Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2013 r.

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. do SO Monika Obrębska

Protokolant: st.sekr.sądowy Małgorzata Laskowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 maja 2013 r. w O.

sprawy z odwołania K. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o prawo do emerytury

na skutekodwołania K. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 28 listopada 2012 r. znak (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje K. R. prawo do emerytury począwszy od 01.11.2012r.;

2.  stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. na rzecz K. R. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W dniu 5.11.2012r. K. R. złożył w Oddziale ZUS w P. wniosek o ustalenie uprawnień do wcześniejszej emerytury.

Po rozpoznaniu tego wniosku decyzją z dnia 28.11.2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił K. R. prawa do tego świadczenia uznając, że nie udowodnił on wymaganego 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

K. R. decyzję powyższą zaskarżył, wnosząc od niej odwołanie. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że w (...) był faktycznie zatrudniony i wykonywał prace palacza c.o.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że K. R. nie spełnia warunków do przyznania wcześniejszej emerytury, o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż nie posiada wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. ZUS nie uznał bowiem jako okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 25.11.1997r. do 31.12.1998r. z tytułu zatrudnienia w (...) Sp z o.o. w M., ponieważ ze zgromadzonej dokumentacji wynikało, że odwołujący był zatrudniony na dwóch stanowiskach – palacz c.o. – hydraulik.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił następujący stan faktyczny:

K. R. urodził się (...). Na dzień 1 stycznia 1999 roku zgromadził okres składkowy i nieskładkowy w łącznym wymiarze 25 lat, 10 miesięcy i 5 dni. K. R. nie jest członkiem OFE oraz od 01.11.2012r. nie pozostaje w stosunku pracy. W okresie od 25.11.1977r. do 17.02.2004r. był zatrudniony w (...), gdzie od 01.01.1978r. 17.02.2004r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę palacza c.o., tj. pracę w szczególnych warunkach, o której mowa w Wykazie A dziale XIV pkt. 1 załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983r. tj. prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych i wodnych typu przemysłowego.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o:

dokumenty z akt emerytalnych, z akt osobowych, zeznania świadków M. K., S. B. i M. R. oraz odwołującego przesłuchanego w charakterze strony.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie K. R. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że podstawą do ubiegania się przez odwołującego o prawo do emerytury jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz.1227 ze zm.) w zw. z §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), gdyż urodził się on 04.03.1952r. Zgodnie z tymi przepisami, w brzmieniu obowiązującym na datę wydania zaskarżonej decyzji, prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 01.01.1949r., jeżeli:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa,

- rozwiązał stosunek pracy, w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem,

- w dniu 01.01.1999r. udowodnił 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. l powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Zasadniczo okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § l ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy (tak: § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.). Zgodnie jednak z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego możliwe jest wykazywanie okoliczności, od których zależy nabycie uprawnień, w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń wszelkimi dowodami (wyrok SN z dnia 06.09.1995r., II URN 23/95, OSNP 1996/5/77, wyrok SN z dnia 02.02.1996r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239).

ZUS na podstawie przedłożonej dokumentacji nie uznał odwołującemu żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach, kwestionując z przyczyn formalnych przedłożone świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz wskazując, że odwołujący był zatrudniony na dwóch stanowiskach - palacza c.o. i hydraulika.

Wobec zakwestionowania z przyczyn formalnych przez organ rentowy przedstawionego przez odwołującego świadectwa pracy (spełnienie przez odwołującego pozostałych przesłanek warunkujących nabycie uprawnień do wcześniejszej emerytury nie było przez ZUS kwestionowane), zasadniczą kwestią wymagającą przesądzenia w przedmiotowej sprawie było rozstrzygnięcie, czy odwołujący w spornym okresie rzeczywiście wykonywał pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Na powyższe okoliczności Sąd przesłuchał świadka oraz odwołującego w charakterze strony, przeprowadził też dowód z dokumentów z akt osobowych oraz dokumentów z akt emerytalnych.

M. R. – żona odwołującego potwierdziła, że mąż był zatrudniony w (...) jako palacz c.o. Pracował na trzy zmiany. Zdarzało się, że w soboty niedziele przynosiła mu do pracy obiad. Zeznała, że mąż nie ma uprawnień hydraulika i jako hydraulik nigdy w firmie nie pracował.

Świadek M. K. zeznał, że pracował z odwołującym w (...) B. przez 15 lat. On rozpoczął pracę od czerwca 1985r. i pracował do około 2000 roku. Razem pracowali jako palacze i mieli taki sam zakres obowiązków. W piecach musieli palić cały rok. Jako palacze musieli cały czas dozorować piece, nie mogli opuścić kotłowni. Z kotłowni wychodzili tylko po to by przynieść węgiel. W zimie na dobę spalali około 3 – 4 ton węgla. W zimie pracowali na trzy zmiany, latem na dwie. Świadek stanowczo potwierdził, że odwołujący wykonywał wyłącznie prace palacza. Nie zajmował się natomiast pracami hydraulicznymi, gdyż w firmie była zatrudniona oddzielna grupa hydraulików.

Podobne treści zeznania złożył S. B., który zeznał, że również on pracował w (...) jako palacz. Podał, że on przyjął się do pracy kilka miesięcy przez R.. Również on potwierdził, że odwołujący pracował wyłącznie jako palacz i nigdy nie był hydraulikiem. Podobnie jak świadek K. podał, że w zakładzie była zatrudniona oddzielna grupa hydraulików. Świadek zeznał, że w okresie zimowym chodziło 3 – 4 piece – zależało to od temperatury. Na jedną zmianę było dwóch palaczy. Pracy było tyle, że czasami dostawali nawet pomocników. Jako palacze musieli sobie przywieźć węgiel z placu, zimą nawet dwadzieścia kilka taczek na jeden piec i ręcznie go wrzucić do pieca. Do ich obowiązków należało też odszlakowanie pieców, czyszczenie płomieniówek. Trzeba było pilnować temperatury w piecu bo groziło to wybuchem. Zazwyczaj jeden z palaczy pilnował pieca a drugi przywoził węgiel.

Zeznania świadków korespondują w pełni z zeznaniami odwołującego, który przesłuchany w charakterze strony zeznał, że oprócz okresu dwóch – trzech tygodni po przyjęciu do (...), kiedy pracował jako operator sprężarek, przez cały dalszy okres zatrudnienia w (...) pracował wyłącznie jako palacz c.o. Odwołujący podał, że najpierw na kotłowni były 3 duże piece żeliwne i jeden mniejszy, ale na przestrzeni lat ilość pieców zmieniała się. Były to kotły parowe wyposażone w żeliwne ruszta. Pracy dla palaczy było bardzo dużo. Do obowiązków palacza należało przywiezienie węgla taczką i wrzucenie go do pieca. Węgla na dobę szło ok. 3 ton. Jako palacze musieli pilnować poziomu wody w kotle, ciśnienia pary, musieli też czyścić tzw. płomieniówki, których w piecu było około 40. Palaczy „za dobrych czasów” było nawet 10-u. Odwołujący zeznał, że pracował w pełnym wymiarze czasu pracy przez cały rok. Podobnie, jak przesłuchani w sprawie świadkowie podał, że nigdy w firmie nie pracował jako hydraulik. W zakładzie była odrębna grupa hydraulików.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i odwołującego, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Z wyjątkiem M. R. - żony odwołującego, pozostali świadkowie to osoby obce dla odwołującego. Nie mają żadnego interesu w składaniu fałszywych zeznań. Ich zeznania wzajemnie się uzupełniają, tworząc logiczną całość. Świadkowie pracowali razem z odwołującym, zatem posiadali wiedzę w przedmiocie charakteru jego pracy w spornym okresie.

W toku prowadzonego postępowania Sąd uzyskał również dokumentację osobową odwołującego za okres jego pracy w (...) Sp. z o.o. w M.. Jej analiza koresponduje zasadniczo z przeprowadzonymi w sprawie dowodami osobowymi. Wprawdzie na większości dokumentów z akt osobowych stanowisko pracy odwołującego określane było jako palacz c.o. – hydraulik ( świadectwo pracy, angaże, karta obiegowa), jednakże podkreślić należy, że dla oceny czy pracownik wykonywał pracę w szczególnych warunkach nie ma znaczenia nazwa stanowiska pracy, ale rodzaj faktycznie powierzonych i wykonywanych obowiązków, co wielokrotnie podnoszono w orzecznictwie i doktrynie. W przekonaniu Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe, w tym w szczególności analiza omówionych wyżej dowodów osobowych, nie pozostawia wątpliwości, że co najmniej od 01.01.1978r. do 31.12.1998r. co łącznie daje okres 21 lat, odwołujący K. R., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach, o których mowa w Wykazie A dziale XIV pkt. 1 załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983r. tj. prace nie zautoatyzowane palaczy i rusztowych kotów parowych lub wodnych typu przemysłowego. Odwołujący w swoich zeznaniach podał, że jedynie przez okres pierwszych 2-3 tygodni pracował w zakładzie jako operator sprężarek, a potem do końca zatrudnienia jako palacz. Musiał być to rzeczywiście bardzo krótki okres czasu, skoro nie pamiętali tego świadkowie, fakt ten, nie znajduje też odzwierciedlenia w zachowanej dokumentacji osobowej, gdzie stanowisko pracy odwołującego określane było jako „palacz c.o. – hydraulik”. Stąd zważywszy, że odwołujący został zatrudniony z dniem 25.11.1977r. i dopiero po kilku pierwszych tygodniach zatrudnienia zaczął wykonywać pracę palacza, jako datę początkową wykonywania pracy w szczególnych warunkach Sąd przyjął 01.01.1978r. Z przeprowadzonych dowodów wynika, że praca wykonywana przez odwołującego w wymienionych okresach, wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Miała charakter ciągły.

K. R. spełnił też wszystkie pozostałe przesłanki warunkujące nabycie uprawnień do wcześniejszej emerytury wynikające z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Na dzień 01.01.1999 r. udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat tj. łącznie zgromadził 25 lat, 10 miesięcy i 5 dni, osiągnął wiek 60 lat w dniu 04.03.2012 r., nie jest członkiem OFE oraz nie pozostaje w stosunku pracy (vide dokumenty z akt emerytalnych oraz zeznania odwołującego w charakterze strony). Nadmienić w tym miejscu należy, że warunek rozwiązania stosunku pracy od dnia 01.01.2012r. został zniesiony.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd w oparciu o art. 477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 28.11.2012r. i przyznał K. R. prawo do emerytury począwszy od dnia 01.11.2012r. tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym odwołujący złożył wniosek o świadczenie, stosownie do treści art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującemu prawo do emerytury, do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia, jak też jego brak ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.04.2010 roku, II UK 330/09, LEX 604220). W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do obciążenia organu rentowego odpowiedzialnością za nieustalenie wszystkich okoliczności niezbędnych do wydania decyzji o przyznaniu odwołującemu prawa do wcześniejszej emerytury. ZUS nie dysponował bowiem niezbędnymi i wystarczającymi dokumentami pozwalającymi na uznanie pracy odwołującego w spornym okresie jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Przedłożone przez odwołującego na etapie postępowania przed organem rentowym dokumenty były niejednoznaczne i niespójne. Dopiero na etapie postępowania sądowego po przeprowadzeniu stosownego postępowania dowodowego odwołujący w sposób niewątpliwy wykazał, że zgromadził wymagany ustawą 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych. Z tych względów orzeczono jak w pkt. 2 wyroku.

O kosztach zastępstwa prawnego Sąd orzekł w oparciu o art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. § 12 ust.2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.