Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 6 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział XV Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jolanta Borkowicz-Grygier

Sędziowie: SSO Brygida Łagodzińska (spr.) SSR del. Michał Meisnerowski

Protokolant: protokolant sądowy Magdalena Piechowiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 listopada 2016 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku K. G.

przy udziale G. G.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wniesionej przez wnioskodawczynię

od postanowienia Sądu Rejonowego Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu

z dnia 25 marca 2015 r.

sygn. akt IX Ns 258/11

p o s t a n a w i a :

1.  zaskarżone postanowienie:

- zmienić punkt IV. nadając mu treść: tytułem dopłaty zasądzić od uczestnika postępowania G. G. na rzecz wnioskodawczyni K. G. kwotę 10.465,93 zł (dziesięć tysięcy czterysta sześćdziesiąt pięć złotych dziewięćdziesiąt trzy grosze) płatną w terminie do dnia 6 marca 2017 roku wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności oraz uchylić w części obejmującej dopłatę z tytułu nakładów na majątek osobisty wnioskodawczyni w zakresie budowy budynku mieszkalnego oraz budowy budynku biurowo – mieszkalnego i w tym zakresie przekazać Sądowi Rejonowemu Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej;

- uchylić punkt I. podpunkt 36 ponad kwotę 35.301,14 zł, punkt III. podpunkt 1. w części obejmującej przyznanie na wyłączną własność wnioskodawczyni nakładów wskazanych w punkcie I. podpunkt 36 ponad kwotę 35.301,14 zł, a nadto punkty IX i X i w tym zakresie sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej;

2. w pozostałej części apelację oddalić.

Brygida Łagodzińska Jolanta Borkowicz-Grygier Michał Meisnerowski

UZASADNIENIE

W dniu 3 marca 2011 roku wnioskodawczyni złożyła wniosek o podział majątku wspólnego jej oraz uczestnika G. G.. Wyjaśniła, iż w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika wchodzą składniki wymienione w punkcie II wniosku oraz wniosła o dokonanie podziału majątku wspólnego poprzez:

a) przyznanie na wyłączną własność wnioskodawczyni ruchomości nabytych w czasie trwania małżeństwa ze środków wchodzących w skład majątku wspólnego, a stanowiących wyposażenie budynku mieszkalnego przy ul. (...) w B., będącym wspólnym miejscem zamieszkania wnioskodawczyni i uczestnika postępowania w czasie trwania małżeństwa, a w szczególności:

- całości sprzętu i umeblowania stanowiącego wyposażenie kuchni o łącznej szacunkowej wartości 1.100 zł,

- całości sprzętu i umeblowania stanowiącego wyposażenie pokoju dziennego 1 w postaci ruchomości o łącznej szacunkowej wartości 800 zł,

- całości sprzętu i umeblowania stanowiącego wyposażenie łazienki w postaci ruchomości o łącznej szacunkowej wartości 550 zł,

- całości sprzętu i umeblowania stanowiącego wyposażenie sypialni o łącznej szacunkowej wartości 200 zł;

b) przyznanie na wyłączną własność uczestnika postępowania G. G. ruchomości nabytych w czasie trwania małżeństwa ze środków pochodzących z majątku wspólnego, a stanowiących wyposażenie budynku gospodarczego przy ul. (...) w B., będącego miejscem prowadzenia działalności gospodarczej przez uczestnika, w postaci ruchomości o łącznej szacunkowej wartości 2.250 zł;

c) przyznanie na wyłączną własność uczestnika postępowania G. G. ruchomości nabytych w czasie trwania małżeństwa ze środków pochodzących z majątku wspólnego w postaci:

- samochodu osobowego marki R. (...) o szacunkowej wartości 12.000 zł,

- samochodu ciężarowego marki R. o szacunkowej wartości 50.000 zł,

- przyczepy ciężarowej o szacunkowej wartości 10.000 zł,

- motocykla marki S. o szacunkowej wartości 8.000 zł,

- łódki z silnikiem elektrycznym o szacunkowej wartości 1.500 zł;

d) przyznanie na wyłączną własność wnioskodawczyni ruchomości nabytych w czasie trwania małżeństwa ze środków pochodzących z majątku wspólnego w postaci samochodu osobowego F. (...) o szacunkowej wartości 10.000 zł,

e) zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni spłaty w kwocie 35.475zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia złożenia niniejszego wniosku do dnia zapłaty,

f) zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni równowartości nakładu poczynionego z majątku osobistego wnioskodawczyni na rzecz majątku wspólnego w postaci zakup samochodu R. (...) w kwocie 25.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za okres od dnia złożenia wniosku do dnia zapłaty.

Nadto wnioskodawczyni wniosła o zasądzenie od uczestnika kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik G. G., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wskazał, iż w skład majątku wspólnego małżonków wchodzą:

a) samochód osobowy marki R. (...), samochód osobowy marki R. (...), samochód osobowy marki F. (...), motocykl S., przyczepa ciężarowa,

b) łóżko dwuosobowe i dwie szafki nocne, szafa wnękowa, zestaw mebli wypoczynkowych wraz z dwoma fotelami, ława, stolik pod telewizor, zestaw szafek kuchennych, meblościanka, kosiarka spalinowa i wykaszarka spalinowa,

c) nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni w postaci: wybudowania budynku jednorodzinnego o powierzchni całkowitej 120 m ², wybudowania budynku biurowo mieszkalnego o powierzchni 130 m ² oraz utwardzenia placu o powierzchni 70 m ² na nieruchomości położonej w B. przy ul. (...),

d) nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni w postaci: wymiany instalacji CO, wodnej, kanalizacyjnej, zainstalowania pieca miałowego, wymiany podłóg, generalnego remontu łazienki, gipsowania i malowania ścian we wszystkich pomieszczeniach budynku, ocieplenia i malowanie budynku zewnętrznego.

e) nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci spłaty kredytów wziętych na zakup samochodów marki R. (...), F. (...), R. (...).

Uczestnik postępowania złożył ponadto wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym małżonków, a także dokonanie jego podziału w ten sposób, że składniki określone w punkcie a przyznane zostaną uczestnikowi postępowania, natomiast te wymienione w punkcie b wnioskodawczyni. Nadto wniósł o rozliczenie nakładów opisanych w punkcie c. stosownie do przyczynienia się stron do powstania majątku wspólnego, a tych wskazanych w punkcie e stosownie do udziałów jakie przysługują uczestnikom w prawie własności pojazdów.

W piśmie z dnia 22 czerwca 2011 roku wnioskodawczyni wniosła o oddalenie wniosku o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym oraz o przyznanie na wyłączną własność uczestnikowi: samochodu osobowego marki R. (...), samochodu osobowego marki R. (...), samochodu osobowy marki F. (...), motocykla S., przyczepy ciężarowej oraz łódki z silnikiem elektrycznym. Zakwestionowała również zasadność roszczenia i wartość wskazanych w punktach c, d i e nakładów poczynionych rzekomo z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni i majątku osobistego uczestnika, na majątek wspólny. Wskazała przy tym, iż budowa domu sfinansowana była z darowizny od ojca wnioskodawczyni za kwotę 100.000 zł.

W piśmie z dnia 27 czerwca 2011 r. G. G. sprecyzował, że domaga się zasądzenia od wnioskodawczyni kwoty 10.547,46 zł tytułem zwrotu nakładów, które poczynił z majątku osobistego na majątek wspólny, tj. spłatę kredytów wziętych na 3 samochody (30.135,59 x 35% = 10.547,46 zł). Wskazał, że w związku z powyższym modyfikuje wniosek zawarty w punkcie III odpowiedzi na wniosek i żąda zasądzenia od wnioskodawczyni na jego rzecz kwoty 656.050 zł tytułem dopłaty i zwrotu nakładów, płatnej w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia.

W piśmie z dnia 30 listopada 2012 r. wnioskodawczyni wniosła o zasądzenie od uczestnika kwoty 50.000 zł stanowiącej połowę wartości pożytków, jakie uzyskał on w związku z wyłącznym korzystaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z pojazdów stanowiących przedmiot ich współwłasności.

W piśmie z dnia 25 stycznia 2012 r. wnioskodawczyni dodatkowo wskazała, że jej ojciec sukcesywnie czynił darowizny na modernizację i budowę budynków posadowionych na jej nieruchomości. Stwierdziła, że z załączonych przez nią dokumentów wynika, że otrzymywała znaczne kwoty, które były wpłacane na zakładane przez nią rachunki bankowe i 5 lokat - a środki te pochodziły z pomocy jej ojca. Podniosła, że prócz pomocy w kwocie 11 572,35 USD otrzymała od swojego ojca darowizny na łączną sumę 50.000 zł. Stwierdziła przy tym, że nie może domagać się w niniejszym postępowaniu rozliczenia tychże kwot, gdyż środki darowane przez jej ojca stanowiły wydatek z majątku osobistego na majątek osobisty i nie podlegają rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego.

Postanowieniem z dnia 25 marca 2015 r. Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu :

I. ustalił, iż w skład majątku majątek wspólnego wnioskodawczyni K. G. i uczestnika postępowania G. G. wchodzą:

1) meble kuchenne typu segmentowego z okleiną białą lakierowaną na mat, w skład których wchodzą : 2 szafki stojące 0,80 m, szafka stojąca 0,60m, 2 szafki stojące 0,40 m stanowiące szuflady, 2 szafki wiszące 0,80 m, szafka wisząca 0,60 m, szafka wisząca 0,40 m, stół kuchenny i narożnik kuchenny do siedzenia - o łącznej wartości 510 zł,

2) zmywarka B. o wartości 260 zł,

3) kuchenka mikrofalowa D. o wartości 30 zł,

4) robot kuchenny M. o wartości 120 zł,

5) frytkownica M. o wartości 84 zł,

6) lodówko-zamrażarka A. o wartości 130 zł,

7) kuchenka gazowa M. (...) palnikowa, z piekarnikiem gazowym o wartości 100zł,

8) meble wypoczynkowe, tj. amerykanka 2 osobowa i 2 fotele o wartości 1.610 zł,

9) ława drewniana na 4 giętych nogach z półką o wartości 560 zł,

10) telewizor S. o wartości 120 zł,

11) stolik pod telewizor z okleiną teakową o wartości 84 zł,

12) zastaw wypoczynkowy tj. kanapo tapczan 2-osobowy i dwa fotele, tapicerka welurowa koloru beżowego o wartości 150 zł

13) biurko do komputera z okleiną olcha lakierowaną na mat o wartości 120 zł,

14) meblościanka z okleiną olcha lakierowaną na mat o wartości 500 zł,

15) wanna plastikowa 1,40 m o wartości 175 zł,

16) kabina prysznicowa wraz z brodzikiem i obudową z plexi o wartości 250 zł,

17) umywalka 0, 50 m o wartości 80 zł,

18) dwie szafki łazienkowe białe o wartości 300 zł,

19) muszla ustępowa o wartości 150 zł,

20) trzy baterie: wannowa, umywalkowa i prysznicowa o wartości 350 zł,

21) pralka A. używana o wartości 50 zł,

22) kosiarka spalinowa T. o wartości 150 zł,

23) meble sypialniane z okleiną ciemną lakierowaną na mat o wartości 390 zł,

24) dwie garderoby wnękowe o wartości 623 zł,

25) trzy komputery z monitorami starego typu o wartości 240 zł,

26) trzy biurka o wartości 120 zł,

27) DVD S. o wartości 40 zł,

28) wykaszarka spalinowa o wartości 128 zł,

29) ławki szkolne 7 sztuk i 13 różnych plastikowych krzeseł o wartości 91 zł,

30) skaner H. - 0 zł (bez wartości),

31) samochód R. (...) o nr rej. (...) o wartości 31.700 zł,

32) samochód F. (...) o nr rej. (...) o wartości 13.200 zł,

33) samochód R. (...).15 o nr rej (...) o wartości 16.400 zł,

34) motocykl S. (...) nr rej. (...) o wartości 1.600 zł,

35) przyczepa (...) o nr rej. (...) o wartości 500 zł,

36) nakłady na majątek osobisty wnioskodawczyni K. G. o wartości 468.763,70 zł.,

II. oddalił wniosek uczestnika postępowania o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym;

III. dokonał podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni K. G. i uczestnika postępowania G. G. w ten sposób, że:

1. przyznał na wyłączną własność wnioskodawczyni K. G. ruchomości wskazane w punkcie I podpunkt od 1 do 25 postanowienia oraz nakłady wskazany w punkcie I podpunkt 36;

2. przyznał na wyłączną własność uczestnika postępowania G. G. ruchomości wskazane w punkcie I podpunkt od 26 do 35;

IV. tytułem dopłaty - zasądził od wnioskodawczyni K. G. na rzecz uczestnika postępowania G. G. kwotę 206.180,35, płatną w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz odsetkami ustawowymi na wypadek opóźnienia w płatności;

V. zasądził od uczestnika postępowania G. G. rzecz wnioskodawczyni K. G. kwotę 19.898,20 zł tytułem zwrotu pożytków uzyskanych z tytułu wyłącznego posiadania rzeczy będących przedmiotem współwłasności,

VI. w pozostałym zakresie wniosek wnioskodawczyni o zwrot pożytków oddalił;

VII. zasądził od wnioskodawczyni K. G. na rzecz uczestnika postępowania G. G. kwotę 15.067,79 złotych tytułem zwrotu wydatków poczynionych na rzeczy będące przedmiotem współwłasności;

VIII. oddalił wniosek wnioskodawczyni o zwrot nakładów poczynionych z majątku osobistego;

IX. kosztami zastępstwa adwokackiego obciążył wnioskodawczynię i uczestnika postępowania zakresie poniesionym;

X. kosztami sądowymi obciążył wnioskodawczynię i uczestnika postępowania w równych częściach, a mianowicie każdego w 1/2 części, pozostawiając szczegółowe wyliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu pierwszej instancji:

G. G. ur. (...), s. M. i J. oraz K. G., ur. (...), c. (...) w dniu 4 października 1985 roku zawarli związek małżeński przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w T. P.. Małżeństwo to został rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 21 grudnia 2009 roku, który uprawomocnił się 12 stycznia 2010 roku. W trakcie małżeństwa wnioskodawczyni i uczestnik postępowania nie zawierali umowy majątkowej małżeńskiej i w okresie od 4 października 1985 roku do dnia 12 stycznia 2009 roku między małżonkami obowiązywał ustrój wspólności ustawowej. K. G. i G. G. mają jedno dziecko, córkę P. urodzoną w (...) r. W czasie trwania związku małżeńskiego małżonkowie zamieszkali w budynku znajdującym się na nieruchomości zlokalizowanej przy ul. (...) w B., gmina T.. Nieruchomość tę wnioskodawczyni nabyła jeszcze przed zawarciem małżeństwa, w dniu 25.04.1984 r. W chwili zakupu przedmiotowa nieruchomość miała powierzchnię 4.933 m ² i była zabudowana małym budynkiem gospodarczym, znajdował się na niej również sad. W dniu 25 sierpnia 1993 roku K. G. sprzedała E. W. i J. W. za kwotę 100.000.000 starych złotych część wyżej opisanej nieruchomości. Przedmiotem sprzedaży były działki o numerach (...).W 1993 r. rozpoczęła się przebudowa budynku gospodarczego znajdującego się na nieruchomości wnioskodawczyni, która finansowana była ze środków pochodzących ze sprzedaży ww. działek oraz z uzyskiwanych przez K. G. i G. G. w trakcie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej dochodów oraz ze środków pochodzących z likwidacji książeczki mieszkaniowej uczestnika postępowania. Małżonkowie dokonali w znacznej części rozbiórki budynku gospodarczego, a także jego rozbudowy w taki sposób, że powstał budynek mieszkalny. W trakcie trwania wspólności budynek ten podlegał remontowi, podczas którego wymieniono instalację c.o., wodną i kanalizacyjną, zainstalowano piec miałowy, wymieniono podłogi, dokonano generalnego remontu łazienki, gipsowania i malowania ścian oraz ocieplenia, i izolacji i malowania budynku z zewnątrz. W 1997 r. rozpoczęta została budowa budynku biurowo - gospodarczego wraz z dwoma garażami. Budynek ten pierwotnie miał mieć przeznaczenie mieszkalne, jednakże został on przebudowany na potrzeby działalności gospodarczej uczestnika - prowadzonej przez niego szkoły nauki jazdy. Środki na jego budowę pochodziły między innymi od zamieszkującego wówczas w (...) ojca uczestniczki postępowania L. P. oraz ze wspólnych dochodów. Pieniądze te służyć miały jedynie sfinansowaniu budowy budynku na nieruchomości wnioskodawczyni, w którym to zamieszkać mieli jej rodzice planujący powrót do Polski i zamieszkanie w kraju i nie stanowiły darowizny na rzecz wnioskodawczyni. Ojciec wnioskodawczyni przekazywał też obojgu małżonkom pieniądze z przeznaczeniem na inne, niż budowa budynku, cele. W czasie realizacji ww. inwestycji L. P. informował córkę jakie ma oczekiwania odnośnie konstruowanego domu, jak też dawał jej wskazówki odnoszące się do budowy. W późniejszym okresie, pomimo powrotu do Polski, nie zdecydował się jednak zamieszkać w domu wybudowanym przez córkę i zięcia, gdyż nowo postawiony budynek nie spełniał jego oczekiwań. W związku z tym oczekiwał zwrotu przekazanych wcześniej na budowę domu pieniędzy. Wobec wykorzystania części nieruchomości wnioskodawczyni wraz z budynkiem gospodarczo - biurowym na potrzeby działalności gospodarczej, zrealizowane zostały także prace polegające na utwardzeniu części gruntu i wybudowaniu na niej placu manewrowego. W czasie małżeństwa wnioskodawczyni posiadała następujące rachunki w Banku (...): oszczędnościowo - rozliczeniowy w okresie od 21.08.1997 r. do 27.03.1999 r., oszczędnościowo - rozliczeniowy w okresie od 13.04.1999 r. do 15.05.2001 r., lokaty terminowej, którego saldo na dzień l.01.1997 r. wynosiło 41.780,95 zł, lokata została zamknięta w dniu 21.08.1997 r. na kwotę 47.444,93 zł, lokaty terminowej otwartej w dniu 26.03.1997 r. na kwotę 5.000 zł. Lokata została zamknięta w dniu 2.10.1997 r. na kwotę 5.219,50 zł, lokaty terminowej otwarty w dniu 21.08.1997 r. na kwotę 37.000 zł. Lokata została zamknięta w dniu 06.08.1999 r. na kwotę 49.466,54 zł, lokaty terminowej otwarty w dniu 13.04.1999r. na kwotę 5.000 zł. Lokata została zamknięta w dniu 22.02.2000 r. na kwotę 5.014,25 zł, lokaty terminowej otwarty w dniu 24.05.2000 r. na kwotę 5.000 zł. Lokata została zamknięta w dniu 22.09.2000 r. na kwotę 5.009,91 zł. W trakcie trwania małżeństwa małżonkowie nabyli przedmioty stanowiące wyposażenie obu wybudowanych budynków tj. budynku mieszkalnego i budynku biurowo-mieszkalnego, w którym uczestnik prowadził działalność gospodarczą.

Sąd Rejonowy ustalił, że na powyższe wyposażenie w chwili ustania wspólności składały się następujące rzeczy ruchome stanowiące wyposażenie budynków:

1. meble kuchenne typu segmentowego z okleiną białą lakierowaną na mat w skład których wchodzą: 2 szafki stojące 0,80 m, szafka stojąca 0,60 m, 2 szafki stojące 0,40 m stanowiące szuflady, 2 szafki wiszące 0,80 m, szafka wisząca 0,60 m, szafka wisząca 0,40 m, stół kuchenny i narożnik kuchenny do siedzenia - o łącznej wartości 510 zł,

2. zmywarka B. o wartości 260 zł,

3. kuchenka mikrofalowa D. o wartości 30 zł,

4. robot kuchenny M. o wartości 120 zł,

5. frytkownica M. o wartości 84 zł,

6. lodówko-zamrażarka A. o wartości 130 zł,

7. kuchenka gazowa M. (...) palnikowa, z piekarnikiem gazowym, używana, od 2001 roku o wartości 100 zł,

8. meble wypoczynkowe, tj. amerykanka 2 osobowa i 2 fotele o wartości 1.610 zł,

9. ława drewniana na 4 giętych nogach z półką o wartości 560 zł,

10. telewizor S. używany od 2001 /2002 roku o wartości 120 zł,

11. stolik pod telewizor okleina teakowa używany od 2001 roku o wartości 84 zł,

12. zestaw wypoczynkowy, tj. kanapo-tapczan 2-osobowy i dwa fotele, tapicerka welurowa koloru beżowego, o wartości 150 zł,

13. biurko do komputera z okleiną olcha lakierowaną na mat o wartości 120 zł,

14. meblościanka z okleina olcha lakierowaną na mat o wartości 500 zł,

15. wanna plastikowa 1,40 m o wartości 175 zł,

16. kabina prysznicowa wraz z brodzikiem i obudową z plexi o wartości 250 zł,

17. umywalka 0, 50 m o wartości 80 zł,

18. dwie szafki łazienkowe białe o wartości 300 zł,

19. muszla ustępowa o wartości 150 zł,

20. trzy baterie: wannowa, umywalkowa i prysznicowa o wartości 350 zł,

21. pralka A. używana o wartości 50 zł,

22. kosiarka spalinowa T. o wartości 150 zł,

23. meble sypialniane z okleiną ciemną lakierowaną na mat o wartości 390 zł,

24. dwie garderoby wnękowe o wartości 623 zł,

25. trzy komputery z monitorami starego typu o wartości 240 zł,

26. trzy biurka o wartości 120 zł,

27. DVD S. o wartości 40 zł,

28. wykaszarka spalinowa o wartości 128 zł,

29. ławki szkolne 7 sztuk i 13 różnych plastikowych krzeseł o wartości 91 zł,

30. skaner H. -bez wartości.

Sąd wskazał, że zainteresowani w trakcie trwania związku małżeńskiego nabyli samochód R. (...) o nr rej. (...), samochód F. (...) o nr rej. (...), samochód ciężarowy marki R. o nr rej. (...), przyczepę o nr rej. (...), motocykl marki S. o nr rej. (...). Pojazdy te zakupione zostały częściowo z majątku wspólnego i w części ze środków pozyskanych w drodze kredytu. Wartość tych ruchomości wedle ich stanu z dnia 12 stycznia 2010 roku i zastosowaniu cen aktualnych wynosi: pojazdu R. (...) o nr rej. (...): 31.700 zł, pojazdu F. (...) o nr rej. (...): 13.200 zł, w wypadku pojazdu R. (...).(...) o nr rej (...): 16.400 zł, w wypadku motocykla S. (...) on rej. (...): 1.600 zł, w wypadku przyczepy Autosan o nr rej. (...): 500 zł. Nadto w trakcie trwania małżeństwa strony poniosły nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni w postaci przebudowy budynku gospodarczego i wzniesienie w jego miejsce budynku mieszkalnego oraz pobudowania budynku mieszkalno - biurowego wraz z garażami i utwardzenie placu manewrowego. Wartość nakładów poczynionych na przebudowę budynku gospodarczego i wzniesienie w jego miejsce budynku mieszkalnego wynosiły 198.354,49 zł. Sąd Rejonowy zważył, że wartość nakładów poczynionych na budynek mieszkalno - biurowy wynosiła 235.108,07 zł, natomiast wartość nakładów poniesionych na utwardzenie placu manewrowego odpowiadała kwocie 35.301,14zł. Już po ustaniu małżeństwa wnioskodawca czynił wydatki na podlegające podziałowi w niniejszym postępowaniu samochody osobowe, dokonywał on bowiem spłaty kolejnych rat kredytów, które posłużyły do sfinansowania zakupu tych pojazdów. Pojazd R. M. został bowiem zakupiony do majątku wspólnego za kwotę 50.500 zł, przy czym zakup ten w części finansowany był z kredytu uzyskanego w kwocie 37.740 zł na podstawie umowy z dnia 29.12.2006 r. nr (...). Pojazd F. (...) został zakupiony do majątku wspólnego za kwotę 22.500 zł, przy czym w części zakup ten by zrealizowany ze środków pochodzących z kredytu uzyskanego w kwocie 8.506,64 zł na okres 36 miesięcy na podstawie umowy nr (...) zawartej w dniu 15.01.2008 r. Pojazd R. (...) zakupiony został do majątku wspólnego za kwotę 38.700 zł. Jego cena nabycia został uiszczona częściowo gotówką, a częściowo poprzez umowę kredytu nr (...) z dnia 8 sierpnia 2008 roku tj. 16.403.59 zł. Łącznie wartość dokonanych przez uczestnika spłat tytułem kredytów zaciągniętych na zakup pojazdów będących składnikami majątku wspólnego odpowiadała kwocie 30.135,59 zł. W toku trwania małżeństwa z uczestnikiem, w związku z zamiarem sprzedaży części należącej do niej nieruchomości, wnioskodawczyni K. G. otrzymała od przyszłego nabywcy J. W. zaliczkę. Do sprzedaży jednak nie doszło, a wskazana suma nie została zwrócona w czasie trwania małżeństwa stron. Pismem z dnia 21 lutego 2011 r. wnioskodawczyni złożyła uczestnikowi oświadczenie, w którym wskazała, że wypowiada mu wszelkie umowy cywilnoprawne na podstawie których korzystał on z budynku gospodarczego oraz części gruntu i zażądała wydania jej zajmowanej przez uczestnika części nieruchomości. W piśmie tym wskazała, że wydanie winno nastąpić w dniu 1.04.2011 r. Pod koniec marca 2011 roku uczestnik opuścił budynek mieszkano- gospodarczy, w którym prowadził przedmiotową działalność. Jednocześnie zabrał ze sobą użytkowane pojazdy wchodzące w skład majątku wspólnego. Sąd Rejonowy zważył, że oszacowana wartość pożytków jakie przyniosło uczestnikowi korzystanie z pojazdu R. (...) o nr rej. (...), F. (...) o nr rej. (...), R. (...) o nr rej (...) od dnia 12.01.2010 r. wynosi 652,40 zł miesięcznie. Wskazał, że w toku niniejszego postępowania, w dniu 12 sierpnia 2011 roku, wnioskodawczyni sprzedała J. W. i A. W. należącą do niej nieruchomość położoną w B., przy ul. (...) dla której księgę wieczystą o nr (...) prowadzi Sąd Rejonowy (...)w P. za kwotę 1.700.000 zł. W chwili wydawania postanowienia w niniejszej sprawie z ceny sprzedaży do zapłaty pozostała jeszcze kwota 200.000 zł. Stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie powołanych w uzasadnieniu dokumentów, dowodów z opinii biegłych: z zakresu wyceny pojazdów i kalkulacji napraw P. B., z dziedziny księgowości M. H. i biegłego rzeczoznawcy majątkowego J. M. i ustnych wyjaśnieniach biegłych M.

H. i J. M., biegłego z dziedziny szacowania nieruchomości W. L. oraz na podstawie dowodów z zeznań świadków K. Z., Z. G., D. S., P. P. (2), P. G., L. P., J. G., R. B., J. C.. Dokonując oceny zgromadzonych dowodów Sąd Rejonowy wskazał, m.in., że wnioskodawczyni i uczestnik prezentowali jednolite stanowisko w przedmiocie wzniesienia w trakcie trwania małżeństwa dwóch budynków. Różnili się natomiast, co do źródeł finansowania tych prac. Wnioskodawczyni zeznała, iż na cel ten przeznaczyła środki pochodzące ze sprzedaży części nieruchomości stanowiącej jej własność, środki pieniężne ojca L. P. oraz środki z majątku wspólnego. Uczestnik natomiast twierdził, iż budynki na nieruchomości wnioskodawczyni wzniesione zostały z majątku wspólnego oraz jego majątku odrębnego pochodzącego z likwidacji książeczki mieszkaniowej. Sąd pierwszej instancji dokonując ustaleń faktycznych oparł się również na dowodach z opinii biegłych: z zakresu wyceny pojazdów i kalkulacji napraw P. B., z dziedziny księgowości M. H. i biegłego rzeczoznawcy majątkowego J. M. i ustnych wyjaśnieniach biegłych M. H. i J. M., uznając je za przydatne dla dokonania rekonstrukcji stanu faktycznego. Zeznania świadków K. Z., Z. G., D. S., P. P. (2), P. G., L. P., J. G., R. B., J. C. Sąd uznał za szczere i odpowiadające stanowi wiedzy świadków. Zeznania te pozwoliły Sądowi z jednej strony na potwierdzenie okoliczności między stronami bezspornych, z drugiej zaś Sąd stwierdził, że jedynie w części okazały się wystarczające dla poczynienia niebudzących wątpliwości w zakresie okoliczności, co do których brakowało zgody między zainteresowanymi. I tak odnośnie poczynienia przez wnioskodawczynię nakładów na nieruchomość w B. ze środków pochodzących ze sprzedaży nieruchomości w 1993 r. (100.000 zł) Sąd stwierdził, że o ile sam fakt sprzedaży nieruchomości za kwotę 100.000.000 starych zł (100.000 PLN) wykazany został za pomocą umowy sprzedaży zawartej w drodze aktu notarialnego, który korzysta z domniemania prawdziwości, to w swoich zeznaniach wnioskodawczyni nie potrafiła wskazać jednak na co konkretnie i w jakim czasie środki te zostały wydatkowane, w szczególności jakie konkretnie prace zostały wykonane z tych pieniędzy czy chociażby do jakiego stanu prace zostały sfinansowane z tego źródła. Jednocześnie wnioskodawczyni twierdziła, iż pieniądze z tego źródła nie starczyły na wybudowanie budynku mieszkalnego, że przebudowa budynku gospodarczego i budowa mieszkalnego były też finansowane ze środków pochodzących z majątku wspólnego. Zdaniem Sądu I instancji, przesłuchanych w sprawie świadków podzielić można na dwie grupy: znajomych uczestników postępowania oraz osoby im bliskie. W pierwszym wypadku świadkowie nie mieli szczegółowej wiedzy w tym przedmiocie, a ich relacje były bardzo ogólne. Dowody te nie miały więc istotnej mocy dowodowej. W drugim, Sąd wskazał na silny konflikt interesów i powiązania świadków z uczestnikami postępowania. Ich zeznania były przy tym bardzo lakoniczne, a świadkowie poza wskazaniem tezy korzystnej dla uczestnika bądź wnioskodawczyni, nie wskazywali na okoliczności przekazania środków pieniężnych, nie precyzowali okresu w którym miało to miejsce, ani nie wyjaśnili na co konkretnie pieniądze te miały być przeznaczone, na zrealizowanie jakich konkretnie prac. W zeznaniach tych poza stwierdzeniem faktu brak było, więc specyficznych elementów umożliwiających ich pełne porównanie i weryfikację. W przedmiocie źródeł finansowania drugiego z budynków Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni i jej córki, iż budowa ta została w całości sfinansowana z darowizn pochodzących od L. P.. Sąd zważył, że stanowisko samej wnioskodawczyni było niekonsekwentne i nie była ona w stanie wskazać dokładnych sum z tego tytułu. Zeznania wnioskodawczyni w tej części były ponadto sprzeczne z zeznaniami jej ojca L. P. i świadka D. S., którzy wprost zeznali, iż wnioskodawczyni nie miała żadnego majątku osobistego z którego finansowałaby budowę budynku biurowo - mieszkalnego. Sąd podkreślił, że świadek L. P. zeznał, iż kwota 20.000 zł dolarów amerykańskich była jego inwestycją w przyszłe lokum, a nie darowizną na rzecz córki, oraz że pozostałe pieniądze przekazywał obojgu małżonkom. Sąd I instancji dodał, że inwestycja dotycząca tego budynku obejmowała nie tylko jego postawienie, ale i przystosowanie na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej przez uczestnika, jak też i późniejsze prace remontowe. Zdaniem Sądu, zeznania świadków okazały się także niewystarczające dla zweryfikowania sposobu wydatkowania przez wnioskodawczynię kwoty 25.000 zł uzyskanej przez nią jako zaliczka w związku z planowaną sprzedażą nieruchomości. Fakt uzyskania tej kwoty przez wnioskodawczynię był w zasadzie bezsporny i został potwierdzony zeznaniami świadka J. W.. Jednocześnie Sąd stwierdził, że nie jest możliwym ustalenie w sposób niebudzący wątpliwości tego, w jaki sposób pieniądze te były następnie wydatkowane. Wnioskodawczyni oraz część świadków wskazywali wprawdzie na to, że przeznaczone zostały na zakup samochodu, niemniej zaprzeczył temu uczestnik, a jak wynika z zeznań świadka J. W., wnioskodawczyni i uczestnik mieli odmówić mu zwrotu kwoty 25.000 zł pomimo niedojścia umowy sprzedaży do skutku, odmowę swoją uzasadniając tym, że pieniądze zostały zainwestowane w ocieplenie budynków. Tym samym Sąd stwierdził, że odnośnie wydatkowania kwoty 25.000 zł powstały nie dające się rozstrzygnąć w świetle zebranego materiału dowodowego wątpliwości. Jako wiarygodne częściowo Sąd ocenił zeznania wnioskodawczyni. Zdaniem Sądu nie budziły one wątpliwości w zakresie okoliczności bezspornych, jak też w odniesieniu do faktów dotyczących aktualnej sytuacji życiowej i finansowej K. G.. Jako mało wiarygodne, gołosłowne ocenił Sąd zeznania wnioskodawczyni odnoszące się do źródeł finansowania budowy budynku mieszkalno - biurowego. W szczególności Sąd stwierdził, iż nie jest prawdą, aby inwestycje te były finansowane z darowizn poczynionych przez ojca wnioskodawczyni na jej rzecz. Zeznania wnioskodawczyni pozostawały w tej części w sprzeczności z zeznaniami świadków L. P. i świadka D. S., którzy wprost zeznali, iż wnioskodawczyni nie miała żadnego majątku osobistego z którego finansowałaby budowę budynku biurowo - mieszkalnego oraz zeznaniami świadków Z. G., K. Z., R. B., z zeznań których wynika, iż budowa była finansowana także ze środków pieniężnych małżonków. Przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło na ustalenie, że przekazywane jej środki w części nie stanowiły darowizny, stanowiły inwestycję ojca wnioskodawczyni, służyły finansowaniu budowy domu dla rodziców wnioskodawczyni, a w części - jak wynika ze słów ojca wnioskodawczyni były darowizną poczynioną na rzecz obojga małżonków i jako takie stały się składnikiem majątku wspólnego. Jak już wcześniej wskazano, wnioskodawczyni nie wykazała również, aby uzyskaną od J. W. kwotę 25.000 zł, która weszła do jej majątku osobistego, przekazała na zakup samochodu. Sąd zeznania uczestnika G. G. ocenił jako wiarygodne także jedynie w części. W szczególności Sąd dał mu wiarę w zakresie, w jakim zeznania te dotyczyły wyżej wskazanych okoliczności niespornych. Jednocześnie Sąd uznał je za niezasługujące na przymiot wiarygodności w części, w jakiej uczestnik wskazał, że ojciec wnioskodawczyni nie przekazywał małżonkom żadnych pieniędzy na inwestycje związane z budową domów na nieruchomości wnioskodawczyni. Sąd za niewiarygodne uznał także twierdzenia, że wnioskodawczyni po zbyciu nieruchomości przekazała uzyskany z tego tytułu dochód swojemu bratu i nie przeznaczała go na przebudowę budynku gospodarczego. Do przeciwnej konkluzji prowadzą bowiem nie tylko słowa wnioskodawczyni, ale i zeznania L. P.. Dodać należy też, że uczestnik przyznał, iż jego teść przesyłał do Polski środki pieniężne. Jednocześnie G. G. nie wykazał, aby w okresie, gdy budowane były oba budynki małżonkowie dysponowali dochodami pozwalającymi im na sfinansowanie tych inwestycji w całości. Dla oceny wiarygodności zeznań uczestnika istotnym jest także, że zarówno pozyskanie przez uczestniczkę środków ze sprzedaży nieruchomości, jak i przekazanie przez jej ojca większej sumy pieniędzy następowało każdorazowo na krótko przed rozpoczęciem inwestycji budowlanych na nieruchomości wnioskodawczyni (przebudowy budynku gospodarczego na budynek mieszkalny oraz budowy budynku gospodarczo - biurowego). W zakresie tej części zeznań, w której uczestnik postępowania wskazywał, że na poczynienie nakładów na nieruchomości żony przeznaczył pieniądze zgromadzone na książeczce mieszkaniowej. Sąd stwierdził, że jego zeznania w tej części nie pozwalają na ustalenie ani w jakiej wysokości była to kwota, ani także, czy zgromadzone na niej środki winny być zaliczone do majątku osobistego uczestnika. Przechodząc do części prawnej rozważań Sąd Rejonowy w pierwszej kolejności wskazał, w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego K. G. i G. G. zawarli związek małżeński w dniu 4 października 1984 roku. Nie zawierali oni umowy o rozdzielności majątkowej, ani też wspólność ustawowa małżeńska nie została zniesiona orzeczeniem sądu w trakcie trwania małżeństwa. Wspólność majątkowa stron ustała wraz z uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 21 grudnia 2009 roku, co miało miejsce w dniu 12 stycznia 2010 roku i w konsekwencji możliwym stało dokonanie przez Sąd podziału majątku wspólnego zainteresowanych. Sąd ustalił, że wnioskodawczyni i uczestnik pozostawali we wspólności ustawowej małżeńskiej w okresie od 4 października 1985 roku do dnia 12 stycznia 2010 roku. Sąd Rejonowy wskazał, że w rozpoznawanej sprawie bezspornym między stronami było, że w skład majątku wspólnego K. G. i G. G. wchodzą:

1. meble kuchenne typu segmentowego z okleiną białą lakierowaną na mat w skład których wchodzą: 2 szafki stojące 0,80m, szafka stojąca 0,60m, 2 szafki stojące 0,40 m stanowiące szuflady, 2 szafki wiszące 0,80 m, szafka wisząca 0,60 m, szafka wisząca 0,40 m, stół kuchenny i narożnik kuchenny do siedzenia - o łącznej wartości 510 zł,

2. zmywarka B. o wartości 260 zł,

3. kuchenka mikrofalowa D. o wartości 30 zł,

4. robot kuchenny M. o wartości 120 zł,

5. frytkownica MOULlNEX o wartości 84 zł,

6. lodówko-zamrażarka A. o wartości 130 zł,

7. kuchenka gazowa M. (...) palnikowa, z piekarnikiem gazowym, używana od 2001 roku o wartości 100 zł,

8. meble wypoczynkowe, tj. amerykanka 2 osobowa i 2 fotele o wartości 1.610 zł

9. ława drewniana na 4 giętych nogach z półką o wartości 560 zł,

10. telewizor S. używany od 2001/2002 roku o wartości 120 zł,

11. stolik pod telewizor okleina teakowa używany od 2001 roku o wartości 84 zł,

12. zestaw wypoczynkowy, tj. kanapo-tapczan 2-osobowy i dwa fotele, tapicerka welurowa koloru beżowego, o wartości 150 zł,

13. biurko do komputera z okleiną olcha lakierowaną na mat o wartości 120 zł,

14. meblościanka z okleina olcha lakierowaną na mat o wartości 500 zł,

15. wanna plastikowa 1,40 m o wartości 175 zł,

16. kabina prysznicowa wraz z brodzikiem i obudową z plexi o wartości 250 zł,

17. umywalka 0, 50 m o wartości 80 zł,

18. dwie szafki łazienkowe białe o wartości 300 zł,

19. muszla ustępowa o wartości 150 zł,

20. trzy baterie: wannowa, umywalkowa i prysznicowa o wartości 350 zł,

21. pralka A. używana o wartości 50 zł,

22. kosiarka spalinowa T. o wartości 150 zł,

23. meble sypialniane z okleiną ciemną lakierowaną na mat o wartości 390 zł,

24. dwie garderoby wnękowe o wartości 623 zł,

25. trzy komputery z monitorami starego typu o wartości 240 zł,

26. trzy biurka o wartości 120 zł,

27. DVD S. o wartości 40 zł,

28. wykaszarka spalinowa o wartości 128 zł,

29. ławki szkolne 7 sztuk i 13 różnych plastikowych krzeseł o wartości 91 zł,

30. skaner H. bez wartości,

31. pojazd R. (...) o nr rej. (...): 31.700 zł,

32. pojazd F. (...) o nr rej. (...): 13.200 zł,

33. w wypadku pojazdu R. (...).15 o nr rej (...): 16.400 zł,

34. w wypadku motocykla S. (...) o nr rej. (...): 1.600 zł,

36. w wypadku przyczepy A. o nr rej. (...): 500 zł

Sąd Rejonowy wskazał, że bezspornym też było, iż do majątku wspólnego nie należy nieruchomość położona w B., którą jako nabytą przed zawarciem małżeństwa, zgodnie z art. 33 pkt 1 k.r.o. zaliczyć należy do majątku osobistego wnioskodawczyni K. G.. Jednocześnie bezspornym między wnioskodawczynią i uczestnikiem postępowania był fakt, iż w trakcie trwania małżeństwa strony dokonały przebudowy budynku gospodarczego i wzniesienia w jego miejsce budynku mieszkalnego oraz pobudowania drugiego budynku mieszkalnego - biurowego oraz dokonały utwardzenie placu manewrowego.

Podał, że zgodnie z art. 45 k.r.o., każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty. Konsekwencją tego unormowania jest art. 567 § 1 k.p.c., według którego w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga m.in. o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego jednego z małżonków i odwrotnie podlegają zwrotowi. W sprawie o podział majątku wspólnego sąd obowiązany jest z urzędu ustalić, czy i jakie wydatki i nakłady poczynione zostały z majątku wspólnego na majątek osobisty i jaka jest ich wartość oraz obowiązany jest orzec o ich zwrocie. Obowiązek orzeczenia z urzędu nie oznacza jednak, że sąd może prowadzić dochodzenie w celu wykrycia dowodów na okoliczność, czy i jakie wydatki i nakłady poczynione zostały z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków i jaka jest ich wartość. Podstawę do dokonania ustaleń w tym zakresie stanowi cały materiał zebrany w sprawie. W przedmiotowej sprawie Sąd ustalił, że nieruchomość położona przy ul. (...) w B., dla której księgę wieczystą o nr (...) prowadzi Sąd Rejonowy (...)w P. nabyta została przed zawarciem małżeństwa i jest ona majątkiem osobistym wnioskodawczyni. Na podstawie art. 48 k.c. budynki i inne urządzenia trwale związane z gruntem stanowią część składową nieruchomości (art. 48 k.c.). Oznacza to, iż wzniesiony w trakcie trwania małżeństwa budynek mieszkalny oraz mieszkalno-biurowy, stały się częścią nieruchomości gruntowej i na podstawie art. 47 k.c., nie mogą być odrębnym przedmiotem własności. Sąd zważył, że to samo dotyczy płyt wykorzystanych w celu utwardzenia terenu. Powyższe składniki nie stanowią zatem składnika majątku wspólnego, lecz są nakładem na majątek osobisty wnioskodawczyni, co do którego sąd jest zobowiązany orzec o jego zwrocie, o ile te nakłady pochodzą z majątku wspólnego. Mając na względzie poczynione na wstępie rozważania prawne, przyjąć należy domniemanie, że skoro nakłady te zostały zrealizowane w trakcie trwania małżeństwa stron, zostały zrealizowane z majątku dorobkowego - na rzecz małżeńskiej wspólności ustawowej. Domniemanie to można obalić, jednak w tym wypadku twierdzenie , iż nie jest nakład z majątku wspólnego, lecz osobistego bądź osoby trzeciej powinien udowodnić zainteresowany tym małżonek. W rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni, w przeciwieństwie do uczestnika stała na stanowisku, że budynek mieszkalny został wybudowany także ze środków pochodzących z jej majątku osobistego, pochodzących ze sprzedaży części przedmiotowej nieruchomości. Jakkolwiek, w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego winno być bezspornymi,. że wnioskodawczyni w 1993 roku sprzedała część przedmiotowej nieruchomości za kwotę 100.000.000 starych złotych tym niemniej, w świetle przedstawionych przez nią dowodów nie sposób bez wątpienia ustalić, że kwotę tę w całości wydatkowała na budowę budynku mieszkalnego, ewentualnie jaki zakres prac, jeśli chodzi o przebudowę budynku gospodarczego i dobudowanie mieszkalnego, został z tych pieniędzy zrealizowany. Tym bardziej, że wnioskodawczyni sama przyznała, że budowa tego budynku była także realizowana ze środków pochodzących z ich majątku wspólnego. Zdaniem Sądu I instancji, wnioskodawczyni nie wykazała w przedmiotowej sprawie jaki zakres nakładu w postaci przebudowy budynku gospodarczego i dobudowania budynku mieszkalnego został zrealizowany ze środków pochodzących z majątku osobistego. Tym samym nie sposób ustalić zakresu nakładu z osobistego, czy też ograniczyć zakresu tego nakładu z majątku wspólnego o określone prace, które miałyby być zrealizowane z majątku osobistego wnioskodawczyni. Natomiast Sąd podkreślił, co było bezsporne, iż pieniądze pozyskane przez wnioskodawczynię ze sprzedaży działki, stanowiącej jej majątek odrębny, nie wystarczyły na wykonanie całości prac związanych w przebudową budynku gospodarczego i dobudowaniu budynku mieszkalnego. W konsekwencji sąd uznał, w świetle zebranego w spawie materiału dowodowego, iż wnioskodawczyni nie udało się obalić domniemania, że „skoro nakłady te zostały zrealizowane w trakcie trwania małżeństwa stron, zostały zrealizowane z majątku dorobkowego - na rzecz małżeńskiej wspólności ustawowej”. Zdaniem Sądu I instancji, podobnie przedstawia się sprawa drugiego budynku, mianowicie budynku biurowo – mieszkalnego. W tym wypadku, dostarczony przez strony materiał dowodowy, pozwolił na ustalenie, iż także ten budynek finansowany był z różnych źródeł, a mianowicie: ze środków wchodzących w skład majątku wspólnego małżonków — zarówno uzyskiwanych przez wnioskodawczynię i uczestnika dochodów, jak i środków pieniężnych pochodzących od ojca wnioskodawczyni, który to czynił nakład na nieruchomość wnioskodawczyni, ponieważ, za aprobatą wnioskodawczyni miał, po powrocie ze (...) zamieszkać w tym budynku wraz z żoną. Oceniając źródła finansowania tej inwestycji, udział w nich środków pochodzących spoza majątku wspólnego małżonków, Sąd znów stanął na stanowisku, że wnioskodawczyni nie przedstawiła dostatecznych dowodów pozwalających na ustalenie jaki był zakres nakładów poczynionych ze środków pochodzących z majątku wspólnego a jaki ze środków pieniężnych- ojca wnioskodawczyni. Także w tym wypadku Sąd miał na względzie domniemanie faktyczne, ze przedmiot majątkowy, nabyty przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, stanowi dorobek (art. 31 § 1 k.r.o.). Zdaniem Sądu, skoro więc domniemywa się, że w skład majątku wspólnego wchodziły poczynione przez oboje małżonków nakłady na nieruchomość jednego z nich, dla obalenia tego domniemania konieczne było wykazanie, że nabycie tego składnika majątku nastąpiło ze środków stanowiących majątek osobisty. Dalej, Sąd doszedł do przekonania, że jakkolwiek w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, można przyjąć, że nakłady nie były finansowane wyłącznie z majątku wspólnego, to jednocześnie dostarczony sądowi materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie jakie prace iw jakim zakresie czy procencie zostały zrealizowane ze środków pochodzących z majątku wspólnego, jakie z innych źródeł - chociażby ze środków finansowych ojca wnioskodawczyni. Sąd nadmienił nadto, że ani sama wnioskodawczyni, ani wskazani przez nią świadkowie w żaden sposób nie określili jakie prace budowlane, jakie elementy konstrukcyjne budynku, czy też wyposażenia budynku biurowo – mieszkalnego zostały sfinansowane z majątku wspólnego, a które przez ojca wnioskodawczyni. Sąd podkreślił, że z zeznań samego ojca wnioskodawczyni wynika, iż nie wszystkie pieniądze, przekazywał z przeznaczeniem na budowę. Świadek zeznał, iż np. 20.000 dolarów amerykańskich było jego inwestycją w przyszłe lokum, a nie darowizną na rzecz córki. Dalej wskazał, że pozostałe pieniądze przekazywane były obojgu małżonkom. Co więcej stwierdził, iż gdyby znane mu były wcześniej okoliczności odnoszące się do zachowania uczestnika, to pieniądze dałby tylko wnioskodawczyni, nadto zeznał, iż część pieniędzy przekazywał obojgu małżonkom i były to podarunki od niego. W tych okoliczność zdaniem Sądu trudno przyjąć, że jako niebudzące wątpliwości, stanowisko wnioskodawczyni, iż budowa budynku biurowo - mieszkalnego była zrealizowana w całości przez ojca wnioskodawczyni. Stanowisko to jest uzasadnione także w świetle zeznań świadków: Tym bardziej, że jak wynika z zeznań świadków Z. G., J. G., K. Z., R. B. uczestnik prowadził szkołę nauki jazdy i uzyskiwane dochody przeznaczał na budowę, a sama inwestycja trwała kilka lat. Nadto świadkowie Z. G., K. Z., R. B. pomagali uczestnikowi przy budowie. Zdaniem Sądu, nie znalazło też potwierdzenia w materiale dowodowym stanowisko wnioskodawczyni jakoby budowa tego budynku była realizowana ze środków pochodzących z jej osobistego majątku. W świetle zeznań ojca wnioskodawczyni, brak podstaw do przyjęcia, iż pieniądze które wydatkował na budowę tego budynku stanowiły darowiznę dla wnioskodawczyni, skoro świadek L. P. zeznał, że inwestował środki finansowe w budowę tego budynku dlatego, że miał, zgodnie z ustaleniem z córką, w budynku tym zamieszkać. Co więcej świadkowie L. P. i D. S. wprost zeznali, iż wnioskodawczyni nie miała majątku osobistego z którego finansowałaby budowę budynku biurowo - mieszkalnego. Ojciec wnioskodawczyni L. P. zeznał dodatkowo, iż 20.000 dolarów amerykańskich było jego inwestycją w przyszłe lokum, a nie darowizną na rzecz córki, że pozostałe pieniądze przekazywane były obojgu małżonkom. Co więcej stwierdził, iż gdyby znane mu były wcześniej okoliczności odnoszące się do zachowania uczestnika, to pieniądze dałby tylko wnioskodawczyni, nadto zeznał, iż część pieniędzy przekazywał obojgu małżonkom i były to podarunki od niego. W rezultacie Sąd stwierdził, że nie doszło do skutecznego obalenia domniemania, że pobudowane w trakcie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej budynki, należą do majątku wspólnego z racji samego faktu, iż zostały one zrealizowane w trakcie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej. Zdaniem sądu wnioskodawczyni nie sprostała obowiązkowi wykazania, że środki pieniężne pochodzące od ojca faktycznie zostały przeznaczone przez nią - i to w całości na budowę budynku biurowo - mieszkalnego. Z kolei bezspornym było, że nakład w postaci utwardzenia placu manewrowego był nie tylko realizowany w trakcie trwanie wspólności ustawowej małżeńskiej ale także ze środków pochodzących z majątku wspólnego. W rezultacie Sąd przyjął, iż nakład z majątku wspólnego stron na majątek osobisty wnioskodawczyni (nieruchomość w B.) obejmował: przebudowę budynku gospodarczego i dobudowanie do niego mieszkalnego, a następnie pobudowanie budynku biurowo - mieszkalnego i utwardzenie placu. Wartości nakładów poczynionych z majątku wspólnego na nieruchomość wnioskodawczyni Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego J. M.. W przypadku przebudowy budynku gospodarczego i wybudowania budynku mieszkalnego wartość nakładu wynosi 198.354,49 zł. Koszt natomiast wzniesienia budynku biurowo-mieszkalnego wynosi 235.108,07 zł. Również z majątku wspólnego małżonków dokonano utwardzenia placu, a koszt w tym zakresie wynosił 35.301,14 zł. Łączne nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty małżonka wynosiły zatem 468.763,70 zł. Zatem zdaniem Sądu I instancji, wnioskodawczyni winna zwrócić uczestnikowi z tytułu zwrotu nakładu z majątku wspólnego na osobisty kwotę 234.381,85 zł. W dalszej części uzasadnienia Sąd Rejonowy uznał wniosek o ustalenie nierównych udziałów jako niezasadny. Przechodząc do omówienia kwestii rozstrzygnięcia Sądu w przedmiocie sposobu podziału majątku wspólnego wskazał, iż zgodnie z art. 46 k.r.o. od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku wspólnego, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Na podstawie art. 1035 k.c. do działu spadku stosuje się natomiast odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych zatem m.in., art. 211 i 212 k.c. W konsekwencji każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości (art. 211 k.c.). Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych (art. 212 k.c.). Jak wskazuje się w doktrynie w postępowaniu o podział majątku wspólnego w pierwszej kolejności wziąć trzeba pod uwagę treść zgodnego wniosku zainteresowanych, co do proponowanego przez nich sposobu podziału, z zastrzeżeniem, iż projekt podziału nie może sprzeciwiać się prawu, zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych (art. 622 k.p.c.). Wobec braku zgodnego wniosku i porozumienia w tym zakresie sąd jest zobowiązany do rozważenia z urzędu wszelkich możliwych sposobów podziału i wyboru optymalnego z nich. (Por. Krystyna Skiepko, Komentarz do spraw o podział majątku wspólnego małżonków, Lexis Nexis Warszawa 2013). W toku postępowania strony zajęły zgodne stanowisko odnośnie podziału rzeczy ruchomych, które weszły w skład majątku wspólnego. I tak ustaliły, iż pojazdy służące wykonywaniu przez uczestnika działalności gospodarczej winny zostać przyznane na jego wyłączną własność. Nadto wskazywały, iż winno to dotyczyć wykaszarki spalinowej i niektórych pozostałych ruchomości znajdujących się w budynku gospodarczo - biurowym. Uzgodniły również, iż w przeważającej mierze przedmioty majątkowe stanowiące wyposażenie domu powinny przypaść na wyłączną własność wnioskodawczyni. Taki podział odpowiada też w znacznym stopniu obecnemu stanowi posiadania. W rezultacie tak dokonany podział stanowi najbardziej optymalny sposób wyjścia ze współwłasności - jako zgodny z wolą stron i uwzględniający aktualny stan rzeczy. Z uwagi na powyższe Sąd dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, iż wyłączną własność wnioskodawczyni przyznano przedmioty, które zostały wymienione w punkcie I. 1-25, zaś uczestnikowi w punkcie I. 26 - 35.Łączna wartość będącego przedmiotem podziału majątku wspólnego, przy uwzględnieniu nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni wynosiła 539.508,70 zł Wnioskodawczyni, w wyniku podziału przypadły ruchomości za kwotę 7.256 zł oraz nakłady w kwocie 468.763,70 zł, co łącznie stanowi kwotę 476.019,70 zł. Uczestnikowi postępowania przyznane zostały natomiast składniki majątku wspólnego - ruchomości, których łączna wartość wynosiła 63.659 zł. Na podstawie art. 212 k.c. należało, więc zasądzić od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika 206.180,35zł tytułem dopłaty. Zgodnie z art. 212 § 3 k.c. jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W niniejszej sprawie z uwagi na dokonanie sprzedaży przez wnioskodawczynię nieruchomości wystarczające jest odroczenie terminu płatności na okres 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia. Dodać należy, że jak wynika z poczynionych przez Sąd ustaleń wnioskodawczyni uzyskała już w całości cenę sprzedaży, przy czym do zapłaty pozostała wymagalna rata w kwocie 200.000 zł. Niewątpliwie więc dysponuje ona majątkiem pozwalającym jej na dokonanie spłaty na rzecz byłego małżonka jednorazowo i to w krótkim terminie. Odnosząc się do wniosku uczestnika postępowania G. G. o zwrot wydatków poniesionych przez niego na majątek wspólny w postaci spłaconych po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej kredytów zaciągniętych na zakup wchodzących w skład majątku wspólnego pojazdów to wyjaśnić należy, iż roszczenie to ma swoją podstawę prawną w art. 207 k.c. Zgodnie z tym przepisem pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Niespornym było między stronami, że po ustaniu wspólności uczestnik postępowania sam spłacał kredyty zaciągnięte w czasie trwania wspólności na zakup pojazdów F. (...), R. (...) i R. (...). Wysokość wydatków z tego tytułu i ich zasadność nie była kwestionowana przez wnioskodawczynię i wynosiła 30.135,59 zł. Powyższe ustalenia dodatkowo znalazły poparcie w przedstawionych przez uczestnikach dokumentach potwierdzających fakt zawarcia umów kredytu, zakupu pojazdów i spłat należnych rat. Na podstawie powołanego już art. 207 k.c. uczestnik uprawniony jest zatem do żądania zwrotu połowy ich wartości. W rezultacie sąd zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania z tego tytułu kwotę 15.067,79 zł. Odnosząc się z kolei do wniosku wnioskodawczyni o zapłatę kwoty 50.000 zł z tytułu posiadania przez uczestnika postępowania samochodów należących do majątku wspólnego to wyjaśnić należy, iż zgodnie z art. 34 ^{( 1)} k.r.o każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka. Powyższy przepis został wprowadzony do kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z dniem 20 stycznia 2005 roku ustawą z dnia 17 czerwca 2004 roku (Dz.U. Nr 162, poz. 1691). Podkreślić należy, iż art. 34 ^{( 1)} k.r.o znajduje zastosowanie jedynie w okresie trwania wspólności majątkowej. Po jej ustaniu należy stosować art. 206 k.c. Z kolei zgodnie z art. 207 k.c. pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości ich udziałów. W stosunkach między współwłaścicielami przepisy art. 206 i 207 k.c. (a z chwilą zniesienia wspólności majątkowej istniejąca pomiędzy małżonkami wspólność łączna zamienia się we współwłasność w częściach ułamkowych, regulowaną przepisami Kodeksu cywilnego o współwłasności, a nie przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) wyznaczają zatem zakres uprawnień składających się na szeroko rozumiane uprawnienie do korzystania z rzeczy oraz zasady ich wykonywania. Uprawniania te zatem mogą być wykonywane w takim zakresie, jaki daje się pogodzić z korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Zakres ten musi być oceniany na tle konkretnych okoliczności faktycznych, ponieważ zależy on od rodzaju rzeczy wspólnej oraz charakteru stosunków między współwłaścicielami, i dlatego po zbadaniu konkretnych okoliczności będzie można ocenić czy posiadanie przez jednego ze współwłaścicieli daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych. Powyższe uwagi prowadziły Sąd Rejonowy do wniosku, iż współwłaściciel, który korzysta z rzeczy wspólnej, wykraczając poza granice korzystania „uprawnionego” powinien rozliczyć się z pozostałymi współwłaścicielami z uzyskanych z tego tytułu korzyści. Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt przedmiotowej sprawy Sąd pierwszej instancji stwierdził, iż po ustaniu wspólności ustawowej, tj. od 12 stycznia 2010 roku uczestnik postępowania wykorzystywał do prowadzenia działalności gospodarczej pojazdy stanowiące współwłasność małżonków, to jest samochód R. (...) o nr rej. (...), F. (...) o nr rej. (...), i samochód R. (...).15 o nr rej (...), osiągając z tego tytułu korzyść majątkową (pożytki), których wartość biegły sądowy określił na kwotę 652,40 zł miesięcznie. Do zamknięcia rozprawy łącznie korzyść ta odpowiada kwocie 39.796,40 zł. Sąd ustalając wysokość miesięcznych pożytków uzyskiwanych ruchomości, miał na względzie zarówno konkluzje opinii biegłego, jego pisemne i ustne wyjaśniania, w szczególności ustalenie, że pojazdy te tylko w części były wykorzystywane w działalności gospodarczej uczestnika, albowiem organizowane przez niego kursy nauki jazdy w połowie obejmowały zajęcia teoretyczne, które nie wymagały zastosowania pojazdów, a tylko w połowie zajęcia praktyczne.

Zdaniem Sądu uczestnik powinien rozliczyć się z wnioskodawczynią z uzyskanych z tego tytułu korzyści i zwrócić jej połowę tej kwoty (39.796,40 zł: 2 = 19.898,20 zł), skoro od ustania wspólności ustawowej małżeńskiej wyłącznie posiadał te składniki majątku wspólnego, czerpiąc z tego faktu dochody . Sąd oddalił wniosek wnioskodawczyni w pozostałym zakresie - jako niezasadny co do wysokości. Nadto Sąd orzekł co do żądania wnioskodawczyni w zakresie obejmującym zwrot wartości poczynionych przez nią nakładów. Zgodnie z powoływanym już art. 45 k.r.o. małżonek może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił z majątku osobistego na majątek wspólny. Wskazał, że o ile w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga z urzędu m.in. o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego jednego z małżonków i odwrotnie podlegają zwrotowi, o tyle nie budzi wątpliwości, że sąd orzeka o zwrocie wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny tylko na wniosek. W niniejszej sprawie z roszczeniem takim wystąpiła wnioskodawczyni podnosząc, iż uzyskaną z tytułu zadatku kwotę 25.000 zł przeznaczyła na zakup samochodu R. (...) o nr rej. (...). Sąd badając zasadność tego żądania stwierdził, że o ile sam fakt uzyskania przedmiotowej sumy został wykazany, twierdzenia tego nie można już odnieść do kwestii przeznaczenia tych środków. Jak już bowiem wskazano we wcześniejszej części uzasadnienia, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwolił na niebudzące wątpliwości potwierdzenie słów wnioskodawczyni w tej części. A tym samym nie sprostała ona spoczywającemu na niej ciężarowi dowodu (art. 6 k.c.). O ile bowiem jej słowa znalazły potwierdzenie w relacji niektórych spośród świadków, zaprzeczeniem ich było nie tylko stanowisko uczestnika, ale i w pełni wiarygodna relacja świadka J. W., którego wnioskodawczyni i uczestnik mieli poinformować o odmiennym wykorzystaniu tych pieniędzy (na ocieplenie domów). W rezultacie Sąd wniosek oddalił z uwagi na niewykazanie jego zasadności. Sąd Rejonowy wyjaśnił, że orzeczenie o kosztach znajduje podstawę w treści art. 520§1 k.p.c. i obciążył zainteresowanych kosztami zastępstwa adwokackiego w zakresie przez nich poniesionymi, albowiem zarówno wnioskodawczyni jak i uczestnik byli w jednakowym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania. Natomiast obowiązkiem poniesienia kosztów sądowych Sąd obciążył wnioskodawczynię oraz uczestnika postępowania w częściach równych w oparciu o przedstawioną powyżej regułę i na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. zdanie drugie w związku z art. 13 § 2 k.p.c., szczegółowe wyliczenie kosztów sądowych Sąd pozostawił referendarzowi sądowemu.

Apelację od powyższego orzeczenia złożyła wnioskodawczyni, zaskarżając je w zakresie punktów I, III, IV, VII, VIII postanowienia. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu przez Sądu I Instancji, iż:

- wnioskodawczyni nie podołała ciężarowi wykazania, iż część nakładów na jej majątek osobisty pochodziła z majątku innego niż wspólny, podczas gdy w jej ocenie ciężarowi temu podołała;

- wybudowany po 1997 roku budynek biurowy był finansowany ze środków pochodzących z majątku wspólnego stron, podczas gdy w ocenie wnioskodawczyni budynek ów finansowany był w całości przez jej ojca i nie powinien być oceniany jako nakład z majątku wspólnego na osobisty;

- wnioskodawczyni nie podołała ciężarowi wykazania, iż pochodząca z jej majątku osobistego kwota 25.000 zł (zadatek wpłacony przez J. W.) nie został spożytkowany na rzecz majątku wspólnego, podczas gdy w ocenie wnioskodawczyni obowiązkowi temu podołała;

- uczestnik podołał ciężarowi wykazania, iż poczynił nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny, podczas gdy w ocenie wnioskodawczyni obowiązkowi temu podołał.

Z uwagi na powyższe skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

Uczestnik w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni okazała się częściowo zasadna.

Na wstępie czynionych rozważań stwierdzić należało, że w ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd Rejonowy poczynił w zasadzie prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego, co do składu majątku wspólnego, wartości jego poszczególnych składników, jednak nieprawidłowo ustalił i rozliczył nakłady na majątek osobisty wnioskodawczyni, co skutkowało zmianą orzeczenia w zakresie punktu IV. i uchyleniem orzeczenia w części co do punktu IV oraz co do punktu I. podpunkt 36, w części co do punktu punkt III. podpunkt 1. oraz w zakresie punktów IX i X i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, ze względu na to, że Sąd Rejonowy w tym zakresie nie rozpoznał istoty sprawy (art. 386 § 4 k.p.c.), naruszając przy tym prawo materialne, a zgromadzone dowody nie dają wystarczających podstaw do zmiany postanowienia przez Sąd drugiej instancji.

Należy zgodzić się z apelującą, że Sąd I instancji niewłaściwie ustalił sposób finansowania budowy budynku mieszkalnego w 1993 r. na nieruchomości wnioskodawczyni. W ocenie Sądu Okręgowego, nie można zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, że wnioskodawczyni nie wykazała, że otrzymaną w 1993 r. od małżonków W. kwotę 100.000.000 starych złotych ze sprzedaży części nieruchomości wydatkowała w całości na wybudowanie budynku mieszkalnego. Rozumowanie Sądu w tym zakresie było nieprawidowe. Słusznie podnosi apelująca, że z doświadczenia życiowego wynika, że jeżeli w sierpniu 1993 r. wnioskodawczyni uzyskała ze sprzedaży nieruchomości znaczną kwotę pieniędzy (na rok 1993 r. była to bowiem znaczna kwota), to przeznaczyła tę kwotę na budowę domu jednorodzinnego, która rozpoczęła się na tej nieruchomości na początku 1993 r. Można wręcz powiedzieć, że wnioskodawczyni doprowadziła do sprzedaży części nieruchomości małżonkom W. w celu uzyskania środków niezbędnych na dokończenie inwestycji w postaci budowy budynku mieszkalnego. Twierdzenia wnioskodawczyni w tym zakresie są wiarygodne również z tego powodu, że w toku postępowania nie zostało wykazane, aby małżonkowie G. w początkowych latach małżeństwa zgromadzili oszczędności w takiej wysokości, które pozwoliłyby na zrealizowanie całej inwestycji. Podobnie uczestnik postępowania nie zdołał wykazać, aby wypłacona premia gwarancyjna z książeczki mieszkaniowej była wystarczająca na pokrycie wszelkich kosztów budowy.

Błędne było przede wszystkim zapatrywanie Sądu I instancji, że skoro nie można obecnie ustalić w jakim zakresie budowa została zrealizowana ze środków pochodzących ze sprzedaży wydzielonej części nieruchomości, to tym samym nie można uznać, że budowa była realizowana również ze środków pochodzących z majątku osobistego wnioskodawczyni. Nie ma bowiem najmniejszego znaczenia okoliczność, na jaki etap budowy środki te zostały wydatkowane, ale wyłącznie fakt, że środki te zostały faktycznie przeznaczone na budowę.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uznał twierdzenia wnioskodawczyni co do przekazania środków w kwocie 100.000.000 starych złotych na budowę budynku mieszkalnego na własnej nieruchomości za wiarygodne.

Wskazać należy, iż na gruncie art. 45 § 1 k.r.o., w orzecznictwie wyrażono pogląd, że w sytuacji, gdy nakłady pochodzące z majątku wspólnego zostały poczynione na budowę domu na gruncie wchodzącym w skład majątku osobistego jednego z małżonków wartość tych nakładów określa się w ten sposób, że - po pierwsze - należy ustalić ułamkowy udział nakładów z majątku wspólnego w sumie nakładów, wskutek których powstał budynek, i to według rzeczywistych kosztów budowy, i stosownie do tych ułamków ustalić udział każdego z małżonków w wartości rynkowej domu w chwili ukończenia jego budowy albo w chwili ustania wspólności ustawowej; po drugie - jeśli między tamtą chwilą a datą orzekania o podziale majątku wspólnego nastąpiła zmiana wartości budynku niewywołana okolicznościami, za które jedno z małżonków odpowiada, należy ustalić wartość domu według cen rynkowych z daty podziału i ustalić udział każdego z małżonków w tej wartości według ustalonego - jak poprzednio – ułamka. Takie sposób dokonywania wyliczenia nakładów, akceptowany przez Sąd Okręgowy, wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 16 grudnia 1980 r., III CZP 46/80 (OSNC 1981, nr 11, poz. 206). W późniejszych orzeczeniach Sąd Najwyższy podtrzymywał ten sposób ustalenia wartości nakładów na rzecz stanowiącą majątek osobisty jednego z małżonków, jak i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny (por. np. uchwałę z dnia 12 kwietnia 1989 r., (...) nie publ., z dnia 5 października 1990 r., III CZP 55/90, OSNC 1991/4/48 oraz postanowienie z dnia 2 października 2008 r. (...), nie publ.). W uzasadnieniu tego stanowiska Sąd Najwyższy podkreślał, że przedmiotem roszczenia o zwrot nakładu jest wartość tego nakładu w chwili zwrotu. Natomiast zasada nominalizmu (art. 358 1 § 1 k.c.) i wyjątkowa możliwość sądowej waloryzacji świadczeń pieniężnych przewidziana w art. 358 1 § 3 k.c. odnosi się do tych zobowiązań, których przedmiotem od chwili ich powstania jest sumę pieniężna (zob.: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2008 r. z uzasadnieniem, II CSK 356/08, LEX nr 577169).

Sąd Okręgowy mimo, że jest sądem merytorycznym nie miał możliwości samodzielnego ustalenia wysokości nakładów poniesionych z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni w sposób opisany powyżej, gdyż ustalenia te wymagają uzyskania wiadomości specjalnych. Przeprowadzona w sprawie przez Sąd I instancji opinia biegłego jest w tym celu nieprzydatna, ponieważ nie odpowiada na zasadnicze pytanie – jaki był ułamkowy udział nakładów z majątku wspólnego w sumie nakładów, przy uwzględnieniu że w pozostałej części budowa została sfinansowana ze środków w kwocie 100.000.000 starych złotych, stanowiących nakład wnioskodawczyni z jej majątku osobistego. Wobec tego rozstrzygnięcie Sądu I instancji w zakresie rozliczenia nakładów małżonków na majątek osobisty wnioskodawczyni, tj. wybudowanie budynku mieszkalnego - podlegało uchyleniu i przekazaniu do ponownego rozpoznania, ze względu na nierozpoznanie istoty sprawy przez Sąd I instancji oraz konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Podkreślić przy tym stanowczo należy, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd I instancji ustalając wartość nakładów uczestników na budynek mieszkalny za pomocą wiadomości specjalnych, winien również uwzględnić okoliczność, że w trakcie trwania wspólności budynek ten podlegał remontowi (wymieniono instalację c.o., wodną i kanalizacyjną, zainstalowano piec miałowy, wymieniono podłogi, dokonano generalnego remontu łazienki, gipsowania i malowania ścian oraz ocieplenia, i izolacji i malowania budynku z zewnątrz) ze środków pochodzących z majątku wspólnego.

Jeżeli chodzi o zarzuty wnioskodawczyni odnośnie sposobu finansowania budowy budynku mieszkalno - biurowego, to okazały się ono częściowo zasadne.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego co do tego, że wnioskodawczyni nie zdołała wykazać w niniejszym postępowaniu, że budynek ten został wybudowany w całości ze środków pochodzących od L. P.. Oceny tej nie może zmienia treść dokumentów w postaci wspominanych w apelacji listów czy dokumentów dowodzących istnienia lokat bankowych, skoro L. P. zeznając na rozprawie przed Sądem I instancji w sposób nie budzący wątpliwości wyjaśnił, że na budowę przekazał konkretnie kwotę 20.000 USD, natomiast dalsze kwoty wysyłane córce i zięciowi stanowiły jedynie podarunki. Wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnych dowodów na poparcie tezy, że L. P. przekazał jej środki pieniężne w takiej wysokości, że wystarczyły one w całości na wybudowanie budynku mieszkalno – biurowego. Co więcej podkreślić trzeba, że wnioskodawczyni podczas zeznań nie potrafiła precyzyjnie wskazać w jakiej wysokości środki otrzymała na ten cel od swojego ojca, ani nawet jaki był całkowity koszt budowy. Wobec tego, nie można było stwierdzić, że wnioskodawczyni obaliła domniemanie, że wybudowany na jej nieruchomości budynek mieszkalno – biurowy wybudowany w czasie trwania małżeństwa został wzniesiony w całości bądź w przeważającej części ze środków pochodzących z majątku wspólnego.

Rację ma jednak wnioskodawczyni, że skoro Sąd I instancji ustalił, że ojciec wnioskodawczyni przekazał na budowę kwotę 20.000 (...), to bez względu na to na jaki etap budowy została ona spożytkowana kwota ta winna zostać uwzględniona przy ustalaniu kosztów budowy, a w konsekwencji przy ustalaniu wysokości nakładów małżonków na majątek wnioskodawczyni. Nakład L. P. stanowi nakład osoby trzeciej na majątek osobisty i nie podlega rozliczeniu w niniejszym postępowaniu, które dotyczy stricte podziału majątku małżonków. W konsekwencji, nie ulega najmniejszej wątpliwości, że nakład w postaci 20.000 (...) winien zostać odliczony procentowo od kosztów budowy budynku. Tymczasem Sąd Rejonowy uznając, że L. P. dokonał nakładu na budynek biurowo - gospodarczy w kwocie 20.000(...), jednocześnie nie uwzględnił jej w żadnym zakresie w końcowym rozliczeniu nakładów, co doprowadziło do sytuacji, że uczestniczka została zobowiązana do zwrotu uczestnikowi kwoty pieniężnej, która obejmowała również część nakładu wniesionego przez osobę trzecią na majątek osobisty wnioskodawczyni. Takie działanie Sądu I instancji skutkowało nierozpoznaniem istoty sprawy oraz koniecznością przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Podobnie bowiem jak w kwestii rozliczenia budynku mieszkalnego, sporządzona w sprawie opinia biegłego nie jest przydatna do dokonania rozliczenia nakładów w postaci wybudowania drugiego budynku o przeznaczeniu biurowo – gospodarczym.

Obowiązkiem Sądu Rejonowego przy ponownym rozpoznaniu sprawy, będzie zgodnie ze wskazaniami wynikającymi z powołanej wyżej uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1980 r., III CZP 46/80 (OSNC 1981, nr 11, poz. 206) ustalenie za pomocą wiadomości specjalnych, jaki procent ogólnych kosztów budowy analizowanego budynku stanowiła kwota 20.000 USD, a jaki nakłady z majątku wspólnego małżonków. Następnie biorąc pod uwagę wartość tego budynku na dzień ustania wspólności ustawowej, ustalony procent wartości stanowiący nakład L. P. winien zostać odjęty od wartości całego budynku i dopiero tak powstała wartość winna zostać rozliczona jako nakład na majątek osobisty wnioskodawczyni.

Odnosząc się w tym miejscu do zarzutów apelacji wskazać należy, że proponowany przez wnioskodawczynię sposób rozliczenia kwoty 20.000 USD poprzez jej waloryzację według kursu dolara na rok 1997 r. nie mógł zostać zastosowany w realiach rozpoznawanej sprawy. Waloryzacja wspomnianej kwoty jak zauważyła apelująca, doprowadziłaby do sytuacji, że uczestnik nie otrzymałby od wnioskodawczyni żadnej spłaty, mimo iż uczestnicy wznieśli budynek w części ze środków pochodzących z majątku wspólnego. Takie rozliczenie nakładów byłoby rażąco niesprawiedliwe, dlatego Sąd Okręgowy opowiada się za rozliczeniem nakładów według sposobu zaproponowanego przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 16 grudnia 1980 r., III CZP 46/80 (OSNC 1981, nr 11, poz. 206), który pozwoli na ustalenie realnej wartości nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek wnioskodawczyni.

Zdaniem Sądu Okręgowego, niezasadny okazał się zarzut wnioskodawczyni, że Sąd I instancji błędnie przyjął, że uczestnik podołał ciężarowi wykazania, iż poczynił nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny. Nakłady te stanowiły kwotę 30.135,59 zł stanowiącą wydatki uczestnika poczynione po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej na spłatę kredytów zaciągniętych na zakup wchodzących w skład majątku wspólnego pojazdów. Wnioskodawczyni niesłusznie twierdziła, że uczestnik nie podołał obowiązkowi wykazania, że poniósł tego rodzaju koszty, skoro ich wysokość wynika z przedstawionych przez uczestnika dokumentów potwierdzających fakt zawarcia umów kredytu, zakupu pojazdów i dowodów zapłaty kolejnych rat. Pokreślić trzeba, że na k. 49 – do k. 87 znajdują się wydrukowane potwierdzenia elektroniczne zapłaty przez uczestnika poszczególnych rat kredytu na łączną kwotę 31.681,80 zł. Dokumenty w postaci elektronicznych potwierdzeń zapłaty nie były kwestionowane przez wnioskodawczynię w toku postępowania, w tym w szczególności w apelacji. Z kolei Sąd Okręgowy nie znalazł uzasadnionych podstaw, aby kwestionować je z urzędu. Podkreślić trzeba, że wnioskodawczyni w apelacji nie zgłosiła żadnych argumentów na poparcie zgłoszonego w tym zakresie zarzutu. Biorąc natomiast pod uwagę, że uczestnik postępowania poniesione wydatki udokumentował prawidłowo nawet w wyższym zakresie, niż uwzględnił je Sąd I instancji, który był związany zakresem zgłoszonego żądania, zarzut wnioskodawczyni zgłoszony do tej części orzeczenia jest całkowicie chybiony.

Wbrew zarzutom apelującej, Sąd Rejonowy słusznie przyjął, że wnioskodawczyni nie podołała ciężarowi wykazania, iż pochodząca z jej majątku osobistego kwota 25.000 zł, stanowiąca zadatek wpłacony przez J. W., została spożytkowana na rzecz majątku wspólnego. Również na poparcie tego zarzutu skarżąca mimo, iż była reprezentowana przez fachowego pełnomocnika, nie przedstawiła w apelacji żadnych argumentów. Tymczasem zdaniem Sądu II instancji, wnikliwa analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w tym w szczególności stanowisk stron i zeznań świadków, w tym w szczególności zeznań świadka J. W. świadczy o tym, że uczestnicy postępowania przeznaczyli otrzymany od świadka zadatek na ocieplenie budynku. Stanowiska stron co do sposobu przeznaczenia tej kwoty były zgoła odmienne. Z kolei wnioskodawczyni nie przedstawiła w toku postępowania jakiegokolwiek wiarygodnego dowodu na okoliczność, iż za środki te został zakupiony samochód. Z tego względu Sąd Okręgowy również dał wiarę zeznaniom świadka – osoby bezstronnej dla stron procesu, który oświadczył, że dowiedział się od uczestników, iż spożytkowali otrzymaną od niego zaliczkę na ocieplenie budynków.

Nie ma racji jednak skarżąca, że Sąd I instancji dokonując tego rodzaju ustaleń winien był potraktować kwotę 25.000 zł jako nakład z majątku osobistego wnioskodawczyni na jej majątek osobisty w postaci nieruchomości. Wnioskodawczyni reprezentowana przez pełnomocnika w przedmiotowym postępowaniu wskazała precyzyjnie, iż domaga się rozliczenia wspomnianej kwoty jako przeznaczonej na zakup samochodu. Skoro Sąd zasadnie zresztą – tych argumentów nie uwzględnił, nie było podstaw do rozliczania wskazanej kwoty w inny sposób.

Reasumując, apelacja wniesiona od orzeczenia zawartego w punkcie VII postanowienia (dotyczącego zasądzenia od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika zwrotu wydatków) oraz od punktu VIII orzeczenia (dotyczącego oddalenia wniosku o zwrot nakładów poczynionych przez wnioskodawczynię z majątku wspólnego) okazała się niezasadna, z kolei apelacja skierowana od punktów IV, I podpunkt 36, III podpunkt 1., IX i X okazała się w znacznej części zasadna.

Biorąc pod uwagę powyższe, skoro orzeczenie w przedmiocie rozliczenia nakładów z majątku wspólnego małżonków na majątek osobisty wnioskodawczyni, wykorzystanych na budowę budynku mieszkalnego oraz mieszkalno - biurowego podlegało uchyleniu, w tej sytuacji zasądzona w punkcie IV. od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwota tytułem dopłaty winna zostać obniżona do kwoty 10.465,93 zł, co zostanie wyjaśnione poniżej.

Sąd Rejonowy ustalił, iż łączna wartość majątku będąca przedmiotem podziału wraz z nakładami wynosi 539.508,70 zł, obejmuje ona nakład na budynek mieszkalny w kwocie 198.354,49 zł, nakład na budynek mieszkalno – biurowy w kwocie 235.108,07 zł, utwardzenie placu 35.301,14 zł oraz ruchomości 70.745 zł. Tym samym łączna wartość ruchomości podlegających rozliczeniu oraz nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni w postaci wykonania utwardzenia placu wynosi 106.046,14 zł ( wartość ruchomości 70.745 zł ustalona przez Sąd Rejonowy oraz wartość nakładu na utwardzenie placu 35.301,14 zł). W apelacji nie był kwestionowany podział ruchomości oraz ich wartość, w przypadku zaś nakładu na nieruchomość stanowiącą własność wnioskodawczyni w postaci utwardzenia placu bezspornym było pomiędzy uczestnikami, iż prace te zostały wykonane ze środków pochodzących z majątku wspólnego. Kwota ta winna być podzielona po połowie. Biorąc pod uwagę powyższe, że w wyniku podziału ruchomości pomiędzy uczestnikami, na rzecz wnioskodawczyni przypadły ruchomości o łącznej wartości 7.256 zł oraz nakład w postaci wybudowanego placu manewrowego w kwocie 35.301,14 zł, wnioskodawczyni winna otrzymać od uczestnika dopłatę w wysokości 10.465,93 zł. ((106.046,14 zł :2) – (7.256 zł +35.301,14 zł).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że, zmienił punkt IV. nadając mu treść: tytułem dopłaty zasądzić od uczestnika postępowania G. G. na rzecz wnioskodawczyni K. G. kwotę 10.465,93 zł płatną w terminie do dnia 6 marca 2017 roku wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności oraz uchylić w części obejmującej dopłatę z tytułu nakładów na majątek osobisty wnioskodawczyni w zakresie budowy budynku mieszkalnego oraz budowy budynku biurowo mieszkalnego i w tym zakresie przekazać Sądowi Rejonowemu Poznań - Grunwald i Jeżyce w Poznaniu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej oraz uchylił punkt I. podpunkt 36 ponad kwotę 35.301.14 zł ( kwota ta obejmuje nakład w postaci utwardzenia placu prawomocnie orzeczony), punkt III. podpunkt 1. w części obejmującej przyznanie na wyłączną własność wnioskodawczyni nakładów wskazanych w punkcie I. podpunkt 36 ponad kwotę 35.301,14 zł, a nadto punkty IX i X i w tym zakresie sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu Poznań - Grunwald i Jeżyce do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w pozostałej części apelację oddalił.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego również w tym zakresie pozostawiono do rozstrzygnięcia Sądowi Rejonowemu zgodnie z art. 108 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.

Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy winien kierować się wyżej wskazanymi zaleceniami. W szczególności, Sąd Rejonowy winien mieć na względzie wskazania Sądu Okręgowego co do konieczności i sposobu przeprowadzenia kolejnych dowodów z opinii biegłych. Bez przeprowadzenia tych dowodów w sposób opisany w treści uzasadnienia Sądu Okręgowego, nie będzie możliwe prawidłowe rozliczenie nakładów uczestników na majątek osobisty wnioskodawczyni.

/-/ Brygida Łagodzińska /-/ Jolanta Borkowicz- Grygier /-/ Michał Meisnerowski