Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 sierpnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 26 maja 2015 roku, ustalił ponownie od dnia 1 maja 2015 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, wysokość emerytury G. K., obliczonej w myśl art. 24 i art. 183 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z uwzględnieniem przeliczonego kapitału początkowego w związku z nowelizacją ustawy. Świadczenie obliczono zgodnie z postanowieniami art.183 uwzględniając 20% emerytury obliczonej na podstawie art.53 – 903,63 zł i 80% emerytury na podstawie art.26 ustawy emerytalnej- 3.288,32 zł. Łącznie świadczenie wyniosło 4.191,95 zł, po ustawowych waloryzacjach 4.227,95 zł. Podstawę obliczenia emerytury zgodnie z art.26 powołanej ustawy stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Wskazano, że emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Uznano, że kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 347.670,63 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego - 691.027,05 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi 252,70 miesięcy, wyliczona kwota emerytury obliczona zgodnie z art.26 ustawy (347.670,63 zł + 691.027,05 zł/252,70) wyniosła 4.110,40 zł (po korekcie kapitału początkowego na koncie). Do ustalenia emerytury na podstawie art. 53 powołanej ustawy przyjęto 31 lat, 5 miesięcy i 1 dzień, tj. 377 miesięcy okresów składkowych i 8 lat, 10 miesięcy, 24 dni tj. 106 miesięcy okresów nieskładkowych. Podstawa wymiaru emerytury obliczona została z okresu 10 lat kalendarzowych 1994-2003, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł (306,88%), a po ograniczeniu 250%. Emerytura wyniosła 4.518,17zł.

/decyzja - k. 51-54 plik II akt ZUS/

Od powyższej decyzji G. K. złożyła w dniu 10 września 2015 roku odwołanie, wnosząc o jej zmianę poprzez zastosowanie przy obliczaniu wysokości podstawy emerytury art.25a ust. 1 i 2 pkt 2 oraz art.173 ust.5a, w związku z art.25 ust.3 cytowanej ustawy tj. dokonanie kwartalnej waloryzacji kapitału początkowego za 2013 roku i dokonanie kwartalnej waloryzacji składek za 2013 rok i ustalenie wysokości emerytury w oparciu o tak zwaloryzowane składki i kapitał początkowy, zamiast uwzględnionej przez ZUS waloryzacji rocznej w 2013 roku.

/odwołanie - k. 2 -4/

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 1 października 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując dotychczasową argumentację. Dodatkowo szczegółowo wyjaśnił podstawy dokonania waloryzacji składek i kapitału początkowego. Dodał też, że przy waloryzacji kapitału początkowego, w odróżnieniu od waloryzacji składek, nie można dokonać rozróżnienia na składki zaewidencjonowane na 31 stycznia danego roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja (o których mowa w art. 25 ust 3 - 5) a zaewidencjonowane po 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja (o których mowa w art.25a), ponieważ wysokość kapitału ustala się na dzień 31 grudnia 1998r., a potem tylko waloryzuje, przy czym zasadą jest waloryzacja roczna, dokonywana od 1 czerwca każdego roku. Organ rentowy wskazał, że stosując art.25a do waloryzacji kapitału początkowego, przeprowadza się waloryzację kwartalną wobec osób, które przechodzą na emeryturę w I kwartale oraz w kwietniu i maju danego roku, ponieważ od 1 czerwca jest przeprowadzana waloryzacja roczna całej kwoty kapitału, a zasadą jest, że waloryzację składek przeprowadza się systemem rocznym do czasu zgłoszenia wniosku o emeryturę. W tym przypadku składki na koncie ubezpieczonego są waloryzowane kwartalnie za okres, za który nie były objęte waloryzacjami rocznymi. W przypadku ustalania wysokości emerytury w II kwartale danego roku (kwiecień i maj) waloryzacjom kwartalnym podlegają nie tylko składki zapisane na koncie po dniu 31 stycznia danego roku, za który była przeprowadzona ostatnia waloryzacja roczna ale także składki zaewidencjonowane we wcześniejszym okresie poddane ostatniej waloryzacji rocznej. W przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku kwota składek poddana ostatniej waloryzacji rocznej nie może podlegać waloryzacjom kwartalnym, gdyż kwota tych składek została już zwaloryzowana rocznie za poprzedni rok od dnia 1 czerwca roku, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie. Organ rentowy wyjaśnił, że w tym przypadku waloryzacji kwartalnej mogą podlegać wyłącznie składki zapisane na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który była przeprowadzona ostatnia waloryzacja roczna. Nadmienił, że opisane zasady mają zastosowanie zarówno do zgromadzonych składek, jak i do kapitału początkowego - art. 173 ust. 5a i art. 25a powołanej ustawy oraz, że w tej kwestii zapadło nieprawomocne orzeczenie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 9 lipca 2015 roku (w sprawie o sygn. akt VIIII 571/15).

/odpowiedź na odwołanie – k. 5-6 odwrót/

Na rozprawie w dniu 19 maja 2017 roku wnioskodawczyni poparła odwołanie, podtrzymując argumenty zawarte w odwołaniu. Oświadczyła, że nie zgadza się z oceną wyrażoną w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi, którym oddalono apelację wnioskodawczyni od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie o sygnaturze akt VIII U 571/15. Podniosła, że waloryzacja w czerwcu 2014 roku winna dotyczyć składek zaewidencjonowanych na dzień 31 stycznia 2013 roku, co występuje w jej przypadku. Oświadczyła też, że w jej przypadku nie powinna mieć zastosowania waloryzacja roczna, a kwartalna. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/protokół rozprawy – k. 29-29 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

G. K. urodziła się w dniu (...). /bezsporne/

Decyzją z dnia 26 września 2002 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Ł. ustalił wartość kapitału początkowego G. K. na dzień
1 stycznia 1999 roku na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1989 roku do 31 grudnia 1998 roku, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 260,98 % a po ograniczeniu 250,00 %. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 250 % przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w powołanej ustawie (250% x 1.220,89 zł = 3.052,23 zł). Przyjęto łącznie 16 lat, tj. 192 miesiące okresów składkowych oraz 8 lat i 10 miesięcy, tj. 106 miesięcy okresów nieskładkowych. Okresy nieskładkowe po ich ograniczeniu 1/3 okresów składkowych wyniosły 5 lat i 4 miesiące, tj. 64 miesiące, a wysokość 24 % kwoty bazowej - 293,01 zł., zaś współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 82,16 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 206.795,05 zł. /decyzja – k. 12-13 akt ZUS plik I/

Decyzją z dnia 30 czerwca 2014 roku, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 16 czerwca 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Ł. ponownie ustalił wartość kapitału początkowego G. K. na dzień 1 stycznia 1999 roku oraz na podstawie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 960) ze zmianami obowiązującymi od dnia 1 października 2013 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto dotychczasową podstawę wymiaru składek. Przyjęto łącznie 16 lat i 12 dni, tj. 192 miesiące okresów składkowych oraz 4 lata, 6 miesięcy i 27 dni okresów nieskładkowych, 4 lata, 3 miesiące i 13 dni okresów nieskładkowych z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem. Łączny okres nieskładkowy wyniósł 8 lat, 10 miesięcy i 10 dni, tj. 106 miesięcy, wysokość 24 % kwoty bazowej - 293,01 zł., zaś współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego - 89,64 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 227.003,26 zł. /decyzja – k. 19-19 odwrót akt ZUS plik I/

Decyzją z dnia 28 lipca 2014 roku, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 16 czerwca 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał G. K. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury obliczonej w myśl art.24 i art.183 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 15 czerwca 2014 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Świadczenie obliczono zgodnie z postanowieniami art. 183 uwzględniając 20% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 – 903,63 zł i 80% emerytury na podstawie art.26 ustawy emerytalnej - 3.144,70 zł. Łącznie świadczenie wyniosło 4.048,33 zł. Podstawę obliczenia emerytury zgodnie z art.26 powołanej ustawy stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 347.670,63 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego 645.664,01 zł, średnie dalsze trwanie życia 252,70 miesięcy, wyliczona kwota emerytury obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej (347.670,63 zł + 645.664,01 zł/252,70) wyniosła 3.930,88 zł. Do ustalenia emerytury na podstawie art. 53 powołanej ustawy przyjęto 31 lat, 5 miesięcy i 1 dzień, tj. 377 miesięcy okresów składkowych i 8 lat, 10 miesięcy, 24 dni tj. 106 miesięcy okresów nieskładkowych. Podstawa wymiaru emerytury obliczona została z okresu 10 lat kalendarzowych 1994-2003, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł (306,88%), a po ograniczeniu 250%. Emerytura wyniosła 4.518,17 zł. /decyzja - k. 33-36 odwrót plik II akt ZUS/

Decyzją z dnia 23 stycznia 2015 roku, po wyjaśnieniu niezgodności na koncie ubezpieczeniowym Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił ostateczną wysokość emerytury G. K. obliczonej w myśl art.24 i art.183 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 15 czerwca 2014 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Świadczenie obliczono zgodnie z postanowieniami art.183 uwzględniając 20% emerytury obliczonej na podstawie art.53 – 903,63 zł i 80% emerytury na podstawie art.26 ustawy emerytalnej- 3.144,71 zł. Łącznie wyniosło 4.048,34 zł. Podstawę obliczenia emerytury zgodnie z art.26 powołanej ustawy stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 347.670,63 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego 645.664,01 zł, średnie dalsze trwanie życia 252,70 miesięcy, wyliczona kwota emerytury obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej (347.670,63 zł + 645.664,01 zł/252,70) wyniosła 3.930,89 zł. Do ustalenia emerytury na podstawie art.53 powołanej ustawy przyjęto 31 lat, 5 miesięcy i 1 dzień, tj. 377 miesięcy okresów składkowych i 8 lat, 10 miesięcy i 24 dni tj. 106 miesięcy okresów nieskładkowych. Podstawa wymiaru emerytury obliczona została z okresu 10 lat kalendarzowych 1994-2003, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł (306,88%), a po ograniczeniu 250%. Emerytura wyniosła 4.518,17 zł. /decyzja - k. 43-46 odwrót plik II akt ZUS/

Od powyższej decyzji wnioskodawczyni w dniu 2 lutego 2015 roku złożyła odwołanie, wnosząc o jej zmianę poprzez zastosowanie przy obliczaniu wysokości podstawy emerytury art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz art. 173 ust. 5a cytowanej ustawy tj. dokonanie kwartalnej waloryzacji kapitału początkowego za 2013 roku i dokonanie kwartalnej waloryzacji składek za 2013 roku i ustalenie wysokości emerytury w oparciu o tak zwaloryzowane składki i kapitał początkowy, zamiast uwzględnionej przez ZUS waloryzacji rocznej w 2013 roku. /odwołanie - k. 2 -4 akt VIII U 571/15/

W odpowiedzi na powyższe odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W ocenie organu w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku kwota składek poddana ostatniej waloryzacji rocznej nie może podlegać waloryzacjom kwartalnym, gdyż kwota tych składek została już zwaloryzowana rocznie za poprzedni rok od dnia 1 czerwca roku, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie. W takim przypadku waloryzacji kwartalnej mogą podlegać wyłącznie składki zapisane na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który była przeprowadzona ostatnia waloryzacja roczna. Organ rentowy wskazał, że w/w zasady mają zastosowanie zarówno do zgromadzonych składek jak i do kapitału początkowego. /odpowiedź na odwołanie k. 12-13 akt VIII U 571/15/

Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 9 lipca 2015 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt VIII U 571/15 oddalono odwołanie wnioskodawczyni od decyzji z dnia 23 stycznia 2015 roku. W uzasadnieniu Sąd powołał się na treść art.25 ust.3 w zw. z art.25a oraz art.173-175 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W ocenie Sądu art.25 ust.2 pkt 2 ustawy emerytalnej nie znajduje zastosowania do osób przechodzących na emeryturę w czerwcu danego roku, gdyż ich kapitał początkowy został zwaloryzowany na indywidualnym koncie wskaźnikiem rocznym, stosownie do treści art.25 ust.3 ustawy i nie ma możliwości zaniechania waloryzacji dokonywanej z mocy przepisu ustawy na dzień 1 czerwca. Sąd ten wskazał, że przepis art. 25 ust. 3 ustawy emerytalnej przewiduje waloryzację kapitału początkowego zgromadzonego na indywidualnym koncie, a więc przed naliczeniem emerytury, a zaś przepis art.25a ust.2 pkt 2 przewiduje waloryzację kwartalną już przy ustalaniu emerytury, zatem są to dwa różne mechanizmy w sytuacjach po sobie następujących. W konkluzji Sąd ten podzielając pogląd Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 13 lutego 2013 r. (sygn. akt III AUa 757/12) uznał, że zasadą jest waloryzacja roczna składek i kapitału początkowego na koncie przypadająca na każdy 1 czerwca, zaś w przypadku przechodzenia na emeryturę w pozostałych miesiącach, w których pozostanie tylko przy ostatniej waloryzacji rocznej skutkowałoby nieobjęciem waloryzacją określonych okresów (podzielonych na kwartały) i ci ubezpieczeni byliby w sytuacji mniej korzystnej, od osób przechodzących na emeryturę bezpośrednio po waloryzacji w czerwcu, ustawodawca dodatkowo wprowadził waloryzację kwartalną, która oczywiście nie eliminuje wcześniej dokonanej waloryzacji rocznej . /wyrok k. 26 akt VIII U 571/15, uzasadnienie wyroku k. 28-30 akt VIII U 571/15/

W dniu 28 sierpnia 2015 roku G. K. złożyła apelację od w/w wyroku. /apelacja k. 32-34 akt VIII U 571/15/

Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 20 grudnia 2016 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III AUa 1749/15 oddalono apelację wnioskodawczyni od powyższego wyroku. W konkluzji swojej oceny prawnej Sąd zważył, że w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu 2014 roku na jej podstawę składa się, obok zwaloryzowanego kapitału początkowego, suma:

- kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2014r.;

- nominalnej kwoty składek należnych za okres od 1 stycznia 2014r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, gdyż te składki nie podlegają waloryzacji kwartalnej, a jednocześnie nie zostaną objęte kolejną waloryzacją roczną przypadającą w czerwcu 2015r.

Tym samym w ocenie Sądu Apelacyjnego prawidłowe jest stanowisko Sądu Okręgowego, że w przypadku ubezpieczonej, która przeszła na emeryturę z dniem 15 czerwca 2014r., dokonuje się wyłącznie rocznej waloryzacji składek w dniu 1 czerwca tego roku, a zgromadzone składki nie są już objęte żadną waloryzacją kwartalną. Wskazał, że w sytuacji gdy ustalenie wysokości emerytury skarżącej w systemie zdefiniowanej składki nastąpiło w czerwcu 2014r. w związku z nabyciem prawa do tego świadczenia, uwzględnia się nominalną kwotę składek należnych za okres od 1 stycznia 2014r. i te składki nie podlegają waloryzacji. Sąd ten ostatecznie ocenił, że analizowane przepisy art.25 i 25a ustawy emerytalnej nie naruszają zasady równości wobec prawa, bowiem różnicują jedynie sytuację ubezpieczonych w zależności od miesiąca przechodzenia na emeryturę, co jest cechą relewantną. W prawie zabezpieczenia emerytalnego sytuacja taka nie jest odosobniona. I tak np. inna jest wysokość emerytury obliczanej z zastosowaniem kwoty bazowej dla osoby przechodzącej na emeryturę w lutym, a inna w marcu danego roku (art. 19a ustawy emerytalnej).

/wyrok k. 76 akt VIII U 571/15, uzasadnienie wyroku k. 79-84 odwrót akt VIII U 571/15/

W dniu 26 maja 2015 roku G. K. złożyła wniosek o ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego na podstawie nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z FUS z dnia 5 marca 2015 roku (wprowadzonej ustawą z dnia 5 marca 2015 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz. U. z 2015r., poz. 552) tj. art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej dotyczącego nowych zasad ustalania kapitału początkowego za okres opieki nad dzieckiem. /wniosek k. 47-48 akt ZUS plik II/

Decyzją z dnia 27 sierpnia 2015 roku organ rentowy ponownie ustalił wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku, który wyniósł 242.952,05zł, ponieważ okresy opieki nad dzieckiem zostały przeliczone przy zastosowaniu art. 174 ust. 2a w/w ustawy. /decyzja k. 21-22 akt ZUS plik I/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach rentowych, w załączonych aktach spraw z odwołania G. K. o sygn. VIII U 571/15 oraz dokumentów złożonych do akt sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Stan faktyczny rozpoznawanej sprawy nie był przedmiotem sporu. Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się do prawidłowości waloryzacji składek i kapitału początkowego emerytury ubezpieczonej.

W myśl art. 26 w zw. z art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2016r., poz. 887) emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust.5. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach.

Stosownie do brzmienia art.25a powołanej ustawy przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art.25, jest waloryzowana kwartalnie.

Zgodnie z treścią art.174 ust.3b (w brzmieniu od 23 września 2011r. do 30 września 2013r.) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony po raz pierwszy przystąpił do ubezpieczenia społecznego na podstawie przepisów prawa polskiego i dlatego pozostawał w ubezpieczeniu jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art.15 ust.3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

W myśl art.174 ust.3b (w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2013r.) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art.15 ust.3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Zgodnie zaś z art.174 ust.9a staż ubezpieczeniowy i wymagany staż określa się w dniach, jeżeli jest to dla ubezpieczonego korzystniejsze.

W myśl art.174 ust.2a cytowanej ustawy przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art.7 pkt 5 stosuje się art.53 ust.1 pkt 2.

Zgodnie z art.173 ust.4, 5, i 5a ustawy pierwszej waloryzacji kapitału początkowego dokonuje się od dnia 1 czerwca 2000r. przez pomnożenie tego kapitału wskaźnikiem wzrostu przeciętnego wynagrodzenia z 1999r., pomniejszonego o naliczone i potrącone od ubezpieczonego składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia za 1998r.

Drugiej waloryzacji przeprowadzanej od dnia 1 czerwca 2001r. dokonuje się na zasadach określonych w art.25 ust.3-5, 9 i 10 oraz w art.25a.

Trzeciej waloryzacji przeprowadzanej od dnia 1 czerwca 2002r. oraz kolejnych dokonuje się na zasadach określonych w art.25 ust.3-8 i 10 oraz w art.25a.

W myśl art.25 ust.3, 4 i 5 powołanej ustawy waloryzację składek przeprowadza się corocznie, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za rok 2000, z uwzględnieniem art.25a. Waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji. Waloryzacja składek polega na pomnożeniu zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji.

Zgodnie z art.24a powołanej ustawy ust.1 - 4 przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art.25, jest waloryzowana kwartalnie.

W przypadku ustalania wysokości emerytury:

1) w pierwszym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za trzeci kwartał poprzedniego roku,

2) w drugim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku;

3) w trzecim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za pierwszy kwartał danego roku;

4) w czwartym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za drugi kwartał danego roku.

Waloryzacji kwartalnej podlega kwota składek zewidencjonowanych na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych. Waloryzacja kwartalna składek polega na pomnożeniu zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji określony w ust 5. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta nie może ulec obniżeniu.

Zgodnie z art.183 ust.1 cytowanej ustawy emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej urodzonej po dniu 31 grudnia 1948r., z wyjątkiem ubezpieczonych, którzy pobrali emeryturę na podstawie przepisów art.46 lub 50, o ile osoba ta nie była członkiem otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2014, wynosi:

1) 20% emerytury obliczonej na podstawie art.53 oraz

2) 80% emerytury obliczonej na podstawie art.26.

W przedmiotowej sprawie decyzją z dnia 28 lipca 2014 roku, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 16 czerwca 2014 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał G. K. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury. Świadczenie obliczono zgodnie z postanowieniami art.183 uwzględniając 20% emerytury obliczonej na podstawie art.53 i 80% emerytury na podstawie art.26 ustawy emerytalnej. Następnie prawomocną decyzją z dnia 23 stycznia 2015 roku, po wyjaśnieniu niezgodności na koncie ubezpieczeniowym organ rentowy ustalił ostateczną wysokość emerytury wnioskodawczyni obliczonej w myśl art.24 i art.183 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 15 czerwca 2014 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Świadczenie obliczono zgodnie z postanowieniami art.183 uwzględniając 20% emerytury obliczonej na podstawie art.53 – 903,63 zł i 80% emerytury na podstawie art.26 ustawy emerytalnej- 3.144,71 zł. Łącznie wyniosło 4.048,34 zł. Podstawę obliczenia emerytury zgodnie z art.26 powołanej ustawy stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 347.670,63 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego 645.664,01 zł, średnie dalsze trwanie życia 252,70 miesięcy, wyliczona kwota emerytury obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej (347.670,63 zł + 645.664,01 zł/252,70) wyniosła 3.930,89 zł. Do ustalenia emerytury na podstawie art. 53 powołanej ustawy przyjęto 31 lat, 5 miesięcy i 1 dzień, tj. 377 miesięcy okresów składkowych i 8 lat, 10 miesięcy i 24 dni tj. 106 miesięcy okresów nieskładkowych. Podstawa wymiaru emerytury obliczona została z okresu 10 lat kalendarzowych 1994-2003, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł (306,88%), a po ograniczeniu 250%. Emerytura wyniosła 4.518,17 zł.

Z załączonych akt sprawy VIII U 571/15 wynika, że od powyższej decyzji wnioskodawczyni złożyła w dniu 2 lutego 2015 roku odwołanie, w którym wniosła o jej zmianę poprzez zastosowanie przy obliczaniu wysokości podstawy emerytury art.25a ust.2 pkt 2 oraz art.173 ust.5a cytowanej ustawy tj. dokonanie kwartalnej waloryzacji kapitału początkowego za 2013 roku i dokonanie kwartalnej waloryzacji składek za 2013 roku i ustalenie wysokości emerytury w oparciu o tak zwaloryzowane składki i kapitał początkowy, zamiast uwzględnionej przez ZUS waloryzacji rocznej w 2013 roku.

Z ustaleń wynika dalej, że wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 9 lipca 2015 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt VIII U 571/15 oddalono odwołanie wnioskodawczyni od powyższej decyzji z dnia 23 stycznia 2015 roku a następnie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 20 grudnia 2016 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III AUa 1749/15 oddalono apelację wnioskodawczyni. W konkluzji swojej oceny prawnej Sąd Apelacyjny zważył, że w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu 2014 roku, czyli tak jak w przedmiotowej sprawie, na jej podstawę składa się, obok zwaloryzowanego kapitału początkowego, suma:

- kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2014r.;

- nominalnej kwoty składek należnych za okres od 1 stycznia 2014r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, gdyż te składki nie podlegają waloryzacji kwartalnej, a jednocześnie nie zostaną objęte kolejną waloryzacją roczną przypadającą w czerwcu 2015r. Tym samym w ocenie Sądu prawidłowe jest stanowisko Sądu Okręgowego, że w przypadku ubezpieczonej, która przeszła na emeryturę z dniem 15 czerwca 2014r., dokonuje się wyłącznie rocznej waloryzacji składek w dniu 1 czerwca tego roku, a zgromadzone składki nie są już objęte żadną waloryzacją kwartalną. W sytuacji bowiem, gdy ustalenie wysokości emerytury skarżącej w systemie zdefiniowanej składki nastąpiło w czerwcu 2014r. w związku z nabyciem prawa do tego świadczenia, uwzględnia się nominalną kwotę składek należnych za okres od 1 stycznia 2014r. i te składki nie podlegają waloryzacji. Sąd ten ostatecznie ocenił też, że analizowane przepisy art. 25 i 25a ustawy emerytalnej nie naruszają zasady równości wobec prawa, bowiem różnicują jedynie sytuację ubezpieczonych w zależności od miesiąca przechodzenia na emeryturę, co jest cechą relewantną. W prawie zabezpieczenia emerytalnego sytuacja taka nie jest odosobniona. I tak np. inna jest wysokość emerytury obliczanej z zastosowaniem kwoty bazowej dla osoby przechodzącej na emeryturę w lutym, a inna w marcu danego roku (art. 19a ustawy emerytalnej).

W trakcie rozpoznawania odwołania od powyższej decyzji z dnia 23 stycznia 2015 roku wnioskodawczyni w dniu 26 maja 2015 roku złożyła wniosek o ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego na podstawie nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z FUS z dnia 5 marca 2015 roku (wprowadzonej ustawą z dnia 5 marca 2015 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz. U. z 2015r., poz. 552) tj. art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej dotyczącego nowych zasad ustalania kapitału początkowego za okres opieki nad dzieckiem. Decyzją z dnia 27 sierpnia 2015 roku organ rentowy ponownie ustalił wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku, który wyniósł 242.952,05zł, ponieważ okresy opieki nad dzieckiem zostały przeliczone przy zastosowaniu art. 174 ust. 2a w/w ustawy. W konsekwencji zaskarżoną decyzją z dnia 28 sierpnia 2015 roku ponownie ustalono zatem wysokość przysługującej wnioskodawczyni emerytury przyjmując do jej obliczenia, na podstawie art. 53 powołanej ustawy, te same wartości co dotychczas (emerytura wyniosła 4.518,77zł), zaś na podstawie art. 26 powołanej ustawy emerytura wyniosła 4.110,40zł. Kwota składki zewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 347.670,63zł (nie uległa zmianie), kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 691.027,05zł (została podwyższona) i średnie dalsze trwanie życia wynosi 252,70 miesięcy. Na podstawie art. 183 emerytura wyniosła zatem 4.191,95 zł. Świadczenie obliczono zgodnie z postanowienia art. 183 uwzględniając 20% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 - 903,63zł 80% emerytury na podstawie art. 26 - 3.288,32zł.

W ocenie Sądu wysokość kapitału początkowego przyjętego do ustalenia emerytury została obliczona prawidłowo.

Wskazać należy, że przy waloryzacji kapitału początkowego, w odróżnieniu od waloryzacji składek, nie można dokonać rozróżnienia na składki zaewidencjonowane na 31 stycznia danego roku za który jest przeprowadzana waloryzacja (o których mowa w art.25 ust.3 - 5) a zaewidencjonowane po 31 stycznia roku za który jest przeprowadzana waloryzacja (o których mowa w art.25a), ponieważ wysokość kapitału ustala się na dzień 31 grudnia 1998r., a potem tylko waloryzuje, przy czym zasadą jest waloryzacja roczna, dokonywana od 1 czerwca każdego roku.

Stosując art.25a do waloryzacji kapitału początkowego, przeprowadza się zatem waloryzację kwartalną wobec osób, które przechodzą na emeryturę w I kwartale oraz w kwietniu i maju danego roku, ponieważ od 1 czerwca jest przeprowadzana waloryzacja roczna całej kwoty kapitału.

Podkreślić należy, że zasadą jest, że waloryzację składek przeprowadza się systemem rocznym do czasu zgłoszenia wniosku o emeryturę.

W tym przypadku składki na koncie ubezpieczonego są waloryzowane kwartalnie za okres, za który nie były objęte waloryzacjami rocznymi. W przypadku ustalania wysokości emerytury w II kwartale danego roku (kwiecień i maj) waloryzacjom kwartalnym podlegają nie tylko składki zapisane na koncie po dniu 31 stycznia danego roku, za który była przeprowadzona ostatnia waloryzacja roczna ale także składki zaewidencjonowane we wcześniejszym okresie poddane ostatniej waloryzacji rocznej. W przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku kwota składek poddana ostatniej waloryzacji rocznej nie może podlegać waloryzacjom kwartalnym, gdyż kwota tych składek została już zwaloryzowana rocznie za poprzedni rok od dnia 1 czerwca roku, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie. W tym przypadku waloryzacji kwartalnej mogą podlegać wyłącznie składki zapisane na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który była przeprowadzona ostatnia waloryzacja roczna.

Nadmienić należy, że opisane zasady mają zastosowanie zarówno do zgromadzonych składek, jak i do kapitału początkowego - art.173 ust.5a i art.25a powołanej ustawy oraz, iż w tej kwestii zapadło powyżej powoływane prawomocne orzeczenie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 9 lipca 2015 r. (sygn. akt VIIII 571/15).

Wnioskodawczyni nie kwestionując mocy wiążącej tego wyroku kwestionowała wysokość emerytury ustalonej skarżoną decyzją opierając swoje zarzuty na tych samych podstawach co w przypadku decyzji z dnia 23 stycznia 2015 roku objętej powyższym wyrokiem.

Przypomnienia wymaga, że zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Powszechnie przyjmuje się, że moc wiążąca prawomocnego orzeczenia sądu charakteryzuje się dwoma aspektami. Pierwszy aspekt (prawomocność w sensie pozytywnym) oznacza, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak to przyjęto we wcześniejszym prawomocnym wyroku, co gwarantuje poszanowanie dla orzeczenia sądu ustalającego lub regulującego stosunek prawny stanowiący przedmiot rozstrzygnięcia.

Określone w art. 365 § 1 k.p.c. związanie stron, sądów oraz innych organów i osób treścią prawomocnego orzeczenia wyraża nakaz przyjmowania przez nie, że w objętej nim sytuacji stan prawny przedstawiał się tak, jak to wynika z sentencji wyroku (innego orzeczenia).

Natomiast negatywna strona prawomocności materialnej polega na wykluczeniu możliwości ponownego rozpoznania sprawy między tymi samymi stronami co do tego samego przedmiotu. Jest to negatywna przesłanka procesowa, określana jako powaga rzeczy osądzonej, czyli res iudicata, która została uregulowana w art. 366 k.p.c.

Mocy wiążącej prawomocnego wyroku w rozumieniu art. 365 § 1 k.p.c. nie można rozpatrywać w oderwaniu od art. 366 k.p.c., który przymiot powagi rzeczy osądzonej odnosi tylko "do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami."

Granice przedmiotowe powagi rzeczy osądzonej określa przedmiot rozstrzygnięcia i jego podstawa faktyczna, natomiast jej granice podmiotowe obejmują tożsamość obydwu stron procesu, a więc powoda i pozwanego, a także ich następców prawnych.

Zatem związanie sądu prawomocnym orzeczeniem, zapadłym w innej sprawie, na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. (rozumiane jako rozstrzygnięcie kwestii prejudycjalnej) występuje w zasadzie przy tożsamości nie tylko przedmiotowej, ale i podmiotowej obu tych spraw. Prawomocne przesądzenie określonej kwestii między tymi samymi stronami tworzy indywidualną i konkretną normę prawną wywiedzioną przez sąd z norm generalnych i abstrakcyjnych zawartych w przepisach prawnych / por. wyrok Sądu Najwyższego z 23 czerwca 2009 r., sygn. II PK 302/08, LEX nr 513001; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2011 r. sygn. I UK 191/10, LEX nr 896481/.

Odnosząc powyższe uwagi na grunt przedmiotowej sprawy i podzielając poglądy wyrażone w przytoczonych wyrokach Sądu Najwyższego Sąd uznał, że wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 9 lipca 2015 r. (wydany w sprawie o sygn. akt VIIII 571/15) ustalił wyłącznie, że w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu 2014 roku czyli w przedmiotowej sprawie na jej podstawę składa się, obok zwaloryzowanego kapitału początkowego, suma: - kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2014r.; - nominalnej kwoty składek należnych za okres od 1 stycznia 2014r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, gdyż te składki nie podlegają waloryzacji kwartalnej, a jednocześnie nie zostaną objęte kolejną waloryzacją roczną przypadającą w czerwcu 2015r.

Tym samym w ocenie Sądu w oparciu o treść powołanego art. 365 § 1 k.p.c. w sprawie tej nie można skutecznie kwestionować prawomocnie przesądzonej powyższej okoliczności. Respektując prawomocne rozstrzygniecie poprzedniego postępowania sądowego prawidłowo stosując i interpretując wskazane przepisy Sąd uznał, że iż jest związany prawomocnymi ustaleniami faktycznymi dotyczącymi podstawy wymiaru emerytury w zakresie wskazanych zasad jej waloryzacji.

Przedmiotem rozpoznania tego Sądu w omawianym prawomocnym wyroku nie było natomiast badanie ustalenia wysokości kapitału początkowego na podstawie nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z FUS z dnia 5 marca 2015 roku (wprowadzonej ustawą z dnia 5 marca 2015 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz. U. z 2015r., poz. 552) tj. art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej dotyczącego nowych zasad ustalania kapitału początkowego za okres opieki nad dzieckiem.

Wskazana kwestia dotycząca przeliczenia okresów opieki nad dzieckiem przy zastosowaniu art.174 ust.2a ustawy była natomiast przedmiotem skarżonej decyzji, przy czym nie była kwestionowana przez ubezpieczoną.

Oznacza to jedynie, że w niniejszej sprawie nie występuje zatem powaga rzeczy osądzonej w kontekście csałej decyzji (zezwalająca na odrzucenie odwołania), gdyż przedmiot rozpoznania sprawy wyznacza w przedmiotowej sprawie cała zaskarżona decyzja organu rentowego i pomimo, że nadal występują te same strony co w poprzednim prawomocnym postępowaniu sądowym, to jednak w niniejszej sprawie przedmiot sporu nie jest tożsamy. Powyższa uwaga nie ma jednak wpływu - w kontekście przepisu art.365 § 1 k.p.c. - na powyżej dokonaną ocenę prawną dotyczącą możliwości waloryzacji.

W związku z powyższym Sąd uznał, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa, bowiem w przypadku ubezpieczonej, która przeszła na emeryturę z dniem 15 czerwca 2014r., dokonuje się wyłącznie rocznej waloryzacji składek w dniu 1 czerwca tego roku, a zgromadzone składki nie są już objęte żadną waloryzacją kwartalną. W sytuacji bowiem, gdy ustalenie wysokości emerytury skarżącej w systemie zdefiniowanej składki nastąpiło w czerwcu 2014r. w związku z nabyciem prawa do tego świadczenia, uwzględnia się nominalną kwotę składek należnych za okres od 1 stycznia 2014r. i te składki nie podlegają waloryzacji.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

K.P.