Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

V Wydział Karny – Sekcja Odwoławcza

w składzie:

Przewodniczący: SSO Aleksandra Odoj-Jarek

Protokolant: Monika Maj

w obecności ---

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2017 r.

sprawy: A. S. /S./,

syna H. i R.,

ur. (...) w R.

obwinionego z art. 282 § 1 kp w zw. z art. 94 pkt 5 kp i art. 2 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 2 Ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej

na skutek apelacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej

od wyroku Sądu Rejonowego w Raciborzu

z dnia 21 lutego 2017r. sygn. akt II W 573/15

I.utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.zasądza od oskarżycielki posiłkowej S. M. na rzecz obwinionego kwotę 840 (osiemset czterdzieści) złotych tytułem zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem obrońcy z wyboru w postępowaniu odwoławczym;

III.zwalnia oskarżycielkę posiłkową od obowiązku uiszczenia zryczałtowanych wydatków za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSO Aleksandra Odoj-Jarek

Sygn. akt. V.2 Ka 210/17

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Raciborzu wyrokiem z dnia 21 lutego 2017 r. sygn. akt II W 573/15 uniewinnił obwinionego A. S. (S.) od tego, że będąc Burmistrzem Miasta K., jako osoba działająca w imieniu pracodawcy, będąc osobą odpowiedzialną za przestrzeganie przepisów prawa pracy, w K., nie dopełnił obowiązku wypłacenia w okresie od 01.04.2015 r. do 29.06.2015 r., dodatkowego wynagrodzenia rocznego S. M. - w wysokości 6.587,50 zł brutto za 2014 r., tj. od popełnienia czynu z art. 282 § 1 pkt 1 kp w zw. z art. 94 pkt 5 kp i art. 2 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 2 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej.

Wyżej wskazanym wyrokiem zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz obwinionego A. S. kwotę 560,00 (pięćset sześćdziesiąt) złotych tytułem ustanowienia obrońcy z wyboru oraz kosztami postępowania obciążono Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku złożył pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej zaskarżając ten wyrok w całości na niekorzyść obwinionego i wyrokowi temu zarzucił:

1.naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 282 § 1 pkt 1 kp w związku z art. 94 pkt 5 kp i art. 2 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 2 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej poprzez jego niezastosowanie w niniejszej sprawie, zwłaszcza, że ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż obwiniony dopuścił się popełnienia wykroczenia polegającego na tym, że będąc Burmistrzem Miasta K. jako osoba działająca w imieniu pracodawcy, będąc osobą odpowiedzialną za przestrzeganie przepisów prawa pracy w K., nie dopełnił obowiązku płacenia w okresie od 1 kwietnia 2015 roku do 29 czerwca 2015 roku dodatkowego wynagrodzenia rocznego S. M. wysokości 6 587,50 zł brutto za 2014 rok.

Nadto, z ostrożności procesowej na wypadek uznania, iż powyższy zarzut naruszenia prawa materialnego jest niezasadny, na zasadzie art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. w związku z art. 109 § 2 k.p.w. wyrokowi temu zarzucił:

2.naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na treść orzeczenia, a to art. 5 § 2 k.p.k. poprzez bezzasadne zastosowanie zasady zawartej w tymże przepisie względem obwinionego, podczas gdy Sąd I instancji nie rozstrzygnął pojawiających się wątpliwości odnośnie okoliczności sprawy na skutek niewłaściwego przeprowadzenia postępowania dowodowego w kierunku ustalenia istotnych dla sprawy okoliczności,

3. naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na treść orzeczenia, a to naruszenie art. 170 § 1 pkt 1 k.p.k., polegające na bezzasadnym oddaleniu wniosków dowodowych oskarżycielki posiłkowej, w sytuacji, gdy dowody te były przydatne do stwierdzenia okoliczności wskazanej w tezie dowodowej oraz istotne dla wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, a dotyczy to następujących wniosków dowodowych:

- pisemnego wniosku z dnia 29.01.2016r. o przesłuchanie M. A., wniosku oskarżycielki posiłkowej o przesłuchanie M. A. z dnia 10.03.2016 roku,

- wniosku oskarżycielki posiłkowej o przesłuchanie M. A. oraz V. C. i z dnia 13.10.2016 roku,

- pisemnego i ustnego do protokołu ponownego wniosku oskarżycielki posiłkowej o przesłuchanie M. A. oraz V. C. w dniu 17.11.2016 roku,

4.mające wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów postępowania, a to art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 82 § 1 k.p.w., polegające na:

- braku wskazania w treści uzasadnienia, z jakich przyczyn Sąd uznał, iż brak jest możliwości oceny zachowania obwinionego pod kątem popełnienia przez niego wykroczenia,

- braku wskazania w treści uzasadnienia, czy Sąd I Instancji dał wiarę zeznaniom przesłuchanych w toku postępowania świadków oraz w jakim zakresie oraz jakie były przyczyny odmowy dania wiary świadkom lub też obdarzenia zeznań walorem wiarygodności,

- braku wskazania w treści uzasadnienia przyczyn, dla których oddalił wnioski dowodowe oskarżycielki posiłkowej o przesłuchanie świadków M. A. oraz V. C.,

- braku wskazania w treści uzasadnienia, z jakich przyczyn Sąd procedował na 9 rozprawach w celu li tylko ustalenia, że wyrok sądu w sprawie cywilnej może mieć wypływ na ocenę zawinienia obwinionego,

5.mający wpływ na treść orzeczenia błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na przyjęciu, że:

- będąc Burmistrzem Miasta K., jako osoba działająca w imieniu pracodawcy, będąc osobą odpowiedzialną za przestrzeganie przepisów prawa pracy w K., dopełnił obowiązków wobec pokrzywdzonej S. M., podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż miał świadomość uchylenia się i nie dopełnił on obowiązku wypłacenia w okresie od pierwszego kwietnia 2015r. do 29 czerwca 2015 wynagrodzenia rocznego S. M. w wysokości 6 587 zł 50 gr brutto 2014 rok,

- S. M. w 2014 roku dopuściła się ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych, pomimo, iż ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że brak było podstaw do uznania, iż dopuściła się naruszenia obowiązków pracowniczych w okresie za który miała otrzymać dodatkowe wynagrodzenie, albowiem rzekome naruszenie miało miejsce co najwyżej w 2013 roku i została od niego uniewinniona orzeczeniem R. z dnia 25.09.2015r.,

- wstrzymanie wypłaty dodatkowego wynagrodzenia rocznego pokrzywdzonej było działaniem prawidłowym, podczas gdy pracodawca winien wypłacić wynagrodzenie, a po rozstrzygniętym procesie w sądzie pracy ewentualnie żądać zwrotu nienależnego świadczenia.

Skarżący wniósł o uchylenie wyroku Sądu I Instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Raciborzu.

W odpowiedzi na apelację obrońca obwinionego wniósł o umorzenie postępowania ze względu na konieczność uwzględnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 104 § 1 pkt 7 k.p.w. z uwagi na zachodzące przedawnienie karalności orzekania czynu zarzucanego obwinionemu, a to wykroczenia z art. 282 § 1 pkt 1 k.p.w. w zw. z art. 94 pkt 5 kp i art. 2 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 2 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej oraz zasądzenie na rzecz obwinionego kosztów postępowania za II instancję z tytułu ustanowienia obrońcy z wyboru.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że obwinionemu zarzucono popełnienie czynu, którego datą końcową mógł być jedynie dzień 31 marca 2015 roku, a więc termin jego przedawnienia rozpoczął bieg z dniem 1 kwietnia 2015 roku. Tego faktu nie kwestionuje żadna ze stron postępowania, zwrócił na tą okoliczność uwagę również Sąd I instancji w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Stanowisko to jest słuszne i nie wymaga dalszych rozważań Sądu odwoławczego.

Zauważyć należy, że wyrok uniewinniający wydano w sądzie pierwszej instancji w dniu 21 lutego 2017 roku, apelacja została wniesiona w dniu 24 marca 2017 roku. Akta sprawy wraz z wniesionym środkiem odwoławczym wpłynęły do sądu drugiej instancji w dniu 25 kwietnia 2017 roku. Do wydania wyroku przez sąd odwoławczy doszło w dniu 19 czerwca 2017 roku.

Zgodnie z treścią art. 45 § 1 kodeksu wykroczeń w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 czerwca 2017 roku karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok; jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu. Przy czym w myśl art. 6 ustawy z dnia 23 marca 2017 roku o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 roku poz. 966) do czynów popełnionych przed dniem wejścia w życie tej ustawy stosuje się przepisy o przedawnieniu zawarte w ustawie, chyba że termin przedawnienia już minął. Taka sytuacja zaistniała w sprawie niniejszej. Do dnia 1 czerwca 2017 obowiązywał przepis art. 45 § 1 kodeksu wykroczeń w brzmieniu: „Karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok; jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od popełnienia czynu”. Zatem w odniesieniu do czynu zarzuconego obwinionemu A. S. karalność upłynęła z dniem 31 marca 2017 roku. Na etapie postępowania odwoławczego ziściła się zatem negatywna przesłanka procesowa w postaci przedawnienia karalności.

Przepis art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w. zabrania wszczęcia postępowania, a wszczęte nakazuje umorzyć, gdy nastąpiło przedawnienie karalności danego wykroczenia.

Z punktu widzenia warunków dopuszczalności procesu ustanie karalności powoduje przedawnienie (zakaz) wszczęcia postępowania, a także przedawnienie (zakaz) kontynuowania postępowania i wydania wyroku. Z upływem określonych prawem materialnym terminów nie ma już możliwości ukarania sprawcy. Możliwe jest natomiast prowadzenie postępowania, mimo upływu przedawnienia karalności, zmierzające do uniewinnienia.

W realiach rozpoznawanej sprawy w stosunku do obwinionego wydano wyrok uniewinniający. Dlatego też żądanie zawarte w petitum wywiedzionej apelacji, tj. aby nastąpiło uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, bądź też, aby umorzono postępowanie na etapie odwoławczym, a to zgodnie z wnioskiem obrońcy wyrażonym w odpowiedzi na apelację, a także z wnioskiem pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej złożonym na rozprawie apelacyjnej - w świetle treści obowiązujących przepisów – jest prawnie niedopuszczalne.

Zgodnie z treścią art. 104 § 1a k.p.w. uchylenie orzeczenia jedynie z powodów określonych w art. 104 § 1 pkt 6 oraz art. 5 § 1 pkt 4 i 5 k.p.w. może nastąpić tylko na korzyść oskarżonego, co wyklucza np. uchylenie wyroku uniewinniającego z przyczyn wskazanych w tych przepisach. U podstaw tej regulacji leży założenie, że niezachowanie normy gwarancyjnej służącej ochronie praw oskarżonego nie może prowadzić do następnych niekorzystnych dla niego konsekwencji. Regulacja zawarta w art. 104 § 1a k.p.w. dotyczy przy tym nie tylko posiedzenia wyznaczonego w sądzie odwoławczym, ale obowiązuje bez jakichkolwiek ograniczeń również wtedy, gdy dojdzie do procedowania na forum rozprawy apelacyjnej i organ procesowy, po jej przeprowadzeniu - wydając rozstrzygniecie (uwzględniające także treść art. 456 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w.) - nie może "złamać", czyli de facto obrazić postanowień tego przepisu.

W świetle przedstawionych uwag, wobec stwierdzenia ujemnej przesłanki prawnej w postaci przedawnienia karalności, poza polem rozważań sądu ad quem musiały pozostać uzasadnione zarzuty, a dotyczące nie tylko oceny dowodów, ale i dokonanych na ich podstawie ustaleń faktycznych przez Sąd Rejonowy. W przeciwnym razie Sąd odwoławczy de facto rozpoznałby merytorycznie apelację ignorując - i to w rażący, a przy tym oczywisty sposób - ustawowe konsekwencje przedawnienia karalności czynu, od którego A. S. został uniewinniony.

Przepis art. 433 § 2 k.p.k. (w zw. z art. 109 § 2 k.p.w.) stanowi: "Sąd odwoławczy jest zobowiązany rozważyć wszystkie wnioski i zarzuty wskazane w środku odwoławczym, chyba że

ustawa stanowi inaczej". Takim wyjątkiem jest unormowanie zawarte w art. 436 k.p.k., który ma następujące brzmienie: "Sąd może ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień, podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeżeli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby przedwczesne lub bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania". Unormowanie zawarte w art. 436 k.p.k. ma zastosowanie przede wszystkim wtedy, gdy zostanie stwierdzone ziszczenie się w fazie kontrolnej orzeczenia wydanego w pierwszej instancji bezwzględnej przyczyny odwoławczej.

Wskazać także należy, że brak było formalnych podstaw do skierowania sprawy w Sądzie Okręgowym - przed rozprawą - na posiedzenie w oparciu o art. 104 § 1 k.p.w. w związku z wystąpieniem bezwzględnej przyczyny odwoławczej. W sytuacji, gdy jej istnienie stwierdzi się (niezależnie, czy w oparciu o zarzuty wskazane w apelacji, czy przez sąd z urzędu) przy zaskarżeniu wyroku uniewinniającego, to wówczas w ogóle nie obowiązuje nakaz płynący z tego przepisu o konieczności uchylenia orzeczenia, w takim zaś celu wyznaczane jest posiedzenie we wskazanym trybie. Aktualny pozostaje pogląd, że: "Nie w każdym wypadku stwierdzenie przez sąd drugiej instancji bezwzględnej przyczyny odwoławczej pociąga za sobą nakaz uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Istotną modyfikację w tym względzie wprowadza § 2 art. 439 k.p.k. (tu art. 104 § 1 a k.p.w.). Skoro sąd pierwszej instancji wydał wyrok uniewinniający, to jego uchylenie przez sąd odwoławczy na korzyść oskarżonego nie było możliwe, gdyż rozstrzygnięcie uniewinniające jest już dla oskarżonego orzeczeniem najbardziej korzystnym" ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2002 r., V KKN 240/01, OSNKW 2003, z. 1 - 2, poz. 16, wyrok SA w Łodzi z dnia 14 października 2014 r., sygn. II AKa 111/14, LEX nr 154486, Prok.i Pr.-wkł. (...)).

Z tych też wszystkich względów zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na mocy art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 119 k.p.w. w zakresie apelacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej. Konsekwencją tego było zasądzenie od niej na rzecz obwinionego wydatków związanych z ustanowieniem obrońcy z wyboru w postępowaniu odwoławczym. Na mocy art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 119 k.p.w. zwolniono oskarżycielkę posiłkową od ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego i obciążono nimi Skarb Państwa.

SSO Aleksandra Odoj-Jarek