Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Tomasz Korzeń

Protokolant st. sekr. sądowy Anna Kopala

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 czerwca 2017 roku

sprawy z odwołania B. J.

od decyzji z dnia 23 listopada 2016 roku

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.

o ustalenie kapitału początkowego

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 23 listopada 2016 roku, znak: (...)-2004 w ten sposób, że wysokość kapitału początkowego B. J. ustala na 89261,81zł (przy przyjęciu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 54,49%),

2.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

SSO Tomasz Korzeń

VI U 215/17 UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23.11.2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. ustalił kapitał początkowy B. J. na dzień 1.01.1999 roku na kwotę 89 238,82 zł.

Ubezpieczona B. J. odwołała się od tej decyzji. Zakwestionowała wskaźniki lat 1984 i 1993 – 1994, zarzucając im ustalenie z pominięciem znowelizowanych zasad ustalania kapitału początkowego oraz domagając się przyjęcia kwot wyższych niż minimalne wynagrodzenie za lata 1993 – 1994.

W odpowiedzi na odwołania pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o oddalenie odwołania. Podniósł, iż za sporny okres przyjął minimalne wynagrodzenie bowiem formularz z dnia 14.04.2003 roku z okresu zatrudnienia skarżącej w firmie (...) w spornym okresie nie zawierał pieczątki imiennej drugiej osoby upoważnionej z ramienia pracodawcy do wystawienia formularzy o zarobkach. Za rok 1984 organ rentowy również dokonał prawidłowych wyliczeń.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. J. urodziła się (...). Decyzją z dnia 23.11.2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego ubezpieczonej na dzień 1.01.1999 roku na łączną kwotę 89 238,82 zł. wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego: 54,45 %; podstawę wymiaru kapitału początkowego: 664,90 zł. ZUS nie uwzględnił zarobków skarżącego z okresu zatrudnienia w firmie (...) od 1.12.1993 roku do 22.04.1994 roku z powodu braku na formularzu z dnia 14.04.2003 roku pieczątki imiennej drugiej osoby upoważnionej z ramienia pracodawcy do wystawienia formularzy o zarobkach. (bezsporne)

Podstawa wymiaru kapitału początkowego B. J. wynosi 665,26 zł. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonej wynosi 54,49 %; Wysokość kapitału początkowego na dzień 1.01.1999 roku wynosi łącznie 89 261,81 zł. Podstawy wymiaru składek i wskaźniki roczne wynosiły w poszczególnych latach:

dowód: dokumenty w aktach organu rentowego, tom I: świadectwo pracy k. 5, zaświadczenie o zatrudnieniu k. 14

zaświadczenie RP 7 k. 5

wyliczenia pozwanego k. 15-19

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej zasługiwało na uwzględnienie.

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2016.887; dalej jako ustawa emerytalna) stanowi, iż:

Art. 173:

1. Dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

2. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat.

3. Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy.

4. Pierwszej waloryzacji kapitału początkowego dokonuje się od dnia 1 czerwca 2000 r. przez pomnożenie tego kapitału wskaźnikiem wzrostu przeciętnego wynagrodzenia z 1999 r., pomniejszonego o naliczone i potrącone od ubezpieczonego składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia za 1998 r.

5. Drugiej waloryzacji przeprowadzanej od dnia 1 czerwca 2001 r. dokonuje się na zasadach określonych w art. 25 ust. 3-5, 9 i 10 oraz w art. 25a.

5a. Trzeciej waloryzacji przeprowadzanej od dnia 1 czerwca 2002 r. oraz kolejnych dokonuje się na zasadach określonych w art. 25 ust. 3-8 i 10 oraz w art. 25a.

6. Kapitał początkowy ewidencjonowany jest na koncie ubezpieczonego.

6a. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kapitał początkowy nie może ulec obniżeniu.

Art. 174:

1. Kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

2. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

3. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

3a. Przepis art. 17 ust. 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru kapitału początkowego w myśl art. 15 ust. 1 dla ubezpieczonego urodzonego przed dniem 31 grudnia 1968 r. z powodu nauki w szkole wyższej, o której mowa w art. 7 pkt 9.

3b. Jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

4. Do obliczenia kapitału początkowego dla osoby mającej ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przyjmuje się, na jej wniosek, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty przyjęty w decyzji ustalającej prawo do renty po raz pierwszy lub ponownie ustalającej jej wysokość. W przypadku gdy renta została przyznana przed dniem 15 listopada 1991 roku, do ustalenia kapitału początkowego przyjmuje się wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony w wyniku rewaloryzacji, chyba że po tej dacie ponownie była ustalana jego wysokość.

5. Jeżeli z powodu niemożności ustalenia podstawy wymiaru renty jej wysokość została ustalona w kwocie najniższej renty, do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjmuje się najniższe wynagrodzenie pracowników obowiązujące w okresie przyjętym do obliczenia podstawy wymiaru renty.

6. Przepisy ust. 5 stosuje się odpowiednio do ustalenia kapitału początkowego osób uznanych za repatriantów.

7. Do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r.

8. Przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r. Współczynnik ten oblicza się według następującego wzoru:

gdzie:

„p” - oznacza współczynnik;

wiek ubezpieczonego - oznacza wiek w dniu 31 grudnia 1998 r.;

wiek emerytalny - oznacza 60 - dla kobiet i 65 - dla mężczyzn;

staż ubezpieczeniowy - oznacza udowodniony okres składkowy i nieskładkowy,

wymagany staż - oznacza 20 - dla kobiet i 25 - dla mężczyzn;

z zastrzeżeniem ust. 12.

9. Staż ubezpieczonego, o którym mowa w ust. 8, określa się w pełnych latach, z tym że jeżeli ubezpieczony ma więcej niż 6 miesięcy tego stażu ponad pełne lata, staż ten zaokrągla się w górę.

9a. Staż ubezpieczeniowy i wymagany staż, o których mowa w ust. 8, określa się w dniach, jeżeli jest to dla ubezpieczonego korzystniejsze.

10. Wiek ubezpieczonego, o którym mowa w ust. 8, określa się w pełnych latach, z tym że jeżeli w dniu 31 grudnia 1998 r. ubezpieczony ma więcej niż 6 miesięcy ponad wiek ustalony, to przyjmuje się pełne lata po zaokrągleniu w górę.

11. W przypadku gdy w momencie objęcia ubezpieczeniem po raz pierwszy, ubezpieczony nie ukończył 18 roku życia, we wzorze, o którym mowa w ust. 8, liczbę 18 zastępuje się faktycznym wiekiem, w którym powstał obowiązek ubezpieczenia.

12. Współczynnik, o którym mowa w ust. 8:

1) zaokrągla się do setnych części procenta;

2) nie może być wyższy od 100%.

13. Wartość współczynnika, obliczonego na podstawie ust. 8, w zależności od płci, wieku ubezpieczonego oraz stażu ubezpieczeniowego w dniu 31 grudnia 1998 r., przedstawiona jest w tabeli, stanowiącej załącznik do ustawy. Do obliczenia kapitału konieczne jest ustalenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego. Wskaźnik ten obliczany jest zgodnie z art. 15 ustawy. Przyjmuje się podstawy wymiaru składek z 10 kolejnych dowolnych lat sprzed 1999 r. lub 20 najkorzystniejszych lat z całego okresu ubezpieczenia sprzed 1999 r.; oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu; oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów.

Sporna w sprawie okazała się wysokość ustalonego przez ZUS wskaźnika za rok 1984 oraz wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez B. J. w okresie zatrudnienia w (...) od 1.12.1993 roku do 22.04.1994 roku.

W postępowaniu cywilnym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawie o przeliczenie wysokości świadczenia możliwe jest dopuszczenie i przeprowadzenie wszelkich dowodów, w tym także dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania samego wnioskodawcy. Nie obowiązuje tu bowiem zasada prawdy formalnej, ponieważ całe postępowanie cywilne jest oparte na zasadzie prawdy materialnej (art. 3 K.p.c.).

Regułą postępowania cywilnego jest okoliczność, iż ciężar udowodnienia faktu (w tym przypadku wady decyzji ZUS) - zgodnie z art. 6 K.c. - spoczywał na wnioskodawcy - jako osobie wywodzącej z tego faktu skutki prawne. Przepis ten wyraża dwie ogólne reguły: pierwszą - generalnie wymagającą udowodnienia powołanego przez stronę faktu, powodującego powstanie określonych skutków prawnych, oraz drugą regułę, która sytuuje ciężar dowodu danego faktu po stronie osoby, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Pierwsza "zasada obowiązku udowodnienia powoływanego faktu" jest w istocie nieunikniona ze względów racjonalnych, ponieważ odmienna regulacja powodowałaby powstanie niedopuszczalnej łatwości wywodzenia skutków prawnych z prostego powołania się na fakt bez potrzeby jego udowodnienia. Natomiast druga stanowi "ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu", od której wyjątki wskazywać mogą niektóre przepisy szczególne. Z pierwszej reguły, wyrażonej w art. 6 K.c. wynika, że samo przyznanie faktu przez drugą stronę ewentualnego sporu nie może stanowić wystarczającego dowodu istnienia danego faktu, który musi być zawsze ponadto potwierdzony całokształtem materiału dowodowego lub innymi poznanymi już okolicznościami. Wyrazem tego jest regulacja art. 229 K.p.c. wymagającego, aby przyznanie faktu przez drugą stronę nie budziło wątpliwości, co wymaga właśnie uwzględnienia innych okoliczności. Druga, wskazana w art. 6 K.c. "ogólna zasada rozkładu ciężaru dowodu", jest regułą w znaczeniu materialnym, wskazującą, kto poniesie skutki nieudowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, natomiast przepis art. 232 K.p.c. wskazuje, kto ponosi ciężar dowodu w znaczeniu formalnym: "kto powinien przedstawiać dowody" (tak trafnie w orz. SN z dnia 17 lutego 2006 r., V CSK 129/05, Lex nr 200947; oraz wyr. SN z dnia 8 marca 2010 r., II PK 260/09, OSNP 201 1, nr 17-18, poz. 226). Także w postępowaniu przed Sądem Ubezpieczeń Społecznych obowiązuje zasada kontradyktoryjności, zgodnie z którą strony są zobowiązane do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, stając się dysponentem postępowania, a Sąd orzekający jest uwolniony od odpowiedzialności za rezultat postępowania dowodowego.

W ocenie Sądu odwołująca sprostała obowiązkowi określonemu w art. 6 K.c. oraz art. 232 K.p.c. i przedstawiła dowody pozwalające na ustalenie wysokości jej zarobków za sporny okres w sposób wiarygodny.

Zgodnie z Obwieszczeniem Prezesa GUS z dnia 25.05.1990 roku w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracowników w gospodarce uspołecznionej w latach 1950 – 1989 oraz w kolejnych kwartałach roku 1989 (M.P.1990.21.171), przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracowników w gospodarce uspołecznionej w roku 1984 wyniosło miesięcznie 16 838,00 zł. Wskaźnik za ten rok ustalony został zatem jako iloraz osiągniętego dochodu do iloczynu 8 miesięcy podlegania w tymże roku ubezpieczeniom z tytułu pracy od 2.05.1984 roku do 31.12.1984 roku i miesięcznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w powołanym powyżej obwieszczeniu: 105 358,00 zł / (8 x 16 838,00 zł = 105 358,00 zł / 134 704,00 zł = 78,21 %.

Mając powyższe na względzie sąd uznał, iż pozwany prawidłowo ustalił wysokość wskaźnik za rok 1984.

Zgromadzony w sprawie materiał dowody pozwolił na przyjęcie, że w okresie od 1.12.1993 roku do 22.04.1994 roku ubezpieczona z tytułu zatrudnienia w firmie (...) otrzymywała wynagrodzenie w wysokości wskazanej w przedłożonym formularzu z dnia 14.04.2003 roku. Sąd dał wiarę zapisom w tym zaświadczeniu albowiem spełnia ono wszelkie wymagania formalne do uznania go za w wiarygodne. Opatrzone jest bowiem podpisami dwóch osób: księgowej i osoby o nazwisku W.. Brak jest tym jakichkolwiek podstaw do konieczności posługiwania się imiennymi pieczątkami przez osoby reprezentujące pracodawcę. Zarzucamy przez organ rentowy brak pieczątki imiennej jednej osób podpisanych na spornym zaświadczeniu nie oznacza samo przez się, że osoba dokonująca wpisu nie była upoważniona do podejmowania czynności w imieniu zakładu pracy. Nie jest to brak formalny dyskwalifikujący ważność tego dokumentu. Zaświadczenie opatrzone jest podpisami dwóch osób, co w ocenie sądu stanowi wystarczającą przesłankę do uwzględnienia wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego przez skarżącą w spornym okresie. Nadto zauważyć należy, iż dokument ten nie zawiera żadnych poprawek, skreśleń czy śladów przerabiania. Tym samym zapisane w zaświadczeniu z dnia 14.04.2003 roku kwoty wynagrodzeń za sporne okresy odpowiadają rzeczywistości.

Ubezpieczona nie kwestionowała wyliczeń dokonanych przez organ rentowy (k. 15-19). Sąd w całości podziela wyliczenia dokonane przez pozwanego uznając je za wiarygodne.

Wobec powyższego i przyjęciu za prawidłowe wyliczeń pozwanego, należało na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 K.p.c. zmienić sporną decyzję organu rentowego i ustalić wysokość kapitału początkowego skarżącej przy przyjęciu wartości wskazanych w wyliczeniach dokonanych przez ten organ (pkt I wyroku).

Jednocześnie mając na wglądzie prawidłowość dokonanych przez organ rentowych ustaleń wysokości wskaźnika za rok 1984 roku, z przyczyn wyżej wskazanych, sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 K.p.c. orzekł jak w punkcie II wyroku.

SSO Tomasz Korzeń