Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2015 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 października 2015 roku w S.

sprawy z powództwa Z. S.

przeciwko K. S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Gryfinie z dnia 16 października 2014 roku, sygn. akt I C 805/13 oraz zażalenia pozwanego na postanowienie o kosztach zawarte w punkcie II. wyroku Sądu Rejonowego w Gryfinie z dnia 16 października 2014 roku, sygn. akt I C 805/13

1.  oddala apelację;

2.  zmienia postanowienie o kosztach zawarte w punkcie II. zaskarżonego wyroku w ten sposób, że przyznaje adwokatowi P. G. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gryfinie dodatkowo kwotę 1 476 (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć) złotych, w tym podatek od towarów i usług, tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu;

3.  zasądza od powoda Z. S. na rzecz pozwanego K. S. kwotę 1 531,35 zł (jeden tysiąc pięćset trzydzieści jeden złotych i trzydzieści pięć groszy), w tym podatek od towarów i usług, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego i zażaleniowego.

SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Sławomir Krajewski SSR del. Magdalena Pasieka – Paczek

Sygn. akt II Ca 484/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 16 października 2014 r. Sąd Rejonowy w Gryfinie oddalił powództwo powoda Z. S. o zachowek (pkt I) oraz przyznał adwokatowi P. G. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gryfinie kwotę 2.952 zł tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu małoletniemu K. S. z urzędu (pkt II). Powyższe orzeczenie zapadło w wyniku ponownego rozpoznania sprawy przez Sąd I instancji na skutek uchylenia wyroku Sądu Rejonowego w Gryfinie z 25 lipca 2012 r. (I C 111/12) wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z 11 października 2013 r. (II Ca 179/13).

Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach.

Na podstawie testamentu notarialnego z 25 sierpnia 2000 r. sporządzonego przed notariuszem A. N. (1) rep. A 1956/2000 spadek po E. S. zmarłej 23 listopada 2000 r. nabył w całości wnuk K. S., ur. (...) Syn spadkodawczyni - powód Z. S. nie został powołany do spadku po E. S., a w okresie 10 lat poprzedzających moment otwarcia spadku nie otrzymał darowizny od spadkodawczyni, która nie uczyniła też na jego rzecz zapisu. Powód nie odrzucił spadku ani nie zrzekł się dziedziczenia.

Spadkodawczyni E. S. była właścicielką udziału ½ części nieruchomości zabudowanej, położonej w (...) o powierzchni 0,07 ha, dla której Sąd Rejonowy w Gryfinie prowadzi księgę wieczystą o nr (...) oraz nieruchomości gruntowej stanowiącej działki nr (...), położonej w G. o powierzchni 1,3 ha, dla której Sąd Rejonowy w Gryfinie prowadzi księgę wieczystą o nr (...). Podatek od nieruchomości uiszcza pozwany K. S.. Od dwóch lat nieruchomość zabudowana nie jest zamieszkana, zaś między 2010 r. a 2013 r. zamieszkiwał ją wyłącznie powód.

W sprawie RIIIC 563/00 na mocy ugody sądowej zawartej między powodem a przedstawicielką ustawową małoletniego pozwanego, powód zobowiązał się do płacenia renty alimentacyjnej na rzecz małoletnich K. S., S. S. i N. S. (1), jednak świadczeń tych powód nie spełniał.

W okresie od czerwca 2005 r. do czerwca 2010 r. powód znęcał się psychicznie i fizycznie nad konkubiną A. G., jej synem A. N. (2), a także nad wspólnymi małoletnimi dziećmi K. S., S. S., E. S. i N. S. (2), grożąc im pozbawieniem życia, przemocą usuwając ich z domu będącego składnikiem masy spadkowej po E. S., używając w stosunku do nich słów powszechnie uznawanych za obelżywe, naruszając ich nietykalność cielesną poprzez zadawanie ciosów, szarpanie i popychanie, za co został prawomocnie skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Gryfinie w sprawie VI K 29/11.

W związku z nadużywaniem przez powoda alkoholu i usunięciem z użyciem przemocy konkubiny wraz z małoletnimi dziećmi z domu, zamieszkali oni w (...) Rodzinie w R., następnie w wynajętym mieszkaniu w T., a obecnie w domu rodziców A. G. w P..

Postanowieniem z 9 listopada 2011 r. w sprawie RIIINsm 149/11 powód został pozbawiony władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi K. S., S. S., N. S. (2) i E. S..

Jako podstawę prawną swojego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał art. 5 k.c., art. 931 §1 k.c., art. 991 §1 i 2 k.c i §19 w zw. z §6 pkt 5 i §2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Sąd Rejonowy zważył, że powództwo oparte na art. 991 §1 i 2 k.c. jest bezzasadne, albowiem godzi w zasady współżycia społecznego, a zatem jest sprzeczne z art. 5 k.c. Ponadto, Sąd pierwszej instancji wskazał na niewykazanie wartości udziału spadkowego, będącego podstawą obliczenia należnego zachowku przez powoda, na którym spoczywa ciężar dowodu.

Powołując się na postanowienie Sądu Najwyższego z 11 lipca 2012 r. (I CSK 75/12) Sąd Rejonowy wskazał, że dopuszczalne jest całkowite pozbawienie prawa do zachowku w wyniku zastosowania art. 5 k.c., odnoszonego do samej postawy uprawnionego względem zobowiązanego z tytułu zachowku, a przy tym ze względu na taką postawę występującą w przeszłości. W ocenie Sądu Rejonowego powód ubiegający się o zachowek od swego małoletniego syna swą wysoce naganną, utrzymującą się przez wiele lat postawą w stosunku do K. S., jego matki i rodzeństwa, a także uprzednio w stosunku do spadkodawczyni, dostarczył uzasadnienia dla oddalenia powództwa w oparciu o art. 5 k.c. Powyższe kwestie Sąd Rejonowy uznał za udowodnione w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, w szczególności wyrok w sprawie karnej VI K 29/11, postanowienie sądu rodzinnego w sprawie RIIINsm 149/11, jak również zeznania świadka w osobie A. G.. W związku z powyższym Sąd Rejonowy orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł w punkcie II wyroku, przyjmując za podstawę art. 98 §1 k.p.c., który ustanawia tzw. zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy. Jednakże, wobec zwolnienia powoda od ponoszenia kosztów sądowych, zgodnie z §19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (zwanego dalej „rozporządzeniem”), koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponosi Skarb Państwa w wysokości nie wyższej niż 150% stawek minimalnych, o których mowa w rozdziałach 3-5 rozporządzenia. Koszty te obejmują również niezbędne, udokumentowane wydatki pełnomocnika. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika określono na podstawie §6 pkt 5 i §2 ust. 1 rozporządzenia.

Od wyroku Sądu Rejonowego powód wniósł apelację, zaskarżając wyrok w całości, natomiast pełnomocnik powoda wniósł zażalenie na rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania.

Apelację powoda oparto na zarzutach:

- naruszenia prawa materialnego, tj. art. 991 §1 k.c. w zw. z art. 5 k.c. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 5 k.c., polegające na przyjęciu, że powodowi nie przysługuje prawo do zachowku, co w konsekwencji doprowadziło do oddalenia powództwa,

- naruszenia prawa materialnego i procesowego poprzez przyjęcie, że powód nie wykazał wysokości dochodzonego roszczenia, podczas gdy wartość ta wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego,

- naruszenia prawa procesowego, tj. art. 328 §2 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w zakresie dowodów, na których Sąd je oparł oraz przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, jak również poprzez niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów,

- sprzeczności istotnych ustaleń i wniosków Sądu z zebranym w sprawie materiałem,

- niewyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zachowku wraz z ustawowymi odsetkami od dnia złożenia pozwu, zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych. W razie nieuwzględnienia żądania, powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji powód wskazał, że wobec faktu, iż nie został wydziedziczony przez zmarłą E. S. przysługuje mu prawo do zachowku. Zarzucił Sądowi Rejonowemu przyjęcie za udowodnioną tezy o złych relacjach powoda ze spadkodawczynią, podczas gdy jedynym dowodem w tym zakresie były nieprawdziwe zeznania A. G.. W zakresie udźwignięcia ciężaru dowodowego odnośnie wartości należnego zachowku, powód wskazał, że kwota ta została wskazana w pozwie i była konsekwencją łożenia na utrzymanie, modernizację i remonty nieruchomości stanowiącej składnik masy spadkowej, a ponadto wynikała z oceny wartości masy spadkowej dokonanej przez rzeczoznawcę w sprawie I C 110/12. Powód wskazał nadto, że jego relacja z pozwanym została oceniona przez Sąd na podstawie nieprawdziwych zeznań A. G., która w 2010 roku pozbawiła go kontaktów z synem, wyprowadzając się wraz z dziećmi do innej miejscowości. Zdaniem powoda, abstrahując od poprawności oceny owej relacji, nie powinna ona mieć żadnego znaczenia w sprawie o zachowek, albowiem prawo do zachowku wynika z prawa materialnego, tj. z art. 991 §1 k.c. i nie jest zależne od stosunków uprawnionego ze zobowiązanym, a jedynie od tego, czy spadkobierca został wydziedziczony, czy też nie. Błędne zastosowanie art. 5 k.c. objawia się w ocenie apelującego w tym, że przepis ów nie jest w stanie zniweczyć istnienia określonego prawa, o którego przysługiwaniu inne przepisy wprost stanowią – może jedynie stanowić przeszkodę w wykonywaniu prawa, które następowałoby w sposób sprzeczny z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub z zasadami współżycia społecznego.

Zażalenie pełnomocnika na rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania zarzucało naruszenie §13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia poprzez jego niezastosowanie, wyrażające się w zasądzeniu wynagrodzenia pełnomocnika za czynności dokonane przez niego jedynie przed Sądem I instancji.

W uzasadnieniu zażalenia skarżący podniósł, że reprezentował pozwanego w postępowaniu przed sądami zarówno I instancji, jak i II instancji, zaś przyznane mu wynagrodzenie obejmuje wyłącznie koszty postępowania w I instancji, podczas gdy rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej Sąd Okręgowy pozostawił Sądowi Rejonowemu. Pełnomocnik pozwanego wniósł o zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia poprzez zasądzenie na swoją rzecz od Skarbu Państwa nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu według norm przepisanych przed Sądem I instancji oraz Sądem II instancji w łącznej kwocie 4.428 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się bezzasadna.

W ocenie Sądu Odwoławczego Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia, które Sąd Odwoławczy przyjmuje za własne. Ustalenia te Sąd I instancji poparł analizą zebranych dowodów w zakresie niezbędnym dla wydania rozstrzygnięcia, a ocena tych dowodów odpowiada zasadom logiki i obejmuje wszystkie okoliczności.

W pierwszej kolejności za chybiony należy uznać zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów art. 991 §1 k.c. w zw. z art. 5 k.c. Wbrew wywodom apelującego sens wyroku Sądu Rejonowego w zakresie punktu I sentencji nie sprowadza się do stwierdzenia, że powód nie ma prawa do zachowku co do zasady. Samo bowiem zastosowanie art. 5 k.c. wskazuje, że Sąd Rejonowy przyjął, skądinąd słusznie, że jako niepowołanemu do spadku, a jednocześnie niewydziedziczonemu synowi spadkodawczyni, tj. powodowi Z. S. przysługuje prawo do zachowku zgodnie z art. 991 §1 k.c., albowiem pierwszym z warunków zastosowania art. 5 k.c. jest przysługiwanie określonemu podmiotowi określonego prawa. Drugą przesłanką jest wykonywanie tego prawa przez uprawnionego, co w niniejszej sprawie stanowi sądowe dochodzenie przez powoda od spadkobiercy zapłaty zachowku. Ostatnią przesłanką zastosowania art. 5 k.c. jest zaś to, aby wykonywanie prawa pozostawało w sprzeczności z jednym z kryteriów wymienionych w art. 5 k.c., tj. z zasadami współżycia społecznego lub też ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa. Działanie takie nie zasługuje wówczas na miano wykonywania prawa i traktowane jest jako jego nadużycie, które nie korzysta z ochrony. W związku z powyższym, swoistą sankcją wynikającą z art. 5 k.c. jest oddalenie powództwa osoby uprawnionej.

Wyjaśniając pojęcie zasad współżycia społecznego należy wskazać, że w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego rozumiane są jako obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie aksjologiczne (ocenne), a nie tetyczne (prawne). Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, ale także obyczajowe (np. wyrok SN z 23 lipca 2015 r., I CSK 360/14). Ocena postępowania uprawnionego dokonywana w oparciu o zasady współżycia społecznego powinna uwzględniać wszystkie okoliczności konkretnej sprawy (np. wyrok SN z 15 kwietnia 2004 r., IV CK 284/03).

Wszechstronne zbadanie przez Sąd Rejonowy sprawy pod kątem naruszenia art. 5 k.c. stało się jednak przedmiotem zarzutu apelującego. Apelujący podniósł, że badanie przez Sąd Rejonowy relacji między nim a spadkobiercą testamentowym było zbędne, wskazując ponadto, że wnioski płynące z oceny materiału dowodowego w tym zakresie są błędne i odbiegają od rzeczywistości. Zdaniem powoda wystarczające dla uwzględnienia powództwa było jedynie odnotowanie faktu, że spadkodawczyni nie dokonała jego wydziedziczenia.

W zakresie powyższych zarzutów Sąd Odwoławczy zważył, że pozwany w sposób nie do końca zależny od swej woli został związany węzłem obligacyjnym z uprawnionym z tytułu zachowku powodem. Jak zauważono, zasadność powództwa o zapłatę z tego tytułu, jak i powództwa o każde inne świadczenie, czy o ustalenie i ukształtowanie stosunku prawnego może być oceniana z punktu widzenia zgodności z zasadami współżycia społecznego, zaś za kryterium można przyjąć m.in. ocenę wzajemnych postaw przejawianych względem siebie przez strony stosunku prawnego. Natomiast wobec faktu, że roszczenie z tytułu zachowku dochodzone jest od spadkobiercy, nie jest wystarczające poprzestanie na ustaleniu poprawności relacji między powodem a spadkodawczynią (np. T. Justyński, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2004 r., IV CK 215/03). Biorąc pod uwagę niniejszy stan faktyczny, w ocenie Sądu Odwoławczego, zasądzenie od pozwanego żądanej kwoty tytułem zachowku byłoby rażąco niesprawiedliwe zwłaszcza, że wpływ pozwanego na związanie go powyższym zobowiązaniem był niewielki.

Odnosząc się powyżej do stanu faktycznego, Sąd Odwoławczy nawiązał do ustaleń poczynionych w toku postępowania pierwszoinstancyjnego oraz do przytoczonej wyżej uznawanej przez doktrynę definicji zasad współżycia społecznego. W tym zakresie należy podkreślić, że powód w sposób rażący naruszał swoje rodzicielskie obowiązki, w szczególności poprzez narażanie pozwanego (jak i jego rodzeństwa) na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb biologicznych, materialnych i kulturalnych w związku z niewywiązywaniem się z obowiązku alimentacyjnego oraz poprzez znęcanie się psychiczne i fizyczne nad pozwanym, jego rodzeństwem i matką. Zachowanie to, za które powód został prawomocnie skazany, które wpłynęło na pozbawienie go praw rodzicielskich i które zostało potwierdzone zeznaniami świadka w osobie A. G., jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy (za Sądem Najwyższym, I CSK 75/12), może być podstawą do całkowitego pozbawienia powoda prawa do zachowku w wyniku zastosowania art. 5 k.c.

Przedmiotem zarzutu powoda stało się także rzekome niewskazanie przez Sąd Rejonowy podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, niewyjaśnienie jego podstawy prawnej, nieomówienie przyczyn odmowy wiarygodności niektórym dowodom i niewyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy.

Zarzuty apelującego i w tej części są całkowicie nieuzasadnione. Sąd Rejonowy przytoczył w pisemnym uzasadnieniu wyroku okoliczności mające wpływ na rozstrzygnięcie i wskazał dowody, na podstawie których ustalił ich prawdziwość. Uzasadnienie Sądu Rejonowego można w tym zakresie miejscami określić jako syntetyczne, aczkolwiek z uwagi na to, że znakomitą większość dowodów w niniejszej sprawie stanowiły dokumenty, w szczególności prawomocne orzeczenia sądów, których treść pokrywała się nadto z zeznaniami A. G. występującej już jako świadek (wobec uzyskania przez małoletniego pozwanego pełnoletniości), dogłębna analiza powodów, dla których Sąd Rejonowy przyznał im moc dowodową nie wydaje się konieczna. Stanowisko to jest tym bardziej uzasadnione, że odnośnie prawomocnego wyroku skazującego powoda za przestępstwo z art. 207 §1 k.k. na podstawie art. 11 k.p.c. ustalenia poczynione w tej sprawie przez sąd karny wiążą sąd w postępowaniu cywilnym.

W zakresie zarzutu niewyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia Sąd Odwoławczy zważył, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera powołanie przepisów znajdujących zastosowanie w niniejszej sprawie, ich wykładnię w niezbędnym zakresie oraz wyjaśnienie – w odniesieniu do stanu faktycznego – powodów ich zastosowania. Należy zauważyć, że dogłębność analizy podstawy prawnej jest sprawą ocenną, zaś kwestia wykładni przepisów zawsze pozostaje otwarta. Trudno jest bowiem wskazać moment, w którym odnośnie do danego przepisu prawnego nie można już wysnuć żadnych dalszych wywodów, czy zaoferować nowych sposobów interpretacji.

Ponadto, uzasadnienie wyroku winno skupiać się na kwestiach istotnych z punktu widzenia wydanego rozstrzygnięcia, zatem nadmierna szczegółowość, czy omawianie kwestii pobocznych, które nie wiodą do ustalenia wyniku postępowania lub nie mają dla niego znaczenia nie są pożądane. Toteż Sąd Odwoławczy ocenił jako nietrafiony zarzut apelującego, który wskazał na niewyjaśnienie przez Sąd wszystkich okoliczności sprawy, albowiem wszelkie okoliczności mające dla sprawy znaczenie zostały ustalone i dostatecznie omówione.

Zatem, w ocenie Sądu Odwoławczego uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia kryteria, o których mowa w art. 328 §2 k.p.c.

Odnosząc się do zarzutu błędnego przyjęcia, że powód nie wykazał wysokości należnego mu zachowku, Sąd Odwoławczy zważył, że zgodnie z podstawową regułą dowodową postępowania cywilnego wyrażoną w art. 6 k.c. osoba, która z określonego faktu wywodzi skutki prawne, powinna ten fakt udowodnić. Wobec sporu co do wartości masy spadkowej po E. S. kwestię tę mógłby rozstrzygnąć właściwy biegły w drodze opinii. Powód nie złożył jednak wniosku o dopuszczenie takiego dowodu. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 232 k.p.c., wyrażającym zasadę kontradyktoryjności postępowania cywilnego, to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Nietrafionym jest zatem zarzut, że Sąd Rejonowy mógł i powinien powziąć wiedzę o opinii biegłego znajdującej się w aktach sprawy I C 110/12 i z urzędu ów dowód dopuścić. Jak bowiem wskazano, naprowadzanie dowodów nie jest rolą Sądu, lecz stron. Powyższa okoliczność nie miała jednak dla sprawy kluczowego znaczenia, gdyż – jak wskazano – rozstrzygnięcie w zakresie punktu I sentencji wyroku Sąd Rejonowy prawidłowo oparł o art. 991 §1 k.c. w zw. z art. 5 k.c.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, o czym orzekł w punkcie 1. sentencji wyroku.

W punkcie 2. wyroku Sąd Okręgowy zmienił postanowienie zawarte w punkcie II wyroku Sądu Rejonowego w ten sposób, że przyznał adwokatowi P. G. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gryfinie dodatkowo kwotę 1.476 zł (w tym VAT) tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu. Rozstrzygnięcie to wydano wskutek uwzględnienia zażalenia skarżącego i oparto na §13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia. Na podstawie ww. przepisu pełnomocnikowi przyznanemu stronie z urzędu, dokonującemu czynności w postępowaniu apelacyjnym powinno zostać przyznane dodatkowe wynagrodzenie w kwocie wynoszącej 50% stawki minimalnej, określonej w danej kategorii spraw. Mając na uwadze, że zgodnie z §6 pkt 5 rozporządzenia maksymalna stawka wynagrodzenia (którą zasądzono w zaskarżonym wyroku) przy wartości przedmiotu sporu 50.000 zł wynosi 2.400 zł (powiększone o należny VAT w wysokości 552 zł), kwota stanowiąca 50% od ww. wartości wynosi 1.200 zł powiększone o VAT w wysokości 276 zł, a zatem łącznie 1.476 zł, którą to kwotę dodatkowo zasądzono.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego zawarte w punkcie 3. wyroku Sąd Odwoławczy oparł o treść art. 98 §1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Na mocy przywołanych przepisów koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie. Sąd Odwoławczy nie odstąpił od podstawowej zasady ponoszenia kosztów procesu przez stronę przegrywającą i nie orzekł o zwrocie kosztów zgodnie z zasadą słuszności. Nie uzasadnia tego bowiem sytuacja majątkowa stron, a ponadto brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że zachowanie strony wygrywającej w trakcie procesu było niesumienne lub niewłaściwe (np. w postaci generowania niepotrzebnych kosztów, dążenia do przewlekłości postępowania, usiłowania wprowadzenia Sądu w błąd etc.), co stanowiłoby przesłankę do odstępstwa od ww. zasady.

W niniejszej sprawie na koszty postępowania apelacyjnego i zażaleniowego złożył się koszt zastępstwa pozwanego przez pełnomocnika, będącego adwokatem, według przepisów o wynagrodzeniu adwokata. Zgodnie z §6 pkt 5 rozporządzenia stawka minimalna wynagrodzenia pełnomocnika przy wartości przedmiotu sporu do 50.000 zł wynosi 2.400 zł, natomiast zgodnie z §13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia, w postępowaniu apelacyjnym przed sądem okręgowym wynagrodzenie przyznaje się w kwocie wynoszącej 50% stawki minimalnej, zaś przepis §13 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia stanowi, że w postępowaniu zażaleniowym przed sądem okręgowym wynagrodzenie to określa się w wysokości 25% ww. stawki minimalnej. Obie kwoty powiększa się o należny VAT.

W niniejszej sprawie jako wartość przedmiotu zaskarżenia, do której stosuje się odpowiednio przepisy o wartości przedmiotu sporu (art. 368 §2 k.p.c. w zw. z art. 19 §1 k.p.c.), wskazano 50.000 zł. W związku z powyższym 50% stawki minimalnej z tytułu dokonywania czynności w postępowaniu apelacyjnym wynosi 1.476 zł (z 23% VAT). Natomiast 25% stawki minimalnej w związku z postępowaniem wywołanym zażaleniem pełnomocnika pozwanego powiększone o należny VAT wynosi 55,35 zł. Łącznie koszty postępowania w II instancji wyniosły zatem 1.531,35 zł.

W nakładzie pracy pełnomocnika powódki w trakcie postępowania apelacyjnego Sąd Odwoławczy nie znalazł uzasadnienia dla orzeczenia wynagrodzenia w stawce wyższej niż minimalna, w związku z czym o kosztach postępowania apelacyjnego i zażaleniowego orzeczono jak w punkcie 3. wyroku.