Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodnicząca – Sędzia S.O. Danuta Dadej-Więsyk

Protokolant – st. sekr. sąd. Katarzyna Tokarska-Józwik

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2017 roku w Lublinie

sprawy W. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury i wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania W. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 31 marca 2016 roku znak (...)

z dnia 31 marca 2016 roku znak (...)

1.  oddala odwołanie od decyzji z dnia 31 marca 2016 roku znak (...)

2.  umarza postępowanie w zakresie odwołania od decyzji z dnia 31 marca 2016 roku znak (...).

Sygn. akt VIII U 2542/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 marca 2016 roku, znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił W. M. prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zmianami) w związku z § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.).
W uzasadnieniu wskazał, że wnioskodawca nie osiągnął wieku 60 lat, do dnia 1 stycznia 1999 roku nie udokumentował 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, jedynie 13 lat, 2 miesiące i 20 dni, a także 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jedynie 7 lat, 3 miesiące i 19 dni. Organ rentowy nie uwzględnił okresów zatrudnienia w Rolniczej Spółdzielni(...) w Ł. od 1 lipca 1975 roku do 26 lipca 1976 roku, od 18 lipca 1978 roku do 18 listopada 1979 roku oraz od 20 maja 1980 roku do 31 marca 1988 roku z uwagi na brak informacji, czy wnioskodawca był członkiem spółdzielni czy też był zatrudniony na podstawie umowy o pracę (k. 20 a.e.).

Kolejną decyzją z dnia 31 marca 2016 roku, znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. w związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2013 roku przepisów art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej w brzmieniu ustalonym przepisami ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku ponownie ustalił wnioskodawcy wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w wysokości 66 315,70 złotych.

Odwołanie od powyższych decyzji wniósł wnioskodawca, domagając się jej zmiany. Zakwestionował ustalony staż pracy i wskazał, iż wysokość świadczeń powinna być ustalona z uwzględnieniem zatrudnienia w Rolniczej Spółdzielni (...) w Ł. w okresie od 1 lipca 1975 roku do 26 lipca 1976 roku, od 18 lipca 1978 roku do 18 listopada 1979 roku oraz od 20 maja 1988 roku do 31 marca 1988 roku (odwołanie k. 2-3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji (k. 4-5 a.s.).

Na rozprawie w dniu 8 listopada 2016 roku wnioskodawca cofnął wniosek o przyznanie prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach z uwagi na nie ukończenie 60 lat (k. 19v a.s.). Pełnomocnik organu rentowego wyraził zgodę na cofnięcie odwołania w części dotyczącej odmowy przyznania prawa do emerytury (k. 19v a.s.).

W toku postępowania wnioskodawca podtrzymywał odwołanie w zakresie dotyczącym ustalenia wysokości kapitału początkowego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

W. M. urodził się w dniu (...) (okoliczność bezsporna).

W dniu 23 czerwca 2003 roku wystąpił z wnioskiem o ustalenie kapitału początkowego. Decyzją z dna 4 listopada 2004 roku organ rentowy ubezpieczonemu ustalił kapitał początkowy. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z dziesięciu kolejnych lat kalendarzowych, to jest od dnia 1 stycznia 1988 roku do dnia 31 grudnia 1997 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 76,05 %. Podstawa wymiaru kapitału początkowego obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową 1.220,89 zł wyniosła 928,49 złotych. Uwzględniono 158 miesięcy okresów składkowych oraz 13 dni okresów nieskładkowych. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł dla wnioskodawcy 51,53% i posłużył do obliczenia części 24% kwoty bazowej wynoszącej 293,01 złotych. W oparciu o powołane dane Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. ustalił W. M. wartość kapitału początkowego na kwotę 64 779,55 złotych. Do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono okresu pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej od 20 maja 1980 roku do 31 marca 1988 roku z powodu braku przepracowanych dniówek obrachunkowych (decyzja k. 18-19 akt (...)).

W dniu 31 marca 2013 roku, w związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2013 roku przepisów art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. ustalił wnioskodawcy wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku w wysokości 66 315,70 złotych (decyzja k. 27-28 akt ZUS).

W dniu 21 marca 2016 roku W. M. wystąpił z wnioskiem o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach (k. 1-6 a.e.). Do wniosku dołączył m.in. świadectwa pracy: z dnia 23 października 2004 roku, wystawione przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną (...) w Ł., z którego wynikało, że w okresie od dnia 1 lipca 1975 roku do 18 listopada 1979 roku był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku traktorzysty. Dodano również, że świadectwo to zostało wystawione na podstawie akt osobowych znajdujących się archiwum (...) (k. 7 a.e.). Dołączył do akt organu rentowego świadectwo pracy z dnia 31 marca 1988 roku wystawione przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną (...) w Ł., z którego wynikało, że w okresie od dnia 20 maja 1980 roku do 31 marca 1988 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy ciągnika. Wskazane świadectwo zawierało m.in. informację, że wnioskodawca otrzymał średnie wynagrodzenie za 1987 roku w wysokości 27.000 złotych (k. 10 a.e.). Na okoliczność pracy w powyższym okresie wnioskodawca przedłożył także do akt emerytalnych zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu sporządzone w dniu 23 października 2004 roku i podpisane przez I. S. z którego wynikało, że w okresie od 1 lipca 1975 roku do 18 września 1979 roku był zatrudniony w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w Ł. na stanowisku kierowcy ciągnika. Również do akt kapitałowych dołączył zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu sporządzone w dniu 23 października 2004 roku i podpisane przez I. S. z którego wynikało, że w okresie od 20 maja 1980 roku do 31 marca 1988 roku był zatrudniony w tej spółdzielni na stanowisku kierowcy ciągnika. Nie wskazano w nim wysokości wynagrodzenia z uwagi na brak dokumentów (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 13 akt (...)).

W spornym okresie od 1 lipca 1975 roku do 26 lipca 1976 roku, od 18 lipca 1978 roku do 18 listopada 1979 roku oraz od 20 maja 1988 roku do 31 marca 1988 roku wnioskodawca W. M. świadczył pracę w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w Ł. (świadectwa pracy k. 7 i k. 10 a.e.). Prezesem spółdzielni była K. R., przewodniczącym spółdzielni był S. M., księgową I. S..

W spółdzielni pracowali zarówno członkowie, jaki i pracownicy najemni, w tym traktorzyści. Na tych stanowiskach pozostawali w zatrudnieniu m.in. P. C., J. P.. Brak jest dokumentacji osobowej i płacowej wnioskodawcy dotyczącej jego pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej jak również rejestru członków spółdzielni (częściowe zeznania świadka J. G. k. 45v-46 a.s., częściowe zeznania świadka K. C. k. 46-46v a.s.).

Osoby świadczące prace w spółdzielni nie wykonywały jej codziennie, lecz w razie potrzeby, „praca była wtedy jak była robota”, na zmiany (częściowe zeznania świadka J. G. k. 45v-46 a.s.).

We wskazanym wyżej okresach odwołujący świadczył pracę stanowisku traktorzysty. Wykonywał prace polowe- przy orce, siewie. Jesienią i zimą pracował przy odśnieżaniu i utrzymaniu dróg w (...) oraz przy pracach transportowych.

Likwidatorem Spółdzielni była I. S. (częściowe zeznania wnioskodawcy k. 19v a.s., k. 47 a.s., częściowe zeznania świadka J. G. k. 45v-46 a.s., częściowe zeznania świadka K. C. k. 46-46v a.s.,

W okresie od 27 lipca 1976 roku do 17 lipca 1978 roku wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową (kserokopia książeczki wojskowej k. 4-5 akt (...)). W okresie od 19 listopada 1979 roku do 14 maja 1980 roku W. M. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Fabryce (...) w L. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora wielomaszynowego (świadectwo pracy k. 9 a.e.). W okresie od 1 kwietnia 1988 roku do 31 marca 1999 roku wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku traktorzysty w Rolniczym Zakładzie (...) w O. (świadectwo pracy k. 11 a.e.).

Powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w toku postępowania i zawartych w załączonych aktach rentowych wnioskodawcy oraz świadków, a także w oparciu o dowód z częściowych zeznania świadków J. G. i K. C. oraz wnioskodawcy przesłuchanego w charakterze strony.

Świadek J. G. pracowała w(...)Spółdzielni w Ł. od 26 stycznia 1974 roku do 30 października 1982 roku. Była członkiem spółdzielni, świadczyła pracę na stanowisku pracownika fizycznego (akta KRUS (...) świadka J. G., w tym: kwestionariusz k. 2 akt KRUS, świadectwo pracy z dnia 29 października 1998 roku k. 7 akt KRUS).

Świadek K. C. pracował w Rolniczej Spółdzielni (...) w Ł. od 6 marca 1960 roku do 31 grudnia 1993 roku na stanowisku pracownika fizycznego. Był członkiem spółdzielni, do wniosku o emeryturę rolniczą przedłożył liczbę dniówek obrachunkowych. Natomiast w okresie od 1 stycznia 1994 r. do 28 lutego 1995 r. świadczył pracę jako pracownik fizyczny na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.

Okres ten został zaliczony do stażu pracy świadka przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. (akta ZUS świadka K. C., w tym: świadectwo pracy z dnia 31 grudnia 1994 roku k. 8 a.e., zaświadczenie o pracy i dochodach ubezpieczonego spółdzielcy k. 9 a.e., legitymacja emeryta numer (...)-1 okazana na rozprawie w dniu 27 lutego 2017 roku k. 46 a.s.).

Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy i świadków, iż skarżący nie był członkiem spółdzielni. Świadkowie jako pracownicy fizyczni zatrudnieni na innych stanowiskach niż wnioskodawca mający okazjonalny kontakt z W. M. nie mogą mieć pewnej wiedzy w tym zakresie. Nie mieli oni wglądu w dokumentację spółdzielni, zasady zatrudnienia, sami również nie byli zorientowani prawidłowo co do swojego statusu w spółdzielni. Świadek K. C. zeznał, iż łączył go ze spółdzielnią tylko stosunek członkostwa, natomiast ze świadectwa pracy z 28 lutego 1995 r. wynika, że łączyła go ze spółdzielnią umowa o pracę. Tym samym Sąd uznał, iż świadkowie nie mają rzetelnej wiedzy odnośnie stosunku prawnego łączącego wnioskodawcę ze spółdzielnią, nie byli też zorientowani co do ilości godzin pracy wykonywanej przez skarżącego na rzecz spółdzielni.

Wnioskodawca prawdziwość swoich twierdzeń odnośnie umowy o pracę uzasadniał dołączonymi dokumentami w postaci świadectwa pracy i zaświadczeń o zatrudnieniu. Należy podkreślić, iż druk i forma świadectwa pracy wnioskodawcy z 23 października 2004 r. (k. 8 a.e.) i świadka J. G. (k. 7 t. III a.e.) są podobne w swej treści odnośnie rubryk dotyczących wymiaru czasu pracy, przyczyn rozwiązania stosunku pracy, informacji uzupełniających. Przy tym należy podkreślić, iż świadek J. G. była członkiem spółdzielni a wnioskodawca twierdził, że nie był. Dlatego - zdaniem Sądu - z opisanych dokumentów trudno wywodzić istnienie stosunku pracy wnioskodawcy, natomiast nie zachowała się dokumentacja płacowa, która pozwalałaby na inne ustalenia w tym zakresie, w tym odnośnie ilości przepracowanego czasu pracy skarżącego na rzecz spółdzielni.

Sąd Okręgowy przyznał wiarę dowodom z dokumentów w zakresie, w jakim nie zostały skutecznie podważone przez strony postępowania. Za takie należało uznać dokumenty pracownicze wystawione przez Spółdzielnię Produkcyjną (...) w Ł. w postaci świadectw pracy ubezpieczonego oraz świadków. Z ich analizy wynikało jednak, że spółdzielnia w toku likwidacji spółdzielni nie dokonywała rozróżnienia pomiędzy pracownikami i członkami spółdzielni. Spółdzielnia nie dawała bowiem formalnego wyrazu takiemu rozróżnieniu wystawiając takie same świadectwa pracy dla pracowników najemnych i świadectwa pracy dla członków, co wynika z analizy świadectwa J. G.. Świadek zeznała, że była członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej, wniosła wkład do spółdzielni w postaci własnej działki gruntu, była wynagradzana w formie dniówek obrachunkowych. Okoliczność ta nie wynika jednak z treści wystawionego jej świadectwa pracy, przedłożonego do KRUS. Świadek nie otrzymała świadectwa pracy potwierdzającego jej członkostwo, nie wystawiono jej także zaświadczenia o pracy i dochodach ubezpieczonego spółdzielcy, wskazującego liczbę przepracowanych w danym roku dni.

Natomiast w czasie działalności spółdzielni takie rozróżnienie między członkami a pracownikami było uwidaczniane w dokumentach.

Z analizy świadectwa świadka K. C. z 31 grudnia 1994 r. wynika że, spółdzielnia wystawiła mu świadectwo pracy-członkostwa za okres od 6 marca 1960 roku do 31 grudnia 1993 roku oraz zaświadczenie o pracy i dochodach ubezpieczonego spółdzielcy. Świadek zeznał w tym zakresie, że był członkiem spółdzielni. Pracodawca uwidocznił zmianę statusu świadka w wystawionym dla niego kolejnym świadectwie pracy z 28 lutego 1995 r., z którego wynika umowa o pracę (k. 8 – 10 a.e. świadka).

Odnosząc się natomiast do świadectw pracy z dnia 23 października 2004 roku oraz z dnia 31 marca 1988 roku wydanych wnioskodawcy należy na wstępie wskazać, że świadectwo pracy ma charakter ściśle informacyjny, stanowi jedynie oświadczenie wiedzy pracodawcy. Jest dokumentem wydawanym pracownikowi, potwierdzającym fakt zatrudnienia i zawierającym informacje, które mają wpływ na nabycie uprawnień pracowniczych przez pracownika u kolejnego pracodawcy oraz nabycie uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 listopada 1997 roku (III AUa 897/97, Lex nr 32324) świadectwo pracy wystawione przez pracodawcę nie jest dokumentem w rozumieniu art. 244 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku kodeks postępowania cywilnego. Stanowi ono dokument prywatny, o którym mowa w art. 245 k.p.c., i jest wyłącznie dowodem na to, że pracodawca podpisał oświadczenie stanowiące treść tego świadectwa. Dokumentem urzędowym świadectwo nie jest nawet wówczas, gdy wydane zostaje przez urząd administracji państwowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 1991 roku, I PR 422/90, LEX nr 14682). Zgodnie z art. 244 k.p.c. dokument urzędowy sporządzany jest w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania i stanowi on dowód tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone, natomiast zgodnie z art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Świadectwo pracy zawiera jedynie oświadczenia wiedzy. Wydanie świadectwa pracy samo w sobie nie oznacza złożenia oświadczenia woli, przepisy dotyczące oświadczenia woli nie dotyczą oświadczeń wiedzy zawartych w świadectwie pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1994 roku, I PRN 29/94, Lex nr 11885 oraz wyrok z dnia 21 kwietnia 1998 roku, II UKN 2/98, Lex nr 14276). Z treści świadectw które spółdzielnia wystawiła wnioskodawcy nie wynikało jednoznacznie, jakie były podstawy zatrudnienia odwołującego i na jakich zasadach był on wynagradzany (świadectwo pracy z dnia 31 marca 1988 roku zawierało jedynie informacje o wynagrodzeniu średnim za 1987 rok).

W ocenie Sądu Okręgowego, również świadkowie zatrudnieni w spornych okresach w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w Ł. nie dysponowali wiedzą w przedmiocie faktycznego rodzaju zatrudnienia ubezpieczonego. Wskazywali jedynie, że odwołujący nie był członkiem spółdzielni, nie został przyjęty w poczet jej członków. Zgodnie opisali jego warunki pracy, jako traktorzysty i wykonywane przez niego obowiązki. Z zeznań tych nie wynikało jednak jaka była ilość godzin pracy wnioskodawcy na rzecz spółdzielni. Świadek J. G. zeznała bowiem, że praca w spółdzielni była świadczona na zmiany, w razie potrzeby, nie było pracy codziennej. Przyznała, że w spółdzielni zatrudniano kilku traktorzystów, którzy pracowali w polu przy żniwach, orkach, siewach, sianokosach. W zimie jeździli traktorem w rejonie dróg publicznych. Wskazała, że nie miała codziennej styczności ze skarżącym.

Nie znalazły również potwierdzenia w materiale dowodowym zeznania wnioskodawcy, który wskazywał, że świadczył pracę w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w Ł. od 1 lipca 1970 roku do 18 listopada 1974 roku na podstawie umowy o pracę, gdyż okoliczność ta nie wynika z akt sprawy ani z zeznań świadków. Sąd nie dał również wiary zeznaniom wnioskodawcy, który podnosił, że jako traktorzysta w spornym okresie zatrudnienia świadczył pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (k. 19v a.s.). Zeznania w tej części nie znajdują bowiem oparcia w dowodach zgromadzonych w aktach sprawy w postaci dokumentów, w tym świadectwach pracy ani w zaświadczeniach i zatrudnieniu i wynagrodzeniu czy w zeznaniach świadków.

W niniejszym postępowaniu, pomimo możliwej inicjatywy, pozyskanie akt pracowniczych ubezpieczonego, a będących w przechowaniu I. S. (z adnotacji znajdującej się na świadectwie pracy z dnia 23 października 2004 roku wynikało, że zostało ono wydane na podstawie akt osobowych znajdujących się w archiwum (...)), jak i kontakt ze świadkiem okazał się niemożliwy. Z powyższych względów Sąd pominął dowody z dokumentów znajdujących się w dyspozycji świadka oraz z jego zeznań.

Odwołanie od decyzji z dnia 31 marca 2016 roku znak (...) nie zasługuje na uwzględnienie.

Kwestią sporną w przedmiotowym postępowaniu była możliwość uwzględnienia do ustalenia wartości kapitału początkowego ubezpieczonego okresu jego pracy w charakterze traktorzysty od 1 lipca 1975 roku do 26 lipca 1976 roku, od 18 lipca 1978 roku do 18 listopada 1979 roku oraz od 20 maja 1988 roku do 31 marca 1988 roku w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w Ł..

Zgodnie z treścią art. 173 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2016, poz. 887 ze zm.) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat. Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy.

W myśl art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2 przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, czyli w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu od dnia 1 stycznia 1980 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku.

W myśl przepisu art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych okresami składkowymi są okresy ubezpieczenia, a stosownie do art. 6 ust. 2 pkt 12 za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 roku następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne:

- pracy na obszarze Państwa Polskiego w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i w innych spółdzielniach zrzeszonych w (...) Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, w zespołowych gospodarstwach rolnych spółdzielni kółek rolniczych zrzeszonych w Krajowym Związku (...) oraz pracy na rzecz tych spółdzielni:

a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,

b) przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego z tego tytułu.

Zgodnie z treścią przepisu art. 1 pkt 1 dekretu z dnia 4 marca 1976 roku o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin (Dz. U. z 1976 roku, nr 10, poz. 54), ubezpieczenie społeczne określone dekretem, zwane dalej „ubezpieczeniem", obejmuje członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz innych spółdzielni, zrzeszonych w (...) Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, którzy wykonują pracę w tych spółdzielniach. Świadczenia określone w dekrecie, przysługujące ubezpieczonym oraz członkom ich rodzin, obejmują świadczenia emerytalne: emeryturę, rentę inwalidzką i rentę rodzinną (art. 3 ust. 1 pkt 4).

Z powyższej regulacji prawnej wynika, że każdy członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej, który wykonywał pracę na jej rzecz, wykonywał pracę objętą obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, o której mowa w art. 6 ust. 2 pkt 12 ustawy emerytalnej. Objęcie pracy członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych ubezpieczeniem społecznym nie było zastrzeżone innymi warunkami, lecz jednocześnie samo podleganie obowiązkowi ubezpieczenia należy uznać za niewystarczające do zaliczenia okresu ubezpieczenia z tytułu pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej do okresów składkowych.

O podleganiu ubezpieczeniu w myśl przepisów powołanego dekretu decydował wymiar świadczonej pracy, o czym świadczy art. 4 dekretu, zgodnie którym przy ustalaniu okresu pracy w spółdzielni wymaganego do uzyskania świadczeń za dzień pracy uważa się 8 godzin pracy, za miesiąc 20 dni pracy i za rok pracy- rok obrachunkowy, w którym mężczyzna przepracował w spółdzielni co najmniej 240 dni lub odpowiednio 18 dni w miesiącu i 220 dni w roku, gdy użytkował działkę przyzagrodową lub dostarczał spółdzielni produkty rolne wytworzone w prowadzonym przez siebie gospodarstwie rolnym poza członkostwem w spółdzielni.

W zakresie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego dla członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych ówczesne regulacje rzutują obecnie na uwzględnianie okresu pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej jako okresu składkowego, zważywszy że w przepisie art. 195 ustawy emerytalnej nie wymieniono wśród uchylonych przepisów art. 4 w/w dekretu. Ponadto na podstawie przepisu art. 194 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zostały utrzymane w mocy przepisy wykonawcze wymienionego dekretu.

W tym stanie rzeczy należy przyjąć, że dopiero współcześnie tytułem ubezpieczenia społecznego jest członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej bez dodatkowych warunków (art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, t. j. Dz. U. 2016, 963 ze zm.).

Wskazać również należy, iż w sensie formalnoprawnym zachodzi zasadnicza różnica między pracą wykonywaną w ramach stosunku pracy a pracą świadczoną w ramach stosunku członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej. Zatrudnienie wynikające ze stosunku członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie odpowiada warunkom zatrudnienia w ramach stosunku pracy opisanym w art. 22 § 1 k.p.c. W tym pierwszym wypadku prawo i obowiązek świadczenia pracy wynika ze stosunku członkostwa w spółdzielni, z którym wiąże się między innymi prawo udziału w jej zarządzaniu poprzez jej organy i inne rozwiązania instytucjonalne właściwe ruchowi spółdzielczemu, co ma określony wpływ na sposób organizacji pracy i podporządkowanie w procesie jej świadczenia. W konsekwencji tego w zestawieniu ze stosunkiem pracy stosunek członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej w ramach, którego świadczona jest praca, wykazuje właściwości jakościowo różne i w związku z tym do pracy wykonywanej przez członków tych spółdzielni zastosowanie mają tylko niektóre, nieliczne (ochronne) przepisy prawa pracy.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że zebrany materiał dowodowy nie potwierdza, iż w spornym okresie od 1 lipca 1975 roku do 26 lipca 1976 roku, od 18 lipca 1978 roku do 18 listopada 1979 roku oraz od 20 maja 1988 roku do 31 marca 1988 roku wnioskodawca był członkiem Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej, gdyż nie udokumentował ilości przepracowanych dniówek w spornym okresie.

Postępowanie dowodowe, w tym zeznania świadków nie potwierdziły również, że odwołujący świadczył pracę na podstawie umowy o pracę w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w Ł. w wymiarze czasu pracy według zasad obowiązujących członków spółdzielni, w określonym przepisami wymiarze. Na powyższą okoliczność odwołujący nie przedłożył dokumentacji kadrowo-płacowej, która potwierdzałaby fakt wykonywania przez niego pracy w spółdzielni w ramach umowy o pracę. Fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w pełnym wymiarze czasu (co najmniej 8 godzin dziennie) nie znalazł potwierdzenia w dowodach w postaci zeznań świadków. Świadkowie nie potrafili jednoznacznie określić, na jakiej podstawie odwołujący wykonywał pracę na rzecz spółdzielni, ani określić ilości dni pracy.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy nie zaliczył ubezpieczonemu okresów pracy od 1 lipca 1975 roku do 26 lipca 1976 roku, od 18 lipca 1978 roku do 18 listopada 1979 roku oraz od 20 maja 1988 roku do 31 marca 1988 roku do okresów składkowych, o czym orzekł jak w punkcie I wyroku.

Na rozprawie w dniu 8 listopada 2016 roku wnioskodawca cofnął wniosek o przyznanie prawa do emerytury, pełnomocnik organu rentowego wyraził zgodę na cofnięcie odwołania i wniósł o umorzenie postępowania w sprawie (k. 19v a.s.).

Stosownie do dyspozycji art. 355 § 1 i § 2 k.p.c., Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne.

W rozpoznawanej sprawie zostały spełnione przesłanki do skutecznego cofnięcia odwołania w zakresie wniosku o przyznanie prawa do emerytury i nie występowała żadna z okoliczności czyniących powyższą czynność niedopuszczalną. Czynność ta nie była także sprzeczna z prawem i zasadami współżycia społecznego. Sąd uznał również cofnięcie odwołania za dopuszczalne w świetle art. 469 k.p.c.

Z uwagi na powyższe, na podstawie wskazanych przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie II wyroku.

sj