Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2017r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Tomaszewska

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2017r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania E. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 7 marca 2017r. znak: (...)

o odsetki

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni E. Ł. prawo do odsetek ustawowych do dnia 31 grudnia 2015r. i odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. od różnicy w świadczeniach wypłaconych na podstawie decyzji z dnia 4 stycznia 2017r. znak (...):

- co do świadczeń za miesiące od października 2013r. do kwietnia 2014r. za okres od dnia 8 kwietnia 2014r. do dnia faktycznej wypłaty w lutym 2017r.,

- co do świadczeń za miesiące od maja 2014r. do października 2015r. za okres od dnia następnego po terminie płatności danego świadczenia, przypadającym na 5. dzień miesiąca, do dnia faktycznej wypłaty w lutym 2017r.;

II.  oddala odwołanie w pozostałej części.

Sygn. akt IV U 606/17

UZASADNIENIE

Ubezpieczona E. Ł. wniosła odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 7 marca 2017r., znak (...), odmawiającej jej wypłaty odsetek od przyznanej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Wnioskodawczyni wywodziła, że organ rentowy dysponował wszystkimi niezbędnymi przesłankami do przyznania tej renty i nieustalenie ostatniej okoliczności leży po stronie pozwanego. Domagała się wobec tego przyznania odsetek od dnia 1 października 2013r.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. Powołano się na art. 118 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie Dz.U. z 2016r. poz. 887 ze zmianami; dalej: ustawa emerytalna) oraz ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (obecnie Dz.U. z 2016r. poz. 963 ze zmianami; dalej: ustawa systemowa). Pozwany wskazał, że ubezpieczona odwołała się od decyzji przyznającej jej prawo od renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy twierdząc, że jest nadal całkowicie niezdolna do pracy. W postępowaniu odwoławczym biegli 7 specjalności wskazali na częściową niezdolność do pracy, a dopiero dodatkowo powołany biegły ds. medycyny pracy ocenił, że skarżąca jest całkowicie niezdolna do pracy. Opinia ta została wydana już po złożeniu przez ubezpieczoną kolejnego wniosku o rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z pogorszeniem stanu zdrowia i po wydaniu wskazującego taki stopień niezdolności orzeczenia lekarza orzecznika ZUS. Wprawdzie Sąd Apelacyjny nie podzielił wątpliwości organu rentowego co do błędnej opinii biegłego medycyny pracy, nie mniej w ocenie organu rentowego opinia ta budziła uzasadnione wątpliwości. Dodatkowo wskazano, że w postępowaniu odwoławczym nie została stwierdzona odpowiedzialność organu rentowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarżąca miała ustalone prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 22 grudnia 1992r. do dnia 30 września 2013r. W dniu 5 września 2013r. złożyła wniosek o przyznanie świadczenia na kolejny okres. Lekarz orzecznik w opinii z dnia 16 października 2013r. wskazał na dalszą częściową niezdolność do pracy do listopada 2018r. Wskutek przywrócenia terminu do złożenia sprzeciwu od orzeczenia tego lekarza, komisja lekarska ZUS orzekła w dniu 24 lutego 2014r. częściową niezdolność skarżącej do pracy na stałe, nie znalazła jednak podstaw do ustalenia całkowitej niezdolności do pracy. Wobec tego decyzją z dnia 4 marca 2014r. organ rentowy przyznał wnioskodawczyni prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy z terminem płatności przypadającym nadal na 5. dzień miesiąca. Decyzja ta została zaskarżona do tutejszego Sądu Okręgowego, który w wyroku z dnia 26 kwietnia 2016r. sygn. akt IV U 348/14 zmienił ją i przyznał ubezpieczonej prawo do dalszego pobierania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 1 października 2013r. do dnia 30 października 2015r. Wyrok nie zawiera rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Sąd Okręgowy oparł się w tamtej sprawie na opinii biegłego ds. medycyny pracy B. J. z dnia 3 lutego 2016r., chociaż z żadnej z poprzedzających tę opinię opinii biegłych lekarzy 7 specjalności, tj. ortopedy, neurologa, internisty, reumatologa, alergologa-pulmonologa, psychiatry i chirurga naczyniowego, nie wynikał całkowity stopień niezdolności skarżącej do pracy. Od powyższego wyroku organ rentowy wywiódł apelację do Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, który w wyroku z dnia 23 listopada 2016r. sygn. akt III AUa 1161/16 apelację oddalił.

Prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego wpłynął do organu rentowego w dniu 16 grudnia 2016r. Wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego, organ rentowy wydał decyzję w dniu 4 stycznia 2017r., a należne wyrównanie renty za okres od 1 października 2013r. do dnia 31 października 2015r. w kwocie 6.522,67 zł brutto wypłacił wraz z rentą w najbliższym terminie płatności, tj. w lutym 2017r.

(bezsporne, ponadto dokumenty w aktach IV U 348/16 oraz w plikach rentowym i dokumentacji medycznej akt ZUS)

Ubezpieczona w dniu 26 listopada 2015r. złożyła kolejny wniosek o świadczenie. Lekarz orzecznik w dniu 14 stycznia 2016r. uznał wnioskodawczynię za całkowicie niezdolną do pracy od dnia 8 października 2015r., tj. od dnia zabiegu ortopedycznego, wskazującego na pogorszenie stanu zdrowia, do dnia 31 marca 2018r. Orzeczenie to stało się podstawą wydania decyzji z dnia 29 stycznia 2016r. o przyznaniu renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres od początku listopada 2016r. do końca marca 2018r.

(bezsporne, ponadto dokumenty w plikach rentowym i dokumentacji medycznej akt ZUS)

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie zasługiwało na uwzględnienie w znacznej części.

W pierwszej kolejności należy wskazać na przepisy prawa regulujące kwestię prawa ubezpieczonego do odsetek, co pozwoli na omówienie tylko tych okoliczności faktycznych, które były istotne dla rozstrzygnięcia.

Co do podstawy prawnej rozstrzygnięcia trzeba wyjaśnić, że zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy systemowej jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (do dnia 31 grudnia 2015r. – odsetek ustawowych) określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Z kolei z art. 118 ust. 1 , 1a i 2 ustawy emerytalnej wynika, że organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji z uwzględnieniem możliwości przyznania świadczenia w kwocie zaliczkowej. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub
jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do świadczenia oraz jego wysokość, organ rentowy dokonuje wypłaty świadczenia w terminie określonym w ust. 1, czyli 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. W przypadku świadczeń przyznawanych na kolejny okres opisane zasady co do terminu wypłaty modyfikuje art. 118 ust. 4 i 5 ustawy emerytalnej, zgodnie z którymi przy dokonywaniu wypłaty wynikającej z decyzji ponownie ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokość, ust. 1-3 stosuje się odpowiednio, przy czym wypłata takiego świadczenia następuje w najbliższym terminie płatności świadczenia albo w następnym terminie płatności, jeżeli okres między datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji a najbliższym terminem płatności jest krótszy niż 30 dni. Dodać też trzeba, że zasady wypłacania odsetek zostały określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustalaniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 1999r. Nr 12 poz. 104), wydanym na podstawie art. 85 ust. 2 ustawy systemowej.

Należy zaznaczyć, że ugruntowany jest pogląd judykatury, iż brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o którym mowa w art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej, nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia, jako że celem tego przepisu jest tylko skrócenie postępowania administracyjnego i sądowego, gdyż wykonując wyrok o przyznaniu prawa do świadczenia lub jego wysokości, organ rentowy zobowiązany będzie do wypłaty odsetek na mocy stwierdzenia jego odpowiedzialności przez sąd bez potrzeby powtarzania postępowania administracyjnego i ewentualnie sądowego.

W ocenie Sądu organ rentowy ponosi w niniejszej sprawie odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Pozwany w postępowaniu orzeczniczym dokonał wadliwej oceny co do stopnia niezdolności skarżącej do pracy jako przesłanki przyznania prawa do renty, co potwierdziło postępowanie dowodowe w sprawie IV U 348/14. Wystarczające do przyjęcia, że stan zdrowia skarżącej i w konsekwencji stopień jej niezdolności do pracy nie zmienił się w sposób istotny, były dowody zgromadzone w postępowaniu administracyjnym. Zadaniem komisji lekarskiej jest kompleksowa ocena wpływu rozstroju zdrowia osoby ubezpieczonej na jej zdolność do zatrudnienia. Wielość schorzeń stwierdzonych u skarżącej, która powoduje, że leczy się ona u biegłych szeregu specjalności, nie zwalniała komisji lekarskiej od dokonania takiej kompleksowej oceny w postępowaniu orzeczniczym poprzedzającym wydanie decyzji z dnia 4 marca 2014r., nie było bowiem przeszkód, aby ewentualne wątpliwości komisji, orzekającej w składzie trzyosobowym, a więc z pewnością niezapewniającym specjalistycznej oceny co najmniej części schorzeń ubezpieczonej, rozwiać przy pomocy opinii konsultantów, będących specjalistami w określonej dziedzinie medycyny. Wprawdzie biegły B. J., badający skarżącą po około 2 latach
od jej oceny przez komisję lekarską, dysponował dodatkową dokumentacją medyczną, ale dokumentacja ta nie została przywołana w opinii tego biegłego jako przesądzająca o wcześniejszym istnieniu stanu całkowitej niezdolności do pracy. Biegły wskazał, że potrzeba wykonywania wielu zabiegów (nie tylko zabiegu z 2015r.) wywoływała każdorazowo konieczność długotrwałej rehabilitacji, z czego należy wnosić, że zabieg z 2015r., postrzegany przez pozwanego jako istotne pogorszenie stanu zdrowia skarżącej i skutkujący przyznaniem prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od listopada 2016r., był tylko kolejnym epizodem tego rodzaju, niewpływającym na ocenę, że również w okresach oczekiwania na zabiegi skarżąca jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Biegły zaznaczył, że na naruszenie sprawności narządu ruchu nakładają się schorzenia dotyczące pozostałych narządów, gdyż ograniczają zdolność do wysiłku i pogarszają koncentrację uwagi. W konkluzji należy przyjąć, że wprawdzie okresowo występuje u skarżącej poprawa stanu zdrowia, ale w ramach niezmieniającego się stopnia całkowitej niezdolności do pracy. Zdaniem Sądu taka ocena z powodzeniem mogła być dokonana przez komisję lekarską w 2014r., gdyż dokumentacja medyczna i badanie bezpośrednie, w szczególności jeśli zostałyby wsparte dodatkowymi opiniami specjalistów, były dla takiej oceny wystarczające. Trzeba dodatkowo podkreślić, że ani lekarz orzecznik w październiku 2013r., ani komisja lekarska w lutym 2014r., nie wskazali w swoich opiniach, na czym miałaby polegać taka poprawa stanu zdrowia skarżącej w porównaniu do poprzedniego postępowania orzeczniczego, że mogła ona uzasadniać zmianę stopnia niezdolności do pracy.

W opisanej sytuacji można zasadnie zarzucić pozwanemu, że nie przyznał i nie dokonał wypłaty świadczenia w najbliższym terminie wynikającym z art. 118 ust. 5 ustawy emerytalnej, przypadającym w kwietniu 2014r. Bez znaczenia jest wobec tego okoliczność daty doręczenia pozwanemu odpisu prawomocnego wyroku kończącego postępowanie w sprawie IV U 348/14. W konsekwencji na podstawie art. 477 ¹⁴§2 kpc i przepisów powołanych wyżej, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do wypłaty odsetek ustawowych za okres do końca 2015r. i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od dnia 1 stycznia 2016r., tj. stosownie do zmiany od tego dnia art. 481 kc, do którego odsyła art. 85 ust. 1 ustawy systemowej. Odsetki należne ubezpieczonej przysługują do dnia zapłaty w lutym 2017r., począwszy od dnia następnego po terminie płatności świadczenia za dany miesiąc, jednocześnie jednak nie wcześniej niż od dnia 8 kwietnia 2014r. (5-6 kwietnia 2014r. przypadały na sobotę i niedzielę, wobec czego termin wypłaty przesunął się do 7 kwietnia 2014r.). Za okres sprzed 8 kwietnia 2014r. żądanie wypłaty odsetek nie znajdowało oparcia w art. 118 ust. 5 ustawy emerytalnej, stąd odwołanie podlegało częściowemu oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴§1 kpc.