Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. pozwem wniesionym dnia 31 sierpnia 2016 r. zażądała zapłaty od pozwanego K. K. kwoty 9.182,75 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu oraz kwoty 66 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania klauzulowego. Nadto wniosła o zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, że dochodzona kwota została wypłacona pozwanemu tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia – w ramach realizacji rygoru natychmiastowej wykonalności, który Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie przyznał do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia K. K., zasądzając na jego rzecz odszkodowanie. Jednakże Sąd Okręgowy w Szczecinie, w wyniku rozpoznania apelacji pracodawcy, zmienił zaskarżony wyrok w taki sposób, że oddalił powództwo. Mimo zmiany wyroku Sądu I instancji pracownik nie zwrócił otrzymanej kwoty, która – zdaniem powódki – stała się świadczeniem nienależnym. Dodała, że pracownik, reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wiedział, że pracodawca będzie się odwoływał od orzeczenia Sądu I instancji, więc winien liczyć się z obowiązkiem zwrotu otrzymanych pieniędzy tytułem odszkodowania.

W dniu 5 października 2016 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, uwzględniający całość zgłoszonego roszczenia.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu. W uzasadnieniu podniósł, że otrzymane pieniądze zużył na bieżące potrzeby i już nie jest wzbogacony. Wymienił przy tym poszczególne wydatki. Dodał, że obecnie jego sytuacja majątkowa nie jest łatwa.

Na rozprawie w dniu 5 maja 2017 r. powódka cofnęła pozew w zakresie żądania zasądzenia 66 zł tytułem kosztów uprzednio prowadzonego postępowania klauzulowego, zrzekając się roszczenia w tym zakresie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. K. był zatrudniony w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w okresie od 2 września 2009 r. do 8 listopada 2011 r., na podstawie umowy o pracę na stanowisku dyrektora handlowego. Stosunek pracy ustał na skutek oświadczenia pracodawcy o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Pracownik odwołał się od rozwiązania stosunku pracy do sądu pracy – Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, który wyrokiem z dnia 25 lutego 2015 r., wydanym w sprawie o sygn. akt IX P 1094/11, zasądził na jego rzecz od spółki (...) odszkodowanie w kwocie 27.548,55 zł, a wyrokowi nadał na podstawie art. 477 ² k.p.c. rygor natychmiastowej wykonalności do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia, tj. do kwoty 9.182,85 zł.

K. K. otrzymał tę kwotę od pracodawcy.

Niesporne, a nadto: odpis wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, z dnia 25 lutego 2015 r. – k. 12

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. złożyła apelację od wydanego wyroku. W wyniku jej rozpoznania Sąd Okręgowy w Szczecinie, VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 28 października 2015 r., wydanym w sprawie VI Pa 85/15, zmienił zaskarżone orzeczenie i oddalił powództwo K. K..

Niesporne, a nadto: odpis wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie, sygn. akt VI Pa 85/15 – k. 13

E. pismami z dnia 12 stycznia 2016 r. oraz z dnia 25 lipca 2016 r. wzywała K. K. do zapłaty kwoty uiszczonej w ramach rygoru natychmiastowej wykonalności. K. K. pismem z dnia 25 stycznia 2016 r. odpowiedział, że zużył korzyść.

Niesporne, a nadto: wezwania do zapłaty – k. 15 i 18, pismo pracownika z 25 stycznia 2016 r. – k. 16

Sąd zważył, co następuje:

Żądanie zapłaty kwoty 66 zł, przyznanej już uprzednio powódce postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie tytułem zwrotu kosztów uzyskania klauzuli wykonalności, zostało cofnięte wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, więc Sąd umorzył proces w tym zakresie na mocy art. 355 § 1 k.p.c.

Natomiast w pozostałej części powództwo pracodawcy, oparte na treści przepisu art. 410 § 1 w związku z art. 405 kodeksu cywilnego oraz w związku z art. 300 kodeksu pracy, okazało się w całości uzasadnionym.

Zgodnie z normą prawą wynikającą z cytowanych przepisów kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości, co odnosi się również do należności pracowniczych. Przepis ten należy odpowiednio stosować w szczególności do świadczenia nienależnego. W myśl art. 410 § 2 k.c. świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Stan faktyczny sprawy w istocie był w całości niesporny. Całość sporu sprowadzała się do oceny prawnej zaistniałych okoliczności, to jest stwierdzenia, czy pozwany ma obowiązek zwrotu świadczenia w postaci odszkodowania nieprawomocnie zasądzonego wyrokiem Sądu I instancji, a wypłaconego w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia na mocy rygoru natychmiastowej wykonalności, w sytuacji, gdy wyrok ten został zmieniony przez Sąd odwoławczy, poprzez oddalenie powództwa w całości.

Nie budzi wątpliwości, że świadczenie, którego pierwotną podstawą prawną był rygor natychmiastowej wykonalności nadany nieprawomocnemu wyrokowi, traci tę podstawę w sytuacji, gdy sąd II instancji zmienia wyrok i oddala powództwo. Również i pozwany tego nie kwestionował, a jedynym jego zarzutem było zużycie korzyści w taki sposób, że już nie jest wzbogacony.

W myśl art. 409 k.c. w związku z art. 300 k.p. obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.

Już prosta wykładnia językowa cytowanego przepisu prowadzi do wniosku, że można powołać się na niewzbogacające zużycie otrzymanej korzyści tylko wtedy, gdy zużywający nie powinien liczyć się z obowiązkiem jej zwrotu (był w dobrej wierze). W przeciwnym razie – jeżeli według obiektywnych reguł osoba taka powinna liczyć się z obowiązkiem zwrotu (była z złej wierze) – zużycie korzyści nie zwalnia jej z obowiązku zwrotu świadczenia nienależnego.

Dla oceny dobrej albo złej wiary stosuje się kryteria zobiektywizowane, abstrahujące od jego konkretnych właściwości psychicznych konkretnego podmiotu. Należy więc zbadać, czy przeciętny podmiot prawa cywilnego znajdujący się w sytuacji takiej jak wzbogacony, zdawałby sobie sprawę z wątpliwego tytułu uzyskania korzyści w chwili jej utraty. Stan ten najczęściej jednak będzie konsekwencją okoliczności, w których korzyść została przez wzbogaconego uzyskana (podobnie T. Sokołowski, w: Kidyba, Komentarz KC, t. III, 2014, s. 373; K. Kołakowski, w: Komentarz do KC, Ks. III, t. I, 2009, s. 266; P. Księżak, w: Osajda, KC. Komentarz, t. II, s. 343; R. Trzaskowski, w: Gudowski, Komentarz KC, Ks. III, cz. 1, 2013, s. 328; G. Karaszewski, w: Ciszewski, Komentarz KC, 2014, s. 680; W. Dubis, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz KC, 2014, s. 751; zob. także wyrok Sądu Najwyższego z 2.3.2010 r., II PK 246/09, MoPr 2010, Nr 5, s. 226; także wyrok SN z 2.2.2012 r., II CSK 670/11, OSNC 2012, Nr C, poz. 64, s. 101).

Jednym z najczęściej podawanych przykładów dla pozostawania w złej wierze według obiektywnych kryteriów jest właśnie powód, który uzyskał od pozwanego określone świadczenie na podstawie nieprawomocnego, ale opatrzonego rygorem natychmiastowej wykonalności wyroku sądu I instancji. Do czasu uprawomocnienia się wyroku "powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu", ponieważ pozwany może jeszcze wygrać sprawę w drugiej instancji (zob. zwłaszcza uchwała SN z 24.3.1967 r., III PZP 42/66, OSNCP 1967, Nr 7–8, poz. 124 i ostatnio wyrok SN z 26.2.2004 r., V CK 220/03, OSNC 2005, Nr 3, poz. 49; wyrok SN z 4.4.2008 r., I PK 247/07, OSNAPiUS 2009, Nr 17–18, poz. 223; K. Pietrzykowski, w: Pietrzykowski, Komentarz KC, t. I, 2013, s. 1145; P. Księżak, w: Osajda, KC. Komentarz, t. II, s. 343; R. Trzaskowski, w: Gudowski, Komentarz KC, Ks. III, cz. 1, 2013, s. 329; P. Mostowik, w: System PrPryw, t. 6, 2014, s. 307; W. Dubis, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz KC, 2014, s. 751).

Nie może więc budzić wątpliwości, że pozwany otrzymując jednomiesięczne odszkodowanie w ramach rygoru natychmiastowej wykonalności, powinien liczyć się z obowiązkiem jego zwrotu, co nie pozwala na późniejsze skuteczne podnoszenie zużycia korzyści.

Wysokość otrzymanej korzyści była niesporna.

Sąd oddalił wnioski dowodowe pozwanego o przesłuchanie świadków, ponieważ z powyżej wskazanych względów zużycie korzyści pozostawało obojętne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Ustawowe odsetki zasądzono na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. od dnia wniesienia pozwu, zgodnie z żądaniem. Skoro przepisy nie określają terminu do zwrotu świadczenia nienależnego, to należało przyjąć ogólną regułę z art. 455 § 1 k.c., z której wynika, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Powódka wskazała datę późniejszą.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu oparto na treści art. 98 § 1 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c. Stronie powodowej, jako wygrywającej należy się zwrot kosztów dochodzenia swoich praw, do których należy opłata od pozwu w wysokości 463 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 2.400 zł (§ 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych - Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 – w brzmieniu obowiązującym w chwili wniesienia powództwa).

ZARZĄDZENIE

1) (...)

2) (...)

3)(...)

24.06.2017