Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2017 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy B. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie wysokości należności z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne

na skutek odwołania B. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 3 marca 2017 r. nr (...)

o d d a l a o d w o ł a n i e

SSO Tomasz Madej

Sygn. akt IV U 647/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 03 marca 2017 roku, znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. określił wysokość należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne B. O. w łącznej wysokości 90 653,01 zł, tj.

1)  z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres 2006-02 do 2011-08 w kwocie: 34 142,85 zł; odsetek za zwłokę w kwocie: 30 331,00 zł, kosztów upomnienia 0,00 zł;

2)  z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od 2006-02 do 2011-08 w kwocie: 14 026,16 zł; odsetek: 12 153,00 zł, kosztów upomnienia 0,00 zł.

Organ stwierdził ponadto, że na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, odsetki naliczane będą nadal do dnia zapłaty, włącznie z tym dniem.

Załącznikiem ww. decyzji stanowiło szczegółowe zestawienie należności.

Od powyższej decyzji odwołał się płatnik, B. O., wnosząc o jej uchylenie oraz podnosząc, że składki są nienależne z powodu ich przedawnienia.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie w całości. W uzasadnieniu pisma organ szczegółowo ustosunkowała się do postawionego przez skarżącego zarzutu przedawnienia składek.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawca B. O. od dnia 23 maja 2005 r. prowadził działalność gospodarczą w przedmiocie m.in. roboty budowalne związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych ( (...) 41.20.Z.) pod firmą Zakład (...) Płatnik prowadzi powyższą działalność do 18 sierpnia 2011 r. (data wykreślenia z rejestru to 01 luty 2012 r.).

(informacje ujawnione w CEIDG)

Na podstawie dokumentów zgromadzonych w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS wynika, że B. O. dokonał zgłoszenia siebie, jako płatnika składek, wskazując 01 lipca 2005 r., jako datę powstania obowiązku opłacania składek.

Z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej B. O. dokonał zgłoszenia siebie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od dnia 01 lipca 2005 r. do 18 sierpnia 2011 r., nie złożył jednak dokumentów rozliczeniowych za okres od 07-2005 do 08-2011.

(bezsporne)

Na rozprawie w dniu 6 września 2016 r. w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Olsztynie o sygn. akt IV U 455/16 – ubezpieczony potwierdził, iż w spornym okresie prowadził faktycznie działalność gospodarczą, lecz nie odprowadzał należnych składek.

Decyzją nr (...), znak: (...) z dnia 13 stycznia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt. 3, art. 18 ust. 8 i 9, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.) określił ubezpieczonemu B. O. miesięczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej za okres od 07-2005 do 08-2011 w następujących kwotach:

(dowód: decyzja nr (...) – k. 1-3 akt ZUS)

Wyrokiem z dnia 13 września 2016 r., w sprawie o sygn. akt IV U 455/16, Sąd Okręgowy w Olsztynie, Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie ubezpieczonego od ww. decyzji (...) Oddział w O. z dnia 13 stycznia 2016 r., znak: (...).

(dowód: wyrok SO sygn. akt IV U 455/16 – w aktach IV U 455/16)

Na podstawie decyzji nr (...) znak: (...), z dnia 13 stycznia 2016 r. organ z urzędu sporządził dokumenty rozliczeniowe. O czym wnioskodawca został zawiadomiony.

(dowód: pismo ZUS z n. 03.01.2017 r. – k. 4 akt ZUS)

W związku ze stwierdzonymi zaległościami na koncie płatnika organ rentowy w styczniu 2014 r. wszczął z urzędu w postępowanie w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, fundusz Pracy.

(dowód: pismo ZUS z dn. 17.01.2017 r. z załącznikiem – k. 9 akt ZUS, zwrotne potwierdzenie odbioru – k. 8 akt ZUS)

Zadłużenie płatnika wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień 17 stycznia 2017 r. wynosiło z tytułu:

1)  z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od 2006-01 do 2011-08 w kwocie: 65 218,02 zł; odsetek za zwłokę w kwocie: 30 590,00 zł;

2)  z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od 2006-01 do 2011-08 w kwocie: 26 401,94 zł; odsetek: 12 212,00 zł;

3)  z tytułu składek na Fundusz Pracy za okres od 2006-02 do 2011-08 w kwocie: 5 347,91 zł; odsetek za zwłokę: 2 476,00 zł.

Płatnik wyjaśnienia w sprawie złożył w pismach z dnia 15 lutego 2017 r. oraz 27 lutego 2017 r.

Zadłużenie płatnika z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne i ubezpieczenie zdrowotne wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień 03 marca 2017 r. wynosi (po wyłączeniu należności przedawnionych) 90 653,01 zł, tj.

3)  z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres 2006-02 do 2011-08 w kwocie: 34 142,85 zł; odsetek za zwłokę w kwocie: 30 331,00 zł, kosztów upomnienia 0,00 zł;

4)  z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od 2006-02 do 2011-08 w kwocie: 14 026,16 zł; odsetek: 12 153,00 zł, kosztów upomnienia 0,00 zł.

(dowód: decyzja z dn. 03.03.2017 r. z załącznikiem – k. 20-22 akt ZUS)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się niezasadne.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 963 ze zm., dalej „ustawa systemowa”) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy systemowej jest przy tym osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

Według art. 13 pkt 4 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Istota ubezpieczeń społecznych wyraża się w tym, iż mają one charakter przymusowy i powszechny. Oznacza to, iż w razie zajścia przewidzianych w ustawie sytuacji, takich jak podjęcie zatrudnienia czy prowadzenie działalności gospodarczej, istnieje obowiązek objęcia ubezpieczeniem społecznym.

W świetle art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2016, poz. 1793 ze zm.), obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają osoby objęte ubezpieczeniem społecznym, które są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w niniejszej sprawie między stronami spór nie sprowadzał się, co do faktu, czy i w jakich okresach odwołujący podlegał ubezpieczeniom społecznym, ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, a zatem czy był obowiązany do zapłaty składek, a jedynie czy posiada zaległości z tytułu nieopłaconych ww. składek - jako podlegającego ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzącej działalność gospodarczą, oraz składek z tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym zatrudnionych przez płatnika pracowników.

Niemniej, jak wynika z ustalonego stanu faktycznego wnioskodawca z dniem 23 maja 2005 r. rozpoczął wykonywanie działalności gospodarczej, który to fakt spowodował objęcie skarżącego obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie wypadkowe i zdrowotne, tj. z mocy samej ustawy, a zatem organ nie miał obowiązku wydawania odrębnej decyzji w przedmiocie podlegania wnioskodawcy ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Nadto jak wynika z Kompleksowego Systemu Informatycznego ZUS z dniem 01 lipca 2005 r. wnioskodawca dokonał zgłoszenia siebie, jako płatnika składek.

Organ w odpowiedzi na odwołanie szczegółowo odniósł się do zarzutu przedawnienia postawionego przez wnioskodawcę w odwołaniu. Z materiału dowodowego wynika nie tylko okres podlegania płatnika do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzonej działalności, potwierdzonym ww. prawomocnym orzeczeniem Sądu Okręgowego w Olsztynie wydanym w sprawie o sygn. akt IV U 455/16. Dodatkowo organ wskazał wysokość zaległych składek za na poszczególne ubezpieczenia na dzień wydania zaskarżonej decyzji. Natomiast to załącznik do decyzji organu z dnia 03 marca 2017 r. określa szczegółowo okres wystąpienia zaległości, jej rodzaj, termin płatności składki, kwotę stwierdzonej zaległości oraz wysokość odsetek za zwłokę.

Wnioskodawca natomiast nie odniósł się merytorycznie do ww. dokumentów, w szczególności nie wskazał, aby organ dokonując naliczenia należności z tytułu składek przyjął błędne podstawy, czy niewłaściwą liczbę dni podlegania, aż czy dopuścił się innych błędów np. w zakresie należnych kwot odsetek.

Wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 34 ust. 2 ustawy systemowej informacje zawarte na koncie ubezpieczonego i koncie płatnika składek prowadzonych w formie elektronicznej, które przekazane zostały w postaci dokumentu pisemnego albo elektronicznego, są środkiem dowodowym w postępowaniu administracyjnym i sądowym z zakresu ubezpieczeń społecznych. Jeżeli organ rentowy na podstawie materiałów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym zarzucił skarżącemu zaległości składkowe w określonej wysokości za poszczególne okresy, to w postępowaniu sądowym odwołujący był zobowiązany, co najmniej do odniesienia się do tych zarzutów (art. 221 k.p.c.) i wskazania własnych środków dowodowych. Wnioskodawca zaś w toku postępowania przed Sądem nie przedstawił żadnego dowodu przeciwnego, pomimo, że każda ze stron obowiązana jest do złożenia oświadczenia, co do twierdzeń strony przeciwnej, dotyczących okoliczności faktycznych (art. 210 § 2 k.p.c.). Skarżący jednakże tego nie uczynił. Zatem Sąd dokonał ustaleń na podstawie przedstawionych przez organ wydrukach dot. rozliczenia konta.

Koniecznym jest zwrócenie uwagi, iż na skarżącym ciąży obowiązek wykazania, że stan zadłużenia jest inny niż wskazany w zaskarżonej decyzji zgodnie z treścią art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c.

Takie stanowisko zajął również Sąd Apelacyjny w Krakowie w sprawie III AUa 1371/12 (LEX nr 1313292): „Zgodnie z art. 46 ustawy systemowej płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Zatem wnioskodawca twierdząc, że za poszczególne miesiące wskazane w zaskarżonej decyzji opłacił należne składki w terminie lub kwestionując wysokość należności, co organ rentowy wykazał dokumentami rozliczeniowymi, winien te okoliczności udowodnić, zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 232 k.p.c. oraz z regułą z art. 6 k.c., iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne”.

Zgodnie z art.68 ust. 1 i 2 ustawy systemowej do zakresu działania Zakładu należy między innymi realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności: stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych, wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł oraz prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek, a także kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi.

Stosownie do art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy systemowej Zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek.

Wydając zaskarżoną decyzję, organ rentowy zakończył jedynie postępowanie dotyczące stwierdzenia na koncie płatnika składek nieopłaconych należności z tytułu składek, wypełniając tym samym swój ustawowy obowiązek dotyczący kontroli wykonywania przez płatników składek obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Wskazać także należy, iż analiza dokumentacji organu rentowego nie wskazuje na istnienie uchybień w zakresie dokonanych przez organ rentowy w decyzji obliczeń. Podobnie wysokość odsetek ustalona przez organ rentowy nie budzi wątpliwości Sądu. Podstawę naliczenia przez ZUS odsetek od nieuiszczonych w terminie składek stanowi art. 23 ust. 1 ustawy systemowej, zgodnie, z którym od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 6130).

Zaskarżona decyzja organu rentowego, określająca wysokość należności z tytułu nieopłaconych przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, jak również odsetek została wydana w oparciu o informacje zawarte na koncie płatnika składek prowadzonych w formie elektronicznej. Dokumenty tego typu, które znajduje się w aktach organu rentowego korzystają nadto z waloru dokumentu urzędowego, a więc – stosownie do treści art. 244 ust. 1 k.p.c. – stanowią dowód tego, co zostało w nim urzędowo stwierdzone.

Odnosząc się natomiast do podniesionego przez odwołującego zarzutu przedawnienia roszczeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wobec jego osoby należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 24 ustawy systemowej należności z tytułu składek, czyli składki, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, dodatkowe opłaty i opłaty prolongacyjne, których płatnik składek nie uregulował w terminie podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może na drodze egzekucji administracyjnej lub sądowej dochodzić należności z tytułu składek tylko wówczas, gdy nie uległy one przedawnieniu. A zatem w odróżnieniu od przedawnienia cywilnoprawnych roszczeń majątkowych, w przypadku których upływ terminu przedawnienia nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania, przedawnienie należności z tytułu składek powoduje wygaśnięcie zobowiązania składkowego. Od dnia 1 stycznia 2003 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. termin przedawnienia należności z tytułu składek wynosił 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się one wymagalne. Do dnia 31 grudnia 2002 r. termin przedawnienia tych należności wynosił 5 lat. Ponieważ przepisy wprost nie stanowiły, czy do należności z tytułu składek, które stały się wymagalne przed dniem 1 stycznia 2003 r. i nie uległy przedawnieniu do dnia 31 grudnia 2002 r. stosuje się 10-letni termin przedawnienia, istniały w tym zakresie wątpliwości. Wątpliwości te ostatecznie rozwiał Sąd Najwyższy, który w uchwałach z dnia 2 lipca 2008 r., II UZP 5/08 oraz z dnia 8 lipca 2008 r., I UZP 4/08 stanął na stanowisku, że do takich należności z tytułu składek stosuje się 10-letni termin przedawnienia. Od dnia 1 stycznia 2012 r. należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, przy czym 5-letni termin stosuje się również do przedawnienia należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012 r., z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012 r. Jeżeli jednak przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Termin przedawnienia należności z tytułu składek - w zależności od sytuacji wskazanych w ustawie - może ulec przerwaniu bądź zawieszeniu. Przerwanie biegu terminu przedawniania ma ten skutek, że po ustaniu okoliczności powodującej jego przerwanie biegnie on na nowo, zaś w przypadku jego zawieszenia - termin ten biegnie dalej z uwzględnieniem okresu sprzed zawieszenia.

Przerwanie biegu przedawnienia na gruncie ustawy systemowej następuje w przypadku ogłoszenia upadłości. Termin przedawnienia należności z tytułu składek biegnie na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego lub jego umorzeniu.

Zgodnie z art. 24 ust. 5a, 5b i 5e-6 u.s.u.s. zawieszenie terminu przedawnienia następuje w przypadku:

1) zawarcia umowy w przedmiocie rozłożenia należności z tytułu składek na raty - od dnia zawarcia tej umowy do dnia terminu płatności odroczonej należności z tytułu składek lub ostatniej raty;

2) podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony - od dnia podjęcia tej czynności do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

3) wystąpienia zagadnienia prawnego, od którego uzależnione jest wydanie decyzji, a którego rozstrzygnięcie należy do właściwości innego organu lub sądu - do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż przez 2 lata;

4) wydania przez Zakład decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia - od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna;

5) śmierci spadkodawcy - od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły 2 lata od śmierci spadkodawcy.

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy stwierdzić należało, że należności wskazane w zaskarżonej decyzji nie uległy przedawnieniu, gdyż najstarsze wymienione w niej należności stały się wymagalne po 10 marca 2006 (10-letni okres przedawnienia) i nie uległy przedawnieniu po dniu 10 marca 2016 r., gdyż termin przedawnienia, został zawieszony wydaniem w dniu 13 stycznia 2016 r. decyzji nr (...) ustalającej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne za 07-2005 do 08-2011 (okres zawieszenia od dnia zawiadomienia odwołującego o wszczęciu postępowania do uprawomocnienia się ww. decyzji, tj. od 01.12.2015 r. – 24.11.2016 r.). Dlatego należności z tytułu składek za okres od 02-2006 do 08-2011 nie uległy przedawnieniu. Natomiast z konta płatnika odpisano przedawnione należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za okres od 07-2005 do 01-2006, na ubezpieczenie zdrowotne za okres od 07-2005 do 01-2006 oraz na Fundusz Pracy za okres od 07-2005 do 08-2011.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa i na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie skarżącego oddalił.

/-/ SSO T. Madej