Pełny tekst orzeczenia

Uzasadnienie wyroku z dnia 10 września 2015 r.:

Wyrokiem z dnia 30 października 2014 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie (sygn. akt I C 257/13):

1.  nakazał pozwanym M. C., T. C., L. F. i E. Z., aby opróżnili lokal mieszkalny położony w S. przy ulicy (...) i wydali go powódce Gminie M. S. w stanie wolnym od osób i rzeczy;

2.  ustalił, że pozwanym M. C., T. C., L. F. i E. Z. nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego;

3.  zasądził solidarnie od pozwanych M. C., T. C., L. F. i E. Z. na rzecz powódki Gminy M. S. kwotę 320 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygniecie w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 6 czerwca 2007 r. powódka Gmina M. S. zawarła z pozwaną M. C. umowę najmu lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ulicy (...).

Problemy z realizacją płatności za w/w mieszkanie z tytułu czynszu najmu po stronie pozwanych powstały już w 2011 r., co doprowadziło do powstania zaległości z tytułu czynszu najmu po stronie pozwanej, na dzień 18 maja 2012 r. w wysokości 9.544 zł 94 gr.

Powódka wezwała pozwaną M. C. pismem z dnia 28 maja 2012 r. do zapłaty zaległości z tytułu zaległego czynszu najmu w wysokości 9.544 zł 94 gr. wskazując jednocześnie, że nieuregulowanie należności w terminie 30 dni będzie skutkowało wypowiedzeniem umowy najmu lokalu mieszkalnego. Wskazana kwota zadłużenia przekraczała znacznie trzymiesięczny wymiar należności czynszowych. Pozwani nie uregulowali zaległości czynszowych we wskazanym terminie 30 dniowym.

Pismem z dnia 11 lipca 2012 r. powódka wypowiedziała pozwanej M. C. umowę najmu przedmiotowego lokalu ze skutkiem na dzień 31 sierpnia 2012 r. i wezwała pozwaną M. C. do opróżnienia i wydania lokalu w stanie wolnym od osób i rzeczy do dnia 15 września 2012 r. Jako podstawę wypowiedzenia umowy najmu powódka podała zaleganie z opłatami za mieszkanie – czynszu najmu i innych opłat obciążających lokal mieszkalny, co najmniej za trzy pełne okresy płatności i nieuiszczenie tych zaległości czynszowych pomimo wezwania z dnia 28 maja 2012 r., wyznaczenia terminu 30 dniowego na uiszczenie zaległości wraz z zagrożeniem wypowiedzenia umowy najmu lokalu mieszkalnego. Na dzień wypowiedzenia umowy najmu zadłużenie pozwanych z tytułu czynszu najmu wynosiło 11.994 zł 50 gr.

Pismem z dnia 16 października 2012 r. powódka wezwała pozwanych do wydania spornego lokalu mieszkalnego.

Decyzją z dnia 13 lipca 2012 r. pozwana M. C. została uznana z dniem 5 lipca 2012 r. za osobę bezrobotną, bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych.

Pismem z dnia 29 listopada 2012 r. powódka wyraziła pozwanej M. C. zgodę na ratalną spłatę zaległości za zajmowany lokal mieszkalny, w ratach po 500 zł miesięcznie.

Decyzją z dnia 8 kwietnia 2013 r. pozwana E. Z. została uznana z dniem 1 kwietnia 2013 r. za osobę bezrobotną, bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych.

Decyzją z dnia 5 marca 2013 r. pozwany L. Z. utracił status osoby bezrobotnej i prawo do zasiłku dla bezrobotnych z dniem 4 lutego 2013 r.

Obecnie w spornym lokalu mieszkają pozwani M. C., T. C. i L. F.. M. C. i L. F. pozostają w konkubinacie od około 8 lat. Pozwana E. Z. nie zamieszkuje od stycznia 2014 r. w spornym lokalu mieszkalnym, ale posiada do niego klucze oraz posiada w tym lokalu mieszkalnym część swoich rzeczy.

Pozwany L. Z. aktualnie pracuje i zarabia miesięcznie kwotę 2.400 zł netto. Pozwana M. C. pracuje obecnie na terenie Niemiec i zarabia miesięcznie 730 euro. Pozwany T. C. aktualnie studiuje w P. w trybie studiów dziennych stacjonarnych, pozostaje na utrzymaniu pozwanej M. C. i pozwanego L. Z..

Aktualnie pozwany L. Z. i pozwana M. C. nie są zarejestrowani jako osoby bezrobotne.

Pozwani M. C., T. C. i L. Z. prowadzą wspólne gospodarstwo domowe.

W tych okolicznościach faktycznych Sąd uznał powództwo oparte o art. 675 k.c. za uzasadnione.

Zdaniem Sądu doprowadzenie przez pozwanych do powstania zaległości czynszowych, czego pozwani nie kwestionowali, przyznając, że od 2011 r. nie płacili powódce żadnych należności za mieszkanie, uprawniało do złożenia przez powódkę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy najmu. Gmina M. S. jako wynajmujący była zatem uprawniona do wypowiedzenia stosunku najmu.

Sąd zważył, że powódka pismem z dnia 28 maja 2012 r. wezwała pozwaną M. C. – najemczynię do zapłaty zaległości czynszowych i innych opłat związanych z zajmowanym lokalem mieszkalnym w terminie 30 dni, uprzedzając jednocześnie, że nieuregulowanie zaległości spowoduje wypowiedzenie umowy najmu. Pozwani nie zakwestionowali tej okoliczności. Następnie na skutek nieuregulowania zaległości czynszowych w wyznaczonym terminie 30 dni powódka oświadczeniem z dnia 11 lipca 2012 r. wypowiedziała pozwanej M. C. jako najemczyni stosunek najmu, co spowodowało, że po upływie terminu wypowiedzenia ustał tytuł prawny pozwanej M. C. do zajmowania spornego lokalu mieszkalnego, również tytuł prawny pozostałych pozwanych, jako pochodny od prawa najmu (art. 675 § 2 k.c.). Sąd uznał, że zarówno wezwanie do zapłaty jak i wypowiedzenie stosunku najmu zostało dokonane przez powódkę zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie wyżej cytowanymi przepisami art. 11 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów (…). Pozwani nie kwestionowali żadnych okoliczności związanych z wezwaniem do zapłaty poprzedzającym wypowiedzenie umowy najmu, jak samego wypowiedzenia umowy najmu.

Tym samym na chwilę zamknięcia rozprawy pozwani nie legitymowali się żadnym tytułem prawnym do zajmowania spornego lokalu mieszkalnego, co spowodowało w uwzględnienie powództwa w zakresie żądania powódki jako wynajmującego nakazania opróżnienia i wydania lokalu mieszkalnego, zgodnie z art. 675 § 1 i 2 k.c. W tym przedmiocie Sąd orzekł jak w punkcie 1 wyroku. Powództwo o wydanie Sąd uwzględnił również względem pozwanej E. Z., mimo, że aktualnie nie zamieszkuje już w spornym lokalu mieszkalnym. Natomiast pozwana E. Z. nadal faktycznie włada spornym lokalem mieszkalnym, albowiem posiada do niego klucze oraz posiada w tym lokalu część swoich rzeczy. Uzasadniało to uwzględnienie powództwa także względem pozwanej E. Z. w punkcie 1 wyroku.

W przedmiotowej sprawie Sąd rozważał przesłanki przyznania lokalu socjalnego pozwanych, dokonując negatywnych ustaleń w tym zakresie w punkcie 2 wyroku. Sąd uznał, że w stosunku do pozwanych nie zaistniały przesłanki określone w art. 14 ust. 3 ustawy z dnia z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego , aby przyznać pozwanym prawo do lokalu socjalnego na zasadzie ogólnej. Również w stosunku do pozwanych nie zaistniały przesłanki obligatoryjnego przyznania prawa do lokalu socjalnego na podstawie art. 14 ust. 4 ustawy z dnia z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Pozwani nie należą do żadnej kategorii osób wymienionych w art. 14 ust. 4 w/w ustawy. Sąd podkreślił również, że pozwani M. C. i L. Z. nie posiadają na chwilę orzekania statusu osoby bezrobotnej. Sąd dodał, że gdyby nawet pozwana M. C. formalnie była zarejestrowana na dzień wydania wyroku jako osoba bezrobotna, czemu zaprzeczył pozwany L. Z., to i tak należałoby uznać, że jej nie należy się prawo do lokalu socjalnego, a to na zasadzie art. 14 ust. 4 pkt 5 w zw. z art. 5 k.c. Pozwana M. C. aktualnie pracuje na terenie Niemiec i zarabia 730 euro. Formalny status osoby bezrobotnej w Polsce w okolicznościach pracy w innym państwie należałoby uznać za nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c. ze strony pozwanej M. C. w aspekcie art. 14 ust. 4 pkt 5 w/w ustawy i orzekaniu o prawie do lokalu socjalnego. Na pewno nie taki był cel wskazanego uregulowania art. 14 ust. 4 pkt 5 ustawy.

Sąd doszedł do przekonania, że pozwani nie spełniają również kryterium obligatoryjnego przyznania prawa do lokalu socjalnego na podstawie art. 14 ust. 4 pkt 6 w/w ustawy i nie spełniają kryterium dochodowego przewidzianego odpowiednią uchwałą Rady Miasta S. do otrzymania lokalu socjalnego (uchwała z dnia 23 kwietnia 2012 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali oraz pomieszczeń tymczasowych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy M. S.). Co do pozwanej E. Z. Sąd uznał, że nie przysługuje jej lokal socjalny, albowiem swoje potrzeby mieszkaniowe realizuje w innym lokalu, co pozwana E. Z. przyznała na jednej z rozpraw.

O kosztach procesu Sąd orzekł stosowanie do art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu złożył pozwany T. C. i zaskarżając wyrok w zakresie punktu drugiego wniósł o jego zmianę i ustalenie, że pozwanemu T. C. przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego T. C. kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, zwłaszcza zeznań pozwanego L. F., i dokonanie dowolnej ich oceny, co w konsekwencji doprowadziło do przyjęcia, że pozwani M. C., T. C. i L. F. prowadzą wspólne gospodarstwo domowe oraz że pozwany T. C. pozostaje na utrzymaniu pozwanych M. C. i L. F., a co za tym idzie ustalenia, iż pozwanemu T. C. nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, polegający na przyjęciu, że pozwani M. C., T. C. i L. F. prowadzą wspólne gospodarstwo domowe oraz że pozwany T. C. pozostaje na utrzymaniu pozwanych M. C. i L. F., a co za tym idzie ustaleniu, iż pozwanemu T. C. nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego;

3.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 14 ust. 4 pkt 6 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego w z w. z § 8 ust. 1 uchwały nr XVIII/507/12 Rady Miasta S. z dnia 23 kwietnia 2012 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali oraz pomieszczeń tymczasowych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy M. S., poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji ustalenie, iż pozwanemu T. C. nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego.

W odpowiedzi na apelację pozwanego powódka wniosła o jej oddalenie i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia ani prawa materialnego ani też prawa procesowego. Poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne poparte właściwie ocenionym materiałem dowodowym i wyciągnął z niego właściwe wnioski. Ocena ta zasługuje na aprobatę Sądu Okręgowego, który w pełni podziela przekonywującą argumentację prawną, która legła u podstaw zaskarżonego orzeczenia.

Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie prawa lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2015 r., poz., 150) w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy, przy czym obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu. Ustęp 2 przepisu art. 14 ustawy określa zakres kognicji sądu i obowiązek badania z urzędu w sprawie o opróżnienie lokalu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego. Kolejny ust. 4 przepisu oznacza kategorie osób, w odniesieniu do których sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego. Samo literalne brzmienie art. 14 ustawy wskazuje, iż obowiązkiem ustalenia przesłanek z art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego ustawodawca obciążył Sąd i to do Sądu należy przeprowadzenie stosownego postępowania dowodowego w tym zakresie. Zasada kontradyktoryjności doznaje w tej sytuacji ograniczenia, co wynika chociażby z celu wskazanej regulacji, która ma obejmować swą ochroną każdego lokatora. Odnotować należy także, że ustalenie przez Sąd uprawnienia do lokalu socjalnego jest sytuacją wyjątkową i może nastąpić tylko po ziszczeniu się określonych warunków. Analiza art. 14 ustawy jednoznacznie wskazuje, że nie wszyscy mieszkańcy gminy będą mogli ubiegać się o przyznanie im prawa do lokalu socjalnego, gdyż przeszkodę stanowić może między innymi kryterium dochodowe.

Sąd Rejonowy na podstawie całokształtu materiału dowodowego przedstawionego przez strony w przedmiotowej sprawie ustalił - Sąd Odwoławczy ustalenia te natomiast w pełni podziela- iż pozwany nie może liczyć na dobrodziejstwo pozytywnego orzeczenia o jego uprawnieniu do lokalu socjalnego, nie spełnia bowiem właśnie kryterium dochodowego przewidzianego uchwałą Rady Miasta S. z dnia 23 kwietnia 2012 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali oraz pomieszczeń tymczasowych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy M. S..

W oparciu o zeznania L. F. złożone na rozprawie w dniu 22 października 2014 r. Sąd I instancji ustalił, że apelujący wraz z M. C. oraz L. F. prowadzi wspólne gospodarstwo domowe, pozostając na ich utrzymaniu (k. 150). Pozwany L. Z. zarabia natomiast 2.400 zł netto miesięcznie, pozwana M. C. 730 euro miesięcznie, czyli około 3.102 zł. Razem pozwani na gospodarstwo domowe 3- osobowe mają do dyspozycji miesięcznie 5.502 zł, co w przeliczeniu na jedna osobę daje 1.834 zł. Kwota 1.834 zł znacznie przekracza próg 80 % najniższej emerytury. Powyższe okoliczności faktyczne nie były sporne miedzy stronami. Odnotować również należy, że apelujący został prawidłowo wezwany na rozprawę wyznaczoną na dzień 22 października 2014 r. Nic nie stało więc na przeszkodzie, by stawił się na termin i złożył zeznania w sprawie. Wezwanie do stawiennictwa obwarowane było rygorem pominięcia dowodu z zeznań pozwanego. Pozwany z uprawnienia tego nie skorzystał, świadomie rezygnując w ten sposób z możliwości wypowiedzenia się w kwestii zasadności zgłoszonego powództwa. Przez własne niestawiennictwo uniemożliwił zatem przeprowadzenie dowodu z jego zeznań. Pozwany nie usprawiedliwił swojej nieobecności, nie wniósł również o przesłuchanie w innym terminie. W świetle powyższego powoływanie nowych okoliczności na etapie postępowania apelacyjnego nie może odnieść zamierzonego skutku. Jak stanowi art. 381 k.p.c., sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Potrzeba powołania nowych faktów i dowodów powinna być następstwem zmienionych okoliczności sprawy, które są niezależne od zapadłego rozstrzygnięcia pochodzącego od Sądu I instancji albo otwarcia się możliwości dowodzenia okoliczności faktycznych wcześniej niemożliwych do wykazania z przyczyn obiektywnych. W niniejszej sprawie taka sytuacja nie miała miejsca. Z okoliczności sprawy nie wynika, aby po stronie pozwanego istniała przeszkoda w powołaniu Sądowi I instancji faktów, które przedstawia w apelacji. Nie sposób wreszcie uznać, by na tym etapie postępowania powstały nieznane pozwanemu uprzednio okoliczności, które uzasadniałyby potrzebę naprowadzenia nowych okoliczności. Dostrzec należy i to, iż z zarzutami apelacyjnymi nie został przywołany wniosek o przesłuchanie pozwanego przed Sądem odwoławczym, co pozwoliło by na ewentualną weryfikację zeznań L. F..

Niezależnie od tego Sąd Okręgowy stwierdza, że Sąd I instancji przeprowadził zawnioskowane dowody osobowe, poddał je ocenie w zakresie mocy dowodowej i wiarygodności. W odniesieniu do zeznań świadka L. F. ocenił je jako wiarygodne. Prawidłowości tej oceny skarżący nie podważył in concreto w apelacji. Nie wykazał bowiem za pomocą jurydycznych argumentów, że nie odpowiada ona regułom określonym w art. 233 § 1 k.p.c., tj. została przeprowadzona bez wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, jest nielogiczna bądź niezgodna z zasadami doświadczenia dowodowego. W tym zakresie pozwany ograniczył się jedynie do wskazania, że zeznania te nie polegają na prawdzie. W uzasadnieniu wyroku z dnia 19 czerwca 2008r w sprawie I ACa 180/08, LEX nr 468598 Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyraził tymczasem pogląd, akceptowany przez Sąd Okręgowy, że jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Podkreślenia wymaga, iż dla skuteczności zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza samo stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając. Zwalczanie swobodnej oceny dowodów nie może więc polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego wersji zdarzeń ustaleń stanu faktycznego opartej na własnej ocenie, lecz konieczne jest przy tym posłużenie się argumentami wyłącznie jurydycznymi, wykazywanie, że wskazane w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wyrok sprawy (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 10 lipca 2008 r., VI ACa 306/08).

Nie może być uznany za skuteczny zarzut naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego w postaci przyjęcia, iż powódce przysługuje legitymacja czynna, który pozwany wyartykułował na rozprawie apelacyjnej, gdyż co prawda powódka w toku postępowania nie dowodziła swojego prawa własności do lokalu objętego sporem, lecz okoliczność ta nie była kwestionowana przez Sądem Rejonowym. Dodać przy tym należy, iż poza sporem było to, iż powódka jest wynajmującym sporny lokal i to z nią matka pozwanego zawarła w dniu 6 czerwca 2007 r. umowę najmu. Wskazać należy, co ma już charakter jedynie teoretyczny, iż wynajmujący nie musi być właścicielem wynajmowanego lokalu, zaś brak jego legitymacji czynnej może być dowodzony poprzez wskazanie, iż nie ma on możliwości faktycznej dysponowania nieruchomością (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 1999 r. w sprawie III CKN 198/98).

W okolicznościach niniejszej sprawy, wbrew twierdzeniom apelacji, nie doszło więc do naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 233 § 1 k.p.c. a w konsekwencji również naruszenia prawa materialnego. Sąd I instancji zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenił bowiem dowody i na ich podstawie wyciągnął trafne wnioski. Argumentując jak powyżej Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego za podstawę swojego rozstrzygnięcia przyjmując przepis art. 385 k.p.c. Orzeczenie zawarte zostało w punkcie 1 sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Na koszty postępowania odwoławczego złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powódki w kwocie 60 zł obliczone stosowanie do § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz., 490).

SSR del. Monika Dziuba – Podkówka SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Małgorzata Grzesik

Zarządzenia:

1.  odnotować,

2.  doręczyć wnoszącemu o uzasadnienie.

Dnia 11 września 2015 r.