie z prawem, sumiennie i rzetelnie, dbałość o dobro Rzeczypospolitej Polskiej, dbałość o dobro podopiecznego, zachowanie tajemnicy (zawodowej), przestrzeganie zasad etyki zawodowej. W rozpoznawanej sprawie kluczowe zatem znaczenie posiada fakt przypisania odwołującej się określonych zachowań, stanowiących naruszenie obowiązków kuratora, a należących do znamion przestępstwa z art. 231 § 1 k.k., które w niniejszym postępowaniu mają wiążący charakter stosownie do treści art. 11 k.p.c.

Z tego też powodu podnoszone w odwołaniu zarzuty (punkty: 4, 5, i 6 odnoszące się do kwalifikacji zachowania obwinionej w aspekcie naruszonego obowiązku kuratora, nie prowadzą do podważenia zaskarżonego rozstrzygnięcia, co podniesiono wyżej. Rzeczą Sądu dyscyplinarnego drugiej instancji było bowiem ustalenie samego faktu zaistnienia określonego zachowania kwalifikowanego jako naruszenie obowiązku kuratora, a który to fakt wynikał z prawomocnego wyroku skazującego obwinioną. Z tego też względu zakwalifikowanie zachowania skarżącej jako naruszającego przepisy art. 2, 3, 6, 7, 8 uchwały Krajowej Rady Kuratorów z dnia 6 maja 2004 r. – Kodeks Etyki Kuratora Sądowego nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Podzielając trafność wywodów skarżącej, co do faktu, że podstawą przypisania odpowiedzialności dyscyplinarnej musi być przepis o randze ustawy, to w sytuacji, gdy jak wyżej wykazano, czyn przypisany skarżącej stanowi naruszenie obowiązków kuratora wynikających z ustawy, to dodatkowe wskazanie Kodeksu Etyki Kuratora Sądowego, aczkolwiek zbędne, nie stanowi uchybienia podważającego prawidłowość zaskarżonego rozstrzygnięcia, podobnie jak wskazanie przez Sąd dyscyplinarny art. 6 pkt 1 ustawy o kuratorach sądowych, zamiast art. 6 ust. 1. Niedokładność ta stanowi oczywistą omyłkę w nomenklaturze przepisu.

Niezasadny, w ocenie Sądu Apelacyjnego, jest zarzut skarżącej dotyczący błędnego ustalenia stanu faktycznego poprzez wyeliminowanie z opisu czynu „nadużywając stosunku zależności i nadużywając zaufania” w sytuacji, gdy Sąd Okręgowy w prawomocnym wyroku skazującym posłużył się pojęciem „nadużycie stosunku zależności oraz nadużycie stosunku zaufania”. Wskazana różnica dotyczy bowiem wyłącznie użytej formy wymienionych zwrotów a nie ich treści.

Skarżąca nie ma też racji zarzucając, że uzupełnienie przez Sąd dyscyplinarny drugiej instancji kwalifikacji prawnej czynu poprzez wskazanie art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o kuratorach sądowych, jako podstawy orzeczenia, było rozstrzygnięciem na niekorzyść obwinionej. Niezależnie bowiem od wyrażonego wyżej stanowiska, warto wskazać, że sam fakt zmiany kwalifikacji prawnej czynu nie jest tożsamy z pogorszeniem sytuacji procesowej. Sama odwołująca się nie wskazała argumentacji uzasadniającej ten zarzut.

Analogicznie za niezasadne uznać należy zarzuty dotyczące błędnej wykładni oraz błędnego zastosowania art. 52 ust. 1 ustawy o kuratorach sądowych poprzez przypisanie kuratorowi odpowiedzialności dyscyplinarnej wskazując za podstawę orzeczenia art. 5 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 1 wobec wymienienia jedynie do czego kurator jest obowiązany w art. 1 i art. 11 ustawy, przy zamkniętym ich katalogu.

W tym miejscu, niezależnie od podniesionych wyżej argumentów, należy jeszcze raz podkreślić, że decydujące znaczenie dla ustalenia odpowiedzialności dyscyplinarnej obwinionej przewidzianej w art. 52 ust. 1 ustawy o kuratorach sądowych posiada fakt prawomocnego wyroku skazującego D. K. za przestępstwo określone w art. 231§ k.k. W rezultacie przekroczenie przez obwinioną uprawnień, a więc naruszenie obowiązków (przekroczenie uprawnień) kuratora, jako należące do znamion przypisanego czynu zabronionego, ustalone zostało w prawomocnym wyroku skazującym, wiążącym w postępowaniu cywilnym (powołany wyżej art. 11 k.p.c.. Warto przywołać tutaj fragment pisemnych motywów wyroku Sądu Okręgowego w (...) IV Wydział Karny z dnia 29 listopada 2013 r., sygn.. akt (...), gdzie Sąd stwierdził, że „Wbrew twierdzeniom skarżących doszło tu ponad wszelką wątpliwość do przekroczenia uprawnień, jakie przysługiwały oskarżonej względem małoletniego A. K., z tytułu sprawowanego nadzoru kuratorskiego. Dozór kuratora wobec nieletniego, który popadł w konflikt z prawem, polega na tym, że kurator swoimi czynnościami wykonywanymi wobec nieletniego, ma zmierzać do przeciwdziałania jego dalszej demoralizacji. W tym właśnie celu przepisy prawa, których kurator sądowy ma obowiązek przestrzegać wyposażają go w szereg uprawnień, stanowiących niekiedy daleko idącą ingerencję w życie dozorowanego. Żadne jednak przepisy (…) nie uprawniają kuratora sądowego do nawiązania z dozorowanym nieletnim stosunków natury erotycznej”.

W świetle powyższego, nie zasługują na akceptację wywody obwinionej zawarte w złożonym odwołaniu, dotyczące konieczności prowadzenia drębnego postępowania dowodowego odnośnie popełnienia zarzucanego jej czynu.

W ocenie Sądu odwoławczego, nie ma też racji skarżąca jakoby zastosowana wobec niej kara dyscyplinarna była zbyt dotkliwa. Trafnie bowiem Sąd dyscyplinarny drugiej instancji zauważył, że D. K. wykonując zawód zaufania publicznego jako kurator rodzinny zobowiązana była w swojej pracy czuwać nad dobrem podopiecznego i prawidłowym przebiegiem resocjalizacji. Przypisany ubezpieczonej czyn z całą pewnością skutkował utratę zaufania niezbędnego do wykonywania tego zawodu. Fakt, że obwiniona jako kurator sprawując dozór nad niepełnoletnim podopiecznym nawiązała z nim kontakty natury erotycznej, niewątpliwie szkodzi wizerunkowi tego zawodu albowiem może wywoływać przeświadczenie, że oddanie pod pieczę kuratora zamiast resocjalizacji może powodować dalszą demoralizację.

Odnosząc się natomiast do złożonego przez obwinioną wniosku o umorzenie postępowania z uwagi na zatarcie skazania stwierdzić należy, że jest on całkowicie niezasadny. Zauważyć należy, że zgodnie z treścią art. 386 § 3 k.p.c. jeżeli pozew ulega odrzuceniu albo zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd drugiej instancji uchyla wyrok oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie. Przesłanki umorzenia postępowania z kolei określone zostały w art. 355 § 1 k.p.c. stosownym w związku z art. 391 § 1 k.p.c., sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne. W stanie faktycznym sprawy, żadna z wymienionych wyżej przesłanek pozwalających na umorzenie postępowania nie występuje.

Na marginesie tylko zauważyć należy, że instytucja „zatarcia skazania jest uregulowana w Kodeksie karnym w przepisach działu XII (art. 106 – 108), który to akt prawny nie ma zastosowania w postępowaniu dyscyplinarnym dotyczącym kuratora. Zgodnie bowiem z treścią art. 66 ustawy o kuratorach sądowych, w sprawach nieuregulowanych w niniejszej ustawie do postępowania dyscyplinarnego stosuje się odpowiednie przepisy Kodeksu postępowania karnego.

Przepisy Kodeksu karnego mają jedynie znaczenie przy określaniu przedawnienia czynu zawierającego znamiona przestępstwa (art. 68 ust. 3 ustawy o kuratorach sądowych). Zgodnie z treścią art. 101§ 1 pkt 4 k.k. (obowiązującego w dacie popełnienia czynu) karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat 5 - gdy chodzi o pozostałe występki (zagrożone karą pozbawienia wolności równą lub mniejszą niż 3 lata), przy czym, jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność tych przestępstw ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.

Warto dodatkowo zauważyć, że ustawa o kuratorach sądowych w art. 70 przewiduje „swoiste zatarcie skazania” stanowiąc w ust. 1 pkt 2, że prezes sądu okręgowego zarządza, z urzędu, usunięcie z akt osobowych kuratora: odpisu orzeczenia sądu dyscyplinarnego o ukaraniu karą przewidzianą w art. 52 ust. 3 pkt 1-4 - po upływie 2 lat, a karą przewidzianą w art. 52 ust. 3 pkt 5 - po upływie 5 lat, od jej uprawomocnienia.

Mając te wszystkie względy na uwadze i na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.