Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Monika Wąsowicz

Protokolant Anna Tomaś

po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2017 r. w Częstochowie

sprawy M. U.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania M. U.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 28 października 2016 r. Nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu M. U. prawo do emerytury od dnia 1 października 2016 roku.

Sygn. akt IV U 1657/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 października 2016 roku numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonemu M. U. przyznania prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie wykazał wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu wniesionym do Sądu ubezpieczony M. U. zakwestionował powyższą decyzję podnosząc, iż w okresie od 16 listopada 1977 roku do 31 października 1992 roku pracował na stanowisku kierowcy w (...), przekształconym następnie w (...) Przedsiębiorstwo (...), jeżdżąc samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyższej 3,5 tony. Następnie, tj. od 1 listopada 1992 roku do 30 czerwca 2009 roku pracował na stanowisku kierowca samochodu powyższej 12 ton w firmie (...). Na potwierdzenie charakteru swojej pracy przedłożył świadectwo pracy w szczególnych warunkach z firmy (...), świadectwo pracy z (...) oraz kserokopię prawa jazdy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w C. wniósł
o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

M. U. urodził się (...). Od dnia 17 czerwca 2014 roku ubezpieczony uprawniony jest do pobierania świadczenia przedemerytalnego.

W dniu 24 października 2016 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca wykazał staż emerytalny w wymiarze 26 lat, 11 miesięcy i 18 dni okresów składkowych oraz 3 miesięcy i 11 dni okresów nieskładkowych.

Od dnia 1 września 1971 roku do 8 listopada 1977 roku M. U. zatrudniony był w Hucie (...) na stanowiskach:

-

ucznia w okresie od 1 września 1971 roku do 12 czerwca 1974 roku oraz

-

operatora urządzeń tnących i prostujących w okresie od 3 września 1974 roku do 8 listopada 1977 roku.

Służbę wojskową odbywał w okresie od 27 października 1975 roku do 13 października 1977 roku.

W (...) Przedsiębiorstwie (...) w C. (uprzednio (...) w C.) ubezpieczony zatrudniony był od 16 listopada 1977 roku do 31 października 1992 roku na stanowisku kierowcy.

W tym przedsiębiorstwie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu obsługiwał wyłącznie samochody ciężarowe o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyższej 3,5 tony. Początkowo jeździł on S. (...) i S. (...) przewożąc materiały budowlane oraz stolarkę okienną, a następnie obsługiwał samochód marki K., którym przewoził na budowy ciężki sprzęt, tj. koparki, ładowarki, spychacze.

W okresie od 1 listopada 1992 roku do 30 września 2009 roku ubezpieczony zatrudniony był w (...) R. K.
w C. na stanowisku kierowcy.

Przedmiotem działalności tej firmy jest międzynarodowy transport drogowy. Ubezpieczony w całym powyższym okresie jeździł samochodami marki L., M.
i D. o dopuszczanym ciężarze całkowitym 12 tony, a pracę tę wykonywał
w wymiarze co najmniej 8 godzin dziennie.

(vide: akta rentowe, akta osobowe ubezpieczonego z (...) Przedsiębiorstwa (...), dokumenty załączone do akt sprawy k.19-22, k. 45, zeznania świadków R. K. k. 46v., J. G. k. 46v.-47, I. N. (1) k. 46, W. S. k. 47, M. S. k. 47 oraz wyjaśnienia ubezpieczonego słuchanego w charakterze strony k. 47-47v.)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia
w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy -
w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

Od dnia 1 stycznia 2013 roku wykreślony został obowiązek rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Jak stanowi art. 27 powyższej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1)osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

2)mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

W myśl zaś art. 32 ust. 1 powołanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach
o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2). Wiek emerytalny, o którym mowa wyżej, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wykonującym pracę w warunkach szczególnych przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych z uwzględnieniem art. 32 ust. 4a (art. 32 ust. 4). Art. 32 ust. 4a utracił moc z dniem 24 czerwca 2004 roku na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 roku (Dz. U. Nr 144, poz. 1530), z powodu niezgodności z art. 2 i 32 Konstytucji RP. Co należy rozumieć przez przepisy dotychczasowe zostało wyjaśnione w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku III ZP 30/01 (OSNP 2002/10, poz. 243). Według Sądu Najwyższego przez „przepisy dotychczasowe” należy rozumieć niektóre normy rozporządzenia, jednakże nie całość przepisów rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z §1 ust. 1 wyżej wskazanego aktu prawnego rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami". Właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalali w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B (§ 1 ust. 2). Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy te, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 wyżej powołanego rozporządzenia).

Przepisy § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia, zgodnie z powołanym wyżej orzeczeniem Sądu Najwyższego nie należą do „przepisów dotychczasowych”, bowiem nie normują materii wskazanej w art. 32 ust. 4 powołanej ustawy, czyli nie określają ani wieku emerytalnego, ani rodzajów i stanowisk pracy, ani warunków przechodzenia na emeryturę. Stanowisko Sądu Najwyższego znalazło również potwierdzenie
w uzasadnieniu powołanego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 roku.

Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§3 rozporządzenia). Pracownik, który wykonywał prace
w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach (§4 powołanego wyżej rozporządzenia).

W niniejszej sprawie bezspornym jest, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony wykazał wymagany okres zatrudnienia. Spornym pozostało jedynie ustalenie, czy M. U. przepracował na ten dzień 15 lat w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony w celu wykazania wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach przedłożył świadectwo pracy z (...) Przedsiębiorstwa (...) z adnotacją o wykonywaniu w okresie od 16 listopada 1977 roku do 31 października 1992 roku pracy na stanowisku kierowcy. Załączył nadto świadectwo pracy w warunkach szczególnych z (...) R. K., zgodnie z którym w okresie od 1 listopada 1992 roku stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał on pracę kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyższej 12 ton.

Organ rentowy odmówił ubezpieczonemu uznania pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...), z uwagi na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Z kolei okres zatrudnienia w firmie (...) nie został doliczony, albowiem w przedłożonym świadectwie pracy w szczególnych warunkach brak było daty końcowej wykonywania wskazanej tam pracy. Ponadto trudno przyjąć, aby odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę w szczególnych warunkach, gdy w świadectwie pracy wskazano, iż pracował na stanowisku kierowcy, a w pkt 8 tego dokumentu nie zaznaczono, iż praca ta wykonywana była
w szczególnych warunkach.

Okresy pracy w warunkach szczególnych wskazane w powołanym wyżej rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach mogą być wykazywane przez zainteresowanego, przed Sądem wszelkimi środkami dowodowymi, a przewidzianymi przez kodeks postępowania cywilnego, a w szczególności dokumentami z osobowych akt pracowniczych, zeznaniami świadków, przesłuchaniem stron. Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków przed organem rentowym nie jest dopuszczalne (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1985 roku - III UZP 5/85 LEX nr 14635, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 roku - III UZP48/84LEX nr 14630 uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 roku - III UZP 6/84 LEX nr 14625).

W obecnym stanie prawnym zarządzenia resortowe zawierające uściślenia dokonane w innym okresie przez właściwych ministrów, polegające na ustaleniu wykazów stanowisk, powołane w świadectwach wykonywania prac w warunkach szczególnych zakwestionowanych przez organ rentowy nie mają wartości normatywnych, lecz jedynie informacyjną. „W państwie prawnym nie jest dopuszczalne zamieszczanie w rozporządzeniu jako akcie wykonawczym upoważnienia do podejmowania określonych działań przez inny podmiot
i wyposażanie go w kompetencje wykonawcze. W świetle Konstytucji z 1997 roku rozporządzenie jako akt wykonawczy oparty na ustawie nie może zawierać subdelegacji. W konsekwencji, przedmiotem wykładni są wyłącznie przepisy ustawy
i wydane na jej podstawie akty wykonawcze [...]. W rezultacie zatem o spełnieniu przesłanki "praca w szczególnych warunkach" przesądza wykonywanie pracy wymienionej w załącznikach "A" i "B" do rozporządzenia z 7.II.1983 r., które stanowią integralną część rozporządzenia jako aktu wykonawczego, niezależnie od tego,
w jakim zakładzie praca taka była (lub jest) wykonywana.” (por. glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1999 III RN 25/99 T. Bińczyckiej-Majewskiej OSP 2002/4/48 t. 2).

Zdaniem Sądu ubezpieczony wykazał, iż pracował w warunkach szczególnych przez wymagany okres 15 lat.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym zwłaszcza z akt osobowych, dokumentów załączonych do akt sprawy oraz zeznań świadków jednoznacznie wynika, iż w (...) Przedsiębiorstwie (...) ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał wyłącznie prace kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyższej 3,5 tony, czyli prace wymienione w wykazie A, dział VIII, poz. 2 powołanego wyżej rozporządzenia. Na uwadze należy mieć przede wszystkim fakt, iż z dniem 24 września 1977 roku odwołujący posiadał już uprawnienia do prowadzenia takich samochodów. W takiej sytuacji nielogicznym byłoby zatrudnienie ubezpieczonego, skierowanego do pracy na stanowisku kierowcy, do obsługi samochodów nie wymagających specjalnych uprawnień. O dużym zapotrzebowaniu na pracę kierowców posiadających specjalistyczne uprawnienia świadczy zresztą pismo pracodawcy odwołującego z dnia 29 listopada 1980 roku, a skierowane do Wojewódzkiej Komendy Uzupełnień, z prośbą o zwolnienie ubezpieczonego
z konieczności odbycia 14-dniowych ćwiczeń wojskowych. Powyższe uzasadnione było brakiem kierowcy, który mógłby w tym momencie obsłużyć samochód ciężarowy marki K. z przyczepą służący do przerzutu sprzętu ciężkiego i średniego koniecznego do terminowego zakończenia robót budowlanych. Fakt wykonywania przez M. U. tego typu prac wynika także z zeznań powołanych
w sprawie świadków, którzy w spornym okresie pracowali z odwołującym. I tak J. G. zatrudniony w takich samym charakterze co ubezpieczony potwierdził, iż wnioskodawca w całym okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) wykonywał wyłącznie prace kierowcy samochodów ciężarowych
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyższej 3,5 tony. Dodał, iż początkowo jeździł on S. o ciężarze całkowitym 10 ton przewożąc materiały budowlane,
a następnie K. służącym do przewozu ciężkiego sprzętu budowlanego. Przyznał on również, iż w kwestionowanym okresie w dokumentach osobowych nie wpisywano kierowcom rodzaju prowadzonego przez nich samochodu. Stąd też stanowiska ich pracy określano wyłącznie jako kierowców. Również I. N. (2) przyznał, iż odwołujący w całym okresie zatrudnienia (...)
w C. pracował jako kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyższej 3,5 tony, które obsługiwał codziennie w wymiarze nie mniejszym niż 8 godzin dziennie. Analogicznie charakter pracy ubezpieczonego opisali W. S. i M. S. potwierdzając, iż w całym spornym okresie jeździł on wyłącznie dużymi samochodami ciężarowymi, którymi przewoził materiały budowlane, stolarkę okienną oraz ciężki sprzęt budowlany na budowy prowadzone przez K.. Przyznali oni także, iż odwołujący nie jeździł w tym czasie mniejszymi samochodami.

Wątpliwości Sądu nie budzi także praca odwołującego w firmie (...), gdzie jak przyznał sam właściciel, ubezpieczony jeździł wyłącznie samochodami ciężarowymi
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyższej 12 ton. Dodał on również, iż uwagi na profil działalności firmy, tj. międzynarodowy transport drogowy, nie dysponował on mniejszymi pojazdami. Charakter pracy odwołującego ostatecznie potwierdzony został także skorygowanym (z uwzględnieniem daty końcowej zatrudnienia) świadectwem pracy w szczególnych warunkach.

Ponadto z uwagi na przedłożenie w toku procesu dodatkowych dokumentów,
w tym świadectwa pracy w warunkach szczególnych potwierdzającego pracę ubezpieczonego w Hucie (...) na stanowisku operatora urządzeń tnących, Sąd za zasadne uznał również doliczenie tego okresu do warunków szczególnych, jako pracy wymienionej w wykazie A, dział III, poz. 11 powołanego wyżej rozporządzenia. Moc dokumentów w tym zakresie nie budzi bowiem żadnych wątpliwości. Nie uwzględnienie jednak nawet tego okresu i tak da M. U. wymagany 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, iż odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie, albowiem wykazał on wymagany 15-letni okres pracy
w szczególnych warunkach i dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji wyroku.