Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 listopada 2015 roku - nr (...)/ (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 108 ust. 1 w zw. z art. 107 § 1, § 2 pkt 2 i 4 i art. 115 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja Podatkowa oraz art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, że R. R. jako komplementariusz (...) Agencji (...) Spółka Komandytowa ponosi solidarną odpowiedzialność całym swoim majątkiem wraz ze spółką za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek za zatrudnionych pracowników w łącznej kwocie 274.905,17 zł, w tym na:

1) Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres od lutego do marca 2011 roku oraz od września 2011 roku do grudnia 2012 roku:

- należność główna - 145.467,28 zł;

- odsetki za zwłokę liczone na dzień 04.11.2015 r. - 54.257,00 zł;

- koszty egzekucyjne - 5.499,20 zł;

- ogółem - 205.223,48 zł;

2) Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego za okres: wrzesień 2010 roku, marzec 2011 roku, czerwiec 2011 roku, od września 2011 roku do grudnia 2012 roku:

- należność główna - 41.901,26 zł,

- odsetki za zwłokę liczone na dzień 04.11.2015 r. - 15.857,00 zł,

- koszty egzekucyjne - 1.515,30 zł,

- ogółem - 59.273,56 zł;

3) Fundusz Pracy i FGŚP za okres: czerwiec 2011 roku, od września 2011 roku do grudnia 2012 roku :

- należność główna - 7.365,73 zł,

- odsetki za zwłokę liczone na dzień 04.11.2015 r. - 2.790,00 zł,

- koszty egzekucyjne - 252,40 zł,

- ogółem - 10.408,13 zł.

/decyzja - k. 26 akt ZUS/

Odwołanie od ww. decyzji w dniu 10 grudnia 2015 roku złożył R. R. wnosząc o jej zmianę. Podniósł, że do dnia dzisiejszego nie zapadło prawomocne orzeczenie w przedmiocie ustalenia wysokości zobowiązania, którego dotyczy zaskarżona decyzja. Wskazał, że z uwagi na stan swojego zdrowia nie prowadził spraw spółki. Pod jego nieobecność faktycznie działalnością spółki zajmował się wiceprezes i komandytariusz
- K. R.. Zdaniem skarżącego to właśnie komandytariusz powinien w tej sytuacji ponieść odpowiedzialność za zobowiązania spółki zgodnie z art. 118 k.s.h.

/odwołanie - k. 2 - 2 verte/

W odpowiedzi na odwołanie złożonej w dniu 30 grudnia 2015 roku organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc, że stan zdrowia wnioskodawcy pozostaje bez wpływu na stanowisko ZUS, a solidarna odpowiedzialność za zobowiązania spółki nie może być ograniczona ani wyłączona w umowie spółki skutecznie względem wierzycieli.

/odpowiedź na odwołanie - k. 31 - 31 verte/

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie. Na rozprawie z dnia 25 maja 2017 roku pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych od wartości przedmiotu sporu, czyli kwoty 274.960,00 zł.

/stanowisko strony - e-protokół z dnia 13 czerwca 2017 roku - 00:02:02 - 00:03:54; 00:04:53 - 00:05:01 - płyta - k. 77/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. R. jest wspólnikiem (...) Agencji (...) Spółki Komandytowej z siedzibą w Ł..

/wydruk z KRS - k. 48 - 50 verte/

R. R. jest wspólnikiem odpowiadającym za zobowiązania spółki bez ograniczeń jako jedyny komplementariusz.

/umowa spółki - k. 40 verte/

Jedynym komandytariuszem spółki odpowiadającym za jej zobowiązania do kwoty 2.000,00 zł (suma komandytowa) jest K. R..

/umowa spółki - k. 40 verte; umowa przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki komandytowej - k. 43 - 44/

Wspólnikiem reprezentującym spółkę jest R. R..

/wydruk z KRS - k. 48 - 50 verte/

Zobowiązania (...) Agencji (...) Spółki Komandytowej wobec ZUS obejmują nieopłacone składki na:

1) Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres od lutego do marca 2011 roku oraz od września 2011 roku do grudnia 2012 roku:

- należność główna - 145.467,28 zł;

- odsetki za zwłokę liczone na dzień 04.11.2015 r. - 54.257,00 zł;

- koszty egzekucyjne - 5.499,20 zł;

- ogółem - 205.223,48 zł;

2) Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego za okres: wrzesień 2010 roku, marzec 2011 roku, czerwiec 2011 roku, od września 2011 roku do grudnia 2012 roku:

- należność główna - 41.901,26 zł,

- odsetki za zwłokę liczone na dzień 04.11.2015 r. - 15.857,00 zł,

- koszty egzekucyjne - 1.515,30 zł,

- ogółem - 59.273,56 zł;

3) Fundusz Pracy i FGŚP za okres: czerwiec 2011 roku, od września 2011 roku do grudnia 2012 roku :

- należność główna - 7.365,73 zł,

- odsetki za zwłokę liczone na dzień 04.11.2015 r. - 2.790,00 zł,

- koszty egzekucyjne - 252,40 zł,

- ogółem - 10.408,13 zł.

/okoliczności bezsporne/

Postanowieniem Naczelnika Urzędu Skarbowego Ł. z dnia 9 lutego 2015 roku postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko (...) Agencji (...) Spółce Komandytowej zostało umorzone wobec bezskuteczności egzekucji.

/postanowienie - k. 1 - 1 verte akt ZUS/

K. R. składał podpisy i pieczątki na fakturach wystawianych przez spółkę i dowodach wpłaty.

/faktury i KW - k. 26 - 30/

R. R. leczy się z powodu chorób kardiologicznych i neurologicznych.

/dokumentacja medyczna - k. 3 - 25/

Tak ustalony stan faktyczny nie był sporny pomiędzy stronami. Szczegółowych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach ZUS.

Sąd na podstawie art. 217 § 3 k.p.c. oddalił wnioski dowodowe pełnomocnika R. R. o dopuszczenie dowodu z ze zeznań T. R. na okoliczność stanu zdrowia wnioskodawcy i jego zdolności do prowadzenia spraw spółki i rozeznania
w sytuacji spółki, a także na okoliczność prowadzenia spraw spółki przez komandytariusza oraz o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lekarza internisty na okoliczność stanu zdrowia powoda i jego zdolności do prowadzenia spraw zawodowych. Stan zdrowia wnioskodawcy nie ma bowiem znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, a wszelkie okoliczności sporne zostały dostatecznie wyjaśnione.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne i jako takie skutkuje jego oddaleniem.

Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 963 ze zm.) do należności z tytułu składek odpowiednie zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa ( t. j. Dz.U. 2017 poz. 201 ze zm.) m. in. w zakresie odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania składkowe - tj. art. 108 ust. 1 w zw. z art. 107 § 1, § 2 pkt 2 i 4 i art. 115.

Jak zaś stanowi art. 32 ustawy systemowej przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne mają odpowiednie zastosowanie do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę
i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń.

Co do zasady za zobowiązania podatkowe w świetle ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa odpowiedzialny jest podatnik, płatnik lub inkasent. Jednak w celu ochrony interesu wierzyciela podatkowego, krąg osób odpowiedzialnych za zobowiązania podatkowe został rozszerzony. Przepisy działu III rozdział 15 cytowanej ustawy wprowadziły kategorię tzw. osób trzecich, które odpowiadają podatkowo za cudzy dług podatkowy. Jak stanowi art. 107 § 1 O.p. w przypadkach i w zakresie przewidzianych w niniejszym rozdziale za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie. Odpowiedzialność ta obejmuje też odsetki za zwłokę i koszty postępowania egzekucyjnego(art. 107 § 2 O.p.).

Zgodnie z art. 115 § 1 Ordynacji podatkowej wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki.

Orzekanie o odpowiedzialności wspólników nie jest oparte na zasadzie winy i dlatego nie ma znaczenia ustalenie przyczynienia się do powstania zaległości ( tak też wyrok WSA
w W. z dnia 16 czerwca 2004 r., (...) SA 447/03, M. Pod. 2004, nr 9, s. 47). Stopień zaangażowania poszczególnych wspólników w działalność spółki cywilnej i przyczynienia się do powstania zaległości podatkowych nie ma znaczenia dla orzekania o odpowiedzialności wspólników za te zaległości. Odpowiedzialność ta ma bowiem charakter obiektywny, niezależny od zawinienia i jest solidarna ( tak też wyrok WSA w Olsztynie z dnia 19 października 2007 r., I SA/O. 182/06, J.. Pod. 2008, nr 1).

Odpowiedzialność wspólnika spółki komandytowej ma charakter osobisty, solidarny, ale i subsydiarny. Wynika to z art. 108 § 4 o.p., zgodnie z którym egzekucja zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej może być wszczęta dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku podatnika okazała się w całości lub w części bezskuteczna, odstąpiono od czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych albo nie przystąpiono do egzekucji administracyjnej w wyniku uprawdopodobnienia przez organ egzekucyjny braku możliwości uzyskania w toku egzekucji administracyjnej kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne.

Zgodnie z definicją spółki komandytowej zawartej w art. 102 k.s.h. jest nią spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Odpowiedzialność komandytariusza jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej. Jest on jednak zwolniony od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki. W przypadku zwrotu wkładu w całości albo w części odpowiedzialność zostaje przywrócona w wysokości równej wartości dokonanego zwrotu (art. 111 i 112 § 1 i 2 k.s.h.). Zasadą jest reprezentacja spółki przez komplementariuszy
(art. 117 k.s.h.) - komandytariusz może reprezentować spółkę tylko jako jej pełnomocnik
(art. 118 k.s.h.).

Wskazać należy, że ogólne zasady odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki są złożone i uzależnione od kilku czynników. Doktryna jest jednak zgodna co do tego, że Ordynacja podatkowa w ogóle nie reguluje kwestii odpowiedzialności komandytariusza, co wskazuje na wyłączenie go z odpowiedzialności za zaległości podatkowe wspólników spółki komandytowej. Odpowiedzialność za te zaległości ponosić może jedynie wspólnik lub były wspólnik będący komplementariuszem ( vide C. Kosikowski, H. Dzwonkowski, A. Huchla, Ustawa Ordynacja podatkowa. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, 2003, wyd. III; C. Kosikowski., L. Etel, R. Dowgier, P. Pietrasz, S. Presnarowicz, M. Popławski, Ordynacja podatkowa, Komentarz, Lex 2009, wyd. III).

Również art. 31 ustawy systemowej nie zawiera żadnych odesłań do przepisów Kodeksu spółek handlowych, które mogłyby uprawniać do przenoszenia ogólnych regulacji odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki na grunt zobowiązań z tytułu zaległych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i FGŚP.

Nie ma zatem znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie stan zdrowia R. R., faktyczny podział obowiązków w spółce czy ustalony sposób jej reprezentacji. Na marginesie wskazać można jedynie, że wnioskodawca nie złożył żadnego dokumentu poświadczającego udzielenia pełnomocnictwa K. R. do reprezentowania spółki. K. R. nie został też ujawniony jako prokurent w KRS spółki. Z istoty spółki komandytowej wynika też, że K. R. nie mógł być wiceprezesem zarządu takiej spółki, ponieważ spółka ta nie posiada takiego organu.

Wobec treści powołanych przepisów oraz niewątpliwych ustaleń, że R. R. jest komplementariuszem w (...) Agencji (...) Spółce Komandytowej z siedzibą w Ł., Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 4 listopada 2015 roku - nr (...)/ (...).

Ze względu na wynik postępowania wnioskodawca zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. powinien ponieść koszty procesu w całości. Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd nie obciążył jednak wnioskodawcy obowiązkiem ich zwrotu. Powołany przepis stanowi, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach Sąd może w ogóle nie obciążać kosztami strony przegrywającej proces. Zdaniem Sądu, taka właśnie szczególna sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie. Wnioskodawca jest osobą w podeszłym wieku, bardzo schorowaną co nie budzi żadnych wątpliwości sądu. Te uwarunkowania mogły też wpłynąć na zaprzestanie aktywnego udziału w sprawach spółki i w konsekwencji doprowadzić do utraty kontroli nad zobowiązaniami spółki i do powstania zadłużenia. Obecnie na wnioskodawcy ciążą zatem wysokie zobowiązania finansowe właśnie względem organu rentowego. Sąd uznał więc, że trudna sytuacja materialna i osobista wnioskodawcy oraz dolegliwość samego wyroku oddalającego odwołanie stanowią wypadek szczególny, uzasadniający nieobciążanie R. R. obowiązkiem zwrotu organowi rentowemu kosztów procesu.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy.

21 sierpnia 2017 roku

M.U.