Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 stycznia 2017 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy K. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wysokość nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego

na skutek odwołania K. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 12 września 2016 r. nr (...)

o d d a l a o d w o ł a n i e

SSO Beata Łożyńska-Motyka

Sygn. a kt IV U 1612/16

UZASADNIENIE

Decyzją z 12 września 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2016.887) oraz ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U.2009.800), przyznał K. M. od 1 września 2016 r. prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

W odwołaniu od powyższej decyzji K. M. zarzucił błędne wyliczenie wysokości nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Podniósł, że organ rentowy przyjął do wyliczenia świadczenia zaniżoną kwotę kapitału początkowego, podczas gdy kwota ta jest w istocie wyższa, co wynika z prawomocnej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w O. z dnia 2 grudnia 2013 r. W konsekwencji skarżący wniósł o zmianę decyzji i ponowne ustalenie wysokości nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o jego oddalenie, podnosząc że wysokość świadczenia została ustalona zgodnie z obowiązującymi przepisami. Organ rentowy przyznał, że decyzją z 8 września 2016 r. dokonał ponownego ustalenia kapitału początkowego, w wyniku czego faktycznie wysokość kapitału uległa obniżeniu. Było to spowodowane błędnie przyjętą w decyzji z dnia 2 grudnia 2013 r. kwotą wynagrodzenia za 1994 r.

Sąd ustalił, co następuje:

Decyzją z dnia 7 września 2005 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. ustalił wartość kapitału początkowego K. M. na dzień 1 stycznia 1999 r. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału wyniósł 81,30 %. Podstawę wymiaru ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 81,30 % przez kwotę bazową 1220,89 zł. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 86 921,01 zł.

( dow: akta kapitałowe)

W listopadzie 2013 r. ubezpieczony złożył w ZUS wniosek o nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Do wniosku dołączył nowe zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu w Zespole Szkół w D., obejmujące lata 1993-1998. Decyzją z 2 grudnia 2013 r. organ rentowy ponownie ustalił kapitał początkowy odwołującego się. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału oraz wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wyniósł 87,18%, a kapitał ustalony na dzień 1 stycznia 1991 r. wyniósł 90 779,15 zł. W dniu 2 grudnia 2013 r. organ rentowy odmówił skarżącemu prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

( dow: akta ZUS)

W dniu 8 stycznia 2016 r. K. M. ukończył 60 lat. Ubezpieczony legitymuje się ponad 30-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, w tym ponad 20-letnim okresem pracy nauczycielskiej. Do 31 sierpnia 2016 r. odwołujący się pozostawał w zatrudnieniu w Zespole Szkół w D.. Tego też dnia złożył w ZUS wniosek o nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Z uwagi na to, że wysokość świadczenia jest obliczana z uwzględnieniem kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego, organ rentowy dokonał weryfikacji prawidłowości ustalonej decyzją z dnia 2 grudnia 2013 r. wartości kapitału. Okazało się wówczas, że wysokość kapitału ustalona w decyzji z dnia 2 grudnia 2013 r. została błędnie wyliczona, a to na skutek omyłkowego zsumowania wynagrodzenia za rok 1994 zawartego w Rp -7, wystawionym przez pracodawcę w roku 2003 r. z wynagrodzeniem przedstawionym przez tego samego pracodawcę w Rp -7 z 2013 r. Wobec powyższego decyzją z dnia 8 września 2016 r. organ rentowy ponownie ustalił kapitał początkowy. Do obliczenia podstawy wymiaru oraz wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto te same lata kalendarzowe, co w poprzednich decyzjach. Ustalony wskaźnik wyniósł 82,39%, a kwota kapitału ustalona na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniosła 87 890,77 zł. Następnie organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

( dow: akta ZUS)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne.

W świetle obowiązujących przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie sposób podzielić stanowiska odwołującego się o błędnym wyliczeniu wysokości nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. W szczególności nie ma podstaw do zaaprobowania poglądu o braku możliwości ponownego ustalenia kapitału początkowego, w sytuacji, gdy wcześniejsza decyzja o ustaleniu kapitału była decyzją prawomocną. Zgodnie bowiem z treścią art. 114 ust. 1 powołanej wyżej ustawy prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. Instytucja ponownego rozpoznania uprawnień, którą w odróżnieniu od wznowienia postępowania posługuje się ustawodawca tylko w odniesieniu do postępowania przed organem ubezpieczeń społecznych, i to bez względu na to, czy okoliczności powodujące ponowne rozpoznanie sprawy wystąpiły przed jej pierwotnym rozstrzygnięciem, czy też po nim, została wprowadzona zamiast wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 KPA). W ubezpieczeniowej konstrukcji wzruszalności zaciera się, występujące w prawie administracyjnym, rozgraniczenie odrębnych podstaw wzruszenia i unieważnienia decyzji, co wynika z faktu, że zdecydowana część nieprawidłowości decyzji rentowych dotyczy ustalenia prawa do świadczenia niezgodnie z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanego. Dlatego celem ponownego ustalenia prawa do świadczenia na podstawie art. 114 ustawy z 17 grudnia 1998 r. jest usuwanie wad sprowadzających się do uchybień organu rentowego w zakresie rozstrzygania o faktach warunkujących nabycie prawa do emerytur i rent albo zaniedbań samych ubezpieczonych wywołanych nieporadnością w dokumentowaniu prawa do świadczeń lub niedostateczną znajomością warunków, od spełnienia których zależy przyznawanie uprawnień ubezpieczeniowych ( patrz K. Antonów, komentarz do art. 114). Postępowanie w sprawie ponownego ustalenia prawa do świadczenia nie jest ograniczone żadnym terminem. W zakresie dotyczącym decyzji rentowych uprawomocnionych w wyniku niezłożenia odwołania, w judykaturze dominuje pogląd, że nie korzystają one z powagi rzeczy osądzonej ( np. wyrok SN z 4.10.2006 r., II UK 30/06). W wyniku ponownego ustalenia prawa do świadczenia następuje nadzwyczajna kontynuacja postępowania w tej samej sprawie, w której organ rentowy ma możliwość zniwelowania własnego uchybienia powstałego przy ustalaniu prawa do świadczenia, natomiast zainteresowany jest uprawniony do ubiegania się o świadczenie, którego mu nie przyznano, jeżeli wcześniej nie powołał się na okoliczności lub nie przedstawił dowodów uzasadniających powstanie takich uprawnień, co oznacza, że organ rentowy jest uprawniony do weryfikacji zarówno decyzji korzystnych, jak i niekorzystnych dla zainteresowanych.

W tej sytuacji nie może ulegać wątpliwości, że organ rentowy miał pełne podstawy do weryfikacji decyzji o ustaleniu kapitału początkowego. Skoro bowiem zawyżył jego wysokość na skutek błędnego przyjęcia do ustalenia podstawy wymiaru kapitału wynagrodzenia za rok 1994 ( wysokości, której skarżący faktycznie w tym roku nie otrzymał), to oczywiste jest, że tak ustalony kapitał nie mógł stanowić podstawy wyliczenia wysokości nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Prawidłowo zatem organ rentowy dokonał ponownego ustalenia kapitału początkowego decyzją z 9 września 2016 r., a następnie prawidłowo obliczył wysokość nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Podstawę jego obliczenia stanowiła:

- kwota kapitału początkowego zewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji, tj. 301528,48 zł

- kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie – po pomnożeniu wskaźnikiem korygującym- z uwzględnieniem waloryzacji składek, tj. 212704,52 zł

- średnie dalsze trwanie życia dla osoby w wieku 60 lat, według tablic średniego trwania życia obowiązujących w dniu zgłoszenia wniosku o świadczenie wyniosło 259,50 miesięcy.

Wysokość nauczycielskiego świadczenia wyniosła miesięcznie kwotę 1981,63 zł = ( 301528,48 + 212704,52) / 259,50.

Szczegółowe zasady waloryzacji składek określa przepis art. 25 i 25 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zaś zasady waloryzacji kapitału początkowego przepis art. 173 tej samej ustawy. Na wniosek skarżącego zgłoszony w toku postępowania sądowego, organ rentowy przedłożył szczegółowe zestawienie przedstawiające sposób wyliczenia kapitału początkowego i składek, przyjętych do ustalenia wysokości nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Ubezpieczony nie zakwestionował przedstawionych wyliczeń, poza uwagą, że różnią się one 1 do 2 groszy.

Reasumując należy stwierdzić, że wysokość nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego wnioskodawcy została ustalona w sposób prawidłowy, zgodnie z treścią art. 5 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych.

Mając zatem powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.

/-/ SSO B.Łożyńska-Motyka