Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 22 grudnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Sławomir Krajewski (spr.)

Sędziowie: SO Dorota Gamrat- Kubeczak

SO Marzenna Ernest

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 grudnia 2014 roku w S.

sprawy ze skargi A. B.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie o sygn. akt IX Co 186/14

postanawia:

oddalić skargę.

UZASADNIENIE

A. B. w dniu 30 października 2014 roku złożyła skargę na naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu toczącym przed Sądem Rejonowym Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie (sygn. akt IX Co 186/14), domagając się stwierdzenia przewlekłości postępowania w tej sprawie, zasądzenia od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie kwoty 10.000 zł, a także zasądzenia na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że w dniu 18 października 2014 roku, na podstawie tytułu wykonawczego - postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 4 października 2013 roku opatrzonego klauzulą wykonalności, w sprawie z wniosku A. B. przy udziale M. P. o udzielenie zabezpieczenia (sygn. akt I Co 296/13), wniosła do Sądu Okręgowego w Szczecinie wniosek o wszczęcie i przeprowadzenie egzekucji przeciwko dłużnikowi M. P. o zaniechanie czynności poprzez nałożenie na dłużnika, grzywny w wysokości 10.000 zł, z jednoczesną zamianą w razie jej nieściągnięcia na areszt, udzielenie zabezpieczenie szkody grożącej wierzycielowi wskutek dalszego zachowania się dłużnika wbrew obowiązkowi, poprzez wydanie zarządzenia, nakazującego dłużnikowi zapłatę 50.000 zł na sądowy rachunek depozytowy oraz zasądzenie od dłużnika na rzecz wierzyciela kosztów postępowania według norm przepisanych. Następnie skarżąca uzupełniła powyższy wniosek pismem z dnia 7 listopada 2013 roku. Postanowieniem z dnia 8 listopada 2013 roku, Sąd Okręgowy w Szczecinie stwierdził swą niewłaściwość rzeczową i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie, Wydziałowi Egzekucyjnemu. Następnie w dniu 20 lutego 2014 roku doręczono skarżącej postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 12 lutego 2014 roku, w którym postanowiono oddalić wniosek. Na powyższe postanowienie skarżąca w dniu 5 marca 2014 roku złożyła zażalenie, w którym wniosła o uchylenia zaskarżonego postanowienia w całości. Pismem z dnia 27 marca 2014 roku zostało doręczone skarżącej postanowienie Sądu Rejonowego z dnia 24 marca 2014 roku, w którym to postanowiono w trybie art. 395 § 2 kpc uchylić postanowienie z dnia 12 lutego 2014 roku, w przedmiocie oddalenia wniosku. W dniu 17 października 2014 roku pracownik Kancelarii drugiego pełnomocnika skarżącej - K. Z., skontaktował się z Biurem (...), Sądu Rejonowego Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie, w celu uzyskania informacji dotyczących biegu toczącego się postępowania, w niniejszej rozmowie uzyskał informację, że sprawa widnieje w systemie jako zakończona, tymczasem sąd nie rozpoczął jeszcze zawnioskowanej przez skarżącą egzekucji sądowej pomimo upływu 6 miesięcy od czasu wydania postanowienia z dnia 24 marca 2014 roku w przedmiocie uchylenia postanowienia z dnia 12 lutego 2014 roku.

Nie dokonanie czynności w niniejszej sprawie nie może być - w ocenie skarżącej - uzasadniane faktem występowania w sądzie problemów kadrowych czy trudności lokalowych, nie jest on bowiem okolicznością usprawiedliwiającą przewlekłość postępowania. Tym bardziej skarga zasługuje na uwzględnienie jeżeli przy prawidłowym zachowaniu się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania, sąd, mimo zwykłej sprawy oraz przeciętnego stopnia faktycznej i prawnej jej zawiłości przez swą nieterminowość nie rozpoznał sprawy co do istoty w rozsądnym terminie. W tej sprawie nie podjęto żadnych czynności, które miały by na celu jej rozstrzygnięcie. Waga ani też stopień zawiłości sprawy skarżącej nie uzasadniają półrocznego okresu bezczynności sądu. N. sprawy powoduje również utratę przez skarżącą zaufania do wymiaru sprawiedliwości oraz znaczne straty finansowe.

Do udziału w sprawie zgłosił się Skarb Państwa - Prezes Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie i wniósł o oddalenie skargi.

Ustosunkowując się do zarzutów skargi wskazano, iż sprawa IX Co 186/14 wpłynęła do Sądu w dniu 10 stycznia 2014 roku. Dotyczyła wykonania zabezpieczenia orzeczonego przez Sąd Okręgowy Wydział I Cywilny w S. przed złożeniem powództwa. W dniu 14 stycznia 2014 roku Przewodniczący zwrócił się do Sądu Okręgowego I Wydział Cywilny w S. o podanie informacji czy zostało złożone powództwo przez uprawnioną w terminie 14 dni. W dniu 30 stycznia 2014 roku polecono zwrócić się ponownie do Sądu Okręgowego I Wydział Cywilny o informację czy wytoczono powództwo. Wobec pisma Sądu Okręgowego z dnia 4 lutego 2014 roku o braku powództwa - Sąd postanowieniem z dnia 12 lutego 2014 roku oddalił wniosek albowiem zaszła okoliczność wynikająca z art. 733 kpc, w zw. z art. 744 kpc, który statuuje, iż w przypadku braku powództwa zabezpieczenie upada z mocy samego prawa. Zarządzenie o doręczeniu postanowienia wykonano w dniu 20 lutego 2014 roku. W dniu 6 marca 2014 rou uprawniona A. B. złożyła zażalenie w którym podniosła, iż wytoczyła powództwo w terminie tylko, że przed Sądem Okręgowym w Szczecinie w Wydziale Gospodarczym. W dniu 13 marca 2014 roku Przewodniczący zwrócił się do Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z prośbą o podanie informacji kiedy doręczono uprawnionej postanowienie z dnia 4 października 2013 roku, w sprawie I Co 296/13, opatrzone klauzulą wykonalności 7 października 2013 roku, w sprawie o zabezpieczenie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Szczecinie I Wydział Cywilny. Powyższe zarządzenie zostało wykonane w dniu 12 marca 2014 roku.

W dniu 24 marca 2014 roku, na skutek informacji uzyskanych od Sądu Apelacyjnego, postanowieniem w trybie art. 395 § 2 kpc uchylono postanowienie z dnia 12 lutego 2014 roku o oddaleniu wniosku i zwrócono się do Sądu Okręgowego I Wydział Cywilny o reasumpcję postanowienia o przekazaniu według właściwości, albowiem adres obowiązanego wskazywał, iż właściwym jest Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie. Akta przekazano w dniu 27 marca 2014 roku do Sądu Okręgowego. Jak ustalono, Sąd Okręgowy w Szczecinie w maju 2014 roku zmienił postanowienie o przekazaniu i wskazał Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie jako właściwy do rozpoznania przedmiotowego wniosku.

Mając na uwadze powyższe okoliczności uczestnik wskazał, że Sąd Rejonowy Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie podejmował czynności niezwłocznie i brak jest podstaw do zarzucenia jakiejkolwiek bezczynności po stronie Sądu Rejonowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga okazała się bezzasadna.

Zgodnie z treścią art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki dla stwierdzenia czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania należy w szczególności ocenić m. in. terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia, co do istoty (...) uwzględniając charakter sprawy, stopień jej faktycznej i prawnej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień, a także zachowanie stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Jak wynika z powyższego naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki nastąpić może zarówno w wyniku działania, jak i zaniechania sądu. Jest istotnym, że nie każda zwłoka może być przyczyną stwierdzenia przewlekłości, lecz jedynie zwłoka nieuzasadniona. W szczególności ocena, czy postępowanie trwa dłużej niż to konieczne, dokonywana musi być na podstawie zarówno analizy charakteru dokonywanych czynności, jak i stanu faktycznego sprawy. Reasumując stwierdzić trzeba, że ustawodawca określił okoliczności, które każdorazowo sąd rozpoznający skargę na przewlekłość postępowania winien w szczególności oceniać. Należą do nich: prawidłowość i terminowość czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego, charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej zawiłości sprawy, znaczenie samej sprawy dla strony skarżącej, rozstrzygniętych w sprawie zagadnień, zachowanie się strony, która wniosła skargę na przewlekłość postępowania. Wyliczenie to nie ma charakteru katalogu zamkniętego. Ma jednak charakter kierunkowy, określając podstawowy sposób oceny przewlekłości i przesłanek jej wystąpienia. Jest istotnym, że konieczność zbadania terminowości i prawidłowości podjętych czynności oznacza po pierwsze odniesienie do oceny, czy postępowanie trwało dłużej niż jest to konieczne dla wyjaśnienia okoliczności mających znaczenie dla sprawy (art. 1 ust. 1). Po drugie prowadzi do wniosku, że podstawą stwierdzenia przewlekłości może być nie tylko przedłużenie postępowania wynikające z opieszałości sądu, lecz także z podjęcia oczywiście błędnych decyzji procesowych i wywołaną tym zwłoką. Nie chodzi tu oczywiście o wydanie orzeczeń merytorycznych – rozstrzygających sprawę co do istoty, czy także kończących postępowanie w sprawie.

Dodać tu trzeba, że błędy prawne (nawet rażące) popełnione przez sąd w toku postępowania nie mogą skutkować niejako automatycznym stwierdzeniem, że przez to doszło do przewlekłości postępowania sądowego. Jeżeli, bowiem na badanym etapie postępowania, czas jego trwania mieści się w granicach wyznaczonych charakterem czynności podjętych przez sąd i nie rzutuje (w sensie przewlekłości) na bieg postępowania sadowego w jego zasadniczym przedmiocie (zmierzającym do wydania rozstrzygnięcia co do istoty sprawy), to w żadnym wypadku nie można uznać, aby popełnione przez sąd uchybienie procesowe skutkowało przyjęciem, że w postępowaniu sądowym doszło z tego powodu do przewlekłości.

W powyższych kwestiach Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela poglądy ukształtowane w doktrynie i orzecznictwie (vide: P. Górecki, S. Stachowiak, P. Wiliński, Skarga na przewlekłość postępowania sądowego. Komentarz, Oficyna 2007).

Na koniec uwypuklić jeszcze trzeba, że celem instytucji skargi na przewlekłość postępowania jest zlikwidowanie opieszałości sądu, przed którym sprawa zawisła poprzez wymuszenie należytej sprawności sądu (vide: postanowienie SN z dnia 17 listopada 2005 r., IV CSP 1/05, Biuletyn SN 2006/2) i nadanie sprawie odpowiedniego biegu (tak: postanowienie SN z dnia 8 lipca 2005 r., III SPP 120/05, OSNP 2006/5-6/102 i postanowienie SN z 19 stycznia 2006 r., (...) 162/05). Skarga na przewlekłość ma w szczególności zapewnić szybką reakcję na trwającą zwłokę w czynnościach sądu i służyć dyscyplinowaniu czynności podejmowanych na danym etapie toczącego się jeszcze postępowania w określonej sprawie (por. postanowienie SN z 19 stycznia 2006 r., (...) 162/05 i postanowienie SN z dnia 18 lutego 2005 r., III SPP 19/05, OSNP 2005/17/277).

Mając na uwadze powyższe dyrektywy orzekania stwierdzić należy, że przedmiotowa skarga winna podlegać oddaleniu.

Podkreślenia wymaga, że skarżąca domagała się stwierdzenia przewlekłości postępowania wyłącznie przed Sądem Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie i stąd zasadniczo w takim zakresie nastąpiło badanie zasadności skargi.

Postępowanie przed ww. Sądem Rejonowym toczyło się pomiędzy dniem 10 stycznia 2014 roku, w którym sprawa trafiła do tego Sądu, przekazana według właściwości przez Sąd Okręgowy w Szczecinie, a dniem 28 marca 2014 roku, kiedy to akta zostały ponownie przekazane temu ostatniemu Sądowi z prośbą o reasumpcje postanowienia z dnia 8 listopada 2013 roku, co do określenia właściwego miejscowo sądu – na Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie, co nastąpiło postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 8 maja 2014 roku.

Analizując zasadność i terminowość czynności podejmowanych w toku postępowania przed Sądem Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie, nie sposób dopatrzeć się opisanych powyżej znamion przewlekłości postępowania.

Sąd ten bez zwłoki – postanowieniem z dnia 12 lutego 2014 rozpoznał wniosek – oddalając go. Jakkolwiek orzeczenie to było nieprawidłowe, ze względu na wniesienie przez uprawnioną powództwa przed Sądem Okręgowym w S., to na skutek zażalenia wnioskodawczyni, wadliwość ta została szybko usunięta – w trybie art. 395 § 2 kpc, to jest bez przesyłania akt sprawy Sądowi Odwoławczemu, czego Sąd Rejonowy dokonał postanowieniem z dnia 24 marca 2014 roku.

Stwierdzenia przewlekłości postępowania nie uzasadnia także całokształt okoliczności przedmiotowej sprawy i globalna długość trwania w niej postępowania.

Uwzględnić bowiem należy, że skarżąca w piśmie z dnia 28 listopada 2014 roku cofnęła wniosek o wykonanie zabezpieczenia orzeczonego postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 4 października 2013 roku, sygn. akt I Co 296/13, wskazując, że w toku niniejszego postępowania obowiązany uczynił zadość obowiązkom nałożonym nań w tym postanowieniu, co uzasadnia cofnięcie wniosku.

Podkreślenia wymaga, że zabezpieczenie grążącej wierzycielowi szkody, na które nadal powołuje się uprawniona, w trybie art. 1051 § 2 kc może po pierwsze nastąpić jedynie obok nałożenia grzywny, a co więcej jedynie w przypadku dalszego działania dłużnika wbrew obowiązkowi zaniechania czynności, co jak przyznała uprawniona w sprawie już nie występuje.

Tym samym nie sposób przyjąć, że uzasadnienie dla stwierdzenia przewlekłości może stanowić znaczenie sprawy dla skarżącej.

Reasumując, na podstawie art. 12 ust. 1 ww. ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku, orzeczono jak w sentencji postanowienia.