Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 sierpnia 2011 roku skierowanym przeciwko pozwanemu Skarbowi Państwa – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad z siedzibą w W. powódka (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. wniosła o zasądzenie od pozwanego kwoty 226 007,65 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi w następujący sposób:

- od kwoty 17 297,81 zł od dnia 10 sierpnia 2010 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 13 096,37 zł od dnia 1 listopada 2010 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 8 650,18 zł od dnia 17 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 186 963,29 zł od dnia 11 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty.

Ponadto powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych ( pozew k. 2-12).

W piśmie z dnia 8 marca 2013 roku powódka podniosła bezzasadność zarzutu potrącenia podniesionego przez pozwanego w piśmie z dnia 28 lutego 2013 roku ( pismo powódki k. 472-473).

W odpowiedzi na pozew z dnia 22 listopada 2011 roku pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych ( odpowiedz na pozew k. 183-190).

W piśmie z dnia 18 maja 2012 roku pozwana przypozwała (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. oraz (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. ( pismo k. 388-389).

W piśmie z dnia 28 lutego 2013 roku pozwana podniosła zarzut potrącenia wierzytelności (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. o zapłatę kwoty 332 079,19 zł z tytułu naliczonych kar umownych z wierzytelnościami powódki wobec (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. w kwotach: 17 297,81 zł, 13 096,37 zł, 8 650,18 zł oraz 186 963,29 zł ( pismo pozwanego k. 466-468).

W piśmie z dnia 25 listopada 2013 roku pozwany przedstawił spis kosztów postępowania na które składały się: koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7 200 zł oraz wydatki na dojazd do Sądu Rejonowego w Rzeszowie w kwocie 421,50 zł ( pismo k. 643-644).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 maja 2008 roku Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad działający przez Oddział w R. zawarł z konsorcjum firm: (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. (lider konsorcjum) oraz (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. (partner) umowę nr (...) o roboty budowlane, której przedmiotem było wykonanie robót polegających na „Budowie Obwodnicy (...) w ciągu drogi krajowej nr (...) J.-K. od km 561+357 do km 565+454”. Częściami kontraktu, zgodnie z pkt 2 umowy są:

a) umowa;

b) Oferta Wykonawcy z dnia 10 kwietnia 2008 roku;

c) Szczególne warunki Kontraktu;

d) FIDIC;

e) Instrukcja dla Wykonawców – Tom I SIWZ;

f) Dokumentacja projektowa Tom III SIWZ;

g) Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych Tom IV SIWZ;

h) gwarancja ubezpieczeniowa;

i) Harmonogram Rzeczowo Finansowy;

j) Harmonogram przepływu gotówki;

k) Umowa konsorcjum;

l) Odpowiedzi na pytania.

Zgodnie z Subklauzulą 4.4 w/w umowy „Wykonawca nie podzleci innych Robót niż wskazane w Ofercie Wykonawcy (przygotowawcze, wykończeniowe, bezpieczeństwa ruchu, elektrycznych i teletechnicznych, sanitarnych i gazowych, zieleni drogowej oraz ekranów dzwiękochłonnych). Wykonawca będzie odpowiedzialny za działania lub uchybienia każdego Podwykonawcy, jego przedstawicieli lub pracowników tak, jakby to były działania lub uchybienia Wykonawcy. O ile w Warunkach Szczególnych nie ustalono inaczej, to:

(a) nie będzie wymagało od Wykonawcy uzyskania od Wykonawcy uzyskania zgody na dostawców Materiałów ani na podzlecenie, dla którego Podwykonawca jest wymieniony w Kontrakcie;

(b) dla innych proponowanych Podwykonawców będzie wymagana uprzednia zgoda Inżyniera; taka zgoda lub sprzeciw wydana będzie w terminie do 14 dni;

(c) Wykonawca powiadomi Inżyniera z wyprzedzeniem nie mniejszym niż 28 dni o zamierzonej dacie rozpoczęcia pracy przez każdego Podwykonawcę i o rozpoczęciu takiej pracy na Terenie Budowy;

(d) każde podzlecenia będzie zawierało postanowienia upoważniające Zamawiającego do wymagania, aby podzlecenie zostało scedowane na Zamawiającego na mocy klauzuli 4.5 [Cesje korzyści z podzlecenia] jeżeli lub kiedy zajdą okoliczności tam przewidziane, lub w przypadku wypowiedzenia Kontraktu na mocy klauzuli 15.2 [Rozwiązanie Kontraktu przez Zamawiającego].

(e) Wykonawca nie później niż 28 dni przed planowanym skierowaniem Podwykonawcy do wykonania Robót, przedłoży Zamawiającemu za pośrednictwem Inżyniera projekt Umowy z Podwykonawcą, a jeżeli Podwykonawca nie został wskazany w Ofercie projekt umowy wraz z informacjami o Podwykonawcy wymaganymi przez Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia. Zamawiający po otrzymaniu opinii Inżyniera podejmie decyzję w sprawie zgody na zawarcie tejże umowy. Jeżeli Zamawiający w terminie 14 dni od przedłożenia mu projektu umowy z Podwykonawcą nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważać się będzie, że wyraził zgodę na zawarcie umowy. Po uzyskaniu zgody Zamawiającego na zawarcie umowy z Podwykonawcą lub jeżeli Zamawiający nie zgłosi sprzeciwu lub zastrzeżeń do projektu umowy w powyższym terminie, Wykonawca przed skierowaniem Podwykonawcy do wykonania Robót przedłoży Zamawiającemu taką Umowę ( umowa (...) z dnia 30 maja 2008 roku k. 191-193, Warunki Ogólne Kontraktu k. 194-209, FIDIC k. 210-278SIWZ tom I k. 581-582).

W dniu 22 sierpnia 2008 roku powódka spółka (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. i spółka (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. zawarły umowę nr (...) na mocy, której (...) sp. z o.o. z siedzibą w S., jako Wykonawca powierzyła powódce, wykonanie robót pn. „Budowa obwodnicy (...) w ciągu drogi krajowej nr (...) J.-K. od km 561+357 do km 565+454” w zakresie przebudowy sieci melioracyjnej oraz zabezpieczenia skarp i dna rzeki (...), za kwotę 674 054 zł netto plus 22% VAT – 822 345,88 zł. Umowa została zmieniona aneksem nr 1 zawartym dnia 22 sierpnia 2008 roku, którym wynagrodzenie podwyższono do kwoty 2 922 534,20 zł netto plus 22% VAT – 3 565 491,73 zł. Na mocy aneksu strony wprowadziły jako integralną część umowy kosztorys ofertowy uzupełniający Podwykonawcy z dnia 21 sierpnia 2008 roku. Następnie umowa została zmieniona aneksem nr 2 z dnia 11 maja 2009 roku, na mocy którego z kosztorysu ofertowego strony usunęły pozycję nr 127 o nazwie „Wykonanie kompletnego zabezpieczenia skarp i dna rzeki (...)” oraz dodały podpunkt „kosztorys ofertowy uzupełniający Podwykonawcy z dnia 21 kwietnia 2009 roku”. Strony zmieniły pkt 4.1. Umowy ustalając wynagrodzenie na kwotę 2 732 656,20 zł netto plus VAT, co łącznie stanowi kwotę 3 333 840,57 zł. Strony usunęły zapis klauzuli 1.1 pkt d szczegółowych warunków o treści „umocnienie skarp i dna rzeki” podzlecenia nadając mu nowa treść „sączki podłużne”. Następnie umowa została zmieniona aneksem nr 3 z dnia 30 września 2008 roku, na mocy którego termin rozpoczęcia robót miał przypadać przed dniem 25 sierpnia 2008 roku, zaś termin zakończenia przed dniem 31 grudnia 2009 roku. Następnie umowa została zmieniona aneksem nr 4 z dnia 31 grudnia 2009 roku, którym zmieniono pkt 6 (dot. gwarancji), 9 (zabezpieczenia), 10 (zwrotu gwarancji) i 11 (terminu rozpoczęcia i zakończenia robót) umowy nadając im brzmienie zawarte w treści aneksu, w szczególności rozpoczęcie robót miało nastąpić do dnia 25 sierpnia 2008 roku i zakończyć się przed dniem 30 kwietnia 2010 roku. Następnie umowę zmieniono aneksem nr 5 z dnia 26 kwietnia 2010 roku, na mocy którego zmieniono pkt 4.1, 11 i 6 umowy, w szczególności wynagrodzenie podwyższono do kwoty 3 320 791,90 zł netto plus VAT – 4 051 366,10 zł brutto, termin zakończeni robót przesunięto na dzień 24 lipca 2010 roku. Pozwany jako Inwestor z umowy nr (...), nie miał wiedzy o zawarciu w/w umowy, co więcej na zawarcie tej umowy nie wyraził zgody. Prace, które ma mocy w/w umowy zlecono powódce, w myśl umowy o (...) nie mogły być zlecane podwykonawcy. Zawierając umowę z dnia 22 sierpnia 2008 roku powódka nie zapoznała się z treścią umowy (...) ( umowa nr (...) z dnia 22 sierpnia 2008 roku k. 71-73, aneks nr 1 z dnia 22 sierpnia 2008 roku k. 74-75, kosztorys ofertowy z dnia 18 sierpnia 2008 roku k. 76-77, 78, kosztorys ofertowy z dnia 19 sierpnia 2008 roku k. 79, aneks nr 2 z dnia 11 maja 2009 roku k. 80-81, kosztorys ofertowy z dnia 21 kwietnia 2009 roku k. 82, aneks nr 3 z dnia 30 września 2009 roku k. 83, aneks nr 4 z dnia 31 grudnia 2009 roku k. 84-85, aneksem nr 5 z dnia 26 kwietnia 2010 roku k. 86-88, umowa (...) z dnia 30 maja 2008 roku k. 191-193, Warunki Ogólne Kontraktu k. 194-209, FIDIC k. 210-278, zeznania świadka J. S. k. 554v-556, zeznania powoda k. 651-652).

Pismem z dnia 13 lipca 2010 roku powódka poinformowała (...) sp. z o.o. z siedzibą w S., że przystąpiła do wykonania robót ( pismo powódki z dnia 13 lipca 2010 roku k. 121).

Przejściowym świadectwem płatności z dnia 30 września 2010 roku za miesiąc sierpień 2010 roku (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. potwierdził, że powódce należy się kwota 92 701,94 zł z tytułu budowy obwodnicy (...). W dniu 30 września 2010 roku Inżynier Budowy sporządził zestawienie przejściowych świadectw płatności dla powódki, jako podwykonawcy kontraktu „Budowa obwodnicy (...) w ciągu drogi krajowej nr (...) J.-K. od km 561+357 do km 565+454” za okres od dnia 1 sierpnia 2010 roku do dnia 31 sierpnia 2010 roku. Fakturą VAT nr (...) z dnia 30 września 2010 roku powódka wystąpiła do (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. o zapłatę kwoty 113 096,37 zł tytułem wykonania robót pn „Budowa Obwodnicy (...) w ciągu drogi krajowej nr (...) J. – K. od km 561+357 do km 558+048” zgodnie z umową i przejściowym świadectwem płatności ( Przejściowe Świadectwo Płatności z dnia 30 września 2010 roku k. 36, Zestawienie przejściowych świadectw płatności k. 37, Faktura VAT nr (...) k. 35).

W dniu 16 listopada 2010 roku powódka i (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. sporządziły przejściowe świadectwo płatności, stwierdzając, że powódce należy się kwota 7 090,31 zł. W dniu 16 listopada 2010 roku powódka wystawiła Fakturę VAT (...) nr (...) do faktury VAT nr (...) ustalając należne wynagrodzenie na kwotę 121 746,55 zł ( Faktura VAT (...) nr (...) k. 43, Przejściowe Świadectwo Płatności k. 45).

W dniu 10 grudnia 2010 roku powódka i (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. sporządziły przejściowe świadectwo płatności, stwierdzając, że powódce należy się kwota 157 350,94 zł. W dniu 10 grudnia 2010 roku powódka wystawiła (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. Fakturę VAT nr (...) na kwotę 191 968,15 zł tytułem wykonania robót pn „Budowa obwodnicy (...) w ciągu drogi krajowej nr (...) J.-K. od km 561+357 do km 565+454” ( Faktura VAT nr (...) k. 51, Przejściowe Świadectwo Płatności k. 52).

W dniu 21 grudnia 2010 roku pozwany wypowiedział spółce (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. kontrakt/ z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy /odstąpił od umowy nr: (...) z dnia 30 maja 2008 roku. W razie wątpliwości interpretacyjnych pozwany oświadczył, że „odstępuje od umowy nr: (...) z dnia 30 maja 2008 roku na zasadach ogólnych”, bowiem Wykonawca jest niewypłacalny – klauzula 15.2, Wykonawca nie zastosował się do wezwań na mocy klauzuli 15.1 do naprawienia uchybień, Wykonawca bez racjonalnego usprawiedliwienia nie prowadzi robót zgodnie z rozdziałem 7 klauzula 7.6, Wykonawca bez racjonalnego usprawiedliwienia nie prowadzi robót zgodnie z warunkami Kontraktu ( pismo pozwanego z dnia 21 grudnia 2010 roku k. 431-435).

Notą obciążeniową nr (...) z dnia 31 maja 2010 roku powódka obciążyła (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. kwotą 17 297,81 zł tytułem naprawy przepustu (...) i (...) uszkodzonego przez (...) sp. z o.o. na budowie obwodnicy (...) ( nota obciążeniowa nr (...) k. 62, zestawienie kosztów naprawy przepustów (...) i (...) k. 63, pismo powódki z dnia 4 grudnia 2009 roku k. 65, fotografie k. 66-67).

W dniu 18 stycznia 2011 roku (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. obciążyła powódkę karą umowną w wysokości 332 791,90 zł. Następnie w dniu 19 stycznia 2011 roku (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. skierował do powódki notę obciążeniową nr (...) obciążając powódkę karą umowną w wysokości 332 079,19 zł, która potrąciła z następujących dokumentów: z Faktury (...), Faktury (...), Faktury (...) oraz Faktury nr (...). Pismem z dnia 28 stycznia 2011 roku powódka odmówiła zapłaty kar umownych na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. ( pismo (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. z dnia 18 stycznia 2011 roku k. 117, nota obciążeniowa nr (...) k. 118, pismo z dnia 28 stycznia 2011 roku k. 119).

W dniu 24 stycznia 2011 roku powódka wystosowała do spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. ponaglenie zapłaty nr (...) na kwotę 2 812,96 zł, na którą składały się kwoty: 17 297,81 zł z Faktury (...), 13 096,37 zł z Faktury (...), 8 650,18 zł z Faktury (...) oraz 186 963,29 zł z Faktury nr (...) ( Ponaglenie do zapłaty (...) k. 68).

W dniu 17 maja 2011 roku powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 226 007,65 zł wraz z odsetkami liczonymi w następujący sposób:

- od kwoty 17 297,81 zł od dnia 10 sierpnia 2010 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 13 096,37 zł od dnia 1 listopada 2010 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 8 650,18 zł od dnia 17 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 186 963,29 zł od dnia 11 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty; tytułem wykonania przez powódkę robót w zakresie przebudowy sieci melioracyjnych, sączków podłużnych, przepustów żelbetowych pod koroną drogi, przepustów z blachy falistej, przepustów z rur PEHD oraz umocnienia skarp nasypów i rowów materacami gabionowymi na podstawie umowy nr (...) z dnia 22 sierpnia 2008 roku zawartej z Generalnym Wykonawcą (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. ( pismo powódki z dnia 17 maja 2011 k. 136-138).

W dniu 17 maja 2011 roku powódka zwróciła się do Inżyniera Kontraktu z prośbą o pisemne potwierdzenie uczestnictwa powódki w charakterze podwykonawcy w zadaniu pn.: „Budowa Obwodnicy (...) w ciągu drogi krajowej nr (...) J.-K. od km 561+357 do km 565+454”. W odpowiedzi na powyższe Inżynier Kontraktu odmówił potwierdzenia uczestnictwa powódki w robotach przybudowie obwodnicy (...), bowiem powódka nie była zgłaszana jako podwykonawca. Co więcej powódka powoływała się na wykonanie robót, których zgodnie z umową stron nie można było zlecić podwykonawcy ( pismo powódki z dnia 17 maja 2011 roku k. 439, zeznania świadka J. S. k. 554v-556).

W odpowiedzi na pismo powódki z dnia 17 maja 2011 roku, pozwany w dniu 1 czerwca 2011 roku odmówił zaakceptowania wezwania do zapłaty, podnosząc zarzut niespełnienia warunku klauzuli 4.4, tj. brak zgody pozwanego na realizację robót przez powódkę ( pismo pozwanego z dnia 1 czerwca 2011 roku k. 279).

W dniu 6 czerwca 2011 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 226 007,65 zł wraz z odsetkami liczonymi jak we wcześniejszym wezwaniu ( pismo powódki z dnia 6 czerwca 2011 roku k. 437-438).

Przed wszczęciem przedmiotowego postępowania powódka wystąpiła z pozwem o zapłatę kwoty 226 007,65 zł bezpośrednio od (...) sp. z o.o. z siedzibą w S.. Postanowieniem z dnia 11 stycznia 2012 roku Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy umorzył postępowanie w sprawie o sygn. akt VI GC 193/11 wobec ogłoszenia upadłości (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. obejmującej likwidację majątku pozwanego ( odpowiedz na pozew w prawie IX GC 146/11 k. 475-477, protokół rozprawy VI GC 193/11 z dnia 9 listopada 2011 roku k. 485-497, protokół rozprawy VI GC 193/11 z dnia 9 grudnia 2011 roku k. 498-503, postanowienie z dnia 11 stycznia 2012 roku k. 504-505).

Powyższy stan faktyczny ustalony został w oparciu o okoliczności bezsporne, a także na podstawie wskazanych powyżej dowodów dokumentarnych zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy, jak również w oparciu o dowód z zeznań wskazanych powyżej świadków, jak również dowodu z zeznań pozwanego.

Sąd jedynie w części dał wiarę zeznaniom złożonym przez: świadka M. G. (k. 649-650) świadka Z. K. (k. 650-651), powoda (k. 651), tj. w zakresie w jakim zeznania te były spójne z pozostałym materiałem dowodowym uznanym za wiarygodny w niniejszej sprawie. Sąd odmówił wiary zeznaniom w/w osób w zakresie, w jakim twierdziły, one że pozwany wiedział o zawarciu umowy z dnia 22 sierpnia 2008 roku pomiędzy powódką i (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. oraz w zakresie, w jakim twierdzili, że pozwany wyrażał zgodę na zawarcie w/w umowy oraz w zakresie w jakim twierdzili, że w pozwany wiedział o realizacji umowy z dnia 22 sierpnia 2008 roku przez powódkę. Powyższe twierdzenia są nielogiczne i niespójne z pozostałym materiałem dowodowym uznanym w niniejszej sprawie za wiarygodnym, w szczególności z twierdzeniami samej strony powodowej. Twierdzenia te nie zostały poparte żadnymi dowodami.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Podstawę prawną zgłoszonego żądania stanowi art.647 ¹k.c. zgodnie z którym:

§ 1. W umowie o roboty budowlane, o której mowa w art. 647, zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców.

§ 2. Do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy.

§ 3. Do zawarcia przez podwykonawcę umowy z dalszym podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora i wykonawcy. Przepis § 2 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.

§ 4. Umowy, o których mowa w § 2 i 3, powinny być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

§ 5. Zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.

§ 6. Odmienne postanowienia umów, o których mowa w niniejszym artykule, są nieważne.

O ile w orzecznictwie nie budziła wątpliwości konstrukcja wyrażenia zgody przez inwestora na umowę wykonawcy z podwykonawcą wprost, a także zgoda wyrażona w sposób dorozumiany bierny ukonstytuowana art. 647 ¹ § 2 zdanie drugie k.c., to po początkowych wątpliwościach ugruntowało się w orzecznictwie stanowisko, iż zgoda inwestora na zawarcie umowy przez wykonawcę z podwykonawcą może być wyrażona przez każde zachowanie inwestora, która ujawnia zgodę w sposób dostateczny, zgodnie z art. 60 k.c., w tym przez czynności faktyczne, jak na przykład tolerowanie obecności podwykonawcy na placu budowy, odbieranie od niego robót, czynienie ustaleń z podwykonawcą i może być wyrażona w dowolnym momencie przed zakończeniem robót, przy czym wiedza inwestora o istotnych elementach umowy podwykonawczej pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą może pochodzić z różnych źródeł, czy też inwestor mógł posiąść taką wiedzę z łatwością. Zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą winna dotyczyć konkretnej umowy lub projektu umowy zindywidualizowanych zarówno co do strony podmiotowej, jak i przedmiotowej, w tym co do zakresu robót i ustalonego wynagrodzenia w umowie z podwykonawcą, przy czym ciężar udowodnienia zgody inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą ciąży na podmiocie powołującym się na solidarną odpowiedzialność inwestora z wykonawcą, w niniejszej sprawie na podwykonawcy. Zgoda inwestora może być wyrażona w dowolnym czasie, jednakże do chwili zakończenia robót budowlanych. Pozwana była świadoma, że część robót wykonują podwykonawcy ale nie wyraziła zgody na zawarcie umowy podwykonawczej z powodem. Wiedza inwestora musi dotyczyć nie tylko osoby podwykonawcy, ale również warunków istotnych umowy, w zakres których wchodzi rodzaj wykonywanych przez podwykonawcę prac i wysokość umówionego z nim wynagrodzenia. Jest to o tyle istotne dla inwestora, że aby można było mówić o powstaniu solidarnej odpowiedzialności inwestora realizującej się z mocy ustawy, jego świadomość musi obejmować pełny zakres tej odpowiedzialności, a zatem wobec kogo powstaje, za jakie czynności i w jakiej wysokości. Inwestor może świadomie wyrazić zgodę tylko w takim przypadku, zdaniem sądu nie można przyjąć, że zgoda może mieć charakter blankietowy, a więc, że inwestor wyraża zgodę, zwłaszcza w sposób dorozumiany, na każdą wysokość wynagrodzenia, nawet takiego, które przewyższałoby wynagrodzenie generalnego wykonawcy. Obowiązek ustalenia w umowie z generalnym wykonawcą rzeczowego zakresu robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą wykonawców (art. 647 ¹ § 1 k.c.), nie przekłada się wprost na wiedzę inwestora o warunkach istotnych umowy z podwykonawcą, która rodziłaby jego solidarną odpowiedzialność. Jak wyjaśnił to Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 kwietnia 2008 r. (sygn. akt III CZP 6/08): "Zgoda inwestora (wykonawcy) ma dotyczyć zawarcia przez wykonawcę (podwykonawcę) umowy o roboty budowlane z podwykonawcą, a więc konkretnej umowy, o określonej treści, zawartej lub przynajmniej wstępnie uzgodnionej ze zindywidualizowanym podmiotem w zakresie wszystkich istotnych postanowień, szczególnie tych, które decydują o wysokości wynagrodzenia. Zestawienie § 1 i § 2 w art. 647 ¹ k.c. wskazuje, że nie wystarczy udzielona z góry zgoda blankietowa na umowę o jakiejkolwiek treści z jakimkolwiek wykonawcą, przepisy regulujące wymaganie zgody inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą znajdują bowiem zastosowanie także wówczas, gdy w umowie między wykonawcą a inwestorem, zgodnie z wymaganiami art. 647 ¹ § 1 k.c., określono zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał angażując podwykonawców. Za taką interpretacją, co podkreślano w orzecznictwie, przemawia potrzeba zapewnienia należytej ochrony także inwestorowi, wyrażona zgoda ma bowiem zasadnicze znaczenie dla obciążenia go odpowiedzialnością solidarną. Zgoda inwestora w każdym wypadku będzie zatem skuteczna tylko wtedy, gdy będzie dotyczyła konkretnej umowy /…/ Aby można przyjąć, że milczenie inwestora oznacza jego zgodę, treść przedłożonej umowy lub jej projektu powinna obejmować wszystkie postanowienia istotne przy określaniu zakresu odpowiedzialności solidarnej inwestora; jej uzupełnieniem jest odpowiednia część dokumentacji, obejmująca roboty będące przedmiotem przedstawianej umowy (projektu). Treść dostarczonej umowy (projektu) wyznacza granice solidarnej odpowiedzialności inwestora (wykonawcy), milczące wyrażenie zgody odnosi się bowiem jedynie do zobowiązań wynikających z przedłożonych dokumentów." Takich czynności z pewnością nie podjęto, co potwierdziły zeznania osoby przesłuchiwanej w charakterze strony powodowej. W niniejszej sprawie wykonawca nie przedstawił pozwanemu umowy zawartej z podwykonawcą, ani aneksów do niej; a sam podwykonawca nie dbał o to czy jest podmiotem zaakceptowanym na tym kontrakcie. Nadmienić należy, że nigdy nie przedłożono też zamawiającemu cen, za które podwykonawca będzie wykonywał określone roboty. Nowelizacja kodeksu cywilnego z dnia 14 lutego 2003 roku (Dz.U.2003.49.408) wprowadziła istotne novum dotyczące wyrażenie zgody przez zamawiającego na powierzenie pewnych robót podwykonawcom. Daje to inwestorowi rzeczywiste narzędzie oddziaływania na proces realizacji inwestycji, za pomocą którego może wpływać na wybór podwykonawcy i najkorzystniejszej oferty. Warunkiem takiej zgody jest przede wszystkim znajomość przez inwestora istotnych postanowień umowy o roboty budowlane zawartej przez wykonawcę z podwykonawcą, a szczególności tych, które decydują o wysokości wynagrodzenia podwykonawcy (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 06 października 2010 roku, II CSK 210/10, LEX nr 786938). Nie może tego zmienić fakt oznakowania pracowników podwykonawcy na budowie czy prowadzenie przez tego jakiś rozmów z panem S., który był inżynierem kontraktu. Podwykonawca we własnym interesie powinien umożliwić inwestorowi zapoznanie się z treścią istotnych postanowień umowy podwykonawczej, czego jednak nie uczynił. Sama wiedza inwestora o tym, że jakaś część robót wykonywana jest przez podwykonawcę nie przesądza o wyrażeniu przez niego w sposób dorozumiany zgody o jakiej mowa w art.647 ¹ §2zd1 k.c. Zdaniem sądu przepisy rozciągające odpowiedzialność za wykonanie umowy na osobę nie będącej jej stroną należy stosować restrykcyjnie, szczególnie gdy mamy doczynienia w procesie budowlanym wyłącznie z podmiotami profesjonalnymi, które mają znajomość przepisów prawa i możliwość zabezpieczenia swoich interesów w sposób nie prowadzący później do wątpliwości interpretacyjnych.

Nie sposób doszukać się wyrażenia zgody przez pozwanego inwestora w sposób konkludentny już choćby z tego powodu, że powód nawet nigdy nie twierdził, że do wiadomości inwestora dotarła pełna wiedza o zakresie jego prac, a tym bardziej o umówionym wynagrodzeniu. Zarówno generalny wykonawca, mimo zobowiązania umownego, jak i sam powód, nie podjęli czynności zmierzających do przekazania pełnych informacji o pracach powoda, co zapewniłoby temu ostatniemu możliwość poszukiwania spełnienia świadczenia pieniężnego od inwestora.

W umowie łączącej inwestora z wykonawcą strony dopuściły możliwość wykonania robót przez wykonawcę za pomocą podwykonawców, ale nie w całości oraz uregulowały tryb uzyskania zgody inwestora na wprowadzanie przez generalnego wykonawcę podwykonawców. Z dokonanych ustaleń faktycznych nie wynikało, aby generalny wykonawca dochował wskazanych warunków przy zawieraniu umowy z powodem.

Z zeznań M. G. i Z. K. oraz przesłuchani P. B. w charakterze strony (koperta k.653) wynika, że pracownicy powoda byli wpuszczani na plac budowy, wykonywali na budowie prace prowadzące do wykonania przedmiotu umowy, czynili ustalenia techniczne z przedstawicielem nadzoru inwestorskiego, w szczególności P. B. spotykał się z inżynierem kontraktu J. S.. Strona powodowa nie przedstawiła jednak żadnych dowodów, a niej zgodnie z regułą z art.6k.c. spoczywał ten obowiązek, aby inwestor do czasu oddania obiektu został poinformowany lub uzyskał wiedzę o wynagrodzeniu ustalonym w umowie generalnego wykonawcy z powodem, czy też o przekazaniu powodowi prac objętych umową z generalnym wykonawcą. Żaden z zeznających świadków, jak i strony, nie wskazywali na poruszanie kwestii wynagrodzenia w obecności pozwanej, czy to na naradach, czy w innych okolicznościach, również okoliczność ta nie wynikała z przedłożonych dokumentów ani twierdzeń z pism procesowych. Brak było więc podstaw do uznania, że pozwana posiadała w trakcie prowadzenia robót mających na celu oddanie obiektu wiedzę o wynagrodzeniu powoda należnym od generalnego wykonawcy.

Cel, jaki przyświecał ustawodawcy wprowadzonych zmian w zakresie odpowiedzialności inwestora nie może uchylić wykazania przesłanek powstania tej odpowiedzialności. Nie było bowiem zamierzeniem ustawodawcy obciążenie inwestora odpowiedzialnością absolutną, bezwarunkową, ale odpowiedzialnością wynikającą z określonych ustawowo okoliczności. Powstanie odpowiedzialności za cudzy dług musi uwzględniać również uzasadniony interes zobowiązanego, który mają zapewniać warunki postawione takiej odpowiedzialności. Warunki te nie zostały jednak ograniczone do świadomości inwestora o osobie podwykonawcy, co mogło mieć miejsce, z uwagi na oznakowanie pracowników powoda na budowie, w przypadku tej sprawy, ale rozciągały się również na wiedzę o przedmiocie umowy, a więc o zakresie prac powierzonych podwykonawcy i wysokości przysługującego mu z tego tytułu wynagrodzenia, a także innych ewentualnych istotnych warunkach umowy.

Zdaniem Sądu Okręgowego, oświadczenie woli osoby prawnej powinno pochodzić, stosownie do art. 38 k.c., od jej organów, poprzez które działa bądź też od umocowanych do reprezentacji przez te organy podmiotów, a nie wykazano, że inżynier kontraktu miał upoważnienie osób reprezentujących pozwanego do zatwierdzania podwykonawcy, z literalnej treści subklauzuli 4.4. umowy wykonawcy z inwestorem wynika, że inżynier projektu ma być pośrednikiem przy przekazywaniu dokumentów w sytuacji wprowadzenia przez wykonawcę podwykonawcy.

Argumenty powołane przez powoda w zasadzie sprowadzają się wyłącznie do stwierdzenia, że pozwana znała osobę podwykonawcy i mogła pracowników powoda zauważyć na budowie. Dla przyjęcia milczącej akceptacji inwestora niezbędne jest ścisłe wykonanie czynności określonych w art. 647 ¹ § 2 k.c. Normatywnie ustalona interpretacja biernego zachowania jest postanowieniem szczególnym, umieszczonym w przepisie o charakterze wyjątkowym, wymagającym interpretacji ścisłej. Aby zatem można było przypisać inwestorowi milczącą zgodę na zawarcie umowy przez wykonawcę z podwykonawcą, konieczne jest łączne wypełnienie wszystkich przesłanek omawianego przepisu, tzn. przedstawienie inwestorowi przez wykonawcę umowy zawartej z podwykonawcą lub jej projektu wraz ze stosowną częścią dokumentacji, która dotyczy przedmiotu umowy.

Sąd Okręgowy przyjął, iż powód nie wykazał, stosownie do art. 6 k.c., aby pozwany inwestor wyraził w rozumieniu. art. 647 ¹ § 2 k.c. zgodę na zawarcie przez generalnego wykonawcę umowy z powodem jako podwykonawcą, a w konsekwencji nie wykazał, iż pozwana ponosi na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c. solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia powoda i za odsetki z tytułu opóźnienia w zapłacie tegoż wynagrodzenia, co skutkowało oddaleniem powództwa wobec inwestora w całości.

Wobec powyższego zbędne jest ustalanie zakresu prac powoda czy przyczyn opóźnienia i zasadności obciążenia karami umownymi.

O kosztach orzeczono na podstawie art.98 k.p.c. na kwotę zasadzonych kosztów składa się wynagrodzenie radcy prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa ustalone zgodnie ze złożonym spisem kosztów.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak na wstępie.