Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 maja 2017 roku

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Dorota Zientara

Protokolant: sekr. sądowy Joanna Michaliszyn

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2017 r. w Elblągu

na rozprawie

sprawy z powództwa Agencji Nieruchomości Rolnych w W.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w E.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w E. na rzecz powódki Agencji Nieruchomości Rolnych w W. kwotę 113.304,63 zł /sto trzynaście tysięcy trzysta cztery złote sześćdziesiąt trzy grosze/ z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot:

- 109.684,43 zł od dnia 16 marca 2013 r.

- 3.620,20 zł od dnia 10 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty;

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3.  nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Elblągu na rzecz powódki kwotę 1.906,18 zł /jeden tysiąc dziewięćset sześć złotych osiemnaście groszy/ tytułem zwrotu niewykorzystanej zaliczki;

4.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 12.378,90 zł /dwanaście tysięcy trzysta siedemdziesiąt osiem złotych dziewięćdziesiąt groszy/ tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 453/13

UZASADNIENIE

Powódka Agencja Nieruchomości Rolnych w W. domagała się zasądzenia od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B. kwoty 129.869,16 zł wraz z ustawowymi odsetkami od:

- 125.617,54 zł od dnia 16 marca 2013 r. do dnia zapłaty,

- 4.251,62 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu żądania podała, że jest właścicielką nieruchomości, położonej w P. gm. B., objętej księgą wieczystą (...), składającej się m.in. z działek gruntu numer: 83/18, 83/19 o łącznej powierzchni 43,5560 ha. Od dnia 27 listopada 2010 r. nieruchomość uprawiana była przez pozwanego bez tytułu prawnego. Wskazała, że na dochodzoną pozwem kwotę składają się następujące należności:

- 68.825,65 zł z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od dnia 27 listopada 2010 r. do 30 czerwca 2012 r.,

- 45.525,89 zł z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od 1 lipca 2012 r. do dnia 31 grudnia 2012 r.,

- 10.229 zł z tytułu podatku rolnego, uiszczonego przez powódkę za okres od dnia 1 grudnia 2010 r. do 31 października 2012 r.,

- 1.037 zł z tytułu podatku rolnego, uiszczonego przez powódkę za okres od dnia 1 listopada 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.,

- 4.251,62 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek, naliczonych od kwoty 68.825,65 zł (w okresie od dnia wymagalności do 15 marca 2013 r.)

Powódka wskazała również, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie do dnia 2 grudnia 2011 r. wyliczyła w wysokości odpowiadającej wartości czynszu, który był pobierany na podstawie umowy; w toku procesu zmodyfikowała stanowisko podając, że wynagrodzenie to zostało ustalone przy uwzględnieniu wysokości oczekiwanego czynszu, gdyby nieruchomość była przedmiotem dzierżawy, podwyższonego o 25 %, natomiast od dnia 2 grudnia 2011 r. określiła je na podstawie art. 39 b Ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, tj. w wysokości pięciokrotności wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy dzierżawy (k. 32-34, 71-72).

Powódka wskazała, że nie dochodzi zwrotu podatku rolnego, a zwrotu należności w wysokości odpowiadającej wysokości uiszczonego podatku rolnego. Jako podstawę roszczenia wskazała art. 405 k.c. argumentując, że zobowiązania z tytułu tego podatku stanowią element kosztów utrzymania nieruchomości i wpływają na wysokość osiąganych dochodów (k. 73).

Pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. żądał oddalenia powództwa podnosząc, że posiadał tytuł prawny do korzystania z przedmiotowej nieruchomości jako poddzierżawca na podstawie umowy zawartej z T. B.. Zakwestionował skuteczność wykonania prawa pierwokupu przez powódkę, a także sposób naliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz zasadność obciążenia go obowiązkiem zwrotu podatku rolnego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 9 października 2009 r. (...) Spółka ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. i M. P. zawarli przedwstępną umowę sprzedaży m.in. nieruchomości rolnej położonej w miejscowości P. o nr geodezyjnym (...) powierzchni 43,0649 ha, dla której prowadzono wówczas księgę wieczystą (...). W dniu 10 października 2009 r. spółka (...) zawarła z M. P. umowę dzierżawy nieruchomości objętych umową przedwstępną sprzedaży. Umowa dzierżawy zawarta została na 30 lat.

W dniu 29 października 2009 r. spółka (...) zawarła z M. P. warunkową umowę sprzedaży nieruchomości rolnych objętych przedwstępną umową sprzedaży z dnia 9 października 2009 r. Umowa sprzedaży zawarta została pod warunkiem, że Agencja Nieruchomości Rolnych nie wykona prawa pierwokupu przysługującego jej na podstawie przepisów ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego.

W dniu 26 listopada 2009 r. powódka złożyła oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu nieruchomości rolnych, m.in. działki nr (...) położonej w miejscowości P., objętej księgą wieczystą (...). Na mocy tego oświadczenia, z dniem 26 listopada 2009 r. nieruchomość weszła w skład (...) Skarbu Państwa. Zmiana właściciela ujawniona została w księdze wieczystej w dniu 25 czerwca 2010 r.

W dniu 4 stycznia 2010 r. M. P. zawarł z T. B. umowę poddzierżawy nieruchomości, tj. działki nr (...) o powierzchni 0,43 ha i (...) o powierzchni 43,0669 ha. Umowę zawarto na 15 lat. Zgodnie z § 5 umowy, poddzierżawca mógł oddać całość nieruchomości lub jej części w najem, poddzierżawę lub innego rodzaju odpłatne korzystanie przez osoby trzecie w zakresie, w jakim nie było to sprzeczne z celem dzierżawy.

W dniu 1 marca 2010 r. T. B. zawarł umowę, na podstawie której oddał pozwanej w poddzierżawę działkę (...). Umowa poddzierżawy zawarta została do dnia 15 marca 2015 r. Postanowienie zawarte w § 5 umowy umożliwiało poddzierżawcy oddanie całości nieruchomości lub jej części w najem, poddzierżawę lub innego rodzaju odpłatne korzystanie przez osoby trzecie w zakresie, w jakim nie było to sprzeczne z celem poddzierżawy.

Umowa dzierżawy z 10 października 2009 r. wygasła w dniu 26 listopada 2010 r. (...) objęte tą umową nie zostały wydane Agencji.

Nieruchomość rolna oznaczona jako działka (...) uległa podziałowi na działki numer(...) (o powierzchni 17,3000 ha), (...) (o powierzchni 26,2560 ha), dla których prowadzona jest obecnie księga wieczysta (...).

W okresie od 27 listopada 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. posiadaczem zależnym nieruchomości objętej księgą wieczystą (...), składającej się z działek gruntu numer: (...) i (...) (o łącznej powierzchni 43,556 ha) było (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w E..

(bezsporne, okoliczności wynikające z dokumentów zgromadzonych w aktach: I C (...)Sądu Rejonowego w Braniewie - odpis wyroku wraz z uzasadnieniem k. 94 - 103).

Pismem z dnia 29 marca 2012 r. Agencja Nieruchomości Rolnych wezwała (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w E. do wydania w dniu 27 kwietnia 2012 r. nieruchomości składającej się z działki numer (...), informując, że w przypadku odmowy wydania naliczać będzie spółce wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości w wysokości stanowiącej 5 - krotność wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy dzierżawy po przeprowadzeniu przetargu.

Spółka nie zastosowała się do wezwania Agencji.

(dowód: pismo z 29 marca 2012 r. k. 17, notatka k . 19)

Pismem z dnia 4 października 2012 r. powódka wezwała spółkę (...) do zapłaty w terminie do dnia 15 października 2012 r. kwoty 82.010,74 zł, w tym 68.825,65 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od 27 listopada 2010 r. do 30 czerwca 2011 r., 2.956,09 zł tytułem odsetek ustawowych, 10.229 zł tytułem odszkodowania za uiszczony do Gminy podatek rolny za okres od grudnia 2010 r. do końca października 2012 r.

(dowód: pismo z 4 października 2012 r. wraz z dowodem nadania, k. 20 – 24)

Pismem z dnia 1 marca 2013 r. powódka wezwała spółkę (...) do zapłaty w terminie do dnia 15 marca 2013 r. kwoty 133.593,25 zł, w tym 45.525,89 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za II półrocze 2012 r., 1.805 zł tytułem odszkodowania za uiszczony do Gminy podatek rolny za I kwartał 2013 r. oraz kwotę 86.262,36 zł objętą poprzednim wezwaniem do zapłaty.

(dowód: pismo z 1 marca 2013 r. wraz z dowodem nadania, k 25 - 27)

Nieruchomość składająca się z działek nr (...) o pow. 43,556 ha położona jest w P., gm. B.. Działki są niezabudowane, nieogrodzone, nieuzbrojone, mają nieregularny kształt.

Działka (...) składa się z gruntów ornych, klasy bonitacyjnej IVa o pow. 6,0528 ha, gruntów ornych, klasy bonitacyjnej IIIb o pow. 11,2472 ha; działka (...) to grunty orne, klasy bonitacyjnej IVa o pow. 9,6187 ha, grunty orne klasy bonitacyjnej IIIb o pow. 16,5495 ha, grunty orne klasy bonitacyjnej N, o pow. 0,0878 ha.

Powierzchnia tych działek odpowiada 49, (...) hektarom przeliczeniowym.

Za dzierżawę opisanej wyżej nieruchomości w okresie od 27 listopada 2010 r. do 2 grudnia 2011 r., Agencja Nieruchomości Rolnych była w stanie uzyskać czynsz wolnorynkowy w wysokości 18.900 zł. Gdyby nieruchomość była przedmiotem umowy dzierżawy zawartej przez Agencję w okresie od 2 grudnia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r., to pięciokrotna wysokość czynszu wywoławczego przy przeprowadzeniu stosownego przetargu wyniosłaby za ten okres 90.784,43 zł.

( dowód: opinia biegłego z zakresu (...) k. 121-126 wraz z opinią uzupełniającą k. 179 – 182 i ustne wyjaśnienia do opinii pisemnych złożone na rozprawie w dniu 27 listopada 2014 r. k. 211- 212, elektroniczny zapis przebiegu rozprawy k. 213; opinia biegłej B. R. k. 539 – 565 wraz z opinią uzupełniającą k. 595 - 603, wykaz zmian ewidencyjnych k. 14).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w zasadniczej części.

Z treści księgi wieczystej (...) wynika, że nieruchomość rolna w postaci działki oznaczonej nr geodezyjnym (...) wchodzi w skład (...) Skarbu Państwa, co jest konsekwencją skorzystania przez Agencję Nieruchomości Rolnych z prawa pierwokupu. Bezspornym jest nadto, że w dniu 26 listopada 2009 r., kiedy nieruchomość weszła w skład (...), pozostawała we władaniu M. P., który korzystał z niej na podstawie umowy dzierżawy z 10 października 2009 r. zawartej z poprzednim właścicielem nieruchomości. Następnym władającym na podstawie umowy z dnia 4 stycznia 2010 r. został T. B., a kolejnym – na podstawie umowy z dnia 1 marca 2010 r. pozwana spółka. Pozwana odmawiała powódce wydania nieruchomości, o obowiązku zwrotu orzekł Sąd Rejonowy w Braniewie wyrokiem z dnia 27 września 2013 r. Niespornym jest zatem, że pozwana spółka władała wskazaną nieruchomością w okresie od 27 listopada 2010 r. do 31 grudnia 2012 r.

Po 26 listopada 2009 r. Agencja nie zawarła nowej umowy dzierżawy tej nieruchomości, skutkiem czego, zgodnie z art. 8 ust. 3 Ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. z 2003 r. Nr 64. poz. 592), umowa dzierżawy z 10 października 2009 r. wygasła. Konsekwencją zakończenia stosunku dzierżawy było także rozwiązanie z mocy prawa stosunku poddzierżawy, z którego pozwana spółka wywodziła swoje uprawnienia do władania nieruchomością (art. 668 § 2 k.c. w zw. z art. 694 k.c.).

Brak tytułu prawnego do nieruchomości w odniesieniu do pozwanej przesądzony został wyrokiem Sądu Rejonowego w Braniewie z dnia 8 stycznia 2014 r., w sprawie I C (...), który uprawomocnił się po na skutek oddalenia przez Sąd Okręgowy w Elblągu wyrokiem z dnia 8 stycznia 2014 r. w sprawie I Ca (...) apelacji pozwanego M. P.. Przypomnieć zatem jedynie należy, że w toku wskazanego wyżej postępowania nakazano m. in. pozwanym M. P. i (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w E., aby wydali solidarnie powódce Agencji Nieruchomości Rolnych w W. nieruchomości rolne położone w P. gmina B. oznaczone jako działki numer (...) o powierzchni 17,3000 ha i numer (...) o powierzchni 26,2560 ha (wg poprzedniego oznaczenia geodezyjnego – działka (...)).

Mając na uwadze powyższe uznać należało, że w okresie od 27 listopada 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. pozwana spółka władała przedmiotową nieruchomością bez tytułu prawnego, pozostając w złej wierze, co uprawnia powódkę do domagania się stosownego wynagrodzenia. Wysokość tego wynagrodzenia ustalono na podstawie opinii biegłych z zakresu szacowania nieruchomości K. K. i B. R. (k. 121-126, 179 – 182, 211- 212, 213, 539 – 565, 595 - 603).

Do czasu wprowadzenia do porządku prawnego art. 39 b Ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1991 r. Nr 107, poz. 464), co nastąpiło z dniem 2 grudnia 2011 r., do roszczeń o wynagrodzenie za korzystanie bez tytułu prawnego z nieruchomości wchodzących w skład (...) Skarbu Państwa, zastosowanie znajdowały przepisy Kodeksu cywilnego (art. 224 k.c. i następne), stąd roszczenie powódki obejmujące okres od 27 listopada 2010 r. do 2 grudnia 2011 r. ocenić należało na gruncie tych przepisów.

Po ujawnieniu w dniu 25 czerwca 2010 r. w księdze wieczystej (...) zmiany właściciela nieruchomości wywołanej wykonaniem prawa pierwokupu (k. 6 - 13 akt) i wobec stanowczej postawy Agencji Nieruchomości Rolnych co do braku zamiaru zawarcia nowej umowy dzierżawy nieruchomości, pozwanej spółki nie można było traktować jako posiadacza zależnego w dobrej wierze.

Posiadaczem zależnym w złej wierze jest ten, kto wie, albo kto na podstawie towarzyszących okoliczności wiedzieć powinien, że nie przysługuje mu prawo do korzystania z nieruchomości. W złej wierze jest zatem także osoba, która na skutek niedbalstwa nie wie, że nie przysługuje jej prawo do rzeczy. Pozwana jest osobą prawną, przypisanie jej dobrej lub złej wiary uzależnione jest od świadomości osób uprawnionych do jej reprezentacji.

W ocenie Sądu, członek zarządu pozwanej miał świadomość posiadania nieruchomości przez spółkę bez podstawy prawnej.

Przede wszystkim powódka wzywała do zwrotu nieruchomości (art. 668 § 2 k.c. w zw. z art. 694 k.c.), nadto skoro księgi wieczyste cieszą się atrybutem jawności (art. 2 Ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece – tekst jednolity Dz.U. z 2016 r. poz. 790), to organ pozwanej powinien był co najmniej zdawać sobie sprawę z tego, że umowa dzierżawy z 10 października 2009 r. wygasła, a w konsekwencji zakończeniu uległ również stosunek poddzierżawy, z którego spółka wywodziła swoje uprawnienia do władania nieruchomością. Skoro tak, to pozwana jako posiadacz w złej wierze, zobowiązana jest na podstawie art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. i art. 230 k.c. do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem kryterium ustalania wynagrodzenia za korzystanie z cudzej rzeczy powinna być kwota, jaką posiadacz musiałby zapłacić właścicielowi, gdyby jego posiadanie opierało się na prawie (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z 23 maja 1975 r., w sprawie II CR 208/75, L.). Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy obejmuje zatem to, co właściciel by uzyskał, gdyby rzecz wynajął, wydzierżawił, oddał do odpłatnego korzystania na podstawie innego stosunku prawnego. W konsekwencji, o wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z jego rzeczy decydują stawki rynkowe za korzystanie z rzeczy danego rodzaju (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z 15 kwietnia 2004 r., w sprawie IV CK 273/03, Legalis; Sąd Najwyższy w wyroku z 6 października 2006 r., w sprawie V CSK 192/06, Legalis).

Biegły K. K. ustalił, że wysokość należnego powódce wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od 27 listopada 2010 r. do 2 grudnia 2011 r., przy uwzględnieniu stawek rynkowych wynosi 3.622 zł. Dla ustalenia wysokości tego wynagrodzenia przeanalizował umowy dzierżawy zgromadzone w Starostwie Powiatowym w B. i stwierdził, że cześć z tych umów obliguje dzierżawcę wyłącznie do zapłaty podatku rolnego, w części dzierżawca zobligowany był do świadczenia nieodpłatnie usług rolniczych na pozostałych gruntach wydzierżawiającego, ujawniono także postanowienie umowne, zgodnie z którym obok płatności czynszu i podatku zastrzeżono kupno gruntu po z góry określonej cenie. Stawka wynagrodzenia została wyliczona jako średnia arytmetyczna stawek umownych, po odrzuceniu umów zawierających warunki szczególne, odbiegające od warunków rynkowych.

Opinię w tej części zakwestionowała powódka domagając się uwzględnienia przez biegłego także umów dzierżawy zawieranych przez nią samą. W opinii uzupełaniającej biegły odmówił uwzględnienia tego postulatu, wskazując, że umowy zawierane przez powódkę nie mają charakteru rynkowego, ponieważ źródłem określenia stawek czynszów w tym przypadku są przepisy ustawowe.

Na wniosek powódki, w związku z podtrzymaniem zarzutów stawianych opinii biegłego K. K., dopuszczono dowód z opinii biegłej z zakresu szacowania nieruchomości B. R.. Biegła po uwzględnieniu wyników wizji lokalnej, danych dotyczących transakcji kupna - sprzedaży za lata 2010 – 2012, danych z ewidencji gruntów, planu zagospodarowania przestrzennego, studium kierunków i uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego Gminy B., dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy ustaliła, że w badanym okresie w warunkach rynkowych powódka mogłaby uzyskać wynagrodzenie za korzystanie z gruntu na podstawie umowy w kwocie 17.087 zł.

Odnosząc się do wniosków biegłej powódka zażądała odpowiedniego zwaloryzowania wynagrodzenia, uwzględnienia przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia walorów rolniczych gruntów, zakwestionowano sposób wyliczenia ceny 1 ha gruntów jako podstawy dla dalszego ustalania wysokości należnego wynagrodzenia.

W opinii uzupełniającej, uwzględniając częściowo zarzuty powódki, biegła ustaliła wysokość należnego Agencji wynagrodzenia za omawiany okres na kwotę 18.900 zł. opinia uzupełniająca została przez strony zaakceptowana, nie składano bowiem do niej żadnych dodatkowych zastrzeżeń.

W zakresie wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości w okresie od 3 grudnia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. zastosowanie znajdował art. 39 b ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, który przewiduje, że osoba władająca nieruchomością wchodzącą w skład Zasobu bez tytułu prawnego jest zobowiązana do zapłaty na rzecz Agencji wynagrodzenia za korzystanie z tej nieruchomości w wysokości stanowiącej 5-krotność wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy dzierżawy po przeprowadzeniu przetargu (ust. 1). Wysokość wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 1, ustala się na dzień, w którym Agencja zażądała zwrotu nieruchomości (ust. 2).

Wyrokiem z dnia 18 października 2016 r. w sprawie P 123/15 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że „art. 39 b ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U. z 2016 r. poz. 1491) w zakresie, w jakim ma zastosowanie do posiadaczy nieruchomości w złej wierze, jest zgodny z art. 2, art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej” (Dz.U. z 2016 r. poz. 2198). Jak wyjaśnił Trybunał, „ustawodawca oparł roszczenie [o wynagrodzenie za tzw. bezumowne korzystanie z nieruchomości rolnej] na konstrukcji wynagrodzenia ryczałtowego. Wysokość należnego(...) wynagrodzenia nie jest bowiem zależna od utraconego wynagrodzenia i utraconych pożytków. Stanowi pięciokrotność wywoławczej stawki czynszu dzierżawy, który byłby należny od danej nieruchomości, gdyby była przedmiotem umowy dzierżawy zawartej w trybie przetargu. Ustawodawca przyjął więc, z jednej strony, stały mnożnik stawki podstawowej obowiązujący w całym kraju, z drugiej zaś wysokość stawki uzależniona jest od lokalnych uwarunkowań”.

Uwzględniając treść art. 39 b ustawy i Zarządzenia Nr 35/09 Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych z 28 września 2009 r. w sprawie zasad dzierżawy nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, biegły K. K. określił w opinii wysokość wynagrodzenia należnego powódce za okres od 2 grudnia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r., na kwotę 94.485,50 zł. Opinię w tej części zakwestionowała z kolei pozwana zarzucając, że z opinii biegłego nie wynika skąd pochodzą dane zawarte w tabeli nr 2 i 3, dlaczego nalicza czynsz w dt a nie według stawek rynkowych uwzględniając art. 39b ustawy oraz czy ustalił podstawę naliczenia czynszu na dzień, w którym (...) zażądała wydania nieruchomości tj. na dzień 29 marca 2012r., co ma to istotne znaczenie, w szczególności, że cena 1 dt pszenicy w I półroczu 2010 r. wynosiła 85,06 zł, brak jest zatem podstaw, aby do wyliczeń przyjąć wskaźnik 92,49 zł.

Po uwzględnieniu zarzutu co do przyjętej ceny pszenicy biegły ustalił należne powódce wynagrodzenie na kwotę 90.784,43 zł. Opinia w tej części nie została zakwestionowana przez strony.

Opinia biegłego K. K. w zakresie ustalenia wynagrodzenia za okres od 2 grudnia 2011 r. do 31 grudnia 2013 r. oraz opinia biegłej B. R. w zakresie ustalenia wynagrodzenia za okres od 27 listopada 2010 r. do 2 grudnia 2011 r., po złożeniu przez biegłych opinii uzupełniających, odnoszących się do zastrzeżeń zgłoszonych przez strony, nie budzą wątpliwości.

Obie opinie są wyczerpujące, logiczne, wnioski w nich zawarte zostały należycie uzasadnione. Co istotne, po złożeniu opinii uzupełaniających żadna ze stron nie kwestionowała stanowiska biegłych, nie domagała się w szczególności powołania innego biegłego. W konsekwencji wnioski płynące z obu ekspertyz należało uwzględnić przy ustaleniu stanu faktycznego, istotnego dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Mając na uwadze obie omówione wyżej opinie, na podstawie powołanych przepisów, zasądzono od pozwanego na rzecz powódki kwotę 109.684,43 zł. O ustawowych odsetkach należnych powódce od tej kwoty orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., skoro termin płatności wyznaczony został przez powódkę na dzień 15 marca 2013 r.

Powódka domagała się również zasądzenia skapitalizowanych odsetek od kwoty należnego wynagrodzenia oraz uiszczonego podatku rolnego, obliczonych za okres od daty wymagalności do 15 marca 2013 r. a nadto dalszych odsetek od tak wyliczonej kwoty od daty wytoczenia o nią powództwa.

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości jest świadczeniem bezterminowym. Wymagalne staje się z datą wezwania do jego spełnienia (art. 455 kc). Powódka zażądała zapłaty należności obliczonych za okres od 27 listopada 2010 r. do 30 czerwca 2012 r. w terminie do 15 października 2012 r. Kwota należnego za ten okres wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, zgodnie z opiniami biegłych, wyniosła 67.313,92 zł (18.900 zł + 6.043,41 zł + 42.30,51 zł). Odsetki ustawowe od tej kwoty za okres od 16 października 2012 r. do 15 marca 2013 r. opowiadają kwocie 3.620,20 zł, którą zasądzono na rzecz powódki wraz z dalszymi odsetkami od daty wytoczenia powództwa, tj. od dnia 10 grudnia 2013 r. (art. 482 § 1 k.c).

Oddaleniu podlegało powództwo w części dotyczącej żądania zasądzenia zwrotu równowartości uiszczonego podatku rolnego za okres od 1 grudnia 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. w kwocie 11.266 zł oraz odsetek za zwłokę w zapłacie tego podatku.

Zgodnie z art. 6 kc, ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Powódka nie wykazała, że poniosła wydatki w dochodzonej kwocie. Dodatkowo zauważyć należy, że zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt. 4 lit. b Ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969), w przypadku posiadania gruntów wchodzących w skład (...) Skarbu Państwa bez tytułu prawnego, podatnikiem podatku rolnego jest Agencja Nieruchomości Rolnych. Na powódce spoczywał zatem obowiązek podatkowy; nie jest zatem tak, że wykonała ona zobowiązanie ciążące na pozwanym, doprowadzając w ten sposób do jego wzbogacenia. Nie zwolniła go z długu i nie zaoszczędziła mu wydatku, który ten musiałby obiektywnie ponieść posiadając bez tytułu prawnego grunty wchodzące w skład (...) Skarbu Państwa. Skoro po stronie powódki nie doszło do zubożenia bez tytułu prawnego, a po stronie pozwanego do wzbogacenia, to brak było podstaw do zastosowania art. 405 k.c.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z § 6 pkt. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013r. poz. 490) w zw. z § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r. poz. 1804).

Zgłoszone przez powódkę żądanie uwzględnione zostało w 87,25 %. Powódka poniosła koszty w kwocie 14.187,82 zł, pozwana nie poniosła żadnych kosztów. Skoro powódka proces wygrała w 87,25%, to należało zasądzić na jej rzecz od pozwanej kwotę 12.378,90 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

O zwrocie niewykorzystanej zaliczki (6.000 zł – 4.093,82 zł z tytułu kosztów opinii) orzeczono na podstawie art. 84 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz. U. 2016 r. poz. 623).