Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2016 r. w Szczecinie

sprawy S. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przywrócenie renty w związku z chorobą zawodową

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 30 czerwca 2014 r. sygn. akt VI U 970/13

oddala apelację.

SSA Barbara Białecka SSA Romana Mrotek SSO del. Aleksandra Mitros

Sygn. akt III AUa 733/14

UZASADNIENIE

Decyzją z 7 czerwca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił S. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.

Ubezpieczona S. P. odwołała się od tej decyzji. Podniosła, że decyzja organu rentowego jest krzywdząca, albowiem jej stan zdrowia z przyczyn laryngologicznych uległ pogorszeniu.

Organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o oddalenie odwołania, powołując się na orzeczenie Komisji Lekarskiej w Z. z 14 maja 2013 r. ustalające, iż ubezpieczona jest zdolna do pracy.

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2014 roku Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 07 czerwca 2013 roku znak (...) w ten sposób, że przywrócił ubezpieczonej S. P. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową na trwałe od dnia 01 kwietnia 2013 roku.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczona S. P. ur. się (...) r. Ma wykształcenie zasadnicze zawodowe. Pracowała jako piekarz-cukiernik.

Ubezpieczona od 2010 r. pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową. Świadczenie przysługiwało jej do 31 marca 2013 r.

W dniu 12 lutego 2013 r. ubezpieczona wystąpiła z wnioskiem o ustalenie prawa do dalszej wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.

Orzeczeniem z 14 maja 2013 r. Komisja Lekarska ZUS w Z. orzekła o braku niezdolności ubezpieczonej do pracy w związku z chorobą zawodową.

Decyzją z 7 czerwca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił S. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.

U ubezpieczonej rozpoznano alergiczne uszkodzenie spojówek powiekowych z upośledzeniem produkcji łez.

Schorzenia te czynią ubezpieczoną nadal częściową niezdolną do pracy w związku z chorobą zawodową, tj. od 1 kwietnia 2013 r. na trwałe.

Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity Dz.U.2009, Nr167, poz. 1322 ze zm.) prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy wskutek choroby zawodowej. Przepis art. 16 ust. 2 stanowi, że przy ustalaniu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS dotyczące trybu orzekania o niezdolności do pracy.

Art. 12 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2013.1440) stanowi, iż niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust. 1), całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (ust.2), a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust.3). Stosownie do treści art. 13 ust, 1 ustawy przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: 1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, 2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Na okoliczność ustalenia niezdolności do pracy ubezpieczonej w związku z chorobą zawodową Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego okulisty, a więc biegłego z zakresu schorzeń zgłaszanych przez ubezpieczoną.

W sprawie opinie odnoszące się do stanu zdrowia ubezpieczonej wydało dwóch biegłych okulistów. Opinie biegłych różniły się od siebie co do ich wniosków końcowych. Biegły A. N. nie stwierdził u ubezpieczonej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową. Natomiast biegła D. P. uznała, iż ubezpieczona z powodu występujących u niej schorzeń jest nadal częściowo niezdolna do pracy w związku z chorobą zawodową na trwałe.

Sąd Okręgowy nadał przymiot wiarygodności opinii biegłej D. P.. W ocenie Sądu Okręgowego biegła w sposób jasny przedstawiła powody swoich twierdzeń. Wskazała występujące u ubezpieczonej schorzenia oraz oceniła ich wpływ na zdolność do pracy zawodowej. Biegła oparła się na dokumentacji medycznej zawartej w aktach organu rentowego, a także na wywiadzie uzyskanym od ubezpieczonej. Biegła sporządziła opinię zgodnie ze zleceniem Sądu Okręgowego, a nadto odniosła się w sposób szczegółowy do posiadanych przez ubezpieczoną kwalifikacji zawodowych. Opinia jest spójna, logiczna i jasna. Wnioski końcowe opinii stanowiły integralną część z innymi poszczególnymi jej elementami. Analiza tych elementów wskazuje, zdaniem Sądu Okręgowego, na brak możliwości przyjęcia innego orzeczenia niż te, które wydała biegła. Sąd nie miał tym samym powodów by odmówić opinii przymiotu wiarygodności. Z braku natomiast wskazanych elementów, a wymaganych przy sporządzeniu opinii, Sąd Okręgowy odmówił przymiotu opiniom biegłego A. N.. Jego opinie nie były wyczerpujące i nie odnosiły się w rzeczywistości do posiadanych przez ubezpieczoną kwalifikacji zawodowych - a w zasadzie jedynego zawodu jaki w swoim życiu ubezpieczona wykonywała, tj. piekarza-cukiernika. Stąd też Sąd Okręgowy uznał złożone przez ubezpieczoną do tejże opinii zastrzeżenia za uzasadnione. Biegła podniosła, że brak występowania u ubezpieczonej aktywnego procesu zapalnego ( który to brak podnosił w swojej opinii biegły A. N.) jest związany wyłącznie z faktem, iż nie ma ona kontaktu z mąką oraz unika kontaktu z wszelkimi innymi pyłami. Brak aktywnego procesu zapalnego nie oznacza jednak , że ustąpiły wszelkie skutki procesu zapalnego. Uszkodzenie alergiczne spojówek jest trwałe, spojówki nie spełniają swojej funkcji ochronnej i odżywczej (upośledzenie produkcji łez), a stan ten jest następstwem ostrego nieżytu alergicznego. Stan ten oznacza, że ubezpieczona nigdy nie będzie mogła pracować z użyciem maki ani też nie będzie mogła pracować w środowisku zapylonym. Stan zdrowia ubezpieczonej nie ulegnie więc poprawie. Tym samym orzeczono trwałą niezdolność ubezpieczonej do pracy w wyuczonym zawodzie.

Sąd Okręgowy oddalił wniosek organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego okulisty oraz biegłego medycyny pracy. W ocenie Sądu Okręgowego nie było podstaw do jego uwzględnienia. Opinia biegłej była wyczerpująca. Biegła w sposób logiczny wyjaśniła swoje stanowisko, w tym również odniosła się do zobowiązania Sądu z 20 lutego 2014 r. wskazującego na kwestie kwalifikacji zawodowych ubezpieczonej i narażenia jej na pyły mąki. Sąd Okręgowy wskazał, że o ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii lub co najmniej miarodajność tę poddające w wątpliwość. W ocenie Sądu Okręgowego nie wystąpiły w sprawie okoliczności powodujące dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych.

Zdaniem Sądu Okręgowego analiza wszystkich okoliczności w sprawie w ujęciu aspektów medycznych (gdzie brany jest pod uwagę charakter i przebieg procesów chorobowych oraz ich wpływ na stan czynnościowy organizmu) oraz socjalnych (gdzie uwzględnia się posiadane kwalifikacje, wiek, zawód, wykonywane czynności i warunki pracy oraz możliwość dalszego wykonywania pracy zarobkowej, a także możliwość przywrócenia zdolności do pracy przez leczenie i rehabilitację lub przekwalifikowanie zawodowe) potwierdziła zasadność stanowiska biegłej D. P. i utwierdziła Sąd w przekonaniu, iż ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy w związku z chorobą zawodową na trwałe.

Sąd Okręgowy ustalając stan faktyczny w sprawie oparł się na opinii biegłej oraz na dokumentach zgromadzonych w aktach organu rentowego, których wiarygodności strony nie kwestionowały. Dokumenty te nie budzą również wątpliwości Sądu, wobec czego zostały uznane za wiarygodne w całości.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. złożył organ rentowy.

Zaskarżył wyrok w całości, zarzucając :

1) niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy wskutek pominięcia wniosku .pozwanego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lekarza z zakresu medycyny pracy i biegłego okulisty na okoliczność oceny stanu zdrowia ubezpieczonej, co mogło mieć wpływ na wynik sprawy,

2) sprzeczność ustaleń ' Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, przez przyjęcie, że odwołująca jest częściowo niezdolny do pracy na trwałe od dnia 01 kwietnia 2013r.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł:

1) o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji

do ponownego rozpoznania w tym zakresie,

ewentualnie ;

2) o zmianę wyroku i oddalenie odwołania.

Zdaniem organu rentowego podczas postępowania sądowego wbrew twierdzeniom Sądu I instancji nie wyjaśniono wszystkich spornych kwestii, a zwłaszcza istotnych różnic w ocenie między biegłymi sądowymi. Różnice te były na tyle istotne, a polegające na orzeczeniu trwałej niezdolności do pracy przez drugą biegłą, przy braku niezdolności orzeczonej przez pierwszego biegłego w zgodzie ze stanowiskiem konsultanta ZUS, że wymagały weryfikacji przez kolejnego biegłego okulistę. Wskazać też należy, że opinia przyjęta przez Sąd Okręgowy wymaga weryfikacji już tylko z uwagi na nie w pełni merytoryczne zastrzeżenia biegłej do ustaleń pozostających w opozycji z nią okulistów. Nadto biegła orzekając o trwałości niezdolności do pracy zgodnej z kwalifikacjami ubezpieczonej nie odnosi się do ewentualnego przekwalifikowania przyznając, że nie zna pracy cukiernika bez mąki. Wobec braku wiedzy w tym zakresie Sąd I instancji bezpodstawnie nie uwzględnił wniosku o dopuszczenie opinii biegłego z zakresu medycyny pracy. Skoro zatem sfera socjalna niezdolności nie została w pełni zbadana dopuszczenie dowodu z opinii biegłego medycyny pracy było koniecznym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Ustalenia Sądu I instancji i wyprowadzenie na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne. To sprawia, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczególnych ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w niniejszej sprawie.

Jeżeli uzasadnienie orzeczenia Sądu pierwszej instancji, sporządzone zgodnie z wymogami art. 328 § 2 k.p.c., spotyka się z pełną akceptacją Sądu drugiej instancji, to wystarczy, że da on temu wyraz w treści uzasadnienia swego orzeczenia.

Mając jednak na uwadze zarzuty organu rentowego zawarte w apelacji odnośnie konieczności zweryfikowania opinii biegłych okulistów Sąd Apelacyjny dopuścił dowód z opinii biegłej z zakresu okulistyki.

Sąd Apelacyjny miał na uwadze, że stosownie do art. 58 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.), w nieuregulowanej tą ustawą kwestii oceny niezdolności do pracy stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W związku z tym ocena skutków wypadku następuje na podstawie art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, stanowiącego w ust. 1, że niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, a w ustępie 3, że częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

O niezdolności do pracy decyduje - jak zakłada się w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentowych - negatywne rokowanie co do możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy, jak też niecelowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Należy podkreślić, że w obecnym stanie prawnym, ustalonym od dnia 1 września 1997 r. przez ustawę z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U. Nr 100, poz. 461), częściowa utrata zdolności do pracy zarobkowej jako przesłanka prawa do renty nie jest już identyfikowana z ograniczeniem w wykonywaniu dotychczasowego zatrudnienia, z niezdolnością do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia, przy zachowaniu zdolności do zatrudnienia innego, niżej kwalifikowanego, ani też o niezdolności do pracy nie decydują szczególne naruszenia sprawności organizmu, które nie ograniczają zdolności do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia (por. art. 24 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin w brzmieniu pierwotnym, Dz.U. Nr 40, poz. 267). Obecnie ograniczenie zdolności lub całkowita niezdolność do wykonywania pracy dotychczasowej nie są wystarczające do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli okaże się, że wiek, poziom wykształcenia i predyspozycje psychofizyczne usprawiedliwiają rokowanie, iż mimo upośledzenia organizmu możliwe jest podjęcie innej pracy w tym samym zawodzie albo po przekwalifikowaniu zawodowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2005, I UK 299/04, OSNP 2006 nr 5-6, poz. 93). Przy ustaleniu częściowej niezdolności do pracy ocenia się stopień utraty zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, przy czym musi to być stopień znaczny, gdyż mimo zastąpienia pojęcia "niezdolności do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia" pojęciem "utraty w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji", w rzeczywistości przy ocenie tej niezdolności będzie chodziło przede wszystkim o ustalenie możliwości dalszego wykonywania dotychczasowej pracy (przy uwzględnieniu jej rodzaju i charakteru); kolejno, o możliwość wykonywania innej pracy przy uwzględnieniu posiadanych kwalifikacji zawodowych, a następnie - w wypadku najgłębszego naruszenia sprawności organizmu - o potencjalną możliwość odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Dopiero więc przewidywany brak możliwości odzyskania zdolności do pracy, mimo zmiany zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji lub po przekwalifikowaniu, stanowi podstawę do przyznania renty inwalidzkiej z tytułu częściowej niezdolności do pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 1998 r., II UKN 326/98, OSNAPiUS 2000 nr 1, poz. 36).

Jeżeli wiek, poziom wykształcenia i predyspozycje psychofizyczne usprawiedliwiają rokowanie, że mimo upośledzenia sprawności organizmu możliwe jest podjęcie innej pracy w tym samym zawodzie albo po przekwalifikowaniu, to nawet całkowita niezdolność do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia nie jest wystarczającą przesłanką nabycia prawa do renty. Oczywiste jest, że praca, z której - według rokowania - będzie mogła się utrzymać osoba ze szczególnym naruszeniem sprawności ustroju, nie może być jakąkolwiek prostą pracą, lecz musi być pracą odpowiednią do jej wieku, poziomu wykształcenia i predyspozycji psychofizycznych. Nie ma jednak w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zastrzeżenia, że do jej podjęcia konieczne jest przekwalifikowanie. Zasadnicze znaczenie ma tu koniunkcja naruszenia sprawności organizmu (element biologiczny) z niezdolnością do pracy oraz niecelowością przekwalifikowania się (element ekonomiczny). Nie wynika z niej jednak jasno, co ustawodawca rozumie przez utratę zdolności do pracy zarobkowej zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, zarówno gdy chodzi o utratę tej zdolności, jak też jej odzyskanie po przekwalifikowaniu. W szczególności, czy jest to niezdolność ogólna, czy zawodowa, a jeżeli zawodowa, to do którego zawodu należy ją odnosić.

W polskim prawie ubezpieczeń społecznych pojęcie niezdolności do pracy (wiążące się z prawem do renty inwalidzkiej) określane było jako niezdolność zawodowa, przy ocenie której brano pod uwagę przede wszystkim fachowe wykształcenie, nabywane nie tylko teoretycznie, ale również przez dłuższe praktyczne wykonywanie zawodu, zajęcie oraz przynależność zawodową (por. np. art. 22 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 listopada 1927 r. o ubezpieczeniu pracowników umysłowych, Dz.U. Nr 106, poz. 91 ze zm.). W ustawie z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U. Nr 51, poz. 396 ze zm.) wśród świadczeń udzielanych przez Zakład Ubezpieczenia Emerytalnego Robotników na wypadek niezdolności do zarobkowania ustawodawca posłużył się pojęciem "inwalidy" (art. 154 tej ustawy), w którym - bez odniesienia do wykonywanego dotychczas zawodu lub zajęcia - chodziło o zdolność do zarobkowania przeciętną, statystyczną w sytuacji społecznej ubezpieczonego, a więc o zdolność do zarobienia tego, co zarabia w danej miejscowości osoba pełna sil fizycznych i umysłowych, o podobnych wykształceniu i uzdolnieniu. Przyjęte w dekrecie z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym (jednolity tekst: Dz.U. z 1958 r. Nr 23, poz. 97) "inwalidztwo" ujęte zostało jako niezdolność do wykonywania zatrudnienia, przy czym w określeniu inwalidztwa III grupy zdolność do zarobkowania była odnoszona do zatrudnienia dotychczasowego. Tak też przyjęto w art. 12 ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 3, poz. 6 ze zm.), z tym jednak, że za inwalidów III grupy były uważane osoby częściowo niezdolne do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia oraz do niego niezdolne całkowicie, jeżeli były zdolne do wykonywania innego zatrudnienia, niżej kwalifikowanego. W art. 23-25 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (w brzmieniu pierwotnym) inwalidztwo III grupy definiowane było również jako inwalidztwo zawodowe, czyli niezdolność do wykonywania zatrudnienia dotychczasowego, pojmowanego jako najdłużej wykonywane w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed powstaniem inwalidztwa.

W obowiązującej od dnia 1 września 1997 r. ustawie z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym ustawodawca wprowadził istotną zmianę charakteru ryzyka niezdolności do pracy, będącego wyrazem nowej aksjologii prawa rentowego. W definicji niezdolności do pracy dał wyraz powiązaniu prawa do renty z rzeczywistą utratą zdolności do pracy lub znacznym jej ograniczeniem przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy. Tym samym nie nawiązał do wcześniejszego określenia inwalidztwa jako niezdolności do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia, lecz do potencjalnej przydatności zawodowej. W konsekwencji tych zmian, według art. 23 ustawy o z.e.p. w nowym brzmieniu, o niezdolności do pracy nie decyduje już biologiczny stan kalectwa lub choroby, niemający wpływu na zdolność do pracy, lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu. Możliwość przekwalifikowania zawodowego powoduje natomiast stwierdzenie braku przesłanki niezdolności do pracy i prawa do renty z tytułu tej niezdolności, aczkolwiek warunkuje prawo do renty szkoleniowej.

Dotychczas używane pojęcie "niezdolności do wykonywania zatrudnienia" zostało zastąpione przez "niezdolność do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji". Nie ma już więc uściślenia, do czego należy odnosić określenie rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, chodzi bowiem o zdolność, a więc potencjalną możliwość wykonywania zatrudnienia przy uwzględnieniu stopnia naruszenia sprawności organizmu, możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz celowość przekwalifikowania zawodowego z uwagi na rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. W rezultacie więc brak możliwości wykonywania pracy dotychczasowej nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy w sytuacji, w której jest możliwe podjęcie innej pracy w swoim zawodzie, bez przekwalifikowania lub przy pozytywnym rokowaniu co do możliwości przekwalifikowania zawodowego. Inaczej mówiąc, niezdolność do wykonywania pracy dotychczasowej jest warunkiem koniecznym ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale nie jest warunkiem wystarczającym, jeżeli wiek, poziom wykształcenia i predyspozycje psychofizyczne usprawiedliwiają rokowanie, że mimo upośledzenia organizmu możliwe jest podjęcie innej pracy w tym samym zawodzie albo po przekwalifikowaniu zawodowym.

W konkluzji należy stwierdzić, że niezbędnym warunkiem stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy nie jest konieczność, lecz niecelowość przekwalifikowania zawodowego. Taka konieczność istnieje tylko wówczas, gdy przekwalifikowanie daje nadzieję na odzyskanie zdolności do pracy, lecz w tym wypadku nie powstaje prawo do renty przewidzianej w art. 57 ustawy o emeryturach i rentach, lecz prawo do renty szkoleniowej przewidzianej w art. 60 tej ustawy.

W przeprowadzonym przez Sąd Okręgowy postępowaniu dowodowym pierwsza opinia biegłego okulisty została sporządzona w dniu 4.10.2013r. Biegły rozpoznał u ubezpieczonej alergiczny nieżyt spojówek w okresie remisji oraz starczowzroczność. Biegły wskazał nadto, że na podstawie dokumentacji lekarskiej wnioskodawczyni otrzymała rentę rehabilitacyjną celem zmiany zawodu – czego nie uczyniła. Zdaniem biegłego aktualny stan narządu wzroku nie powoduje niezdolności do pracy fizycznej w innym zawodzie. Należy zwrócić uwagę – i uczynił to Sąd Okręgowy – na lakoniczność opinii.

Uzasadnienie orzeczenia zawiera się w jednym zdaniu. Ponadto biegły twierdząc, że stan narządu wzroku nie powoduje niezdolności do pracy fizycznej w innym zawodzie nie odniósł się w ogóle do pytania Sądu, czy ubezpieczona jest zdolna do pracy w swoim zawodzie. Ponadto biegły nie zauważył i chyba też przeoczył to organ rentowy, że decyzję o przyznaniu ubezpieczonej renty szkoleniowej organ rentowy wydał w dniu 19.01.2010r. a renta obejmowała okres 6 miesięcy od dnia 24.07.2009r. tj. od ustania prawa do świadczenia rehabilitacyjnego (k-137 plik PC). Jednakże zawiadomienie do PUP organ rentowy przekazał w dniu 19.01.2010r. (k-139), natomiast renta szkoleniowa miała przysługiwać do dnia 23.01.2010r. Pismem z dnia 25.01.2010r. PUP (k-141) zawiadomił organ rentowy, że brak jest możliwości przekwalifikowania ubezpieczonej, bo decyzja organu rentowego wpłynęła zbyt późno.

Po tej decyzji organ rentowy nie kierował ubezpieczonej na rentę szkoleniową. Orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS 3.03.2010r. uznano ubezpieczoną za częściowo niezdolną do pracy do dnia 31.03.2012r. uwzględniając stopień naruszenia sprawności organizmu, poziom wykształcenia i wiek ubezpieczonej. Wydaną bowiem decyzją z dnia 13.04.2010r. przyznano ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 31.03.2012r. (k-188). Ewentualne przekwalifikowanie - mając na uwadze wiek ubezpieczonej – jeszcze wówczas miałoby sens. Dalsze orzeczenia organu rentowego - decyzja z 5.10.2011r. o odmowie zmiany stopnia niezdolności do pracy (k-206), decyzja z 6.04.2012r. (k-211) o przyznaniu świadczenia z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 31.03.2012r. potwierdzają więc fakt, że po decyzji z dnia 19.01.2010r. (niewykonanej przez PUP) organ rentowy nie widział celowości przekwalifikowania ubezpieczonej.

Tym samym pierwsza opinia biegłego wydana w postępowaniu przed Sądem Okręgowym podkreślająca brak zmiany zawodu przez ubezpieczoną – mimo otrzymania renty szkoleniowej – jest zupełnie nieprzydatna w sprawie.

Słusznie zatem Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii kolejnego biegłego z zakresu okulistyki. W opinii z dnia 2.04.2014r. biegła D. P. uznała ubezpieczoną za częściowo trwale niezdolną do pracy w zawodzie wyuczonym. Biegła wskazała, że powodem częściowej niezdolności jest alergiczne uszkodzenie spojówek powiekowych i upośledzenie zdolności produkcji łez (podstawowego czynnika ochronnego gałki ocznej). Przy kontakcie z czynnikami alergizującymi (mąka), ale również z wszelkiego rodzaju innymi pyłami powierzchnia gałki ocznej nie będzie chroniona wydzieliną spojówkową, co spowoduje uszkodzenie rogówek, nawet do owrzodzenia i utraty przejrzystości. Zdaniem biegłej brak aktywnego procesu zapalnego związany jest wyłącznie z faktem, iż ubezpieczona nie ma kontaktu z mąką, unika również kontaktu z wszelkimi innymi pyłami. Brak aktywnego procesu zapalnego nie oznacza, iż ustąpiły wszelkie skutki procesu zapalnego - uszkodzenie alergiczne spojówek jest trwałe. Spojówki nie spełniają swojej funkcji ochronnej i odżywczej, a stan ten jest następstwem ostrego nieżytu alergicznego. Ubezpieczona nigdy nie będzie mogła pracować z użyciem mąki ani w środowisku zapylonym.

Zdaniem biegłej stan zdrowia ubezpieczonej nie uległ poprawie i nie może ulec poprawie, gdyż uszkodzenie spojówki powiekowej jest trwałe, na zawsze jest pozbawiona możliwości produkowania prawidłowego filmu łzowego, spełniającego role ochronną i odżywczą dla powierzchni gałki ocznej.

Rację ma organ rentowy, że Sąd I instancji winien uwzględnić wniosek dowodowy organu i dopuścić dowód z opinii kolejnego biegłego z zakresu okulistyki. Konieczność ta wynikała ze sprzecznych opinii biegłych.

Sąd Apelacyjny dostrzegł tę potrzebę i dowód z opinii biegłego z zakresu okulistyki został przeprowadzony. Opinia została wydana po dostarczeniu przez ubezpieczoną wyników badań testów alergologicznych, gdyż w aktach ZUS i dostępnej dokumentacji brak było tych badań, a są one kluczowe dla ustalenia jakie alergeny powodują u ubezpieczonej objawy chorobowe. W opinii z dnia 20.07.2016r. biegła z zakresu chorób oczu wskazała, że na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego oraz dołączonych do akt wyników testów skórnych wykazujących odczyn alergiczny na alergeny mąki pszennej, żytniej i kukurydzianek należy stwierdzić, że wnioskodawczyni jest uczulona na mąkę, co objawia się alergicznym zapaleniem spojówek. Alergiczne zapalenie spojówek w zaświadczeniu Powiatowego Inspektoratu Sanitarnego z 2008r. zostało uznane za chorobę zawodową u odwołującej. W ocenie biegłej odwołująca jest nadal, od daty złożenia wniosku częściowo niezdolna do pracy w zawodzie wyuczonym i wykonywanym w związku z chorobą zawodową na stałe. Nie rokuje powrotu zdolności do pracy zgodnej z kwalifikacjami.

Sąd Apelacyjny uznał otrzymaną opinię wraz z wcześniejszą opinią biegłej z zakresu okulistyki z dnia 2.04.2014r. (dr D. P.) za w pełni wystarczające do wydania orzeczenia.

Sąd Apelacyjny uznał za zbędne przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy. Taki wniosek postawił organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 14.10.2016r. i dołączonej do pisma opinii Przewodniczącego Komisji Lekarskich ZUS z dnia 13.10.216r. W piśmie tym wskazano, że biegła nie wypowiedziała się w kwestii możliwości przekwalifikowania się zawodowego z uwagi na orzeczenie trwałej niezdolności do pracy z powodu przeciwskazań zdrowotnych.

Sąd Apelacyjny przypomina zatem, że przy możliwości przekwalifikowania bierze się pod uwagę m.in. wiek ubezpieczonego. Wnioskodawczyni urodzona (...) w dniu (...) ukończy 60 lat. Biorąc pod uwagę wykształcenie zawodowe, obecny wiek ubezpieczonej (prawie 57 lat) oraz to, że przez kilkadziesiąt lat wykonywała pracę piekarza (ciężką fizyczną) trudno zakładać, że celowe i możliwe będzie przekwalifikowanie zawodowe do innej wykwalifikowanej pracy, w szczególności nie będącej pracą fizyczną. Ponadto, sam organ rentowy, po roku 2010r. nie podejmował próby orzekania o przekwalifikowaniu ubezpieczonej i od razu kierował ją na rentę.

Mając dotychczasowe ustalenia poczynione zarówno przez Sąd Okręgowy jak i Sąd Apelacyjny uznać należy, że apelacja organu rentowego jako niezasadna podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.