Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 października 2013r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Alicja Romanowska

Protokolant: stażysta Anna Barcikowska

po rozpoznaniu w dniu 7 października 2013r. w Elblągu

na rozprawie

sprawy z odwołania J. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 14/05/2013 r. znak: (...)- (...)- (...)

i z dnia 14/05/2013 r. znak: (...)- (...)- (...)

o umorzenie należności likwidowanego Funduszu Alimentacyjnego

oddala odwołania.

Sygn akt IVU 1563/13

UZASADNIENIE

W odwołaniu od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 14.05..2013r. nr (...)- (...)- (...) i (...)- (...)- (...) , J. M. wniósł o umorzenie należności z funduszu alimentacyjnego.

W uzasadnieniu odwołań podniósł, że organ rentowy nie wskazał żadnych argumentów ,które uzasadniają odmowę umorzenia należności z Funduszu A.. Wskazał także ,że utrzymuje się z zasiłku dla bezrobotnych. Podniósł także, że decyzje zostały wydane z naruszeniem zasad postępowania administracyjnego .

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu wskazał iż zbadał stan faktyczny sprawy i nie znalazł podstaw do umorzenia należności z tytułu zadłużenia wobec funduszu alimentacyjnego.

Sąd ustalił i zważył co następuje;

W sprawie bezsporne jest, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonywał wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz mał W. W. i K. W., które płatne były do rąk ich matki G. W.. Do alimentacji małoletnich zobowiązany był skarżący J. M.. Zaległość z tego tytułu wynosi 34961,95zł . Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonywał wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego również na rzecz mał K. H. , które płatne były do rąk jej matki B. H.. Do alimentacji małoletniej zobowiązany był skarżący J. M.. Zadłużenie z tego tytułu wynosi 3184,03 zł .

Dłużnik zwrócił się o umorzenie należności .

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.., nie uwzględnił wniosku skarżącego i zaskarżonymi decyzjami z dnia 14 maja 2013r odmówił umorzenia należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego w tym decyzją nr (...) w kwocie 34.961,95zł i decyzją nr (...) w kwocie 3184,03zł

Skarżący J. M. ma (...) lat., nie pracuje,od maja 2013r zarejestrowany jest jako osoba bezrobotna z prawem do zasiłku dla bezrobotnych /w wys.623,60 zł brutto/,jest współwłaścicielem nieruchomości- działki położonej w S. gm W. o pow.0,2637 ha zabudowanej budynkiem mieszkalnym drewnianym ,parterowym ,podpiwniczonym składającym się z trzech pokoi, kuchni, łazienki i przedpokoju o powierzchni 89,32m ^{( 2 )}, w którym zamieszkuje. Posiada samochód osobowy (...) (...) rok produkcji (...) , nie posiada innego majątku ruchomego. Wg oświadczenia we wspólnym domu zamieszkuje z byłą żoną ,za korzystanie z gazu ,energii elektrycznej i ogrzewania uiszcza 150zł miesięcznie.W czasie aktywności zawodowej pracował min jako kierowca T.. Wnioskodawca z jedenej strony podaje,że z byłą żoną nie prowadzi wspólnego gospodarswta domowego,a z drugiej strony we wniosku o umorzenie uzasadniając swoją trudną sytuację bytową wskazuje ,że żona po chorobie onkologicznej jaką przeszła w 2003r pozostaje pod opieką poradni /na potwierdzenie czego przedłożył zaświadczenie lekarskie/ ponosi miesięcznie koszty leczenia w wysokości 190zł , jest uprawniona do emerytury w wysokości 870zł . W oparciu o powyższe w ocenie sądu należy przyjąć ,że skarżący prowadzi z byłą żoną wspólne gospodarstwo domowe.W przeciwnym razie nie posiadałby szczegółowej wiedzy o jej sytuacji zdrowotnej i finansowej i zapewne nie uzyskaby zaświadczenia o jej stanie zdrowia, do którego otrzymania jest uprawniona jedynie osoba pozostająca pod opieką lekarza ,a nie osoby trzecie.

Powyższe ustalenia zostały oparte na bezspornym materiale dowodowym wynikającym z akt rentowych ZUS , a zatem nie budzących wątpliwości co do ich wiarygodności.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy natomiast oceny ustalonych okoliczności faktycznych ,które zdaniem ubezpieczonego uzasadniają umorzenie zaległych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, zaś w ocenie organu rentowego nie uzasadniają.

Instytucja umorzenia świadczeń z funduszu alimentacyjnego była uregulowana w art. 17 ustawy z dnia 18.07.1974r., o funduszu alimentacyjnym uchylonej art. 71 ust 1 ustawy z dnia 28.11.2003r., o świadczeniach rodzinnych. Wówczas ustawodawca uznał iż umorzenie świadczeń z funduszu alimentacyjnego może mieć miejsce wówczas gdy zachodzą szczególnie uzasadnione przypadki przemawiające za umorzeniem należności.

Ustawodawca nie określił katalogu tych przypadków, co dawało asumpt do przyjmowania pewnego spektrum w sytuacji podlegających pod daną przesłankę. Z dniem uchylenia ustawy o funduszu alimentacyjnym i wprowadzeniu nowej typologii świadczeń rodzinnych związanej między innymi z likwidacja funduszu alimentacyjnego przepisem art. 63 ust 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych postanowiono iż likwidacja funduszu alimentacyjnego zajmie się Prezes ZUS. Jednocześnie w ustawie o świadczeniach nie zawarto przepisu przejściowego dotyczącego umorzenia należności świadczeń powstałych pod rządem poprzedniej ustawy. / przepis przejściowy dotyczy tylko świadczeń z funduszu alimentacyjnego w więc nie ich umorzenia - art. 62 ustawy o świadczeniach /, ale wprowadzono przepis określający przypadki w których umorzenie świadczeń może nastąpić.

Ustawodawca w art. 68 § 1 ustawy o świadczeniach powtórzył, iż umorzenie może mieć miejsce tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach do określając je jako takie związane z sytuacją zdrowotną lub rodzinną osoby przeciwko której prowadzona jest egzekucja alimentów.

Zdaniem Sądu tak określone przesłanki instytucji umorzenia świadczeń implikują twierdzenie, że w rzeczywistości umorzenie należności może mieć miejsce jedynie wówczas gdy sytuacja zdrowotna lub rodzinna osoby zobowiązanej jest na tyle zła że nie będzie ona w stanie świadczeń do których jest obowiązana uiścić. Niewątpliwie warunkiem zastosowania tej instytucji jest powiązanie niemożności materialnej z sytuacja rodzinną i zdrowotną zobowiązanego.

Konieczne jest powiązanie określonej w przepisie sytuacji rodzinnej i zdrowotnej z płynnością finansową będącą przesłanką zobowiązania pieniężnego. Należy przy tym podkreślić, że w określeniu przypadków uzasadniających umorzenie świadczeń ustawodawca wymaga aby miały one charakter szczególnie uzasadniony, co czyni koniecznym zaliczenie do nich jedynie tych nadzwyczajnych nieprzeciętnych.

W ocenie Sądu przez szczególnie uzasadnione wypadki rozumieć należy pewne wyjątkowe, nietypowe okoliczności występujące w sprawie, a zwłaszcza dotyczące osoby zobowiązanego do zwrotu należności Funduszu Alimentacyjnego w związku z przepisem art. 68 ustawy o świadczeniach rodzinnych – jego sytuacji rodzinnej i zdrowotnej. Tak wiec szczególnie uzasadnione przypadki związane z sytuacja zdrowotną lub rodzinną zobowiązanego to sytuacje nadzwyczajne, powstałe w wyniku wypadku losowego, niezależnego od zobowiązanego, w następstwie którego jego sytuacja ulegnie takiemu pogorszeniu, że nie jest on w stanie na bieżąco spłacać swoich należności, a nadto nie ma perspektywy poprawy i zmiany tej sytuacji. Przesłanki tej nie wyczerpuje sam fakt, iż zadłużenie jest większe niż możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentacji, co prowadzi do niemożliwości zaspokojenia podstawowych jego potrzeb egzystencjalnych . Przede wszystkim umorzenia należności nie uzasadnia trudna sytuacja ekonomiczna ubezpieczonego. Zła sytuacja finansowa jest bowiem cecha większości zobowiązanych za których należności wypłacał Fundusz Alimentacyjny i umarzanie należności z tej tylko przyczyny czyniłoby praktycznie martwą regulację o obowiązku zwrotu organowi rentowemu równowartości wypłaconych z funduszu świadczeń.

W ocenie Sadu w przedmiotowej sprawie brak jest podstaw do umorzenia zaległości z FA.

Sytuacja materialna skarżącego ,w której znajduje się on w chwili obecnej nie jest wystarczająca do uznania ,że zaległość na rzecz funduszu alimentacyjnego winna być umorzona .Skarżący uprawniony jest do zasiłku dla bezrobotnych ,a w niedługiej przyszłości będzie mógł wystąpić o przyznanie świadczenia emerytalnego .

Skarżący nie przedłożył także żadnych wskazujących ,że jego aktualny stan zdrowia nie pozwala mu na wykonywanie jakiejkolwiek pracy ,po utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych . J. M. jest właścicielem samochodu ,którego wartość z uwagi na rocznik produkcji nie jest znaczna ,ale wymaga przeznaczania środków na jego utrzymanie takie jak koszty paliwa ,ubezpieczenia i napraw.

Powyższe oznacza ,że nie ma przeszkód ,aby wnioskodawca uiszczał zaległości na rzecz FA choćby w systemie ratalnym wpłacając choć niewielkie kwoty miesięcznie.

W tym miejscu warto zauważyć, iż Fundusz alimentacyjny nie był instytucją dobroczynną świadczącą pomoc każdym potrzebującym. To na rodzicu ciąży obowiązek alimentowania dziecka i to właśnie on mimo trudnej sytuacji materialnej zmuszony jest dzielić się z dzieckiem nawet bardzo szczupłymi dochodami. ZUS nie świadczył w zamian za niego na jakiejś samoistnej podstawie ale na zasadzie surogacji w zastępstwie właściwego i zobowiązanego orzeczeniem sądowym dłużnika alimentacyjnego z zastrzeżeniem prawa odzyskania wyłożonych świadczeń.

Zadaniem Funduszu Alimentacyjnego było tymczasowe pokrywanie wierzytelności alimentacyjnych w zastępstwie osób faktycznie zobowiązanych.

W tym miejscu należy odnieść się do zarzutu skarżącego ,że organ rentowy nie w decyzjach nie wskazał wystarczających powodów ,dla których odmówił umorzenia należności. To na skarżącym ciążył w przedmiotowej sprawie ciężar wykazania ,że znajduje się w wyjątkowej sytuacji życiowej,bytowej ,zdrowotnej ,która uzasadniałaby skorzystanie z dobrodziejstwa umorzenia należności z Funduszu Alimentacyjnego . Należy w tym miejscu z całą stanowczością wskazać, iż proces cywilny, w tym także proces w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, jest procesem kontradyktoryjnym, co oznacza, iż ciężar przeprowadzenia stosownego dowodu na wyżej wskazanych okoliczności w postępowaniu sądowym obciąża ubezpieczonego zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 6k.c., stosownie do którego: ,,Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne”. Strony są obowiązane więc wskazywać dowody dla stwierdzenia tych faktów /art. 232 k.p.c./. To one bowiem są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Sąd orzeka na podstawie twierdzeń i dowodów dostarczonych przez strony i tylko wyjątkowo, np. w sytuacji ewidentnej nieporadności strony, ma obowiązek prowadzenia postępowania dowodowego z urzędu. Takiego obowiązku w szczególności nie sposób dopatrzyć się, gdy strony reprezentowane są przez fachowych pełnomocników. Wszelkie zaniechania w zakresie inicjatywy dowodowej lub też inicjatywa, która nie prowadzi do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy, muszą być ocenione negatywnie w świetle ciążącego na stronie obowiązku czynnego uczestniczenia w procesie z realizowaniem obowiązków dowodowych. Proces kontradyktoryjny wymaga bowiem od strony należytej dbałości o własne interesy, celem zwiększenia swych szans procesowych. Takiej dbałości wymaga się tym bardziej, gdy strona reprezentowana jest przez zawodowego pełnomocnika.W przedmiotowym postępowaniu skarżący temu obowiązkowi nie podołał i w ocenie Sądu nie przedłożył żadnych dowodów uzasadniających umorzenie należności na rzecz FA.

Nietrafny był również zarzut ,że pozwany naliczył w dwóch decyzjach zaległości za te same okresy .Decyzje dotyczyły zaległości ,które Fundusz wypłacał wskutek dwóch wniosków uprawnionych i dotyczyły zaległości na rzecz innych uprawnionych.

Żadnego wpływu na ocenę prawidłowości obu decyzji nie miał podnoszony przez skarżącego zarzut naruszenia przez organ rentowy przy wydawaniu decyzji przepisów k.p.a

Utrwalony jest w doktrynie i orzecznictwie pogląd,że postępowanie sądowe, w tym w sprawach z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, skupia się na wadach wynikających z naruszenia prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnych spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania. W postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, a nie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, w związku z czym nie ma możliwości badania w świetle przepisów tego kodeksu prawidłowości wydanej przez organ rentowy decyzji. Sąd ubezpieczeń społecznych - jako sąd powszechny - może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego jako przedmiotu odwołania./vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 16.04.2013r AUa 1599/12/

Z tych względów Sąd na podstawie art. 68 ust 1 ustawy o świadczeniach w związku z art. 477 ¹⁴ § 1 kpc orzekł jak w sentencji.