Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2013 r. w Gdańsku

sprawy J. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

od wyroku Sądu Okręgowego we Włocławku IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 grudnia 2012 r., sygn. akt IV U 873/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 373/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18.09.2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił J. M. prawa do emerytury, albowiem nie udowodnił wymaganego okresu 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Odwołanie od niniejszej decyzji wywiódł J. M., który podniósł, że w okresie od 01.09.1982 r. do 28.02.2006 r., będąc zatrudnionym w Cukrowni (...) z siedzibą w G. wykonywał czynności na stanowisku elektromontera. Na okoliczność wykonywania pracy w warunkach szczególnych J. M. zawnioskował o przesłuchanie świadków, będących ówcześnie jego współpracownikami.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych podtrzymał argumentację zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie odwołania. Jako podstawę podjętej decyzji organ rentowy wskazał art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227).

Wyrokiem z dnia 21.12.2012 r. Sąd Okręgowy we Włocławku IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

J. M. urodził się w dniu (...)roku.

Z dniem 01.09.1982 roku podjął zatrudnienie w Cukrowni (...) w Dobrym na stanowisku elektromontera. Wraz z wnioskodawcą w brygadzie elektromonterów pracował P. L., S. S. i B. S.. W ramach powierzonych obowiązków J. M. zajmował się remontem i konserwacją urządzeń do przesyłu i przetwarzania energii elektrycznej, tj. urządzeń rozrządowych, generatorów i stacji przesyłowych wewnątrzprzesyłowych. W okresie kampanijnym trwającym od września do stycznia bądź lutego wnioskodawca obsługiwał urządzenia elektroenergetyczne-turbinę, stacje transformatorowe i stację główną współpracując również z energetyką przy wytwarzaniu energii elektrycznej.

Cukrowania posiadała własny generator o napięciu 6,3kV, umieszczony zaś na stacji głównej transformator podwyższał napięcie sieci energetycznej ogólnokrajowej do 15kV. W sytuacji, gdy generator produkował za dużo prądu cukrowania oddawała część nadwyżki do energetyki, w przypadku odwrotnym, tzn. gdy prądu było za mało elektromonterzy pobierali go wówczas z sieci.

Po okresie kampanijnym J. M. zajmował się przeglądem i remontem generatora, osprzętu transformatorów czyli odłączników wysokonapięciowych, urządzeń rozrządowych-przełączników i odłączników, sprawdzał kable, usuwał usterki, konserwował sprzęt. Przegląd generatora pochłaniał okres około trzech miesięcy.

Niniejszy stosunek pracy został rozwiązany z dniem 28.02.2006 roku.

Od dnia 04.11.2010 roku wnioskodawca pobiera świadczenie przedemerytalne.

W dniu 13.08.2012 roku J. M. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o emeryturę. W trakcie postępowania rentowego organ rentowy uznał wnioskodawcy za udowodniony staż ogólny wynoszący 26 lat, 2 miesiące i 24 dni, w tym 8 lat, 6 miesięcy i 19 dni okresu pracy w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze zgromadzone w postępowaniu dokumenty decyzją z dnia 18.09.2012 roku organ rentowy odmówił wnioskodawcy przyznania emerytury, albowiem uznał, że nie udowodnił on wymaganego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach organu rentowego, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron postępowania sądowego.

Ustalenia zaś dotyczące zatrudnienia i częściowo charakteru wykonywanej przez odwołującego się pracy w okresie od 1.09.1982 roku do 28.02.2006 roku zostały poczynione na podstawie akt osobowych wnioskodawcy nadesłanych przez (...) S.A. Podkreślenia wymaga, że na dokumentach zgromadzonych w aktach brak jest jakichkolwiek przekreśleń i przerobień, które mogłyby rzutować na negatywną ocenę ich autentyczności. Przedłożone akta osobowe dokumentują czasookres w jakim wnioskodawca pracował będąc zatrudnionym w Cukrowni (...), nadto na części angaży datowanych na dzień 20.01.1986 r., 04.02.1987r., 08.10.1987r., 30.09.1988r., 01.12.1988r., z 01.12.1988r., 28.03.1989r., 22.06.1989r., 16.12.1989r., 11.04.1990r., 25.01.1990r., 01.09.1985r. jako stanowisko pracy wnioskodawcy widnieje elektromonter. Wyartykułowania przy tym wymaga, że w aktach brak jest jakiejkolwiek wzmianki o powierzeniu J. M. innego stanowiska. Uwadze Sądu nie umknęło również, iż pomiędzy datami wskazanych powyżej angaży wnioskodawca otrzymywał również angaże ze wskazanym stanowiskiem elektryk lub elektromonter-elektryk. W zderzeniu z zeznaniami świadków oraz pismem z dnia 31.08.2012 r. należało uznać, iż pracodawca używa naprzemiennie powołanej terminologii, podczas gdy stanowisko pracy wnioskodawcy przez cały okres pracy było niezmienne, a mianowicie wykonywał on czynności elektromontera.

Zgromadzony materiał dowodowy został uzupełniony treścią zeznań słuchanych w sprawie świadków P. L., S. S. i B. S.. Świadkowie będący ówcześnie współpracownikami wnioskodawcy w sposób zbieżny opisali zakres prac wykonywanych przez elektromonterów. Słuchani niezależnie od siebie wskazali, że w okresie kampanijnym wnioskodawca obsługiwał urządzenia elektroenergetyczne-turbinę, stacje transformatorowe i stację główną współpracując również z energetyką przy wytwarzaniu energii elektrycznej. Opisali, że cukrowania posiadała własny generator o napięciu 6,3 kV, umieszczony zaś na stacji głównej transformator podwyższał napięcie sieci energetycznej ogólnokrajowej do 15 kV. W sytuacji gdy generator produkował za dużo prądu to cukrowania oddawała część nadwyżki do energetyki, w przypadku odwrotnym, tzn. gdy prądu było za mało - elektromonterzy pobierali go wówczas z sieci.

Mając na uwadze, że treść zeznań słuchanych jest spójna i konsekwentna, Sąd Okręgowy nadał im przymiot wiarygodności.

W świetle dokonanej powyżej oceny materiału dowodowego Sąd meriti uznał również za wiarygodne zeznania J. M., albowiem opisana przez niego historia zatrudnienia w Cukierni (...) odnajduje w pełni potwierdzenie w treści zeznań słuchanych świadków, jak i częściowo dokumentacji akt osobowych.

Przechodząc do merytorycznych rozważań, Sąd I instancji wskazał, iż koncentrowały się one na ustaleniu czy J. M. spełnia wszystkie przesłanki do przyznania mu prawa do emerytury. Mając na uwadze dyspozycję art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd Okręgowy badał czy wnioskodawca na dzień 1.01.1999 roku udowodnił wymagany okres składkowy i nieskładkowy, okres pracy w warunkach szczególnych, nie pozostawał w zatrudnieniu oraz czy nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego. Zgodnie bowiem z powołanym przepisem, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący 20 lat dla kobiet, 25 lat dla mężczyzn.

Powyższa emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Mający również zastosowanie w przedmiotowej sprawie § 4 ust.1 pkt 1 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U Nr 8, poz. 43 ze zm.) ustanawia zaś, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki – w przypadku- mężczyzn osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zdaniem Sądu Okręgowego, mając na uwadze ustalony w sprawie stan faktyczny na uwzględnienie zasługuje stanowisko prezentowane w toku procesu przez wnioskodawcę.

Bez wątpienia J. M. osiągnął wymagany wiek, rozwiązał stosunek pracy, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i udokumentował wymagany staż ogólny. W tej kwestii Sąd Okręgowy w pełni bowiem podzielił wyliczenia dokonane przez organ rentowy i uznał, że odwołujący legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym 26 lat, 2 miesiące i 24 dni.

Dla podjętego w sprawie rozstrzygnięcia znamiennym było również, że wnioskodawca udowodnił w ocenie Sądu meriti okres 15 lat pracy w warunkach szczególnych. W tym miejscu podkreślenia wymaga, że zgodnie z § 1 cytowanego powyżej rozporządzenia, stosuje się ono do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4 - 15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami". Paragraf 2 ustanawia zaś, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Konkludując zatem, by wykonywana praca mogła być uznana za pracę w warunkach szczególnych muszą być spełnione łącznie dwie przesłanki stanowisko pracy winno być wskazane w wykazie prac oraz praca musi być wykonywana stale w pełnym wymiarze czasu pracy ( vide wyrok SN z dnia 15.12.1997r., II UKN 417/97, OSNP 1998/21/638).

Przenosząc powyższe na tło rozpoznawanej sprawy, podnieść należy, że pracując w Cukierni (...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na stanowisku elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektromagnetycznych i cieplnych, które to stanowiska zostały zaliczone do stanowisk pracy w szczególnych warunkach na mocy cytowanego wcześniej rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. Wykaz A Dział II i wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lit. B Dział II poz. 1 pkt. 1. Podejmując przedmiotowe rozstrzygnięcie Sąd meriti miał na uwadze, przede wszystkim treść słuchanych w sprawie zeznań świadków P. L., S. S. i B. S., którzy potwierdzili, że wnioskodawca pracował przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektromagnetycznych. W okresie kampanijnym trwającym od września do stycznia bądź lutego wnioskodawca obsługiwał urządzenia elektroenergetyczne-turbinę, stacje transformatorowe i stację główną, współpracując również z energetyką przy wytwarzaniu energii elektrycznej. W sytuacji gdy generator produkował za dużo prądu to cukrowania oddawała część nadwyżki do energetyki, w przypadku odwrotnym, tzn. gdy prądu było za mało, elektromonterzy pobierali go wówczas z sieci. Po okresie kampanijnym wnioskodawca zajmował się przeglądem i remontem generatora, osprzętu transformatorów czyli odłączników wysokonapięciowych, urządzeń rozrządowych-przełączników i odłączników, sprawdzał kable, usuwał usterki, konserwował sprzęt. Przegląd generatora pochłaniał okres około trzech miesięcy.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż miał na uwadze, że w części angaży wnioskodawcy jako stanowisko pracy wpisywano elektryk, jednakże dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), tak s. apel we Wrocławiu w wyroku z dn. 16.02.2012r., III AUa 1797/11, lex 1130404.

Mając na uwadze zaprezentowany powyżej tok rozumowania, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy J. M. prawo do emerytury od dnia 13.08.2012 roku (art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy).

Postępując zgodnie z dyspozycją art. 118 ust. 1a powyższej ustawy, Sąd Okręgowy nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, albowiem dowody jakie stanowiły podstawę do przyznania wnioskodawcy przedmiotowego świadczenia zostały zgromadzone dopiero na etapie postępowania sądowego.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany organ rentowy, zarzucając naruszenie prawa materialnego tj. art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury od 13.08.2012 r. Wskazując na powyższe, pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że stanowisko ujęte w świadectwie pracy w warunkach szczególnych z 5.06.2006 r. nie pokrywa się ze stanowiskiem ujętym w przepisach resortowych, z których wynika, że pracami w warunkach szczególnych są prace przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych na stanowisku elektromonter instalacji i urządzeń elektroenergetycznych. Nadto, Sąd I instancji nie wskazał jaki konkretnie okres pracy w Cukrowni w Dobrem zaliczył wnioskodawcy jako pracę w warunkach szczególnych. Natomiast z akt osobowych wynika, że wnioskodawca został zatrudniony w 1982 r. w Cukrowni w Dobrem na okres kampanijny. W aktach znajduje się ponadto skierowanie do pracy na stanowisko pomocnika elektryka z 27.01.1983 r. oraz pismo wnioskodawcy z 2.12.1985 r., z którego wynika, że od 1.09.1982 r. pracował jako pracownik sezonowy, a od 19.01.1983 został przyjęty na stałe. Jednocześnie w aktach zamieszczono pismo dotyczące zmiany umowy o pracę na czas kampanii z 22.09.1983 r., co oznaczałoby, że i w 1983 r. wnioskodawca pracował jako pracownik sezonowy. Brak natomiast umowy o pracę zawartej z wnioskodawcą jako pracownikiem stałym na czas nieokreślony.

Zdaniem pozwanego, z powyższego wynika, że wnioskodawca w początkowym okresie pracy nie był zatrudniony na stałe, a więc tego okresu z całą pewnością nie można doliczyć do okresu pracy w warunkach szczególnych.

Ponadto, wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku pomocnika elektryka, które nie zostało zaliczone do stanowisk pracy w warunkach szczególnych. W latach 1984 i 1985 w aktach osobowych wnioskodawcy pojawiają się angaże na elektryka, które to stanowisko również nie zostało ujęte jako praca w warunkach szczególnych. Dopiero w 1987 r. wpisano stanowisko elektromonter, ale zaraz od 1.04.1987 r. wnioskodawca pracował juz jako brygadzista. Od 1989 r. do 1998 r. wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku elektronika. Zgodnie z definicją, elektronik to osoba, która zajmuje się montażem, instalacją konserwacją i naprawą urządzeń elektronicznych (a nie energetycznych).

Odnośnie okresu pracy wnioskodawcy na stanowisku elektromontera, skarżący wskazał, że na takim stanowisku wnioskodawca pracował jedynie w latach 1986 - 1988 (w tym okresie był też brygadzistą). Wnioskodawca w tym okresie zajmował się wytwarzaniem i przetwarzaniem energii elektrycznej w okresach kampanii cukrowniczej (wrzesień - styczeń). Z zeznań wnioskodawcy i świadków wynikało, że po okresie kampanijnym wnioskodawca zajmował się remontem urządzeń energetycznych, ale zdaniem organu wątpliwe jest, aby takie remonty zajmowały wnioskodawcy 8 godzin dziennie w okresie od lutego do sierpnia każdego roku.

W ocenie pozwanego, nie jest również do przyjęcia stanowisko sądu, iż wnioskodawca wykonywał cały czas taką samą pracę, a jedynie nazwy stanowisk się zmieniały. Ocena zeznań świadków w tej materii winna być wolna od jakichkolwiek naiwności, zaś naprowadzane zeznania świadków muszą być oceniane w postępowaniu sądowym przy zastosowaniu reguły z art. 233 k.p.c. ze szczególną ostrożnością (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22.09.2011 r., sygn. akt: III AUa 354/11 ). Należy mieć przy tym na względzie, że świadkami zwykle w tego rodzaju sprawach są osoby znane stronom odwołującym się i przez nie zawnioskowane. Naturalna jest więc niejednokrotnie wynikająca z czystej życzliwości skłonność świadków do przedstawienia stanu faktycznego w sposób korzystny dla odwołujących. Bardziej wiarygodnym dowodem niż zeznania świadków są akta osobowe, które były sporządzane w czasie zatrudniania wnioskodawcy (na bieżąco), a z nich wynika, że J. M. poza latami 1986-1988 pracował jako pomocnik elektryka, elektryk, elektronik i nie zajmował się stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wytwarzaniem, przesyłaniem energii czy też remontem urządzeń energetycznych.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wniósł o jej oddalenie, wskazując, iż nie ma znaczenia zapis w umowie czy angaże, gdyż najważniejszy jest zakres wykonywanych prac, a wnioskodawca cały czas zatrudniony był przy nadzorze i konserwacji u energetycznych. Woda, wilgoć czy inne agresywne związki potrafią w przeciągu nawet kilkunastu dni doprowadzić do całkowitego uszkodzenia urządzeń energetycznych. W trakcie trwania kampanii cukrowniczej nie wyłącza się linii produkcyjnych, tylko w sytuacjach awaryjnych zagrażających zdrowiu i życiu można taką linię wyłączyć i dokonać niezbędnej naprawy. Nadto, wbrew twierdzeniom pozwanego, dopiero po zakończeniu kampanii cukrowniczej zaczynała się walka z czasem dla służb remontowych. Brakowało podstawowych materiałów, z których takie części były wytwarzane, co powodowało, że tak naprawdę maszyny cukrownicze były permanentnie naprawiane. Ich urządzenia energetyczne były szczególnie narażone na wszelkiego rodzaju uszkodzenia i brygada energetyków, która wnioskodawca kierował, miała moc pracy przez cały okrągły rok.

Odnosząc się do zarzutu naprowadzania świadków, wnioskodawca wskazał, iż na rozprawie nie było żadnego przedstawiciele organu rentowego, a poza tym mógł powołać tylko osoby z którymi pracował, a nie nieznajomych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest niezasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu między stronami było, czy J. M. spełnił przesłanki przyznania mu wcześniejszej emerytury, a konkretnie czy posiada 15–letni staż pracy w warunkach szczególnych.

Wskazać na wstępie trzeba, iż w powyższym zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził prawidłowo postępowanie dowodowe, zaś w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobody oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w rozumowaniu w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej. Sąd Apelacyjny zaakceptował ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, traktując je jak własne, nie widząc w związku z tym konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05.11.1998r., sygn. I PKN 339/98, opubl. OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Podstawą prawną żądania emerytury w wieku niższym niż wymagany dla mężczyzn wiek jest w przypadku wnioskodawcy przepis art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (dalej: ustawa emerytalna), zgodnie z którym ubezpieczonym (mężczyznom) urodzonym po dniu 31.12.1948 r. przysługuje prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej (60 lat - § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm., dalej: rozporządzenie), jeżeli w dniu wejścia tej ustawy w życie, tj. w dniu 01.01.1999 r. osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy emerytalnej (co najmniej 25- letni).

Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego (art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej).

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej dotyczy zatem wyłącznie tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. 01.01.1999 r. już legitymowali się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym, w tym wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, lecz nie osiągnęli jeszcze wymaganego wieku emerytalnego.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 cyt. ustawy dla celów ustalenia uprawnień do emerytury
w wieku obniżonym z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których uprawnionym osobom przysługuje prawo do emerytury w wieku obniżonym, ustala się natomiast –
jak stanowi ust. 4 art. 32 cyt. ustawy - na podstawie przepisów dotychczasowych,
tj. na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z § 4 tego rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki, tj. osiągnięcie wieku emerytalnego (kobieta – 55 lat, mężczyzna – 60 lat) i okres zatrudnienia (kobieta – 20, mężczyzna - 25 lat), w tym 15 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze. Przesłanki te należy spełnić kumulatywnie. Nie spełnienie jednego ze wskazanych warunków czyni niemożliwym przyznanie emerytury w wieku obniżonym.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy daje podstawy do stwierdzenia, iż wnioskodawca w okresie od 01.09.1982 r. do 31.12.1998 r. w cukrowni (...) w Dobrym stale i w pełnym wymiarze czasy pracy wykonywał prace, o których mowa w wykazie A rozporządzenia, w dziale II (w energetyce), tj. prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut pozwanego, iż w dokumentach znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawcy wskazywane były różne stanowiska pracy, a nie tylko elektromonter. Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 01.06. 2010 r. w sprawie II UK 21/10, publik. Lex nr 619638).

Sąd Apelacyjny w pełnej rozciągłości podziela zaś dokonane przez Sąd I instancji ustalenie, iż ze znajdującego się w aktach sprawy materiału dowodowego (zarówno dokumentów jak i źródeł osobowych) wynika jednoznacznie, że ubezpieczony przez cały okres zatrudnienia w Cukrowni (...) w Dobrym wykonywał prace związane z szeroko pojętą energetyką – zajmował się remontem i konserwacją urządzeń do przesyłu i przetwarzania energii elektrycznej. Pomimo zatem tego, że na niektórych z dokumentów znajdujących się w jego aktach osobowych jako nazwę zajmowanego przez niego stanowiska pracodawca wpisywał „elektryk” lub „elektromonter – elektryk”, Sąd Apelacyjny podziela przekonanie Sądu I instancji, iż okoliczność ta wynikała jedynie z nieprzykładania nadmiernej wagi przez pracodawcę do prawidłowego nazewnictwa stanowisk, natomiast wnioskodawcy, jak wynika z zeznań świadków, przez cały okres zatrudnienia powierzano te same obowiązki, tj. obowiązki elektromontera.

Sąd II instancji nie znalazł przy tym podstaw, aby zeznaniom świadków odmówić waloru wiarygodności. Wystarczającej ku temu podstawy nie może stanowić sam fakt, iż znali oni osobiście wnioskodawcę J. M., bowiem, jak słusznie zauważył ubezpieczony, tylko takie osoby mogą posiadać jakąkolwiek wiedzę na temat wykonywanej przez niego pracy. Skoro więc świadkowie współpracujący w spornym okresie z wnioskodawcą w sposób jasny, logiczny i zbieżny z zeznaniami pozostałych świadków, opisali zakres obowiązków oraz charakter pracy ubezpieczonego w całym spornym okresie, Sąd nie znalazł podstaw, aby zeznaniom tym nie dać wiary. Podkreślenia wymaga zwłaszcza, iż jak wynika z zeznań świadków oraz samego wnioskodawcy, przez cały czas pracował on w dziale elektrycznym, w brygadzie elektromonterów, nie posiadał natomiast uprawnień do wykonywania pracy elektronika. Okoliczność ta, w ocenie Sądu Apelacyjnego, wyklucza wiarygodność dokumentów, w których jako zajmowane przez niego stanowisko wskazywano elektronika.

Nie zasługują również na uwzględnienie wywody skarżącego, iż poza okresami kampanii cukrowniczej wnioskodawca nie wykonywał zadań elektromontera w pełnym wymiarze czasu pracy. Twierdzenia te nie znajdują bowiem jakiegokolwiek potwierdzenia w materiale dowodowym sprawy i w świetle akt osobowych wnioskodawcy oraz zeznań świadków (jednoznacznie wskazujących, jaki był zakres zadań ubezpieczonego poszczególnych okresach pracowniczych, w tym w okresach międzykampanijnych), oceniać je należy jedynie jako luźne dywagacje organu rentowego odnośnie natężenia pracy w cukrowni.

Nadmienić w tym miejscu należy, iż rację ma skarżący, że do prac w warunkach szczególnych warunkach nie można zaliczyć wszelkich robót elektrycznych, lecz tylko wskazane literalnie w dziale II rozporządzenia prace związane z energetyką. Niemniej jednak, jak wynika z ustalonego przez Sąd I instancji stanu faktycznego (który Sąd II instancji w pełni podziela), przy uwzględnieniu rodzaju maszyn używanych w cukrowni oraz podziału pracowników wedle ich obowiązków (poszczególne działy i brygady) wnioskodawca w całym spornym okresie prace takie właśnie wykonywał, tj. brał udział w wytwarzaniu i przesyłaniu energii cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, z uzasadnienia wyroku Sądu I instancji jasno również wynika, iż Sąd ten uznał wnioskodawcy jako pracę w warunkach szczególnych cały okres zatrudnienia w cukrowni, przy czym, uwzględniając treść art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej, zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych podlegać może jedynie okres do dnia 01.01.1999 r.

Reasumując, stwierdzić należy, iż Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że ubezpieczony J. M. spełnił wszystkie przesłanki przyznania mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, w związku z czym emeryturę taką należało mu przyznać od dnia 13.08.2012 r., tj. od dnia złożenia wniosku o świadczenie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego.