Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 1 czerwca 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 24 listopada 2016 r.

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy M. K. prawo do emerytury z dniem (...) 2016 roku.

Sygn. akt V U 155/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 listopada 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił M. K. prawa do emerytury, gdyż wnioskodawca nie posiadał wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższej decyzji dnia 23 grudnia 2016 odwołał się M. K. wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury poprzez zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1 października 1990 roku do 28 października 1997 roku w Zakładach (...) S.A., gdzie wykonywał pracę na stanowisku dysponent wiskozy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Wnioskodawca M. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 20 września 2016 roku wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca był członkiem otwartego funduszu emerytalnego lecz wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat, w tym 9 lat 11 miesięcy i 4 dni pracy w szczególnych warunkach tj. okres zatrudnienia w Zakładzie (...) S.A. od 2 kwietnia 1981 roku do 30 września 1990 roku na stanowiskach aparatowy oraz krajacz.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do okresu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Zakładzie (...) w T. od 1 października 1990 roku do 28 października 1997 roku na stanowisku dysponent wiskozy, ponieważ stanowisko to nie zostało wymienione w Zarządzeniu nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 24 listopada 2016 roku, k. 47 akt ZUS, odpowiedź na odwołanie, k. 4-5 akt sprawy )

M. K. w okresach od 22 listopada 1974 do 31 lipca 1975 roku oraz od 2 kwietnia 1981 roku do 28 października 1997 roku był zatrudniony w Zakładach (...) S.A. na stanowiskach:

- od 22 listopada 1974 roku do 31 lipca 1975 roku – transportowy,

- od 2 kwietnia 1981 roku do - 31 grudnia 1985 roku - aparatowy produkcji wiskozy na oddziale (...),

- od 1 stycznia 1986 roku do 31 grudnia 1986 roku - aparatowy produkcji wiskozy – krajacz na oddziale (...),

- od 1 stycznia 1987 roku do 31 września 1990 roku - aparatowy produkcji wiskozy na oddziale (...),

- od 1 października 1990 roku do 28 października 1997 roku – dysponent wiskozy na oddziale (...).

(dowód: świadectwo pracy, k. 7, 64 akt osobowych, karta obiegowa zmiany, k. 17 akt osobowych, umowa o prace, k. 32, 43 akt osobowych, angaż, k. 43 akt osobowych)

W okresie od 1 października 1990 roku do 28 października 1997 roku wnioskodawca pracował na oddziale (...). Oddział ten zajmował się produkcją wiskozy.

Wnioskodawca pracował przy początkowym etapie produkcji wiskozy. Do jego obowiązków należało przewożenie środków chemicznych służących do produkcji wiskozy. Wnioskodawca przewoził specjalnym wózkiem szynowym alkaid i celulozę w postaci szarpanego papieru poddanego działaniu ługu do specjalnych zbiorników tzw. S., w których produkowane były włókna chemiczne. Ubezpieczony podjeżdżał wózkiem pod zbiornik, a następnie po jego otworzeniu przez innego pracownika, wsypywał produkt do S.. W zbiornikach znajdował się dwusiarczek węgla, którego opary wydobywały się przy każdorazowym otworzeniu zbiorników, opary te miały bardzo szkodliwy wpływ na zdrowie.

M. K. pracował tak stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: zeznania świadka P. G. na rozprawie w dniu 1 czerwca 2017 roku od minuty 2:42 do minuty 10:24, protokół z rozprawy, k. 18-19v akt sprawy, zeznania świadka C. Z. na rozprawie w dniu 1 czerwca 2017 roku od minuty 12:20 do minuty 21:16 , protokół z rozprawy, k. 18-19v akt sprawy, zeznania wnioskodawcy M. K. na rozprawie w dniu 1 czerwca 2017 roku od minuty 22:23 do minuty 33:03, protokół z rozprawy, k. 18-19v akt sprawy)

Pracodawca nie wystawił M. K. świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczności bezsporne)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

W będącej przedmiotem osądu sprawie sam fakt zatrudnienia M. K. w Zakładzie (...) w spornym okresie od 1 października 1990 roku do 28 października 1997 roku nie był kwestionowany przez organ rentowy i jest bezsporny w świetle dokumentów znajdujących się w aktach emerytalnych wnioskodawcy.

Sporny pozostawał natomiast charakter wykonywanej w tym okresie pracy z uwagi na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach nie przesądza jednak, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał. Świadectwo pracy w szczególnych warunkach – jak już wyżej podnoszono - nie jest wyłącznym dowodem służącym do wykazania charakteru świadczonej pracy. A co za tym idzie jego brak nie wyklucza ustalenia, że świadczona praca była pracą w szczególnych warunkach, z tym że ciężar wykazania tej okoliczności spoczywa na ubezpieczonym.

Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi.

Charakter wykonywanej przez skarżącego pracy Sąd ustalił na podstawie dokumentacji pracowniczej, zeznań świadków P. G. oraz C. Z. oraz korespondujących z nimi zeznań skarżącego. Świadkowie w spornym okresie pracowali razem z wnioskodawcą, na tym samym oddziale, mieli z nim zatem codzienny, stały kontakt, wobec czego dysponowali bezpośrednią i szczegółową wiedzą, co do stałych obowiązków M. K. w spornym okresie.

Z zeznań świadków i wnioskodawcy wynika, że do obowiązków wnioskodawcy w okresie zatrudnienia w Zakładzie (...) w okresie od 1 października 1990 roku do 28 października 1997 roku należało przewożenie środków chemicznych służących do produkcji wiskozy (alkaid i celulozę), na specjalnym wózku poruszającym się po szynach oraz wsypywanie ich do specjalnych zbiorników tzw. S., służących do produkcji włókien chemicznych, w których znajdował się trujący dwusiarczek. Podczas wsypywania do S. składników służących do produkcji wiskozy ubezpieczony był narażony na wydzielające się po otworzeniu S. szkodliwe dla zdrowia opary dwusiarczku węgla. Ubezpieczony wykonywał ww. prace stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Do prac w warunkach szczególnych ustawodawca zaliczył prace przy produkcji włókien chemicznych, półproduktów do wyrobu włókien chemicznych oraz innych produktów wytwarzanych na tej samej bazie co włókna chemiczne wymienione pod pozycją 22 Wykazu A, dziale IV (w chemii) załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Taką pracę wykonywał wnioskodawca w spornym okresie. M. K. pracował przy początkowym etapie produkcji wiskozy. Wiskoza to rodzaj włókna powstającego w wyniku chemicznej obróbki celulozy. Celulozę do produkcji włókien wiskozowych otrzymuje się z oczyszczonej masy drzewnej. Następnie masę tę poddaje się działaniu ługu sodowego, a następnie dwusiarczku węgla. Należy przypomnieć, że o szczególnych warunkach pracy decydują faktycznie wykonywane obowiązki pracownicze, a nie nazwa stanowiska pracy. Podnoszona zatem przez organ rentowy okoliczność, iż skarżący pracował na stanowisku dysponenta wiskozy, które nie jest wymienione w Zarządzeniu Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego, nie ma znaczenia dla niniejszej sprawy. Zwłaszcza, że wyżej wymienione zarządzenie resortowe nie ma już mocy obowiązującej i w związku z powyższym ma li tylko posiłkowe znaczenia przy kwalifikowaniu pracy w warunkach szczególnych. O tym czy praca wykonywana jest w warunkach szczególnych obecnie decyduje jej rodzaj a nie zajmowane stanowisko.

Biorąc pod uwagę złożone w sprawie zeznania świadków i wnioskodawcy, co do codziennych, stałych obowiązków pracy oraz warunków w jakich była świadczona, nie ulega wątpliwości, że wykonywana przez wnioskodawcę w spornym okresie praca, była pracą o znacznej szkodliwości dla jego zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości.

Wobec powyższego Sąd uznał, że praca świadczona przez wnioskodawcę w okresie od 1 października 1990 roku do 28 października 1997 roku, w Zakładzie (...), była pracą w szczególnych warunkach wymienionych w Wykazie A, działu IV, tj. w chemii (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) pod poz. 22 - przy produkcji włókien chemicznych, półproduktów do wyrobu włókien chemicznych oraz innych produktów wytwarzanych na tej samej bazie co włókna chemiczne, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Po doliczeniu do szczególnego stażu pracy uwzględnionego przez organ rentowy ( 9 lat, 11 miesięcy i 4 dni) spornego okresu od 1 października 1990 roku do 28 października 1997 roku, wnioskodawca legitymuje się stażem pracy znacznie przekraczającym 15 lat.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca spełnia jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z dniem (...) 2016 roku tj. z pierwszym dniem miesiąca, w którym ubezpieczony złożył wniosek emerytalny, gdyż była to ostatnia przesłanka konieczna do przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak sentencji wyroku.