Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

19 lipca 2017r.

Sąd Okręgowy w Płocku, IV Wydział Cywilny - Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Wacław Banasik
Sędziowie: SO Renata Wanecka (spr.)

SO Małgorzata Michalska

Protokolant: st. sek. sąd. A. B.

po rozpoznaniu na rozprawie 5 lipca 2017r. w P. sprawy z powództwa J. T.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Rejonowego w (...)

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Gostyninie z 3 marca 2017r.,

sygn. IC 644/16

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje adwokatowi M. W. wynagrodzenie za pomoc prawną świadczoną J. T. w II instancji w wysokości 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) wraz z należnym podatkiem VAT, które nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gostyninie.

Sygn. akt IV Ca 324/17

UZASADNIENIE

J. T. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w (...)zadośćuczynienia w wysokości 50.000 zł, ponieważ Sąd Rejonowy w Żyrardowie II Wydział Karny dwukrotnie skazał go za popełnienie tego samego wykroczenia i ukarał grzywną.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa, wskazując że po ujawnieniu podwójnego skazania, Sąd Okręgowy w Płocku wznowił postępowanie i uchylił wyrok nakazowy wydany później. Ponadto żadna z kar grzywny orzeczonych przez Sąd Rejonowy w Żyrardowie nie została zapłacona. W przekonaniu pozwanego powód nie doznał żadnej krzywdy w związku z błędnym działaniem Sądu.

Sąd Rejonowy w Gostyninie wyrokiem z 3 marca 2017r. oddalił powództwo o zadośćuczynienie (punkt 1), nie obciążył powoda kosztami procesu (punkt 2) i przyznał adwokatowi M. W. wynagrodzenie za pomoc prawną udzieloną z urzędu w wysokości 2.400 zł plus VAT, które nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gostyninie (punkt 3).

Sąd Rejonowy ustalił:

Sąd Rejonowy w Żyrardowie wydał wyrok nakazowy z 27 listopada 2014r. w sprawie II W 1206/14 oraz 7 maja 2015r. wyrok nakazowy w sprawie II W 407/14, w których J. T. został uznany za winnego i ukarany za ten sam czyn popełniony przez niego 7 marca 2014r., zakwalifikowany jako wykroczenie z art. 94 § 1 kw.

Prawomocnym wyrokiem z 20 stycznia 2016r. Sąd Okręgowy w Płocku w sprawie V Ko 429/15 z urzędu wznowił postępowanie w sprawie o II W 407/14, uchylił prawomocny wyrok nakazowy z 7 maja 2015r. i postępowanie to umorzył.

Dokonując oceny prawnej, Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 24 § 1 kc, ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne, w razie dokonanego naruszenia może żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie oraz na zasadach przewidzianych w kodeksie może również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Z kolei art. 448 kc stanowi, że sąd może przyznać temu czyje dobro osobiste zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego z art. 448 kc ma charakter fakultatywny, co oznacza, że Sąd rozważa wszelkie okoliczności sprawy, podejmując w orzeczeniu decyzję, czy w danym przypadku przyznanie zadośćuczynienia jest uzasadnione, a jeśli tak, to w jakiej wysokości. Konieczne jest przy tym ustalenie, że doszło do bezprawnego naruszenia dobra osobistego powoda oraz zaistnienia z tej przyczyny krzywdy. Sąd podkreślił, że zadośćuczynienie za doznaną krzywdę stanowi świadczenie, które ma na celu złagodzenie skutków doznanej krzywdy niematerialnej.

Zdaniem Sądu Rejonowego, powód nie wykazał w żaden sposób, jakie jego dobro osobiste zostało naruszone na skutek działania pozwanego, jakiej krzywdy doznał z tego tytułu oraz dlaczego w jego sytuacji zaistniała potrzeba udzielenia mu ochrony prawnej przy wykorzystaniu środka prawnego w postaci zadośćuczynienia pieniężnego w wysokości 50.000 zł. W ocenie Sądu nie jest tu wystarczające przywołanie samego, niespornego faktu, rzeczywiście błędnego i bezpodstawnego, wydania przez pozwanego drugiego wyroku dotyczącego wykroczenia, za które powód został już ukarany oraz ogólnikowe stwierdzenie, że wywołało to „szkody, stres i naruszenie dóbr osobistych”. Powód nie podał jakie, negatywne konsekwencje wyniknęły dla niego z tego faktu, które można byłoby ocenić jako naruszenie jego dobra osobistego, powodujące doznanie krzywdy. J. T. sam przy tym przyznał, że doręczone zostały mu oba wyroki, ale po otrzymaniu drugiego w ogóle nie zorientował się, że wyrok dotyczący tego samego wykroczenia był już wcześniej wydany i mu doręczony. Sąd uznał, że brak świadomości powoda w tym przedmiocie w ogóle wyklucza odczucie przez niego wówczas jakiekolwiek dyskomfortu, nie mówiąc już o krzywdzie w rozumieniu art. 24 kc i 448 kc. Natomiast po zawiadomieniu pozwanego, o zaistniałej sytuacji, zostały niezwłocznie podjęte działania, które doprowadziły do uchylenia drugiego, omyłkowo wydanego wyroku, co zniwelowało ewentualną możliwość powstania z tego tytułu u powoda krzywdy, mogącej stanowić podstawę żądania zadośćuczynienia.

Z tych przyczyn Sąd I instancji oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc, ustalając że pozwany nie poniósł w tym procesie żadnych kosztów.

Ponadto na podstawie § 4 ust. 1 i 3 oraz § 8 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. 2105, poz.1801), Sąd przyznał pełnomocnikowi reprezentującemu powoda z urzędu wynagrodzenie w wysokości 2.400 zł, powiększone o podatek VAT.

Apelację od wyroku złożył J. T., zaskarżając go w punkcie 1 i zarzucił naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, a w konsekwencji błędnym przyjęciu, iż powód nie wykazał, że jego dobra osobiste zostały naruszone, co skutkowało doznaniem krzywdy i z tego tytułu nie przysługuje mu zadośćuczynienie, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jest wystarczający do uznania zasadności zgłoszonego roszczenia. Wskazując na powyższe zarzuty, powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 1 i zasądzenie od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Żyrardowie na rzecz J. T. kwoty 50.000 zł. Pełnomocnik powoda, ustanowiony z urzędu, wniósł o przyznanie mu wynagrodzenia za pomoc prawną, oświadczając że nie zostało ono uiszczone.

Sąd Okręgowy ustalił:

W dniu 7 kwietnia 2014r. do Sądu Rejonowego w Żyrardowie wpłynął wniosek Komendy Powiatowej Policji w G. o ukaranie J. T., zarzucając mu popełnienie wykroczenia z art. 94 § 1 kw, polegającego na tym, że 7 marca 2014r. ok. 14.25 w C. kierował samochodem osobowym marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...), nie posiadał do tego wymaganych uprawnień. Sprawie nadano numer II W 407/14. (wniosek o ukaranie k: 11 akt Sądu Rejonowego w Żyrardowie II W 407/14)

Następnie 30 września 2014r. Komendant Komisariatu Policji w J. skierował wniosek o ukaranie J. T., któremu zarzucił popełnienie wykroczenia polegającego na tym, że 7 marca 2014r. o godzinie 14.15 w C., na drodze publicznej kierował samochodem osobowym S. nr rej. (...), nie posiadając do tego uprawnienia tj. o czyn z art. 94 § 1 kw. Sąd Rejonowy w Żyrardowie nadał sprawie numer II W 1206/14. (wniosek o ukaranie k: 10 akt Sądu Rejonowego w Żyrardowie II W 1206/14)

W dniu 27 listopada 2014r. Sąd Rejonowy w Żyrardowie wydał wyrok nakazowy, w którym J. T. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to na podstawie art. 94 § 1 kw wymierzył mu karę grzywny w wymiarze 200 zł, zwolnił obwinionego od ponoszenia kosztów sądowych, przejmując je na rachunek Skarbu Państwa. Odpis wyroku nakazowego z pouczeniem o sposobie i terminie jego zaskarżenia został doręczony obwinionemu przez awizo, tj. Sąd uznał przesyłkę za doręczoną 19 grudnia 2014r. J. T. nie zaskarżył wyroku. (wyrok nakazowy z 27 listopada 2014r. k: 12 akt Sądu Rejonowego w Żyrardowie w sprawie II W 1206/14 wraz dowodem doręczenia odpisu wyroku i pouczeniem o sposobie terminie zaskarżenia k: 13 w/w akt)

Natomiast w sprawie II W 407/14 wyrok nakazowy został wydany 7 maja 2015r., w którym J. T. został uznany za winnego popełnienia wykroczenia z art. 94 § 1 kw. Sąd wymierzył mu grzywnę w wysokości 300 zł oraz obciążył go kosztami postępowania w wysokości 80 zł. Odpis wyroku w tym wypadku został doręczony 15 maja 2015r. J. T. nie skorzystał z możliwości zaskarżenia orzeczenia. (wyrok nakazowy z 7 maja 2015r. k: 65 akt Sądu Rejonowego w Żyrardowie w sprawie II W 407/14 wraz dowodem doręczenia odpisu wyroku i pouczeniem o sposbie terminie zaskarżenia k: 67 w/w akt)

Sąd Rejonowy w Pruszkowie wezwaniem z 20 maja 2015r. wezwał J. T. do zapłaty grzywny w wysokości 200 zł, nałożonej wyrokiem nakazowym w sprawie II W 1206/14. Powód nie odebrał korespondencji, przesyłka została uznana za doręczoną przez awizo 6 czerwca 2015r. Ponownie wezwanie zostało wysłane przy piśmie z 22 lipca 2015r. Tym razem powód je odebrał 28 lipca 2015r. J. T. nie zapłacił grzywny, dlatego został skierowany wniosek o egzekucję do komornika. Z uwagi na to, że egzekucja okazała się bezskuteczna, Sąd Rejonowy w Pruszkowie postanowieniem z 7 kwietnia 2016r. umorzył grzywnę. (wezwanie do zapłaty z 20 maja 2015r. k: 11 wraz z dowodem doręczenia wezwania k: 14, wezwanie do zapłaty z 22 lipca 2015r. k: 16 wraz z dowodem doręczenia wezwania k: 18, zlecenie egzekucyjne z k: 24, odpis postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Pruszkowie S. D. z 30 marca 2016r. w sprawie Kms 327/15 k: 31 akt Sądu Rejonowego w Żyrardowie wykonawczych II W 1206/14, AW 381/15)

Wezwanie do zapłaty grzywny i kosztów postepowania w sprawie II W 407/14 zostało wysłane 18 listopada 2015r. (wezwanie z 18 listopada 2015r. k: 82 akt Sądu Rejonowego w Żyrardowie II W 407/14)

W dniu 30 listopada 2015r. do Sądu Rejonowego w Żyrardowie wpłynęło pismo powoda z 25 listopada 2015r., w którym wskazał, że za popełnienie tego samego czynu został on dwukrotnie skazany. Z uwagi na treść, Sąd potraktował pismo powoda, jako wniosek o wznowienie postępowania. (wniosek J. T. z 25 listopada 2015r. k: 85 – 87, notatka urzędowa wraz z zarządzeniem z 8 grudnia 2015r. k: 89 – 91 akt Sądu Rejonowego w Żyrardowie II W 407/14)

Sąd Okręgowy w Płocku, po przeanalizowaniu akt spraw II W 1206/14 i II W 407/14 oraz przesłuchaniu funkcjonariusza policji E. D., uznał, że zachodzą przesłanki do wznowienia postępowania w sprawie II W 407/14 Sądu Rejonowego w Żyrardowie oraz uchylenia wydanego w niej wyroku i umorzenia postępowania. J. T. zna treść tego orzeczenia i jego uzasadnienia. (odpis wyroku Sądu Okręgowego w Płocku z 20 stycznia 2016r. w sprawie V Ko 429/15 k: 93 wraz z uzasadnieniem k: 94 – 98, kopia oświadczenia J. T. k: 101 akt Sądu Rejonowego w Żyrardowie II W 407/14)

J. T. zorientował się, że został dwukrotnie skazany za popełnienie tego samego wykroczenia 25 listopada 2015r. (data pisma, w którym zwrócił na ten fakt uwagę Sądowi Rejonowemu w Żyrardowie), tj. po wezwaniu do zapłaty grzywny i kosztów postępowania w sprawie II W 407/14. Natomiast orzeczenie Sądu Okręgowego w Płocku, w którym nastąpiło uchylenie wyroku z 7 maja 2015r. w sprawie II W 407/14 i umorzenie postępowania, zostało wydane 20 stycznia 2016r. (wniosek J. T. z 25 listopada 2015r. k: 85 – 87, odpis wyroku Sądu Okręgowego w Płocku z 20 stycznia 2016r. w sprawie V Ko 429/15 k: 93 wraz z uzasadnieniem k: 94 – 98)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawą prawną żądania powoda jest art. 417 ¹ § 2 kc, który stanowi, że jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Postepowanie o wznowienie w procesie karnym, skutkujące uchyleniem prawomocnego wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w Żyrardowie z 7 maja 2015r. w sprawie II W 407/14, należy uznać za „właściwe postępowanie o stwierdzeniu niezgodności z prawem” w rozumieniu cytowanego wyżej przepisu (tak też: Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 31 marca 2016r. w sprawie I ACa 1041/15).

Odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 417 kc oparta jest na zasadzie niezgodności z prawem, co oznacza, że poszkodowany nie musi wykazywać, iż działanie lub zaniechanie, które stanowiło przyczynę szkody, było zawinione; wystarczające jest, by było ono niezgodne z obowiązującym przepisem prawa. W ocenie Sądu II instancji, J. T. wykazał, że wydanie drugiego wyroku skazującego za popełnienie tego samego wykroczenia było niezgodne z prawem, czego skutkiem było jego uchylenie i umorzenie postępowania w sprawie II W 407/14.

Powód nie wskazał jednak, na czym polegała szkoda, jakiej miał doznać wskutek wadliwego działania Sądu Rejonowego w Żyrardowie. Nie ma wątpliwości, że nie poniósł on szkody materialnej, ponieważ grzywna nałożona w sprawie II W 1206/14 została umorzona (egzekucja okazała się bezskuteczna), zaś wyrok w sprawie II W 407/14 został uchylony, zatem nie ma on obowiązku zapłaty grzywny również w tym postępowaniu.

Krzywda zdziałana bezprawnym funkcjonowaniem władzy publicznej podlega rygorom zadośćuczynienia pieniężnego według zasad przyjętych w art. 445 kc i 448 kc. Wbrew przekonaniu powoda, wskazane przez niego fakty nie uzasadniają zastosowania art. 23 kc w zw. z art. 448 kc. Apelujący nie wskazywał na to, że informacja o podwójnym skazaniu za wykroczenie spowodowała u niego uszczerbek na zdrowiu, albo wywołała jakiekolwiek inne ujemne następstwa o istotnym znaczeniu.

J. T. twierdził, że z chwilą powzięcia wiedzy o podwójnym skazaniu, żył w stresie. Przebywał w tym czasie w zakładzie karnym, w którym odbywa karę pozbawienia wolności za popełnienie innych czynów. Wiedział jednak, że komornik nie jest w stanie wyegzekwować grzywny, ponieważ na jego rachunku nie było żadnych wpłat. Trzeba też podkreślić, że po zawiadomieniu Sądu o wydaniu dwóch wyroków w tej samej sprawie, akta niezwłocznie zostały przesłane Sądowi Okręgowemu w Płocku. Uchylenie wyroku niezgodnego z prawem zostało uchylone w ciągu niespełna dwóch miesięcy. Zatem nadzwyczajny środek zaskarżenia, jakim jest wznowienie postępowania, wyeliminował z obrotu prawnego wadliwe orzeczenie bez zbędnej zwłoki.

Należy zgodzić się z tym, że ujawnienie dwóch prawomocnych wyroków skazujących za to samo wykroczenie, mogło zdenerwować powoda. Nie oznacza to jednak, że doznał on krzywdy w rozumieniu art. 448 kc, która wymaga zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc.

Ponadto Sąd przyznał pełnomocnikowi powoda wynagrodzenie za pomoc prawną świadczoną z urzędu w II instancji w wysokości 1.200 zł wraz z należnym podatkiem VAT, stosownie do treści § 16 ust. 1 pkt. 1) w zw. z § 8 pkt. 5 w zw. z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.