Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 maja 2017 roku

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2017 roku na rozprawie w Szczecinie

sprawy z powództwa M. N. (1), L. R., M. N. (2)
i A. N.

przeciwko (...) Bank spółce akcyjnej w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 23 listopada 2016 roku, sygn. akt I C 983/16

I.  zmienia rozstrzygnięcie o kosztach sądowych zawarte w punkcie czwartym zaskarżonego wyroku w ten sposób, że nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Szczecinie kwotę 1.000 (tysiąc) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powodów kwotę 8.100 (osiem tysięcy sto) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Wiesława Kaźmierska Agnieszka Sołtyka Piotr Sałamaj

Sygn. akt I ACa 52/17

UZASADNIENIE

Powodowie M. N. (2), M. N. (1), A. N. i L. R. wnieśli o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 27 sierpnia 2013 r. o numerze (...), któremu klauzulę wykonalności nadał Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim postanowieniem z dnia 10 września 2013 r. (sygn. akt I Co 3150/13) oraz o zasądzenie od pozwanej (...) Bank S.A. w W. solidarnie na ich rzecz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu podali, że w dniu 10 października 2005 r. powodowie oraz J. R. zawarli z (...) Bank S.A. (poprzednikiem prawnym pozwanej), umowę kredytu hipotecznego. Na jej podstawie bank udzielił ww. kredytu w kwocie 275.422,69 zł polskich, indeksowanego kursem franka szwajcarskiego, na warunkach określonych w umowie i dołączonym do niej Regulaminie. Środki w kwocie 259.000 zł miały zostać przeznaczone na pokrycie części ceny nabycia nieruchomości położonej przy ul. (...) w S., która miała wejść do majątku wspólnego L. i J. R.. Jako zabezpieczenie spłaty kredytu ustanowiono hipotekę kaucyjną na nieruchomości położonej przy ul. (...) w S.. Pismem z dnia 15 października 2012 r. pozwana wypowiedziała M. N. (1) umowę kredytu hipotecznego. Pozostali powodowie nie otrzymali oświadczenia banku o wypowiedzeniu umowy. Po otrzymaniu ww. zawiadomienia kredyt nie był już spłacany. Pozwana wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny o numerze (...). Suma zadłużenia na dzień 27 sierpnia 2013 r. określona została na kwotę 423.836,98 zł. Postanowieniem z dnia 10 września 2013 r. (I Co 3150/13) Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim, nadał klauzulę wykonalności ww. BTE i ograniczył odpowiedzialność dłużników do kwoty 550.845,38 zł. W oparciu o ww. tytuł komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Stargardzie Szczecińskim M. J. wszczął postępowanie egzekucyjne zarejestrowane pod numerem Km 515/15.

Zdaniem powodów wierzytelność z BTE nie jest wymagalna, gdyż z umowy nie wynika, żeby ponosili oni solidarną odpowiedzialność, że umowa zawierała liczne klauzule abuzywne wpływające na wysokość zobowiązania (§ 2 ust. 2, § 4 ust. 1 i 2, § 7 ust. 3, § 6 ust. 2 umowy oraz§ 15, § 16 ust. 2 i 4, 19, ust. 5, § 25, § 27 ust. 2 i § 29 ust. 1 Regulaminu) i nie została skutecznie wypowiedziana. W razie nie przyjęcia charakteru abuzywnego ww. klauzul powodowie zwrócili się o uznanie ich za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Powodowie ponieśli również, że wierzytelność została nabyta przez (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W..

W odpowiedzi na pozew pozwana uznała powództwo w części przekraczającej kwotę 18.258,19 zł (z uwagi na skutecznie podniesiony zarzut cesji wierzytelności), wnosząc o oddalenie powództwa co do kwoty 18.258,49 zł, a także o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pozwana wyjaśniła, że kwota ta wynika z wyliczeń komornika sądowego prowadzącego egzekucję pod sygnaturą akt Km 515/15, przy czym od dnia 10 września 2015 r. wyegzekwowane należności były przekazywane do depozytu sądowego. Umowa cesji nie wywołała skutku rozporządzającego, a wierzytelność przeszła na cesjonariusza z chwilą wpisu w księdze wieczystej zmiany wierzyciela hipotecznego. Podała, że nie chwila wypłaty wierzycielowi kwoty świadczenia decyduje o jej wyegzekwowaniu na podstawie tytułu, a chwila uzyskania tej kwoty przez komornika. Fakt pozostawania kwot w depozycie nie wpływa na skuteczność wyegzekwowania środków na podstawie tytułu wykonawczego.

Odnosząc się do zarzutów powodów pozwana podała, że zgodnie z § 12 umowy kredytu na nich spoczywał obowiązek informowania banku o zmianie adresu korespondencyjnego, a skoro powodowie nie dokonali takiej aktualizacji, to wypowiedzenie doręczono im skutecznie na wskazane w umowie adresy. Z chwilą upływu okresu wypowiedzenia wymagalna stała się pozostała część kredytu.

Pozwana zaprzeczyła, że postanowienia umowy kredytu odnoszące się do klauzul indeksacyjnych i tabeli jej kursów stanowiły niedozwolone postanowienia umowne.

Pozwana podała, że oprócz własnych twierdzeń powodowie nie wykazali, że ich interesy zostały rażąco naruszone przez sposób, w jaki (...) Bank S.A. określał kursy kupna i sprzedaży CHF podawane w „Bankowej Tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem waluty”. Powodowie nie przedstawili ani jednej Tabeli Kursów, która kształtowałaby kurs wymiany CHF w sposób oderwany od realiów rynkowych, rażąco odstający od kursów na rynku międzybankowym, czy też kursów średnich NBP. Wszystkie zmiany kursu CHF wprowadzane przez (...) Bank S.A. spowodowane były zmianami sytuacji na rynku międzybankowym, przy uwzględnieniu kursów średnich NBP. Marża pozwanej nie przekraczała standardów rynkowych, zaś ekwiwalentem ryzyka związanego ze zmienną ceną franka szwajcarskiego było niższe oprocentowanie kredytu w relacji do kredytów złotowych. Zdaniem pozwanej ewentualnym skutkiem abuzywności postanowień umownych dotyczących sposobu obliczania kursu CHF nie byłaby zmiana charakteru kredytu na kredyt w PLN, lecz zastąpienie klauzul niedozwolonych precyzyjnymi zasadami obliczania kursu CHF.

Pismem z dnia 18 października 2016 r. powodowie cofnęli powództwo w zakresie żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego co do kwoty 9.476,46 zł, w uzasadnieniu wskazując, że komornik wyegzekwował od powodów i przekazał wierzycielowi ww. kwotę, a zatem w tym zakresie tytuł egzekucyjny został już wykonany.

Wyrokiem z dnia 23 listopada 2016 r. (sygn. akt I C 983/16) Sąd Okręgowy w Szczecinie pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego o nr (...), wystawiony w dniu 27 sierpnia 2013 r. przez (...) Bank S.A., zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 10 września 2013 r. o sygn. akt I Co 3150/13 - w stosunku do powodów M. N. (2), M. N. (1), A. N., L. R. (pkt I. sentencji); umorzył postępowanie w części, co do kwoty 9.476,46 zł (pkt II.); zasądził od pozwanej na rzecz powodów solidarnych kwotę 14.400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III.) i nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Szczecinie kwotę 27.543 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (pkt IV.).

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

Małżonkowie L. R. i J. R. wraz z M. N. (2), M. N. (1) i A. N. w dniu 10 października 2010 r. zawarli z pozwanym bankiem umowę kredytu hipotecznego o numerze (...). Zgodnie z tą umową bank udzielił ww. kredytu w kwocie 275.422,69 zł, indeksowanego kursem franka szwajcarskiego na warunkach określonych w umowie oraz regulaminie do umowy kredytu hipotecznego, stanowiącym integralną część umowy.

Uzyskane środki przeznaczone były na zakup przez L. i J. R. nieruchomości położonej przy ul. (...) w S., pokrycie kosztów związanych z uzyskaniem kredytu: wykup ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, ubezpieczenia od ryzyka utraty wartości nieruchomości oraz ubezpieczenie samej nieruchomości oraz pokrycie kosztów prowizji banku w wysokości 11.655 zł.

Umowa została zawarta na okres od 18 października 2005 r. do 31 października 2030 r. Wskazano w niej, iż oprocentowanie kredytu jest zmienne, na dzień sporządzenia umowy wynosiło ono 3,51% w skali roku. Zadłużenie miało zostać spłacone w 300 równych, miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych. Zgodnie z postanowieniami umowy w dniu wypłaty kredytu kwota wypłaconych środków przeliczona została na walutę do której indeksowany był kredyt, według kursu kupna walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” – obowiązującego w dniu uruchomienia środków. Spłata wszelkich zobowiązań miała być dokonywana w złotych na rachunek pomocniczy określony w harmonogramie spłat rat kredytu. Zgodnie z § 4 ust. 2 umowy wysokość zobowiązania miała być ustalana, jako równowartość wymagalnej spłaty wyrażonej w walucie indeksacyjnej – po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do waluty wyrażonej w umowie – obowiązującego w dniu spłaty.

Umowa została zabezpieczona m.in. wpisem na nabywanej nieruchomości, na rzecz (...) Bank S.A. hipoteki kaucyjnej do kwoty 468.218,57 zł.

W dniu zawarcia umowy, kurs sprzedaży franka szwajcarskiego według tabeli banku wyniósł 2,59 zł.

Powodowie zdecydowali się na wybór oferty kredytu denominowanego w walucie obcej ze świadomością ryzyka związanego z tym produktem, a w szczególności tego, że niekorzystna zmiana kursu waluty spowoduje wzrost miesięcznych rat spłat kredytu hipotecznego oraz wzrost całego zadłużenia. L. R. i J. R. wybrali tę ofertę i zaciągnęli kredyt wspólnie z M., M. i A. N. z uwagi, iż nie mieli wystarczającej zdolności kredytowej do tego, aby zaciągnąć kredyt na niezbędną im sumę w walucie polskiej.

Warunki udzielenia kredytu określała umowa kredytowa oraz stanowiący integralną część tej umowy regulamin produktu kredyt hipoteczny (...), ważny od dnia 29 sierpnia 2005 r. Zgodnie z § 2 regulaminu bankowa tabela kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut sporządzana jest przez merytoryczną komórkę banku na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym w chwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez NBP, tabela sporządzana jest każdego dnia roboczego o godz. 16:00 i obowiązuje przez cały następny dzień roboczy. Zgodnie z § 9 regulaminu kredytobiorcy zobowiązani są informować bank o każdej zmianie swoich danych osobowych, w szczególności o zmianie adresu oraz innych informacji podanych w umowie kredytu, a także o zmianie stanu cywilnego. Kredytobiorcy są zobowiązani także do wskazywania aktualnych adresów do korespondencji. Korespondencja kierowana pod ostatni wskazany adres uznawana jest za doręczoną po 7 dniach od daty jej wysłania. § 14 regulaminu stanowi, iż oprocentowanie kredytu udzielonego w złotych indeksowanego do waluty obcej jest zmienne i ulega zmianie w pierwszym dniu najbliższego miesiąca następującego po ostatniej zmianie indeksu DBF (dla kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego). Indeks DBF dla każdego kwartału kalendarzowego oblicza się jako arytmetyczną średnią stawek LIBOR 3m (dla lokat międzybankowych trzymiesięcznych), obowiązujących w dniach roboczych w okresie od 26 dnia miesiąca zamykającego kwartał poprzedzający ostatni kwartał kalendarzowy do 25 dnia miesiąca kończącego kwartał poprzedni. Indeks DBF dla każdego miesiąca oblicza się jako arytmetyczną średnią stawek LIBOR 3m, obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc ostatnio 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę.

W myśl § 16 regulaminu w przypadku niespłacenia przez kredytobiorcę w terminie całości lub części raty spłaty wynikającej z umowy kredytu, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym. Bank nalicza od wymagalnego kapitału odsetki karne w wysokości podwójnego oprocentowania umownego. W przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej bank w następnym dniu po upływie terminu wymagalności całego kredytu dokonuje przewalutowania całego wymagalnego zadłużenia na walutę polską, z zastosowaniem aktualnego kursu sprzedaży dewiz, określonego przez bank w tabeli kursów. Poczynając od dnia przewalutowania bank pobiera od wymagalnego kapitału karne odsetki w wysokości 2 –krotności oprocentowania kredytów udzielanych w walucie polskiej przy zastosowaniu aktualnego z dnia przewalutowania wskaźnika DBZ oraz marzy obowiązującej w dniu wypłaty kredytu lub jego pierwszej transzy. W przypadku kredytu indeksowanego w walucie obcej, kwota raty spłaty kredytu obliczana jest według kursu sprzedaży dewiz obowiązującym w banku na podstawie obowiązującej tabeli kursów z dnia wpływu środków (§19).

W dniu 20.10.2005 r. L. i J. R. nabyli od Powiatu (...) niezabudowaną działkę gruntu o numerze (...) o pow. 0,0619 ha oraz działkę gruntu oznaczoną numerem (...) o pow. 0,0683 ha zabudowaną budynkiem mieszkalnym, opisaną w księdze wieczystej nr (...) za cenę 276.360 zł. Wniosek o uruchomienie kredytu powodowie złożyli w dniu 17 października 2005 r.

W 2009 r. pojawiły się problemy w regularnych spłatach rat kredytowych. Pismem z dnia 8 września 2009 r. pozwana zawiadomiła L. R. o powstaniu zaległości w spłacie kredytu i wezwała do uregulowania zaległości kwocie 1.609,29 zł. W styczniu 2010 r. L. R. zawarł z bankiem porozumienie w zakresie karencji w spłacie kredytu i odsetek. Pismem z dnia 8 lipca 2010 r. pozwana poinformowała powoda, iż w związku z zawartym porozumieniem, kwota prolongowanych odsetek umownych w wysokości 269,34 CHF została doliczona do salda kredytowego, które na dzień sporządzenia pisma wynosiło 104.868,82 CHF. W dniu 27.10.2011 r. strony zawarły aneks do umowy kredytu, w którym ostateczny termin spłaty kredytu ustalono na dzień 30 listopada 2034 r.

W związku z powstaniem zaległości w spłacie kredytu (...) Bank S.A., pismem z dnia 15 października 2012 r., wypowiedział powodom umowę kredytową o numerze (...) z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia. W treści wypowiedzenia wskazano, iż bank rozważy możliwość cofnięcia wypowiedzenia w przypadku uregulowania w okresie wypowiedzenia całości zaległych należności obejmujących równowartość w złotych 2.220,01 CHF tytułem należności kapitałowej; 37,84 CHF tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie oraz 150 zł tytułem kosztów za czynności banku, tj. łącznie w przeliczeniu 8.529,96 zł.

Sąd I instancji ustalił, że wypowiedzenie umowy: w stosunku do M. N. skierowane zostało na adres przy ul. (...) w S.; w stosunku do J. R. skierowane zostało na adres przy ul. (...) w S.; w stosunku do L. R. skierowane zostało na adres ul. (...) w S.; w stosunku do M. N. (2) skierowane zostało na adres przy ul. (...) w S.. Korespondencję zawierającą wypowiedzenie umowy, M. N. (1) podjął w dniu 26.10.2012 r. i tego dnia podjął również korespondencję kierowaną do swojej małżonki M. N. (2). Powód L. R. podjął wypowiedzenie umowy kredytowej w dniu 24.10.2012 r.

Po wypowiedzeniu umowy przez bank kredyt nie był więcej spłacany.

W dniu 27 sierpnia 2013 r. (...) Bank S.A. wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny nr o numerze (...). W powyższym tytule bank stwierdził, że L. R., J. R., M. N. (1), M. N. (2) i A. N. są dłużnikami solidarnymi banku z tytułu umowy o kredyt hipoteczny nr (...) z dnia 10 października 2005 r. oraz że wysokość ich wymagalnego zobowiązania na dzień wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego wynosi 423.836,98 zł i obejmuje kwotę 379.455,08 zł tytułem należności głównej, 43.990,81 zł tytułem odsetek za opóźnienie naliczanych od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 15,54% od dnia 1 marca 2012 r. do 27 sierpnia 2013 r., 401,09 zł tytułem opłat i prowizji banku oraz dalsze odsetki od kwoty kapitału w wysokości średniego oprocentowania WIBOR dla 3-miesiecznych lokat na rynku międzybankowym z 10 ostatnich dni roboczych ostatniego miesiąca poprzedniego kwartału, powiększonej o 25 punktów procentowych, z zastrzeżeniem, że w żadnym czasie nie może przekroczyć czterokrotności wysokości bieżącej stopy kredytu lombardowego NBP, które na dzień sporządzenia tytułu wynoszą 15,54% w stosunku rocznym, począwszy od dnia 28 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty.

Postanowieniem z 10 września 2013 r. (sygn. akt I Co 3150/13) Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim nadał ww. bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności przeciwko L. R., J. R., M. N. (2), M. N. (1) i A. N., z ograniczeniem odpowiedzialności dłużników do kwoty 550.845,38 zł.

W dniu 15 kwietnia 2015 r. pozwana zwróciła się do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Stargardzie Szczecińskim M. J. z wnioskiem o wszczęcie i prowadzenie postępowania egzekucyjnego przeciwko wszystkim kredytobiorcom.

Sąd Okręgowy ustalił, że 20 kwietnia 2015 r. organ egzekucyjny wszczął egzekucję wobec L. R., J. R., M. N. (2), M. N. (1) i A. N.. Tego samego dnia dokonał zajęcia należącej do L. i J. R. nieruchomości położonej przy ul. (...) w S.. W toku postępowania egzekucyjnego wyegzekwowano od dłużników, a następnie przekazano na rzecz wierzyciela łącznie kwotę 9.476,46 zł. Komornik dokonał nadto zajęcia należącej do M. i M. N. (1) nieruchomości o pow. 45,76 m ^{( 2)}, położonej przy ul. (...), opisanej w księdze wieczystej o nr (...) oraz należącej do M. N. (2) działki gruntu nr (...) o pow. 217 m ^{( 2)} zabudowanej jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym o pow. 100,28 m ^{( 2)} i budynkiem gospodarczym o pow. 41,53 m ^{( 2)}, położonych przy ul. (...) w K., opisanej w księdze wieczystej o nr (...), a także udziału ½ części własności działki gruntu o numerze (...) o pow. 114m ^{( 2)}, położonej w K., opisanej w księdze wieczystej o nr (...).

W związku z wydaniem w niniejszej sprawie w dniu 8 sierpnia 2016 r. postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia postępowanie egzekucyjne prowadzone pod sygn. KM 515/15 zostało zawieszone. Środki wyegzekwowane od powodów przekazywane są od dnia 26 sierpnia 2015 r. przez organ egzekucyjny na rachunek depozytowy.

Pismem z dnia 5 maja 2015 r. M. N. (1), M. N. (2) i A. N. zwrócili się do pozwanej z wnioskiem o wskazanie, w jaki dokładnie sposób bank wyliczył kwoty objęte wystawionym bankowym tytułem egzekucyjnym o numerze (...), w szczególności za jaki okres je wyliczył, według jakich stóp i wskaźników, od jakich poszczególnych kwot, jakie wpłaty dłużników zaliczył i na poczet czego (kapitału, odsetek, innych) oraz na jaki dzień wobec każdego z dłużników bank przyjął dzień wypowiedzenia umowy kredytowej z dnia 10 października 2005 r., nadto zwrócili się o podanie czy do ww. umowy zawierane były jakiekolwiek aneksy oraz ewentualnie o nadesłanie ich kserokopii oraz udostepnienie bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych, obowiązującej w dniu uruchomienia środków objętych umową kredytu hipotecznego i w dniach spłat poszczególnych rat kredytu, a także regulaminu do umów kredytu hipotecznego oraz tabeli prowizji i opłat banku.

W odpowiedzi pozwana poinformowała, iż umowa kredytowa z dnia 10 października 2005 r. o numerze (...) wypowiedziana została ze skutkiem na dzień 29 listopada 2012 r. W związku z brakiem spłat rat kredytu bank w dniu 27 sierpnia 2013 r. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny; stan zadłużenia w tym dniu wynosił 423.836,98 zł. Na kwotę zadłużenia składały się: 379.445,08 zł tytułem należności głównej; 43.990,81 zł tytułem odsetek oraz 401,09 zł tytułem opłat i prowizji. Saldo zadłużenia w stanie na dzień 21 maja 2015 r. wynosiło 509.196,50 zł.

Jednocześnie pozwana poinformowała, iż do umowy kredytu sporządzone zostało w dniu 28 stycznia 2010 r. porozumienie oraz aneks nr (...), podpisane przez wszystkich kredytobiorców, a także, że w dalszym ciągu nalicza karne odsetki od kapitału w wysokości 10,52% w skali roku.

W dniu 30 grudnia 2015 r. (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W. nabył od pozwanej wymagalną wierzytelność zabezpieczona hipoteką umowną, kaucyjną do kwoty 468.218, 57 zł. W dniu 22 marca 2016 r. dokonano w księdze wieczystej nieruchomości zmiany wierzyciela hipotecznego, żaden z powodów nie został jednak dotychczas poinformowany o cesji wierzytelności na rzecz funduszu.

Mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał powództwo, którego podstawę stanowił art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. za uzasadnione w całości.

W ocenie Sądu Okręgowego istota sporu sprowadzała się do kwestii określenia właściwego zachowania się stron względem siebie, była więc sporem z zakresu wykładni łączącego strony stosunku prawnego.

Zdaniem Sądu Okręgowego instytucja BTE ma charakter specyficzny, prowadzi do możliwości opatrzenia klauzulą wykonalności tytułu egzekucyjnego wystawionego przez bank na podstawie jego ksiąg, bez możliwości weryfikacji rzetelności i prawdziwości wpisów w księgach. Jedyną drogą zakwestionowania wierzytelności stwierdzonej w BTE opatrzonym klauzulą wykonalności jest wniesienie powództwa opozycyjnego. Wykazanie w toku takiego procesu, iż roszczenie stwierdzone BTE jest niezasadne choćby w części powoduje, iż cała wierzytelność stwierdzona w tym tytule musi być uważana za nieudowodnioną i to na bank przechodzi obowiązek wykazania jej wysokości w takim samym zakresie, w jakim miałoby to miejsce w sytuacji wytoczenia przez niego powództwa przeciwko niesumiennemu dłużnikowi. Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w art. 95 ust. 1 Prawa bankowego, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym. Dokumenty te stanowią więc w postępowaniu cywilnym wyłącznie dokument prywatny. Brak jest podstaw do uznawania wierzytelności banku stwierdzonej takim tytułem za udowodnioną co do wysokości, w sytuacji, gdy osoba wobec której został wystawiony BTE, kwestionuje całość zobowiązania i formułuje skuteczne zarzuty choćby w stosunku do części stwierdzonego tym tytułem zobowiązania.

Sąd Okręgowy jako słuszny ocenił zarzut powodów, że brak było podstaw do przyjęcia w wystawionym BTE solidarnej odpowiedzialności powodów, bowiem zarówno w samej umowie kredytu jak i w dokumentach sporządzonych w związku z jej zawarciem nie zawarto zapisu o solidarnej odpowiedzialności kredytobiorców, przy czym brak jest przepisu ustawowego, z którego wynikałaby taka solidarna odpowiedzialność powodów za zaciągnięty kredyt.

W ocenie Sądu przepisy ustawy Prawo bankowe nie stanowią podstawy do przyjęcia solidarnej odpowiedzialności pozwanych w rozumieniu art. 369 k.c. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie wykazało także istnienia po stronie powodowej solidarności wynikającej z umowy- pozwana nie zaoferowała żadnych dowodów, z których można by wysnuć wniosek, że wolą stron umowy kredytowej było zawarcie umowy z solidarnością po stronie dłużników. Z umowy kredytowej również nie wynika solidarne zobowiązanie do zapłaty; umowa ta stanowi, iż spłata kredytu ma nastąpić w 300 miesięcznych ratach, zaś obowiązkiem kredytobiorcy (w niniejszym przypadku kredytobiorców) jest dokonanie w okresie objętym umową spłaty rat kredytu i odsetek w terminach i kwotach według aktualnego harmonogramu spłat, przy czym żadne z postanowień umowy oraz stanowiącego jej integralną część regulaminu nie reguluje zakresu odpowiedzialności poszczególnych kredytobiorców względem banku, tj. nie określa szczegółowo kto, w jakiej kolejności, ani w jakiej wysokości odpowiedzialny jest za spłatę kredytu i nie ustanawia solidarnej odpowiedzialności powodów za spłatę zobowiązania. Solidarności takiej nie można natomiast domniemywać. Zobowiązanie solidarne wymaga bowiem szczególnego tytułu. Regułą jest natomiast, że w wypadku, gdy jest kilku wierzycieli, a świadczenie jest podzielne, wierzytelność dzieli się na tyle niezależnych od siebie części, ilu jest wierzycieli. Części te są równe, jeżeli z okoliczności nie wynika nic innego. Zdaniem Sądu Okręgowego w okolicznościach niniejszej sprawy dla ustalenia solidarności zobowiązania nie była także wystarczająca sama tylko wspólnota celu między kredytobiorcami (tj. zaciągniecie kredytu). Z materiału dowodowego wynika, że M., M. i A. N. przystąpili do umowy tylko dlatego, że J. i L. R. nie mieli wystarczającej zdolności kredytowej, aby podpisać umowę z bankiem samodzielnie.

Sąd Okręgowy przyjął także, że solidarna odpowiedzialność powodów nie wynika z art. 370 k.c. Nabywcami nieruchomość położonej przy ul. (...) w S. - na zakup, której przeznaczone zostały środki pochodzące z kredytu - byli jedynie J. i L. R. i tylko oni figurują w księdze wieczystej jako właściciele tej nieruchomości. Żaden z pozostałych kredytobiorców nigdy nie był współwłaścicielem tej nieruchomości. W konsekwencji niemożliwym jest stwierdzenie, aby zobowiązanie wynikające z umowy kredytowej oznaczonej numerem (...) dotyczyło mienia wspólnego wszystkich powodów. Nawet przyjęcie, że możliwe jest uznanie solidarnej odpowiedzialności małżonków R. poprzez przyjęcie, że zaciągnęli zobowiązanie dotyczące ich wspólnego mienia, to nie ma takiej możliwości w stosunku do pozostałych powodów. Strona pozwana w niniejszej sprawie pomimo wyraźnego zaoponowania przez powodów węzłowi solidarności, nie zaoferowała stosownego materiału dowodowego, z którego owa solidarność powodów za zobowiązanie wynikające z umowy kredytu hipotecznego, a to na niej spoczywał ciężar dowodu.

Sąd Okręgowy uwzględnił również zarzut powodów dotyczący nieskutecznego doręczenia wypowiedzenia umowy kredytowej z dnia 10 października 2005 r. Strony w § 11 umowy potwierdziły prawo banku do wypowiedzenia umowy w przypadku nie dokonania terminowej spłaty raty kapitałowo-odsetkowej lub jej części i jednocześnie wyznaczyły warunki skutecznego złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Zgodnie z § 11 ust. 3 umowy - okres wypowiedzenia umowy wynosi 30 dni. Strony umowy zgodziły się więc na uzależnienie skuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej od złożenia w tym przedmiocie drugiej stronie, przy czym umowa i regulamin nie określiły szczegółowo formy tego oświadczenia. Sąd Okręgowy przyjął, że przedmiotowe oświadczenie mogło zostać złożone przez bank w jakiejkolwiek formie byleby kredytobiorca otrzymywał realną możliwość zapoznania się z treścią złożonego przez bank oświadczenia. Pozwana - pomimo podniesienia już w treści pozwu zarzutu nieskutecznego wypowiedzenia umowy - nie przedstawiła żadnego dokumentu, z którego wynikałoby, że takie wypowiedzenie nastąpiło w stosunku do A. N.. W aktach sprawy znajdują się dokumenty, z których wynika, że wypowiedzenie umowy w stosunku do M. N. (1) skierowane zostało na adres przy ul. (...) w S. i zostało podjęte przez niego w dniu 26 października 2012 r., przy czym ww. podjął tego samego dnia wypowiedzenie w imieniu swojej małżonki. Zawiadomienie o wypowiedzeniu umowy w stosunku do L. R. skierowano na adres przy ul. (...) w S. i podjęte zostało przez niego dniu 24 października 2012 r. Sąd Okręgowy uznał, iż umowa kredytowa została skutecznie wypowiedziana także w stosunku do J. R., przy czym bez znaczenia pozostaje, iż nie zostało one przez nią podjęte, gdyż wysłane zostało prawidłowo, na adres wskazany przez ww. jako adres korespondencyjny. Strona pozwana nie zaoferowała jednak żadnego dowodu wskazującego na to, iż dokonała wypowiedzenia umowy kredytowej względem piątego kredytobiorcy A. N.. Pozwana nie wykazała zatem w toku procesu, iż skutecznie wypowiedziała umowę A. N. i jakie były warunki tego wypowiedzenia, a tym samym, nie wykazała, by po jej stronie zaktualizował się obowiązek zwrotu na rzecz banku objętej bankowym tytułem egzekucyjnym należności. W ocenie Sądu Okręgowego brak było możliwości ustalenia czy, a jeżeli tak, to w jakim zakresie, kredytobiorca nie wywiązał się ze zobowiązania w stosunku do banku. Całkowity brak inicjatywy pozwanego w tym zakresie uniemożliwił zweryfikowanie warunków wypowiedzenia umowy w stosunku do tej dłużniczki i doprowadził do przyjęcia, że obowiązek świadczenia A. N. względem banku nie powstał, a w konsekwencji do stwierdzenia zasadności roszczenia powodów, co do pozbawienia wykonalności wystawionego przez bank tytułu egzekucyjnego.

Sąd pierwszej instancji zauważył, że pozwana zbyła wymagalną wierzytelność zabezpieczoną hipoteką umowną kaucyjną do kwoty 468.218,57 zł na rzecz (...) NSFIZ, a w dniu 22 marca 2016 r. dokonano w księdze wieczystej nieruchomości zmiany wierzyciela hipotecznego. Okoliczność, że wierzytelność, na podstawie, której został wystawiony tytuł wykonawczy została przeniesiona na inny podmiot Sąd Okręgowy uznał za przyznaną na podstawie art. 229 k.p.c. Przyznanie przeniesienia wierzytelności objętej tytułem wykonawczym na inny podmiot nie budziło nadto wątpliwości w świetle zawiadomienia znajdującego się w aktach księgi wieczystej (...) (k. 124-125). Kwestia przelewu wierzytelności przez pozwaną na inny podmiot również musiała doprowadzić do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci (...), któremu klauzulę wykonalności nadał Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim postanowieniem z dnia 10 września 2013 r. W procesie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w pełni dopuszczalne jest bowiem powoływanie się przez powoda na przelew wierzytelności i wykazywanie, że jego wierzytelność wobec konkretnego wierzyciela nie może być egzekwowana wskutek zmiany wierzyciela. Powództwo takie ma zapobiec sytuacji, w której mogą w obrocie prawnym funkcjonować dwa tytuły wykonawcze dotyczące tej samej wierzytelności, (bank bowiem jako cedent nadal dysponuje tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w klauzulę wykonalności. Zbycie wierzytelności, objętej tytułem wykonawczym, powoduje bowiem wygaśnięcie zobowiązania w rozumieniu przepisu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., co uprawnia dłużnika do wystąpienia z powództwem opozycyjnym. Skoro zatem doszło do przekształcenia podmiotowego po stronie wierzyciela wskutek przelewu, to wyłącznie nabywca wierzytelności może być wobec tego obecnie uznawany za wierzyciela powoda, uprawnionego - po uzyskaniu klauzuli wykonalności - do prowadzenia ewentualnej egzekucji.

Sąd I instancji odstąpił od szczegółowego analizowania okoliczności podnoszonych przez powodów dla uzasadniania ich racji w kwestii abuzywnego charakteru niektórych postanowień zawartych w łączącej stronie umowie oraz regulaminie, ponieważ z procesowego punktu widzenia jest to całkowicie zbędne, jako, że podniesione wyżej argumenty są wystarczające dla uwzględnienia powództwa.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie jest możliwe pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w takim zakresie, w którym został już wykonany. Żądanie bowiem pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego znajduje uzasadnienie tylko dopóty, dopóki istnieje możliwość wykonania tego tytułu. Na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy ustalono, iż w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przeciwko powodom pod sygn. akt KM 515/15 wyegzekwowano dotychczas i przekazano na rzecz wierzyciela (pozwanej) kwotę 9.476,46 zł, a zatem zgodnie z powyższym powodowie nie mogli w niniejszym postepowaniu skutecznie żądać pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego co do przedmiotowej kwoty. Pismem z dnia 18 października 2016 r. strona powodowa cofnęła jednakże powództwo w zakresie żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego co do ww. w uzasadnieniu wskazując, że komornik wyegzekwował od powodów, przekazał wierzycielowi tę właśnie kwotę, a zatem w tym zakresie tytuł egzekucyjny został już wykonany i w ten sposób zrzekła się roszczenia co do wymienionej kwoty.

W ocenie Sądu w sprawie nie ujawniły się żadne okoliczności, które by wskazywały, że cofnięcie pozwu jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Wobec powyższego na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 i 4 k.p.c. Sąd Okręgowy umorzył postępowanie co do cofniętej części powództwa.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c.

Kwotę 27.543 zł nakazano uiścić stronie pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Szczecinie - tytułem brakującej opłaty od pozwu, od której powodowie byli zwolnieni, na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c.

Pozwany zaskarżyła powyższy wyrok w całości co do punktu I., w całości co do punktu III., a co do punktu IV. w części co do kwoty 26.543 zł. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie:

1) art. 233 § 1 k.p.c. przez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, jak również dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia oceny dowodów: poczynienie przez Sąd I instancji z pominięciem istotnej kwestii jaką jest wpis nowego wierzyciela do księgi wieczystej nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie wierzytelności oraz błędne ustalenie, iż odpowiedzialność dłużników nie jest solidarną;

2) art. 321 § 1 k.p.c. oraz art. 843 § 3 k.p.c. przez orzeczenie ponad żądanie i pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w całości w sytuacji, gdy sąd umorzył postępowanie co do kwoty 9.476,46 zł;

3) art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie i pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w stosunku do powodów w całości, sytuacji, gdy Sąd umorzył postępowanie co do kwoty 9.476,46 zł;

4) art. 328 § 1 k.p.c. polegające na tym, że zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli przez Sąd wyższej instancji z uwagi na to, że Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku w istocie nie wskazał, w oparciu o jakie ustalenia rozstrzygał niniejszą sprawę;

5) art. 79 ustawy o księgach wieczystych i hipotece poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że wierzytelność przeszła na nabywcę w dacie zawarcia umowy cesji;

6) art. 65 k.c. w przez niewłaściwe ustalenie, iż odpowiedzialność dłużników nie jest odpowiedzialnością solidarną wbrew treści umowy i zgodnej woli stron;

7) art. 13 ust. 1a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. u.k.s.c., poprzez jego niezastosowanie i zasadzenie na rzecz Skarbu Państwa kwoty 27.543,00 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu zamiast poprawnej kwoty 1.000 zł.

Mając na uwadze powyższe zarzuty pozwana wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez:

- w pkt. I pozbawienie tytułu wykonawczego klauzuli wykonalności w części tj. ponad kwotę 18.258,49 zł i oddalenie powództwa co do kwoty 8.782,03 zł,

- w pkt. III stosunkowe rozdzielenie kosztów z tytułu zwrotu kosztów procesu przed sądem I instancji,

- w pkt. IV nakazanie pobrania od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Szczecinie kwoty 1.000 zł tytułem uiszczenia kosztów sądowych,

oraz rozstrzygnięcie o kosztach procesu według norm przepisanych i zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych za drugą instancję.

Ewentualnie pozwana wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z pozostawieniem mu rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie na rzecz powodów solidarnie kosztów procesu za postępowanie przed sądem II instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie jedynie w znikomej części i to dotyczącej obciążenia strony pozwanej obowiązkiem uiszczenia kosztów sądowych, a nie co do istoty sporu.

Sąd Apelacyjny jako sąd meriti w granicach wniesionej apelacji, co wynika z dyspozycji art. 378 § 1 k.p.c., rozważa na nowo zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym dokonuje jego samodzielnej oceny prawnej. Powyższa analiza pozwala stwierdzić, że stanowisko Sądu drugiej instancji, zarówno w zakresie ustaleń faktycznych oraz ich oceny prawnej w całości pokrywa się z argumentacją zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, tym samym niecelowym jest jej powtarzanie. Wywody zaprezentowane w apelacji, w tym podniesione zarzuty, nie stanowiły wystarczającej podstawy do weryfikacji orzeczenia Sądu Okręgowego w postulowanym przez stronę apelującą kierunku, zwłaszcza że Sąd ten przeprowadził postępowanie dowodowe w sposób wyczerpujący, a zebrany w sprawie materiał poddał wszechstronnej i wnikliwej ocenie, z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów.

Przed odniesieniem się do poszczególnych zarzutów apelacji należy zauważyć, że pomimo wskazania w petitum apelacji, że zaskarża ona wyrok w całości co do punktów I. i III. oraz w części co do punktu IV. sentencji, to biorąc pod uwagę podniesione przez stronę pozwaną zarzuty i ich uzasadnienie Sąd Apelacyjny stwierdza, że w istocie apelacja dotyczy różnicy pomiędzy kwotą, która - jak twierdzi skarżący - została już przez komornika ściągnięta i powinna być zarachowana na rzecz wierzyciela (18.158,49 zł) a kwotą, co do której Sąd Okręgowy umorzył postępowanie w wyniku cofnięcia powództwa w tej części przez powodów (9.476,46 zł), a zatem spór na etapie apelacyjnym dotyczył de facto kwoty 8.682,03 zł.

Przechodząc do zarzutów apelacji dotyczących naruszenia prawa procesowego Sąd Odwoławczy za nieporozumienie traktuje zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. „polegający na tym, że zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli przez sąd wyższej instancji z uwagi na to, że Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku w istocie nie wskazał w oparciu o jakie ustalenia rozstrzygał niniejszą sprawę”. Jak bowiem wynika z obszernych pisemnych motywów zaskarżonego wyroku Sąd pierwszej instancji nie tylko wskazał fakty, które uznał za udowodnione, dowody na których się oparł, ale i bardzo szczegółowo wyjaśnił podstawę prawną wyroku z przytoczeniem przepisów prawa, a następnie precyzyjnie wskazał przyczyny, dla których uznał powództwo za uzasadnione w całości, za wyjątkiem tej części cofniętej przez powodów (jako dysponentów procesu), co do której Sąd postępowanie umorzył. Sąd Okręgowy podkreślił też, że stan faktyczny sprawy był zasadniczo niesporny i wynikał z dokumentów, które nie budziły wątpliwości co do swojej autentyczności i nie były kwestionowane przez strony.

Z tych względów zarzut dotyczący wadliwego sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego wyroku, w sposób jakoby uniemożliwiający jego kontrolę instancyjną, okazuje się być zupełnie chybiony i wynika chyba tylko z faktu reprezentowania pozwanego Banku przez nieprofesjonalnego pełnomocnika.

Sąd Apelacyjny nie podzielił stanowiska strony pozwanej co do tego, że należało potraktować jako zapłacone na rzecz wierzyciela kwoty, które Komornik sądowy składał do depozytu sądowego. Zaświadczenie o dokonanych wpłatach, wystawione przez tegoż Komornika w dniu 7.10.2016 r. (k. 392), które strona powodowa złożyła w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, wskazuje, że oprócz kwoty 9.476,46 zł w pozostałej części były to środki gromadzone na rachunku depozytowym Ministra Finansów. Biorąc pod uwagę, że przedmiotowy Bankowy Tytuł Egzekucyjny został pozbawiony wykonalności prawie w całości i uwzględniając jego wartość oraz kwotę, co do której Sąd umorzył postępowanie, to w tej sytuacji przyjęcie, że to co jest zgromadzone na depozycie stanowi środki należne wierzycielowi, tj. pozwanemu Bankowi, sprawiłoby, że powodowie byliby zmuszeni dochodzić tej kwoty, którą jakkolwiek Komornik sądowy ściągnął, to nie zarachował jej na poczet środków przekazanych wierzycielowi - co wynika z powyższego zaświadczenia. Co prawda apelująca powołała się na kartę rozliczeniową zawartą w aktach egzekucyjnych Km 515/15, to jednak nie sposób dokładnie z tego dokumentu wywieść, które to kwoty i w jakim zakresie zostały na poczet wierzyciela zarachowane, a z kolei zaświadczenie przedłożone przez powodów wskazuje tylko na kwotę 9.476,46 zł.

Sąd drugiej instancji zauważa, że być może właściwszym byłoby żeby Sąd Okręgowy rozstrzygnął w zaskarżonym wyroku w pierwszej kolejności o tej części powództwa, co do której powodowie złożyli oświadczenie jego cofnięciu, a następnie wskazał, że pozbawia tytuł wykonawczy wykonalności w pozostałym zakresie, bo do tego zdaje się sprowadzać zarzut strony pozwanej niewłaściwego zastosowania art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. przez pozbawienie tytułu wykonawczego w stosunku do powodów w całości, w sytuacji gdy Sąd umorzył postępowanie co do kwoty 9.476,46 zł. Niemniej całokształt tego wyroku – punkt I. łącznie z punktem II. wskazują, że intencją Sądu pierwszej instancji było pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci BTE z 12 sierpnia 2013 r. w części przewyższającą kwotę, co do której powodowie powództwo cofnęli. Wydaje się więc, że na etapie wykonania tego wyroku, nie będzie żadnych problemów, stąd też zarzut apelacji, który zarzuca Sądowi pierwszej instancji wyjście ponad żądanie (art. 321 § 1 k.p.c. w zw. z art. 843 § 3 k.p.c.) nie zasługuje na uwzględnienie.

Błąd w rozumowaniu skarżącego może wynikać też z tego, że jak wynika z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku (str. 5), Sąd Okręgowy wskazał, że strona pozwana uznała powództwo do kwoty 18.258,49 zł, a w pozostałej części wniosła o jego oddalenie. Natomiast w rzeczywistości w odpowiedź na pozew Bank zakwestionował (wniósł o oddalenie w tej części powództwa) tylko kwotę 18.258,49 zł, uznając powództwo w pozostałej części. W efekcie w uzasadnieniu wyroku Sąd tak dokładnie, jakby tego zapewne oczekiwała strona pozwana, nie wyjaśnił tej różnicy pomiędzy kwotą 18.258,49 zł a kwotą 9.476,46 zł, natomiast zebrany materiał dowodowy i również treść wyroku wskazuje, że Sąd rozstrzygnął o całości dochodzonych w tej sprawie roszczeń, nie wychodząc ponad żądanie.

Wracając jeszcze do zarzutu naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. Sąd Apelacyjny wskazuje, że Sąd Okręgowy trafnie przyjął datę od kiedy należałoby przyjąć, że w związku z zawartą cesją wierzytelności, ta wierzytelność przeszła na nabywcę ( (...)), zresztą była to pierwsza okoliczność, na którą wskazywała strona pozwana w odpowiedzi na pozew. Niezasadne było więc również zarzucanie Sądowi pierwszej instancji naruszenia art. 79 ustawy o księgach wieczystych i hipotece przez przyjęcie, że wierzytelność przeszła na nabywcę w dacie zawarcia umowy cesji, gdyż prawidłowo przyjął Sąd Okręgowy, że skutek prawny nastąpił z chwilą zmiany w księdze wieczystej osoby wierzyciela hipotecznego, czyli w dniu 22 marca 2016 r.

W drodze zarzutu naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. skarżący podważał ustalenia Sądu Okręgowego o braku solidarnej odpowiedzialności powodów względem pozwanego wierzyciela, lecz argumentacja przytoczona w tym zakresie w uzasadnieniu apelacji, nawiązująca do naruszenia również art. 65 k.c., w żadnym razie nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w obszerny i wyczerpujący sposób, omawiając podstawy prawne solidarności po stronie dłużnika, słusznie uznał, że takowa solidarność po stronie powodów nie zachodziła. W związku z tym za zupełnie nieprzekonujące Sąd drugiej instancji uznał wywody pozwanego Banku, że o tym, iż powodów należy traktować jako odpowiedzialnych solidarnie ma przekonywać treść preambuły umowy kredytowej, gdzie wskazano, że wszystkich kredytobiorców łącznie należy określać mianem „kredytobiorcy”. Posłużenie się w rzeczonej umowie liczbą pojedynczą przy określaniu kredytobiorców, którymi było pięć osób fizycznych, nie jest wystarczające do uznania, że zgodną wolą stron umowy kredytu była solidarna odpowiedzialność dłużników. Wydaje się, że do ustalenia takiego zamiaru i woli stron niezbędny byłby dowód z ich przesłuchania, lecz takowej inicjatywy dowodowej strona pozwana nie wykazała.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny uznał, że apelacja w zakresie odnoszącym się do meritum sporu, tj. pozbawienia wykonalności BTE, jako bezzasadna podlegała oddaleniu (art. 385 k.p.c.).

Uwzględnieniu natomiast podlegał zarzut Banku dotyczący orzeczenia o kosztach sądowych zawartego w punkcie IV. zaskarżonego wyroku.

Otóż w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, na skutek zawartego już w pozwie wniosku powodów o zwolnienie od kosztów sądowych, Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 8 sierpnia 2016 r. zwolnił powodów od kosztów sądowych w całości, ale jednocześnie nie ustalił wysokości opłaty od pozwu. W konsekwencji uwzględnienia powództwa praktycznie w całości (powodowie ulegli w niewielkim zakresie – art. 100 zd. drugie k.p.c.) – zgodnie z art. 113 ust. 1 u.k.s.c. – konieczne było orzeczenie o kosztach sądowych, od których powodowie zostali zwolnieni mocą orzeczenia.

Takowe orzeczenie zapadło w punkcie IV. zaskarżonego wyroku, w którym Sąd nakazał pobrać od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 27.543 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (art. 13 ust. 1 u.k.s.c.), jednakże rację należy przyznać skarżącemu, że zastosowanie winien znaleźć przepis art. 13 ust. 1a u.k.s.c., w brzmieniu z kwietnia 2016 r., a więc z daty wniesienia niniejszego powództwa. Zgodnie z tym przepisem opłata stosunkowa w sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 128, z późn. zm.), pobierana od konsumenta albo osoby fizycznej prowadzącej gospodarstwo rodzinne wynosi 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 1000 złotych. Z kolei art. 5 ust. 1 pkt 3) Prawa bankowego stanowi, że czynnością bankową jest m.in. udzielanie kredytów. Skoro zatem niniejsza sprawa dotyczy pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego, który to tytuł został wystawiony w związku z niespłaconym, a udzielonym wcześniej kredytem, czyli czynnością bankową, to od pozwu – wniesionego przez konsumentów – winna zostać pobrana w maksymalnej przewidzianej w tym przepisie wysokości 1.000 zł (zważywszy na w.p.s.).

Ponieważ powodowie zostali zwolnieni od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych, to powyższa opłata od pozwu winna zostać pobrana od przegrywającej sprawę pozwanej i z tych względów Sąd Apelacyjny zmienił rozstrzygnięcie o kosztach sądowych zawarte w punkcie IV. zaskarżonego wyroku i w miejsce kwoty 27.543 zł nakazał pobrać kwotę 1.000 zł (art. 386 § 1 k.p.c.).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., a na zasądzoną kwotę 8.100 zł złożyły się koszty zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, zgodnie z wnioskiem zawartym w odpowiedzi na apelację (§ 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia apelacji), adekwatnie do wskazanej w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia.

SSA Wiesława Kaźmierska SSA Agnieszka Sołtyka SSO del. Piotr Sałamaj