Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Protokolant: st. sekretarz sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 marca 2017 roku w Warszawie

sprawy A. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) w W.

o wcześniejszą emeryturę z warunków szczególnych

na skutek odwołania A. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W.

z dnia 24 października 2016 roku, znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 24 października 2016 znak (...) w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu A. P. prawo do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych od dnia
19 października 2016 roku;

2.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. na rzecz ubezpieczonego A. P. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Ubezpieczony A. P. urodzony (...) złożył w dniu 9 listopada 2016 roku do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odwołanie od decyzji z dnia 24 października 2016 roku znak: (...) odmawiającej mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

W uzasadnieniu odwołania skarżący podniósł, iż organ rentowy niezasadnie odmówił mu prawa do świadczenia nie zaliczając okresu pracy w warunkach szczególnych w okresie 01.09.1972 do 27.10.1980 na stanowisku maszynisty (operatora) spycharki podczas zatrudnienia w Zakładzie (...) (odwołanie k. 2-6 a.s.).

Organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ^{( 14 )}§ 1 k.p.c. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy podniósł, że odwołujący nie spełnił wymogu 15 lat pracy w warunkach szczególnych, udowodnił bowiem jedynie 10 lat i 2 dni zamiast 15 lat. Zdaniem organu rentowego w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie wykazano charakteru pracy oraz jest rozbieżność w wykazanych stanowiskach w świadectwie pracy z dnia 25 października 1982 roku i podpisanym przez Wiceprezesa J. W. (...) (odpowiedź na odwołanie k.10 a.s).

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił w sprawie następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony A. P. urodzony (...) złożył w dniu 16 września 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. wniosek o emeryturę. Ubezpieczony wskazał, że nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego, złożył również oświadczenie, że pozostaje w stosunku pracy, a po przyznaniu emerytury zamierza rozwiązać stosunek pracy (k. 1-11 a.r. t. I).

Po przeprowadzeniu analizy dokumentacji zatrudnienia odwołującego Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. wydał decyzję z dnia 24 października 2016 roku, na mocy której odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury, gdyż nie udowodnił on wymaganego okresu 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a jedynie 10 lat i 2 dni. Organ rentowy stwierdził również w decyzji, że ubezpieczony posiada 25 lat 9 miesięcy i 18 dni okresów składkowych. Organ rentowy zaliczył okres pracy w warunkach szczególnych w Przedsiębiorstwie (...) od 14.05.1985 do 31.10.1995 (karta 21a/r).

W toku postępowania odwoławczego pełnomocnik ubezpieczonego podtrzymał odwołanie i dokonał analizy znaczenia słów maszynista i operator spycharki, wskazał też podstawę prawną w postaci Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (k-20).

Sąd Okręgowy zwrócił się do Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) o nadesłanie akt osobowych odwołującego, akta zostały nadesłane w dniu 27 stycznia 2017 roku (k-29).

Na podstawie zeznań odwołującego przesłuchanego w charakterze strony oraz zeznań świadków K. i K. Sąd Okręgowy ustalił, że A. P. pracował od 1972 roku do 1795 roku jako operator sprzętu ciężkiego, przy czym operator spycharki i maszynista to były te same stanowiska. Kierował spycharką (...) na gąsienicach produkcji rosyjskiej marki S.. Na maszynie tej odwołujący pracował jeszcze w czasie nauki w
3 klasie szkoły zawodowej w systemie 3 dni nauki i 3 dni pracy. Uprawnienia do kierowania tym pojazdem uzyskał w styczniu 1976 roku. Nie miał dłuższych przerw w pracy, nie pełnił kierowniczych funkcji zmniejszających 8-godzinny wymiar pracy pracował na 2 zmiany. Odwołujący okazał na rozprawie w dniu 29 marca 2017 roku uprawnienie nr (...) z dnia
3 stycznia 1976 roku do kierowania spycharką. Operatorzy maszyn ciężkich pracowali także zimą, niekiedy nawet nocą w razie awarii. Świadkowie K. i K. pracowali z odwołującym na jednej bazie przy ulicy (...), świadek K. również na tej samej budowie. Odwołujący kierował ciężkimi maszynami nawet nie mając uprawnień albo w sytuacjach gdy właściwy operator był nietrzeźwy (zeznania odwołującego karta 55, nagranie 00:40:226 zeznania świadków K. karta 53 nagranie 00:17:38 i K. karta 54 nagranie 00: 28:51, uprawnienie karta 51, świadectwo ukończenia szkoły zawodowej karta 50).

Sąd Okręgowy ustalił ponadto, że wiceprezes Przedsiębiorstwa (...) J. W. wystawił świadectwo wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prac w szczególnych warunkach w okresie od 1 września 1972 roku do 27 października 1980 roku na stanowisku operator spycharki, która to praca jest wskazana w wykazie we wskazanym wyżej Rozporządzeniu wykaz A dział V poz.3 pkt. 3 (k-8). Ten sam okres został wykazany w świadectwie pracy z dnia 15 października 1982 roku jednakże jako stanowisko pracy podano maszynista spycharki (k-7).

Jak wynika ze świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach w (...) (załącznik nr 3 do Zarządzenia nr 9 MBiPMB z dnia 1 sierpnia 1983 roku odwołujący pracował w okresie 14.05.1985 do 31.10.1995 jako maszynista ciężkich maszyn budowlanych (k-13 a/r). Z tego przedsiębiorstwa wyjechał na budowę eksportową do ZSRR w okresie od 12 kwietnia 1991 do 10 września 1991 (akta kapitału początkowego karta bez numeracji).

Przed zamknięciem rozprawy w dniu 21 marca 2017 roku, pełnomocnicy stron podtrzymali stanowiska.

Sąd Okręgowy uznał zgromadzone dowody w postaci zeznań przesłuchanego w charakterze strony odwołującego się i zeznania wskazanych wyżej świadków, dokumenty dołączone do akt sprawy i dołączone do akt sprawy akta ubezpieczonego za pełnowartościowy materiał dowodowy wystarczający do rozstrzygnięcia sporu. Żaden z dokumentów złożony do akt sprawy nie był kwestionowany przez strony. Sąd dał wiarę wszystkim zgromadzonym dowodom, ich wiarygodność nie była podważana przez żadną ze stron. Sąd uznał za wiarygodne zeznania odwołującego i zeznania świadków jako znajdujących potwierdzenie w zgromadzonej dokumentacji, wzajemnie spójnych i konsekwentnych co do warunków, charakteru i czasu pracy odwołującego się. Odwołujący się i obaj świadkowie pracowali z odwołującym się we wskazanym wyżej okresie. Świadkowie potwierdzili ponadto zeznania odwołującego o jego pracy w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierującego spychaczem gąsienicowym S.. W ocenie Sądu Okręgowego materiał dowodowy nie wskazywał na konieczność zasięgnięcia wiedzy specjalnej biegłego sądowego w trybie art. 278 k.p.c.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Odwołanie A. P. od wskazanej wyżej decyzji organu rentowego jako zasadne zasługiwało na uwzględnienie, co skutkowało rozstrzygnięciem zawartym w sentencji wyroku. Jak wynika z dyspozycji art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(Dz.U.2016.887 j.t.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Ponadto emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Zgodnie zaś z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r. Nr 8 poz. 43) - ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. będącym pracownikami zatrudnionymi w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3 tj. jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

- osiągnęli wiek emerytalny wynoszący dla mężczyzny 60 lat oraz

- posiadają wymagany okres składkowy i nieskładkowy tj. 25 lat dla mężczyzny w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Niezależnie jednak od powyższego podkreślić należy, że zgodnie ze stanowiskiem, Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2014 r., sygn. akt II UK 389/13 przepis art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUZ odnosi się do tych ubezpieczonych urodzonych poczynając od dnia 1 stycznia 1949 r., którzy w dniu wejścia ustawy w życie nie osiągnęli jeszcze wymaganego wieku, lecz w całości spełnili do tej daty ustawowo określone wymagania stażowe (tzw. ogólne i szczególne). Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz (do dnia 1 stycznia 2013 r., tj. do wejścia w życie ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2012 r., poz. 637). Bezsporne jest, że wnioskodawca A. P. występując z wnioskiem emerytalnym wykazał, iż w dniu 19 października 1956 roku ukończył 60 lat oraz posiada według ustaleń organu rentowego okres 25 lat 9 miesięcy i 18 dni okresów składkowych ustalony w decyzji z dnia 24 października 2016 roku oraz według ustaleń Sądu Okręgowego ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach jako operator spycharki czyli maszynisty ciężkich pojazdów budowlanych lub drogowych. Zgromadzony materiał dowodowy wykazał bezspornie, że odwołujący w okresie zakwestionowanym przez organ rentowy pracował jednak stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na takim stanowisku i to jeszcze w okresie gdy uczęszczał do zasadniczej szkoły zawodowej. Prace takie wykonywał nawet jeszcze zanim uzyskał w dniu 3 stycznia 1976 roku niezbędne uprawnienia. Sąd podzielił argumentację pełnomocnika odwołującego przedstawioną w piśmie z dnia 19 grudnia 2016 roku co do tożsamości określeń operator spycharki i maszynista spycharki jako pracownika obsługującego spycharkę S.. Na uznanie tej tożsamości pojęciowej zdaniem Sądu Okręgowego nie powinno mieć wpływu różne określenie stanowiska odwołującego w świadectwie pracy oraz świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych za okres pracy w Zakładzie (...).

Sąd Okręgowy zważył, że dla ustalenia uprawnień - za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 cyt. ustawy). Zgodnie natomiast z § 2 ust. 1 cyt. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) - okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Spór na etapie postępowania administracyjnego powstał w związku ze wskazaną wyżej różnicą co do określenia nazwy stanowiska pracy odwołującego oraz brakiem wykazania charakteru pracy. Podkreślić należy, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi dowodami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego i nie są potrzebne jakieś szczególne dowody Sąd Okręgowy podziela bowiem na gruncie niniejszej sprawy stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązują odstępstwa od ogólnych zasad dowodzenia podyktowane dążeniem do pełnego i wszechstronnego rozstrzygnięcia wszystkich kwestii spornych. W praktyce oznacza to, że w postępowaniu tym dopuszczalne jest wykazanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także wówczas, gdy z dokumentów wynika co innego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1995 roku, II URN 23/95).

Zgodnie z przepisem § 2 cytowanego wyżej Rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w Rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Przepis § 2 nie oznacza jednak, że osoba dochodząca praw wynikających z wykonywania pracy w szczególnych warunkach, okres tej pracy dowodzić może jedynie na podstawie dokumentacji z zakładu pracy. Jak bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 marca 1984 roku (III UZP 6/94) „ okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy”.

W innej jeszcze uchwale z dnia 21 września 1984 r. (III UZP 48/84 LEX nr 14630) Sąd Najwyższy stwierdził, że w świetle § 2 ust. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zakład pracy wydaje zaświadczenie o zatrudnieniu w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji, natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody (wyróżnienie Sądu Okręgowego) . Innym środkiem dowodowym może być zatem dowód z innych dokumentów niż świadectwo pracy, czy też jak w niniejszej sprawie dowód z zeznań świadków K. i K.. Załącznik do Rozporządzenia zawiera Wykaz A wymieniający rodzaje prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego wskazuje w Dziale V W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych w pkt.3 prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. W świetle zeznań odwołującego i świadków, a także na podstawie osobistego doświadczenia sędziego referenta nie ulega wątpliwości, że taka właśnie ciężka maszyną budowlaną jaką kierował odwołujący w spornym okresie jest maszyną wymienioną w pkt.3 Działu V. Sąd Okręgowy dostrzegł ponadto, że odwołujący został oddelegowany przez macierzysty zakład pracy do pracy w ZSRR wobec czego okres pracy w ZSRR w okresie od 12 kwietnia 1991 do 10 września 1991 powinien być także zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji jedynie wspomniał o wyłączeniu tego okresu nie wskazał jednak konkretnych dat, nie odniósł się do tej kwestii w żaden sposób w odpowiedzi na odwołanie.

Sąd Okręgowy zważył, że organ rentowy w żaden sposób nie odniósł się także w toku postępowania administracyjnego do odbycia przez odwołującego służby wojskowej mimo posiadanej stosownej dokumentacji z WKU w N. i podjęcia pracy po zakończeniu tej służby w terminie 16 dni w (...) SA w W. na stanowisku maszynisty kafara, czyli również ciężkiej maszyny budowlanej, co wynika z akt kapitału początkowego. Kwestia zaliczenia służby wojskowej do okresu pracy w warunkach szczególnych była przedmiotem uchwały Sądu Najwyższego z 2 lipca 2015 r., sygn. akt III UZP 4/15. (okres zasadniczej służby wojskowej odbytej na podstawie ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony PRL należy doliczyć do czasu pracy w szczególnych warunkach. Istotna jest również uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 r. (II UZP 6/13) zgodnie z którą, czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 27 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej zalicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Reasumując kwestię charakteru zatrudnienia odwołującego i zajmowanego stanowiska w Zakładzie (...) Sąd przyjął, że okres wykazany w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych podpisanym przez wiceprezesa J. W. jest okresem, który należy uwzględnić na podstawie wskazanych wyżej przepisów. Tym samym A. P. wykazał ponad 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych, przypadający na dzień 1 stycznia 1999 r. Organ rentowy rozpatrując wniosek odwołującego się o przyznanie wcześniejszej emerytury nie kwestionował spełnienia pozostałych ustawowych przesłanek wymaganych do uzyskania wcześniejszej emerytury.

Skoro odwołujący się udowodnił w niniejszym postępowaniu wymagany przez cytowane wyżej przepisy staż pracy w szczególnych warunkach, Sąd Okręgowy na podstawie na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w pkt. 1 sentencji wyroku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu się A. P. prawo do wcześniejszej emerytury.

Odnosząc się do daty, od której odwołujący jest uprawniony do wcześniejszej emerytury, Sąd Okręgowy zważył, iż zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. W tym stanie rzeczy Sąd przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od dnia
19 października 2016 roku – od daty ukończenia 60 roku życia.

Na podstawie art. 85 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 118 ust. 1 i 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd Okręgowy uznał, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji albowiem niezbędne okoliczności faktyczne uzasadniające nabycie prawa do wcześniejszej emerytury przez ubezpieczonego zostały ustalone dopiero w postępowaniu przed Sądem, a sama odmowa przyznania świadczenia przez organ rentowy nie była również wynikiem błędu w wykładni lub zastosowaniu prawa materialnego przez organ rentowy. Wskazać bowiem należy, że pomimo podjęcia przez organ rentowy- w ramach posiadanych kompetencji i nałożonych obowiązków niezbędnych czynności, organ ten nie dysponował materiałem dowodowym pozwalającym na wydanie decyzji zgodnej z wnioskiem ubezpieczonego, który to materiał został zgromadzony dopiero przez Sąd Okręgowy. Organ rentowy wydał zatem zaskarżoną decyzję w oparciu o przeprowadzoną formalną weryfikację złożonych dokumentów przez A. P.. Wobec powyższego Sąd Okręgowy w punkcie 2 wyroku stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

O kosztach zastępstwa procesowego odwołującego Sąd Okręgowy orzekł stosownie do wyniku postępowania na podstawie art. 98 k.p.c. oraz Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800)