Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy Wydział VIII Gospodarczy

w składzie : Przewodniczący SSO Marek Tauer

po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 2017 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko V. M.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dn. 8 lutego 2017 r., sygn. akt VIII GC 1812/16 upr

uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie począwszy od dnia 8 lutego 2017 r. i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Powód - (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.
w pozwie z dnia 1 marca 2016 roku wniesionym w elektronicznym postępowaniu upominawczym do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny, skierowanym przeciwko - V. M. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...), wniósł o zasądzenie na jego rzecz kwoty 5.914,05 złotych z odsetkami ustawowymi od kwot:422,22 złotych i 147,00 złotych od dnia 18 listopada 2015 roku do dnia zapłaty, 1.262,96 złotych i 980,00 złotych od dnia 7 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty, 27,98 złotych od dnia 31 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, 45,91 złotych od dnia 7 stycznia 2017 roku do dnia zapłaty, 27,98 złotych od dnia 4 lutego 2016 roku do dnia zapłaty, 1.500,00 złotych od dnia 22 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty oraz 1.500,00 złotych od dnia 8 lutego 2016 roku do dnia zapłaty. Powód wniósł także o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 3 listopada 2015 roku pomiędzy stronami sporu została podpisana umowa dotycząca sprzedaży usług dostarczanych przez powoda. Zgodnie
z umową pozwana dokonała transakcji handlowych, z których wynika wierzytelność powoda na podstawie faktur i dokumentów księgowych zdefiniowanych w pozwie. Pozwana nie dokonała zapłaty w określonych terminach. W dniu 8 lutego 2016 roku do pozwanej zostało skierowane pisemne wezwanie do zapłaty. Pozwana, mimo powyższego, nie uiściła żądanej kwoty.

Postanowieniem z dnia 10 marca 2016 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie (sygn. akt VI Nc-e 274651/16), przekazał sprawę do Sądu Rejonowego w Bydgoszczy wobec stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty.

Pozwana nie udzieliła odpowiedzi na pozew i nie wdała się w spór. Pozwana nie stawiła się na rozprawę. Przesyłka zawierająca odpis pozwu i zawiadomienie o terminie rozprawy została nie podjęta po dwukrotnym awizie.

Wyrokiem zaocznym z dnia 8 lutego 2017 roku (sygn. akt VIII GC 1812/16 upr) Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i ocenę prawną.

W dniu 3 listopada 2015 roku powód zawarł z pozwaną umowę sprzedaży doładowań elektronicznych i umowę pośredniczenia w sprzedaży e-voucherów. Tego samego dnia strony podpisały ogólne warunki umów dotyczące świadczenia usług w oparciu o terminale (...). W związku z wykonywaniem powyższej umowy wystawione zostały:

1.  faktura VAT nr (...) z dnia 11 listopada 2015 roku na kwotę 422,22 złotych wystawiona przez powoda,

2.  faktura VAT nr (...) z dnia 11 listopada 2015 roku na kwotę 3,00 złotych wystawiona przez pozwaną,

3.  faktura VAT nr (...) z dnia 30 listopada 2015 roku na kwotę 1.262,96 złotych wystawiona przez powoda,

4.  faktura VAT nr (...) z dnia 30 listopada 2015 roku na kwotę 20,00 złotych wystawiona przez pozwaną,

5.  faktura VAT nr (...) z dnia 16 grudnia 2015 roku na kwotę 27,98 złotych, wystawiona przez powoda,

6.  faktura VAT nr (...) z dnia 31 grudnia 2015 roku na kwotę 45,91 złotych, wystawiona przez powoda,

7.  nota obciążeniowa nr 15 (...) z dnia 15 stycznia 2016 roku na kwotę 1.500,00 złotych, wystawiona przez powoda,

8.  nota obciążeniowa nr 34 (...) z dnia 31 stycznia 2016 roku na kwotę 1.500,00 złotych, wystawiona przez powoda.

Jak wynika z twierdzeń powoda, jego wierzytelności wobec pozwanej określone zostały
w w/w fakturach i dokumentach księgowych zdefiniowanych również w pozwie. Jednakże przeprowadzone postępowanie dowodowe nie pozwoliło Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy ustalić podstawy dochodzenia przez powoda niektórych należności objętych pozwem, tj. kwot 147,00 złotych i 980,00 złotych. Powód jako podstawę powyższych należności wskazuje w treści pozwu faktury VAT nr (...) z dnia 11 listopada 2015 roku na kwotę 3,00 złotych brutto oraz fakturę VAT nr (...) z dnia 30 listopada 2015 roku na kwotę 20,00 złotych brutto. Nadto, zdaniem Sadu Rejonowego, powód nie przedłożył żadnego dowodu potwierdzającego zasadność dochodzenia przez niego kwoty 27,98 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 4 lutego 2016 roku. W fakturach VAT załączonych do w/w pozwu powód określił ponadto termin płatności jedynie ogólnym stwierdzeniem „zgodnie z umową” albo „wg ustaleń umowy”, nie podając konkretnego dnia, do którego winna nastąpić zapłata. Według Sądu Rejonowego w Bydgoszczy sformułowanie terminu zapłaty w powyższy sposób nie tylko uniemożliwia identyfikację umowy, do której odwołano się w treści faktury VAT, ale również nie pozwala na ustalenie momentu wymagalności należności objętych załączonymi fakturami VAT. Wątpliwości sądu I instancji wzbudziły także podstawa i data wymagalności kar umownych nałożonych przez powoda na pozwaną,
a dochodzonych w niniejszym postępowaniu. Wobec powyższego Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zważył, że w niniejszym postępowaniu naruszona została zasada kontradyktoryjności wyrażona
w art. 3 kpc, zgodnie z którą strony sporu obowiązane są przedstawiać twierdzenia, składać wyjaśnienia oraz zgłaszać wnioski dowodowe, a także zasady procesu cywilnego nakładające na strony ciężar gromadzenia materiału dowodowego. Na podstawie dokonanych ustaleń sąd
I instancji stwierdził, że wykazanie przez powoda prawdziwości twierdzeń, na podstawie których domagał się on zasądzenia na swoją rzecz kwoty, o której mowa powyżej było niewystarczające,
a zatem nie może stanowić podstawy rozstrzygnięcia sądowego, wobec czego na podstawie
art. 6 kc a contrario sąd oddalił powództwo.

Od powyższego wyroku apelację wniósł powód, zaskarżając go w całości i wnosząc o zasądzenie na swoją rzecz kwoty 5.914,05 złotych wraz z odsetkami ustawowymi zgodnie z roszczeniem zawartym w pozwie oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zaskarżonemu wyrokowi powód zarzucił naruszenie następujących przepisów postępowania:

1.  art. 3 kpc poprzez jego błędną wykładnię,

2.  art. 230 kpc w zw. z art. 229 kpc i art. 232 zd. 1 kpc poprzez ich niezastosowanie polegające na nieuznaniu faktów podnoszonych przez powoda za przyznane wobec braku wypowiedzi pozwanego co do twierdzeń powoda,

3.  art. 232 zd. 1 kpc poprzez jego błędne zastosowanie polegające na stwierdzeniu,
że powód nie wywiązał się z powinności przedstawienia dowodów na okoliczności przez powoda podnoszone,

4.  art. 233 kpc poprzez dowolną i niewszechstronną ocenę materiału dowodowego,

5.  art. 233 kpc w zw. z art. 65 § 2 kc poprzez ich niezastosowanie polegające na całkowitym pominięciu treści umów z dnia 3 listopada 2015 roku i wynikających z nich praw
i obowiązków stron,

6.  art. 328 § 2 kpc poprzez jego niezastosowanie polegające na częściowym wskazaniu podstawy faktycznej i prawnej wyroku, w szczególności braku wyjaśnienia przyczyny oddalenia powództwa w całości,

7.  art. 339 § 2 kpc poprzez jego błędne zastosowanie polegające na stwierdzeniu,
że okoliczności faktyczne budzą uzasadnione wątpliwości,

a także naruszenie przepisu prawa materialnego - art. 6 kc a contrario poprzez jego błędne zastosowanie polegające na oparciu sentencji wyroku na naruszeniu przez powoda art. 6 kc.

Pozwana nie udzieliła odpowiedzi na apelację. Odpis apelacji nie został przez pozwana podjęty.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje:

Należy pamiętać, że w myśl art. 378 § 1 kpc Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Jedną z przesłanek nieważności jest pozbawienie strony możności obrony swych praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.). Polega ona na tym, że strona na skutek wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części, jeżeli skutki tych wadliwości nie mogły być usunięte na następnych rozprawach przed wydaniem w danej instancji wyroku (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 maja 1974 r., II CR 155/74, OSP 1975/366). W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalone jest stanowisko, że nieważność postępowania wskutek pozbawienia strony możności obrony jej praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c. ma miejsce wówczas, gdy w następstwie naruszenia przez sąd przepisów postępowania strona, wbrew swej woli, została faktycznie pozbawiona możności działania, w szczególności zaprezentowania przed sądem swoich racji - przedstawienia swoich twierdzeń faktycznych, zgłoszenia dowodów na ich poparcie, odniesienia się do argumentów i dowodów prezentowanych przez stronę przeciwną, odniesienia się do przeprowadzonych już przez sąd dowodów (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 19 września 2002 r. I PKN 400/2001 OSNP 2004/9 poz. 152, oraz powołane tam: orzeczenie Sądu Najwyższego z 21 czerwca 1961 r. 3 CR 953/60 Nowe Prawo 1963/1 str. 117 z glosą W. Siedleckiego). Naruszeniem prawa do obrony są zatem takie uchybienia procesowe popełnione przez sąd, które w praktyce uniemożliwiają stronie podjęcie stosownej obrony.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy należy zauważyć, że doręczenie pozwu i zawiadomienie o terminie rozprawy zostało dokonane na adres B. ul. (...). Adres ten figuruje w (...) jako adres wykonywania przez pozwaną działalności gospodarczej dodatkowo jest wskazany jako adres doręczeń. Jednocześnie z zaświadczenia systemu (...)-SAD wynika, że pozwana pod tym adresem przebywała do 2014-06-24. Z zaświadczenia tego nie wynika jaki jest aktualny adres zamieszkania pozwanej. Natomiast w warunkach handlowych do zawartych umów obok adresu B. ul. (...) podany jest również adres B. ul. (...). Sąd Rejonowy uznał, że w przedmiotowej sprawie adres podany w (...) jest adresem pod którym, w przypadku zwrotu awizowanej korespondencji powinien nastąpić skutek doręczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższe stanowisko nie zasługuje na uwzględnienie. Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę, że przepis art. 133 § 2a k.p.c. – w brzmieniu obowiązującym od dnia 8 września 2016 r. – zgodnie z którym pisma procesowe dla przedsiębiorców wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej ( (...)), doręcza się na adres tam udostępniany, chyba że strona wskazała inny adres dla doręczeń – nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie, która została wszczęta w dniu 2 marca 2016 r., a zatem przed tą datą (art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. z 2015 r., poz. 1311 ze zm.).

Należy natomiast podkreślić, że doręczenie zastępcze w trybie art. 139 § 1 k.p.c. może być uznane za skuteczne jedynie wówczas, gdy miejsce zamieszkania adresata (art. 126 § 2 w zw. z art. 135 k.p.c.) nie budzi wątpliwości (zob. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 1995, II CRN 4/95, LEX nr 50590, a także z dnia 2 sierpnia 2007 r., V CSK 155/07, LEX nr 485892, z dnia 3 lipca 2008 r., IV CZ 51/08, LEX nr 447673 i z dnia 12 stycznia 2016 r., II UZ 38/15, LEX nr 1984689). Wprawdzie z faktu zwrócenia sądowi nadanej na poczcie przesyłki rejestrowanej – z adnotacją o jej niepodjęciu przez adresata po upływie właściwego okresu przechowywania – wynika domniemanie fikcji prawnej skutecznego doręczenia (zob. uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1971 r., III CZP 10/71, OSNC 1971, Nr 11, poz. 187), to jednak szczególna ostrożność przy ocenie tej okoliczności czy pozwany rzeczywiście mieszka nadal pod ww. adresem powinna być zachowana przy pierwszym doręczaniu pisma pozwanemu w powyższy sposób (zob. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2009 r., IV CNP 87/08, LEX nr 603176, a także uchwałę tego Sądu z dnia 16 lutego 2017 r., III CZP 105/16, www.sn.pl/aktualności). W niniejszej zaś sprawie ustalenie, że ww. pozwana nadal zamieszkuje pod wskazanym adresem, z uwagi na treść informacji zawartych w zbiorze Systemu (...)-SAD, do których Sąd ma dostęp z urzędu, budzić musi uzasadnione wątpliwości.

Wobec takiego stanu rzeczy, należało uznać naruszenie art. 149 § 2 kpc, art. 207 § 1 kpc, art. 339 § 1 kpc zasługujące na uwzględnienie, a tym samym naruszenie art. 379 pkt 5 k.p.c. Stąd zachodziła podstawa do uchylenia zaskarżonego wyroku, zniesienia postępowania w części oraz przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. bez konieczności rozważania pozostałych zarzutów, z jednoczesnym poleceniem aby Sąd Rejonowy orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego (art. 108 § 2 k.p.c.).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy, przy zachowaniu wymogów właściwych przepisów procesowych, podejmie w stosunku do powoda działania w celu skutecznego doręczenia pozwu.