Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka M. K. (1) (zastępowana przez córkę M. P. (1)) wniosła o zasądzenie od pozwanego W. K. oraz A. B. na swoją rzecz alimentów po 500 zł miesięcznie wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat, a nadto kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, iż popadła w niedostatek.

Z uwagi na jej podeszły wiek i aktualną sytuację materialną oraz zdrowotną nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Powódka ma 85 lat, stwierdzono u niej organiczne obniżenie funkcji poznawczych z objawami urojeniowymi oraz otępienie mieszane w chorobie Alzheimera z objawami urojeniowymi. Od wielu lat choruje na nadciśnienie tętnicze, rozedmę płuc, osteoporozę, zwyrodnienie stawowe.

Jej usprawiedliwione potrzeby w zakresie (leków, środków czystości, rehabilitacji, pielęgnacji, kosztów pobytów w (...) w B.) znacznie przekraczają jej możliwości zarobkowe. Obecnie utrzymuje się z renty z dodatkiem pielęgnacyjnym w wysokości 1.733,36 zł i pomocy córek- M. P. (1) i E. P..

Miesięczny koszt pobytu powódki w (...) w B. wynosi 3.250 zł a nadto kupuje leki ok. 200 zł miesięcznie.

Powódka ma 4 dzieci.

Córka E. P. w październiku 2016r. przeszła operację kręgosłupa i nie ma możliwości zapewnienia matce stałej opieki. Również córka M. P. (2) na stałe przebywa w Niemczech i nie może zagwarantować matce pomocy.

Pozostałe dzieci- W. K. i córka A. B. nie interesują się stanem zdrowia matki.

Pozwana A. B. mieszka w Niemczech, natomiast syn- W. pracuje w Anglii, i nie udzielają matce pomocy finansowej.

Pozwana A. B., w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu wskazała, iż umieszczenie matki w Domu Pomocy Społecznej w B. zostało dokonane bez uzgodnienia z pozostałym rodzeństwem. Wszelkie próby polubownego rozwiązania problemu i zawarcia między nimi porozumienia były blokowane przez M. P. (2). Wybrany przez siostrę dom pomocy społecznej jest nie tylko drogi ale również oddalony od poprzedniego miejsca zamieszkania matki o 500 km. Nadto powódka darowała wraz z mężem nieruchomość M. P. (2), co zobowiązywało ją do zapewnienia matce opieki.

Na chwilę obecną pozwana mieszka w Niemczech. Osiąga dochód w wysokości 1650 euro miesięcznie. Miesięcznie wydaje 1644,96 euro. Na jej wydatki składają się: opłata za czynsz i prąd 599,89 euro, internet, opłata za komórkę, telewizor: 55,39 euro, ubezpieczenie samochodu i podatek 35,40 euro, inne ubezpieczenia 86,98 euro, kredyt za pralkę 17,30 euro, jedzenie i chemia 450 euro, ubranie 150 euro, lekarstwa, paliwo, przegląd samochodu i inne -250euro.

Pozwany W. K. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu wskazał, iż nie zamierza uchylać się od odpowiedzialności dotyczącej opieki nad powódką oraz związanych z tym kosztów, ale wybrany Dom Pomocy Społecznej w B. jest zbyt drogi. Pozwany obecnie mieszka i pracuje w Wielkiej Brytanii. Jego dochód to kwota 1200 funtów brutto. Na jego wydatki składają się opłata za czynsz 400 funtów, dojazd do pracy 150 funtów, jedzenie 400 funtów, środki czystości 30 funtów, inne niezbędne wydatki 80 funtów. Pozwany ponosi również wydatki związane z utrzymaniem domu w Polsce, w którym mieszka jego żona i dwóch synów. Jest to kwota 491,23 zł. Nadto uiszcza opłaty za gaz 90 zł, prąd 150 zł, jedzenie 1100 zł i nie ma fizycznej możliwości uiszczania żądanych alimentów.

Sąd ustalił co następuje:

M. K. (1) urodzona (...) ma czwórkę dzieci:

W. K. ur. (...), A. B. ur. (...) i E. P. lat 61 i M. P. (2) lat 57. J. K. - mąż powódki i ojciec jej dzieci zmarł.

(bezsporne)

Powódka od 08 listopada 2016r. przebywa w Domu Opieki Społecznej w B.. Obecnie miesięczna opłata za zakwaterowanie i wyżywienie w ośrodku wynosi 3.350 zł. Koszt zakupu leków to kwota 200 zł.

M. K. (1) ma 85 lat i jest osobą wymagającą całodobowej opieki. Stwierdzono u niej organiczne obniżenie funkcji poznawczych z objawami urojeniowymi oraz otępienie mieszane w chorobie Alzheimera z objawami urojeniowymi. Od wielu lat choruje na nadciśnienie tętnicze, rozedmę płuc, osteoporozę, zwyrodnienie stawowe. M. K. (1) jest świadkiem Jehowy.

(dowód: umowa o odpłatne wykonywanie usług nr (...) k. 12, potwierdzenie przelewu k. 16, pismo k. 150, aneks do umowy k. 151, dokumentacja medyczna k.22-26, faktury k.27-44)

Powódka ma rentę w wysokości 1733,36 zł. (dowód: decyzja emerytalna k. 18).

Kwota 1213,35 zł jest przeznaczana na pokrycie kosztów jej pobytu w (...) w B.. Jednocześnie czynsz za lokal mieszkalny położony przy ul (...) w O. wynosi wysokości 158,91 zł, (dowód: faktury k. 45-46)

Zarówno M. P. (2) jak też A. B. mieszkają i pracują w Niemczech.

Pozwana A. B. ma 58 lat. Od 27 lat przebywa w Niemczech. Jej dochód wynosi 1650 euro. Nie ma nikogo na utrzymaniu. Miesięcznie wydaje 1644,96 euro. Na jej wydatki składają się: opłata za czynsz i prąd 599,89 euro, internet, opłata za komórkę, telewizor: 55,39 euro, ubezpieczenie samochodu i podatek 35,40 euro, inne ubezpieczenia 86,98 euro, kredyt za pralkę 17,30 euro, jedzenie i chemia 450 euro, ubranie 150 euro, lekarstwa, paliwo, przegląd samochodu i inne -250euro, rata za meble 137 euro. (dowód: przesłuchanie pozwanej A. B. k. 296, k. 219)

Pozwany W. K. ma 60 lat. Mieszka i pracuje jako stolarz w Wielkiej Brytanii. W 2013r. wyjechał do pracy aby spłacić dług w wysokości 300.000 zł. Ma 7- ro dzieci. Piątka z nich utrzymuje się samodzielnie. Jego żona nie pracuje. Jego dochód to kwota 1200 – 1360 funtów brutto. Na jego wydatki składają się opłata za czynsz 400 funtów, dojazd do pracy 150 funtów, jedzenie 400 funtów, środki czystości 30 funtów, inne niezbędne wydatki 80 funtów. Pozwany ponosi również wydatki związane z utrzymaniem domu w Polsce, w którym mieszka jego żona i dwóch synów. Jest to kwota 491,23 zł, opłaca również gaz 90 zł, prąd 150 zł, jedzenie 1100 zł ( dowód : przesłuchanie pozwanego k 294-296)

M. P. (1) ma 57 lat. Na stałe mieszka i pracuje w Niemczech. Zarabia ok. 900 euro. Ma pełnoletniego syna. W Niemczech posiada stałą pracę, zatrudniona jest w (...) przy produkcji części samochodowych. (dowód: zeznania M. P. (2) k. 218)

E. P. ma lat 61 . Na stale mieszka w Polsce, w bezpośrednim sąsiedztwie domu matki. Jest na rencie. W ostatnim czasie przeszła operację kręgosłupa. W 1994 roku otrzymała od rodziców działkę budowlaną. Do czerwca 2017r. uiszczała na rzecz matki alimenty w kwocie 400 zł.

(dowód: zeznania E. P. k. 217v )

W dniu 06 czerwca 2008 roku M. K. (2) darowała córce M. P. (1) nieruchomości położoną w O. przy ul (...) o powierzchni 727 m 2 zabudowaną domem mieszkalnym. Darowizna została zawarta z poleceniem ustanowienia na rzecz powódki dożywotniej i nieodpłatnej służebności polegającej na prawie zamieszkania w domu mieszkalnym położonym w O. przy ul. (...). (dowód: akt notarialny k. 153- 1560).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Wskazać trzeba w pierwszej kolejności, że jego podstawą prawną jest art. 128 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w związku z art. 133 § 2 i 135 § 1 tejże ustawy.

Pierwszy ze wskazanych przepisów wskazuje na krąg osób zobowiązanych do alimentacji.

Należą do nich krewni w linii prostej, w tym dzieci.

Sąd ustalając stan faktyczny oparł się na dokumentach przedłożonych przez strony, których prawdziwości nie kwestionowano.

Uznał za wiarygodne w części przesłuchanie pozwanych w zakresie w jakim rzetelnie opisywali uzyskiwane przez siebie dochody i wydatki. Natomiast Sąd odmówił wiary i mocy dowodowej zeznaniom W. K. w zakresie w jakim negował on otrzymanie wsparcia finansowego ze strony rodziców. Zeznania pozwanego w tej części są sprzeczne z zeznaniami świadków E. Ł., W. P., M. P. (2), A. B., którzy wskazywali na dokonywanie darowizn na jego rzecz. Nadto w zeznaniach poszczególnych grup świadków – M. P. (2), E. P. oraz podczas przesłuchania stron widoczny był konflikt między rodzeństwem. Ewentualne rozbieżności między nimi dotyczyły zasadności wyboru ośrodka w B., a nie faktów. Co do samych faktów, to jest sytuacji majątkowej stron, częstotliwości kontaktów z matką oraz sposobu sprawowania nad nią opieki, a także, w przeważającej mierze, w zakresie aktualnych jej potrzeb, były one zbieżne i pozwalały na ustalenie stanu faktycznego w sprawie. Podkreślić należy, iż za wiarygodnością relacji M. P. (2) oraz celowością ustanowienia dla M. K. (1) całodobowej opieki, przemawiały relację dalszych świadków tj. zwłaszcza znajomej rodziny I. S. czy Z. S. oraz dokumentacja medyczna. Wskazani świadkowie opisywali, iż powódka w ostatnim czasie wymagała całodobowej opieki oraz, że jej stan pogorszył się. Z relacji omawianych świadków wynikało również, iż powódka wypowiada się pozytywnie na temat opieki w (...) w B.. Zeznania osób postronnych były o tyle istotne, iż wniosły do sprawy dość obiektywne spojrzenie osób nie spokrewnionych i nie związanych emocjonalnie ze sprawą.

W złożonej odpowiedzi na pozew obowiązek alimentacyjny pozwanych był kwestionowany co do zasady jak i wysokości. Pozwani swoje zarzuty przeciwko żądaniu pozwu skoncentrowali na wykazaniu, iż decyzja o umieszczeniu powódki w Domu Pomocy Społecznej w B. była niewłaściwa i została podjęta przez M. P. (1), bez uzgodnienia z pozostałym rodzeństwem. Pozwani co do zasady nie chcą uchylać się od odpowiedzialności dotyczącej opieki nad powódką oraz związanych z tym kosztów, jednak uważają, iż wybrany przez siostrę dom opieki jest zbyt drogi oraz położony w znacznej odległości od miejsca zamieszkania matki. Nadto powódka darowała córce M. P. (2) dom, który wg pozwanych winien być w pierwszej kolejności sprzedany, a pozyskane środki przeznaczone na zapewnienie powódce opieki.

Sporne pozostawało zatem zagadnienie czy powódka pozostaje w niedostatku i czy przytoczone przez pozwanych okoliczności, a dotyczące rozporządzeń majątkowych mogły stanowić przyczynę oddalenia powództwa w oparciu o zasady współżycia społecznego.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie określa pojęcia niedostatku. Pewną wskazówkę interpretacyjną w tym zakresie zawiera art. 135 § 1 KRO. Dla potrzeb spraw alimentacyjnych przyjmuje się, iż w niedostatku jest ten kto nie może własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. Niedostatek występuje nie tylko wtedy, gdy uprawniony do alimentacji nie posiada żadnych środków utrzymania lecz określa on również taką sytuację materialną osoby uprawnionej, gdy nie może ona w pełni zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. S. niedostatku nie można więc utożsamiać z sytuacjami granicznymi, a więc takimi, gdy osoba dochodząca alimentów nie ma żadnych dochodów. Wyłączałoby to bowiem wszystkie takie sytuacje, w których osoba ubiegająca się o alimentacje korzystała z pomocy ośrodków pomocy społecznej czy osób trzecich.

Przede wszystkim do usprawiedliwionych potrzeb powódki zaliczyć należało zapewnienie odpowiedniej opieki, odzieży, wyżywienia, leczenia w tym także pielęgnacji. Z racji swojego wieku i stanu zdrowia powódka niewątpliwie wymaga leczenia, stałej opieki i nadzoru osób trzecich. Nie ma żadnych możliwości, aby te potrzeby były zaspokojone ze świadczenia rentowego w kwocie 1733,36 zł miesięcznie. O ile więc renta powódki wystarcza na opłaty podstawowe i wyżywienie to zaspokojenie dodatkowych potrzeb wskazanych powyżej wymaga wsparcia osób trzecich. Osobami tymi są dzieci powódki.

Należało zatem przyjąć, iż powódka znajduje się w niedostatku.

Ustalenie stanu niedostatku po stronie powódki otworzyło potrzebę określenia kwoty należnej jej od pozwanych alimentów. Te zaś zależą od usprawiedliwionych potrzeb i możliwości zarobkowych pozwanych. Zestawienie uzasadnionych wydatków złożone przez powódkę wskazuje przybliżone koszty jej utrzymania i dowodzi tego, że z własnych dochodów nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, a w szczególności opłacić (...) w B.. Przedłożona umowa oraz potwierdzenia przelewów udowodniły niewygórowane wydatki powódki związane z jej pobytem w (...), zwłaszcza, iż w znacznej części są one pokrywane z jej środków. W ocenie Sądu pobyt powódki w (...) w B. jest adekwatny do jej usprawiedliwionych potrzeb, oraz jej bieżącej sytuacji życiowej i zdrowotnej. Odpowiada jej również pod względem wyznania.

Należało zatem tak ustalone usprawiedliwione potrzeby uprawnionej skonfrontować z możliwościami zarobkowymi pozwanych.

Jednym z podstawowych założeń polskiego prawa rodzinnego jest obowiązek wzajemnego wspierania się członków rodziny, skonkretyzowany w przepisach o regulujących obowiązki alimentacyjne członków rodziny względem innych krewnych ( art. 128–132 k.r.o).Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Natomiast, art. 129 § 1 k.r.o. wskazuje, iż obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. W ocenie Sądu strony nie wykazały, iż powódka przebywając w (...) w B. nadużywa obowiązku wzajemnej pomocy i domaga się zaspokojenia jej usprawiedliwionych potrzeb w granicach zbytku. Jak wynika z akt sprawy powódka ma zapewnioną całodobową opiekę, wyżywienie, rehabilitację oraz możliwość korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Nadto jest to ośrodek w którym powódka ma możliwość odbywania praktyk religijnych zgodnie ze swoim wyznaniem i przekonaniami. Również przygotowywane posiłki są zgodne z jej wiarą.

Powódka aktualnie jest nieporadna, schorowana i uzależniona od pomocy osób trzecich. Niewątpliwie decyzja o rozporządzeniu nieruchomością na rzecz córki M. P. (1) mogła nie odpowiadać oczekiwaniom ze strony pozostałego rodzeństwa, jednakże strona pozwana nie wykazała, iż dokonana przez nią darowizna została odwołana, co usprawiedliwiałoby uchylenie obowiązku alimentacyjnego ciążącego na zstępnych. Z materiału dowodowego sprawy wynika, iż również pozostałe rodzeństwo otrzymywało wcześniej przysporzenia majątkowe w formie pieniężnej. Podobnie jak rodzice nie mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, gdy te nie spełnia ich oczekiwań, to również na obecnym etapie zstępni z uwagi na zaszłości i nierozwiązane spory nie mogą odmówić materialnego wsparcia i nie alimentowania matki, która popadła w niedostatek. Należy zauważyć, iż prawo rodzinne dopuszcza także wykonywanie obowiązku alimentacyjnego poprzez świadczenia w naturze i obowiązek alimentacyjny może polegać także na osobistych staraniach przy zapewnienia opieki, np. starszym, chorym rodzicom, rodzeństwu czy też innym uprawnionym do alimentacji krewnym, jeżeli sposób ten będzie skuteczniej zabezpieczać interesy uprawnionego i będzie także wygodniejszy dla zobowiązanych. Pozwani sporadycznie przebywają w kraju i aktualnie nie są w stanie udzielić matce pomocy w codziennych czynnościach. Pozwani przebywają na stałe za granicą. Nadto posiadają odpowiednie wykształcenie oraz możliwości podjęcia dodatkowego zatrudnienia. Sytuacja pozwanego W. K. jest zdecydowanie najtrudniejsza. Posiada on liczną rodzinę oraz zadłużenie wobec ZUS na kwotę 300.00 zł. Przyjmując nawet, iż jego wynagrodzenie jest uzależnione od przyjętych zleceń, to zasądzona kwota alimentów po 200 zł stanowiąca równowartość ok. 50 funtów brytyjskich nie jest kwotą wygórowaną i jest adekwatna do jego możliwości zarobkowych. Również kwota 450 zł zasądzona od pozwanej A. B. w ocenie Sądu odpowiada jej możliwościom zarobkowym.

Zasądzone kwoty nie zmienią w szczególny sposób położenia pozwanych, natomiast odciążą pozostałe rodzeństwo, które również jest zobowiązane do alimentacji na rzecz M. K. (1).

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 128 kro w zw. z art. 133§ 2 kro i art. 135§ 1 kro orzeczono jak w sentencji. Sąd jednocześnie uwzględnił, iż otrzymywane przez powódkę świadczenia z renty oraz od pozostałego rodzeństwa wystarczają na pokrycie części jej usprawiedliwionych potrzeb, wobec tego ograniczył zakres obowiązku alimentacyjnego pozwanych do kwoty po 200 zł miesięcznie od W. K. oraz 450 zł od pozwanej A. B. i w pozostałym zakresie oddalił powództwo.

Nadto, Sąd w punkcie IV orzekł o kosztach procesu, na podstawie art. 100 kp.c. zdanie 2 Zgodnie z którym Sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. Pozwana A. B. przegrała proces w 90 % w związku z tym winna zwrócić powódce całość poniesionych przez nią kosztów związanych z ustanowieniem pełnomocnika w sprawie, które określono na kwotę 2.400 zł (zgodnie z art. § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych). Z uwagi na sytuację materialną pozwanego na podstawie art. 113 pkt 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw z art. 102 kpc Sąd nie obciążył pozwanego W. K. kosztami procesu.(punkt V)

W punkcie VI na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 kpc wyrokowi w części zasądzającej alimenty nadano rygor natychmiastowej wykonalności.