Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa J. G.

przeciwko H. G. (1)

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. z dnia 9 kwietnia 2015 roku, sygn. akt III RC 460/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda J. G. na rzecz pozwanej H. G. (1) kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą;

3.  przyznaje na rzecz adwokat E. Ś. ze środków Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim kwotę 73,80 (siedemdziesiąt trzy, 80/100) złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi J. G. z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt II Ca 435/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 09 kwietnia 2015 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim po rozpoznaniu sprawy z powództwa J. G. przeciwko H. G. (1) o ustalenie, iż wygasł obowiązek alimentacyjny oddalił powództwo i zasądził ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim na rzecz adwokat E. Ś. kwotę 600 złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz zasądził ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim na rzecz radcy prawnego A. G. kwotę 600 złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Podstawą powyższego rozstrzygnięcia były przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu 10 marca 2014 roku w sprawie sygn. akt IC 1259/13 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wydał wyrok, na mocy którego rozwiązał przez rozwód związek małżeński między J. G., a H. G. (2) z domu D. zawarty dnia (...) roku w Urzędzie Stanu Cywilnego w T. z winy męża.

Wcześniej wyrokiem z dnia 21 lutego 2011r. w sprawie sygn. akt III RC 647/10 Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim zasądził od J. G. na rzecz H. G. (1) kwotę po 400 złotych miesięcznie tytułem przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny.

W wyroku rozwodowym zasądzono od powoda na rzecz pozwanej alimenty w kwocie po 350 złotych miesięcznie zmieniając w tej części wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 21 lutego 2011 roku w sprawie sygn. akt III RC 647/10. Orzeczenie uprawomocniło się 01 kwietnia 2014 roku i było ostatnim, w którym ustalono wysokość alimentów należnych od J. G. na rzecz H. G. (1)

J. G. ma(...) lat. Został zaliczony do osób niepełnosprawnych. Jest po usunięciu tarczycy. Ma schorzenia kręgosłupa. Choruje również na nadciśnienie. Taki stan zdrowia utrzymuje się od 1980 roku. Na leki wydaje ponad 50 złotych miesięcznie. Utrzymuje się z renty, którą otrzymuje w kwocie 1327,73 złotych brutto miesięcznie. Z kwoty tej ma potrącane: zaliczkę na podatek- 90 złotych i składkę na ubezpieczenie zdrowotne- 119,50 złotych. Po potrąceniach uzyskuje kwotę 1118,23 złotych. Z tej kwoty ma potrącane alimenty na rzecz byłej żony.

Decyzją z dnia 01 kwietnia 2014 roku znak sprawy:WDG.7344.1.4.2014 Prezydent Miasta T. cofnął powodowi licencję na wykonywanie transportu drogowego (...) nr boczny (...) z dniem 01 kwietnia 2014 roku.

Strony mimo rozwodu mieszkają w jednym lokalu. Każde z nich ponosi połowę opłat. J. G. uiszcza następujące stałe opłaty: czynsz- 344 złotych miesięcznie, energia elektryczna- 40 złotych miesięcznie, gaz- 25,54 złotych miesięcznie, telefon- 50 złotych miesięcznie, ubezpieczenie- 25 złotych miesięcznie. Spłaca pralkę zakupioną na raty po 25 złotych miesięcznie.

Został on ukarany grzywną w wysokości 300 złotych i obciążony kosztami sądowymi w sprawie karnej (został uznany winnym za fizyczne i moralne znęcanie się nad żoną) w kwocie 3000 złotych. Należność została rozłożona na raty, które płaci w wysokości po 75 złotych miesięcznie.

H. G. (1) ma (...) lat. Jest osobą schorowaną. Porusza się o kulach. Jest po zawale mięśnia sercowego. Stwierdzono u niej krytyczne niedokrwienie kończyn dolnych, nadciśnienie tętnicze, niedomykalność zastawki mitralnej, trójdzielnej i pnia płucnego, cukrzycę, nowotwór lewej strony twarzy. Ma wszczepiony pomost udowo-strzałkowy. Grozi jej amputacja prawej nogi do kolana i lewej stopy

Na leki wydaje około 400 złotych miesięcznie. W ostatnim roku dwukrotnie miała sfinansowany zakup leków ze środków MOPS-u w T.. Są to leki ratujące życie.

Z powodu schorzeń, na które cierpi została zaliczona do osób całkowicie niezdolnych do pracy i do samodzielnej egzystencji, wymagających pomocy innych osób.

W wykonywaniu podstawowych życiowych czynności w tym zrobienie zakupów, wykupienie leków, pójście do lekarza pomaga jej pani T. R.. Czyni to nieodpłatnie Pozwana otrzymuje emeryturę w wysokości netto 741,88 złotych miesięcznie.

Uiszcza następujące stałe opłaty: gaz-25-30 złotych miesięcznie, energia elektryczna-25 złotych miesięcznie, RTV - 32,4o złotych miesięcznie. Czynszu nie płaci ponieważ ma w tym zakresie dofinansowanie z funduszy MOPS-u w T.. Płaci po 25 złotych miesięcznie tytułem spłaty rat za zakup pralki.

Spłaca nadto kredyty łącznie w kwocie 21 000 złotych zaciągnięte w trakcie trwania małżeństwa, a przeznaczone na zakup telewizorów, sprzętu AGD, odkurzacza, garnków. Miesięczna rata spłaty tych kredytów wynosi 430 złotych miesięcznie.

Mając takie ustalenia Sąd zważył , iż powództwo jest bezzasadne.

Podstawą zasądzenia alimentów od J. G. na rzecz H. G. (1) był przepis art. 60 § 2 kro, który stanowi, że jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Dla oceny, czy przesłanka istotnego pogorszenia sytuacji materialnej występuje, przeprowadzić należy porównanie sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie.

Podstawą żądania powództwa jest przepis art. 138 kr i op., zgodnie z którym w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Zmiana wyroku lub umowy, która ma na względzie art. 138 kr i op. może między innymi polegać na stwierdzeniu ustania obowiązku alimentacyjnego, wobec odpadnięcia którejś z przesłanek uzasadniających ten obowiązek, czy po stronie uprawnionej, czy po stronie zobowiązanej.

Podstawą powództwa z art. 138 kr i op. może być tylko zmiana stosunków, która nastąpiła nie wcześniej niż po uprawomocnieniu się wyroku zasądzającego alimenty.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że sytuacja materialna powoda i jego możliwości zarobkowe i majątkowe od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego zupełnie nie uległy zmianie. Jego stan zdrowia praktycznie nie uległ zmianie od 1980 roku (co sam przyznał). Uzyskuje stały miesięczny dochód w postaci renty inwalidzkiej, która jest na porównywalnym poziomie jak w czasie uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Co prawda utracił on koncesję na wykonywanie pracy kierowca-taksówkarz, ale stało się to w dniu uprawomocnienia się przedmiotowego wyroku. Podstawą cofnięcia koncesji był wyrok karny, w którym został uznany za winnego fizycznego i moralnego znęcania się nad H. G. (1) i który uprawomocnił się 10 grudnia 2013 roku. Niewątpliwie Sąd Okręgowy w Piotrkowic Trybunalskim wydając orzeczenie dnia 10 marca 2014 roku w sprawie sygn. akt I C 1259/13 miał na uwadze powyższą okoliczność. Trzeba również podkreślić, że J. G. nie złożył środka odwoławczego od tego wyroku. Zatem należy domniemywać, że w pełni zgadzał się z jego treścią.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że H. G. (1) jest osobą bardzo schorowaną. Stan jej zdrowia systematycznie się pogarsza. Nie jest w stanie samodzielnie egzystować. Porusza się o kulach. Nie jest w stanie podjąć jakiegokolwiek dodatkowego zatrudnienia. Jej dochody ograniczają się li tylko do otrzymywanych: emerytury (741,88 złotych) i alimentów. Na same leki ratujące życie wydaje ponad 400 złotych. Spłaca kredyty zaciągnięte w trakcie trwania małżeństwa z powodem po 430 złotych miesięcznie.

Apelację od powyższego wyroku złożyła w imieniu powoda jego pełnomocnik. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

a/ sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału polegającą na przyjęciu, iż od wyroku rozwodowego nie nastąpiła żadna istotna zmiana w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych powoda, gdy tymczasem w dacie wyrokowania przez Sąd Okręgowy koncesja na wykonywanie pracy była ważna, albowiem powód od decyzji o jej wygaśnięciu odwoływał się i Sąd Okręgowy wydał wyrok w oparciu o stan istniejący, a nie przyszły.

b/naruszenie prawa procesowego tj. art. 3, 233 i 328 k.p.c. przez wydanie wyroku bez wszechstronnej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego w tym stanu zdrowia powoda, faktu, iż na życie po uiszczeniu wszystkich opłat pozostaje mu 100 złotych miesięcznie, że stan zdrowia uniemożliwia mu wykonywanie ciężkich prac fizycznych w związku z czym nie ma możliwości uzyskania dodatkowych dochodów, nie ma możliwości uzyskania pomocy z GOPS-u , albowiem z dopłaty do mieszkania korzysta pozwana.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnosił o:

1. o zmianę wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 9 kwietnia 201 5 roku — i uwzględnienie powództwa

ewentualnie

2. o uchylenie powyższego wyroku i przekazanie sprawy temuż Sądowi do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda podlega oddaleniu.

Wbrew zarzutom zawartym w apelacji Sąd I instancji na podstawie zebranych dowodów prawidłowo ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie, a zajęte stanowisko w sposób przekonujący uzasadnił w motywach pisemnych zaskarżonego orzeczenia.

Przez zmianę stosunków w rozumieniu art. 138 krio rozumie się każde istotne zwiększenie lub zmniejszenie możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego lub też wzrost lub zmniejszenie się potrzeb uprawnionego. Rozstrzygnięcie w takiej sprawie wymaga w pierwszej kolejności porównania stanu istniejącego w dacie uprawomocnienia się ostatniego wyroku dotyczącego obowiązku alimentacyjnego ze stanem, który istnieje obecnie.

Zdaniem Sądu II instancji analiza zebranego materiału dowodowego jednoznacznie wskazuje, iż sytuacja powoda nie zmieniła się na tyle aby pozwalała na ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.

Powód za pośrednictwem swojego pełnomocnika w skardze apelacyjnej wskazuje, iż nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji powoda albowiem w dacie orzekania przez Sąd Okręgowy w sprawie rozwodowej decyzja o cofnięciu koncesji nie było jeszcze prawomocna. Istotnie jedną z przesłanek orzeczenia alimentacyjnego na rzecz pozwanej w wyroku rozwodowym było m.in. to, że powód dorabiał do emerytury jeżdżąc na taksówce. Obecnie jak twierdzi tej pracy już nie może wykonywać bowiem utracił koncesję.

Zgodnie z art. 136 krio jeżeli w ciągu ostatnich 3 lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.

Przepis powyższy stanowi o niekorzystnej zmianie w sytuacji zarobkowej zobowiązanego. W niniejszej sprawie taką niekorzystną zmianą będzie właśnie utrata koncesji, która to koncesja pozwalała powodowi na osiąganie dodatkowych dochodów.

W chwili orzekania przez Sąd Okręgowy w sprawie rozwodowej decyzja o pozbawieniu powoda koncesji nie była jeszcze prawomocna stąd też Sąd z pewnością okoliczności tej nie uwzględnił.

Niemniej jednak obecnie po uprawomocnieniu się tej decyzji zaistniała zmiana w sytuacji powoda, jednakże zmiana ta została tak naprawdę zawiniona przez niego. Powód bowiem utracił koncesje ale naprawdę za to, że został skazany prawomocnym wyrokiem za popełnienie umyślnego przestępstwa o którym mowa w art. 157§ 2 k.k. w stosunku do swojej byłej małżonki. W myśl art. 136 krio zawinionej zmiany nie uwzględnia przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.

Mając na uwadze, iż obok powyższej zmiany powód nie przytoczył żadnych nowych okoliczności to stwierdzić należy ,że z punktu widzenia przepisów prawa zaistniałej zmiany Sąd nie może wziąć pod uwagę. Należy bowiem pamiętać, iż rozwód został orzeczony z winy powoda J. G.. Pozwana znajduje się w bardzo trudnej sytuacji zwłaszcza zdrowotnej, jest wręcz niezdolna do samodzielnej egzystencji. Tymczasem powód co prawda utracił możliwość dorabiania jako kierowca(...)niemniej jednak nic nie stoi na przeszkodzie aby wykorzystał swoje możliwości zarobkowe i podjął prace przynajmniej na pół etatu co pozwoliłoby mu na osiągnięcie dodatkowego wynagrodzenia i zaspokojenie tak swoich potrzeb jak i usprawiedliwionych potrzeb pozwanej. Powód z pewnością ma takie możliwości , ma bowiem prawo jazdy i nie ma przeciwwskazań do kierowania pojazdami skoro był (...).

Reasumując apelacja powoda nie zawiera uzasadnionych podstaw i podlega oddaleniu a to na podstawie art. 385 k.p.c.

Obie strony korzystały z pełnomocników z urzędu. Mając na uwadze, iż pozwana wygrała sprawę w II instancji albowiem apelacja powoda została oddalona to należało zasądzić na jej rzecz od powoda kwotę 300 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a to na podstawie art. 98 k.p.c.

Z uwagi na fakt, iż powód przegrał sprawę będąc reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu który złożył oświadczenie , iż koszty te nie zostały pokryte w całości ani też w części na podstawie § 19 pkt 1 w zw. z § 7 ust.1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tj. Dz. U. z 2013r. poz. 461) Sąd przyznał adw. E. Ś. ze środków Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. kwotę 73,80 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodowi w postępowaniu apelacyjnym.