Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2017 r. w Szczecinie

sprawy A. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 24 marca 2016 r. sygn. akt VI U 640/15

oddala apelację.

SSA Barbara Białecka SSA Anna Polak SSO del. Anna Stasiewicz

-Kokotowska

Sygn. akt III AUa 367/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 czerwca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 1 czerwca 2015 roku, ustalił A. K. (1) ponownie wysokość emerytury i podjął jej wypłatę od 1 czerwca 2015 roku tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 2271,59 zł.

A. K. (1) odwołał się od powyższej decyzji, zarzucając, że decyzja ZUS jest dla niego niezrozumiała, skoro w pierwszej decyzji z dnia 22 maja 2015 roku na potrzeby wyliczenia wysokości emerytury przyjęto kwotę składek zaewidencjonowanych na jego koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 136.844,01 zł oraz kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 512.665,09 zł, podczas gdy aktualnie w decyzji z dnia 25 czerwca 2015 r. przyjęto niższe kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz zwaloryzowanych składek zaewidencjonowanych na jego koncie (przyjęto kwotę składek zaewidencjonowanych na jego koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 126.710,25 zł oraz kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 467.082,65 zł). Nadto podał, że w decyzji z dnia 25 czerwca 2015 r. nie ujęto deputatu węglowego kolejowego w kwocie 122,17 zł.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie w całości. Organ rentowy wyjaśnił, że ustalenie wyższej wysokości świadczenia w uprzedniej decyzji z dnia 22 maja 2015r. było wynikiem zastosowania kwartalnej waloryzacji składek oraz kapitału początkowego za okres od 1 stycznia 2014 r. (według wskaźników za I, II, III i IV kwartał 2014 roku), przy czym z uwagi na fakt kontynuowania zatrudnienia przez wnioskodawcę nie była to decyzja ostateczna. Tę bowiem stanowi dopiero ta zaskarżona w niniejszym postępowaniu, wydana już po rozwiązaniu przez odwołującego stosunku pracy, a data podjęcia wypłaty emerytury 1 czerwca 2015 r. decyduje o tym, że do wyliczenia wysokości podstawy wymiaru świadczenia może mieć zastosowanie wyłącznie waloryzacja roczna składek i kapitału początkowego wnioskodawcy, co ostatecznie skutkuje ustaleniem niższej wysokości emerytury.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 24 marca 2016 roku, wydanym w sprawie o sygn. VI U 640/15, zmieniono zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalono, iż kwota składek oraz kwota kapitału początkowego zaewidencjonowanego na koncie ubezpieczonego A. K. (1) na dzień 30 kwietnia 2015 roku, powiększone o kwoty waloryzacji kwartalnych przeprowadzonych za czas po dniu 31 stycznia 2015 roku, podlegają ostatniej kwartalnej waloryzacji według wskaźnika za czwarty kwartał 2014 roku.

Sąd Okręgowy wydając powyższe orzeczenie oparł je o następujące ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne:

A. K. (1) urodził się w dniu (...).

W dniu 11 maja 2015 r. A. K. (1) złożył w ZUS wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy na kolei, wskazując, że nadal pozostaje w stosunku pracy w (...) (gdzie jest zatrudniony od 1 września 1970 r.). Jednocześnie zaznaczył, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpi z dniem 31 maja 2015 r.

Decyzją z dnia 22 maja 2015 r. organ rentowy przyznał A. K. (1) od dnia 17 maja 2015 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego zaliczkę na poczet przysługującej emerytury obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 136.844,01 zł oraz kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 512665,09 zł. Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę.

Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego (261,40 miesięcy). Emerytura wyniosła 2484,73 zł. Wskazano, że do emerytury po rozwiązaniu stosunku pracy będzie przysługiwał deputat węglowy kolejowy w kwocie 122,17 zł. Zaznaczono przy tym, że z uwagi na to, że zgodnie z art. 25 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, wysokość emerytury zostanie ustalona w ostatecznej kwocie z chwilą podjęcia wypłaty emerytury, tj. po rozwiązaniu stosunku pracy i zgłoszeniu wniosku o podjęcie wypłaty emerytury. Średnie dalsze trwanie życia zostanie ustalone na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury. Dalej wyjaśniono, że emerytura przyznana niniejszą decyzją ma również charakter zaliczkowy, z uwagi na nieprawidłowości na koncie ubezpieczonego. Decyzja ostateczna zostanie wydana w terminie późniejszym. Wysokość świadczenia może ulec zmianie.

W dniu 1 czerwca 2015 r. A. K. (1) złożył wniosek o ostateczne wyliczenie emerytury i podjęcie wypłaty świadczenia w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z dniem 31 maja 2015 r.

Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z dnia 25 czerwca 2015 roku, organ rentowy ustalił ostateczną wysokość emerytury należnej A. K. (1) na kwotę 2271,59 zł. zł brutto miesięcznie, podejmując wypłatę świadczenia począwszy od dnia 1 czerwca 2015r.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 126.710,25 zł oraz kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 467.082,65 zł. Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata świadczenia. Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia ustalone na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury tj. na dzień 1.06.2015 r. (261,40 miesięcy). Zaznaczono, że niniejsza decyzja jest ostateczna. Powyższe wynikało z ustalenia ostatecznej wysokości emerytury wnioskodawcy na dzień 1 czerwca 2015 r., co przy stosowanej przez organ rentowy wykładni przepisów art. 25 i art. 25 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowiło o wyłączeniu przyjętej w decyzji majowej waloryzacji kwartalnej składek i kapitału początkowego wnioskodawcy wobec dokonania z dniem 1 czerwca 2015 r. ostatniej ich waloryzacji rocznej według wskaźnika za 2014 r. wynoszącego 102,06 %.Wskaźnik ten okazał się niższy od iloczynów wskaźników kwartalnych, co spowodowało obniżenie kwoty zwaloryzowanego kapitału i składek.

Decyzją z dnia 7 lipca 2015 r. organ rentowy podjął od dnia 1 czerwca 2015 r. tj. od daty podjęcia wypłaty emerytury, wypłatę deputatu węglowego kolejowego w kwocie 122,17 zł miesięcznie.

Sąd pierwszej instancji zważył, że odwołanie ubezpieczonego okazało się uzasadnione. Wskazano przy tym, że spór w rozpoznawanej sprawie dotyczył interpretacji przepisów art. 25, 25a i 173 ust. 4,5 i 5a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej jako ustawa emerytalna), a w szczególności tego, czy ustalając ostateczną wysokość emerytury A. K. (1) w dniu 25 czerwca 2015 r. organ rentowy powinien dokonać ostatniej waloryzacji jego składek emerytalnych oraz kapitału początkowego według wskaźnika rocznego za 2014 r. czy też wskaźnika za czwarty kwartał 2014 r. - stosując art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalnej, o co wnosił ubezpieczony, wskazując iż w wyniku zastosowanej przez organ rentowy metody (waloryzacji rocznej za 2014 r.) jego emerytura jest niższa.

Wskazano, iż kapitał początkowy uwzględniany jest w wysokości emerytury - art. 25 ust.1 ustawy emerytalnej. Zgodnie z tym przepisem podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40 a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185. Sąd meriti podniósł, że pierwotna wysokość emerytury zależy więc od finalnej kwoty składek oraz kapitału początkowego. Dla zachowania ich realności ustawa emerytalna wprowadziła ich waloryzację w przepisach art. 25 i art. 25 a oraz art. 173 ustawy emerytalnej (znowelizowanej ustawą z 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw). Waloryzacje kapitału początkowego odbywają się na zasadach przewidzianych dla uaktualniania składek.

Sąd meriti wskazał, że waloryzacja roczna składek polega na pomnożeniu zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek emerytalnych na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana, przez wskaźnik waloryzacji, powiększona o kwotę przeprowadzonych już waloryzacji. Przeprowadzana jest od 1 czerwca każdego roku - corocznie. Waloryzacje kapitału początkowego przeprowadzane są według wskaźników waloryzacji składek (art.25 ust.3-5 ustawy emerytalnej). Natomiast odwołując się do treści art. 25a ustawy emerytalnej wskazano, iż przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych po 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią roczną waloryzację, jest waloryzowana kwartalnie. Sąd podkreślił, że waloryzacja roczna ma zapewnić realność podstaw, od których zależy wysokość emerytury, dlatego też waloryzacji dokonuje się przy zastosowaniu wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych (ust. 6 art. 25 ustawy emerytalnej).

Sąd Okręgowy zaznaczył, że formuła corocznej waloryzacji składek ustalona w art. 25 ustawy emerytalnej podlega uszczegółowieniu w przepisie art. 25a tej ustawy poprzez odesłanie zawarte w ust. 3 art. 25 ustawy emerytalnej. Wskazano przy tym, że przepis art. 25a pozostaje w relacji wynikowej do art. 25 ustawy emerytalnej, zachowując przy tym charakter szczególnej regulacji waloryzacji dla potrzeb pierwotnego ustalenia wysokości emerytury (w dalszym czasie waloryzowana będzie już emerytura, a nie jej podstawa). Nadto podniesiono, iż przepis art. 25a ustawy emerytalnej wprowadza waloryzacją kwartalną dla osób przechodzących na emeryturę, tak aby stan ich konta uwzględniał przyrost przypisu składek przypadających po ostatniej waloryzacji rocznej dokonanej w trybie art. 25 ustawy emerytalnej. Ustęp 2 art. 25 a ustawy emerytalnej precyzyjnie ustala mechanizm ostatniej kwartalnej waloryzacji w zależności od terminu kwartalnego ustalania wysokości emerytury. Zdaniem Sądu meriti treść pkt 2 ustępu 2 art. 25a nie pozostawia wątpliwości co do tego, że w przypadku ustalania wysokości emerytury w drugim kwartale - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku, co przesądza o stosowaniu trybu waloryzacji kwartalnej oraz o wysokości ostatniego wskaźnika waloryzacyjnego. Zgodnie z ustępem 3 tego przepisu - waloryzacji kwartalnej podlega kwota składek zewidencjonowanych na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych.

Sąd pierwszej instancji reasumując wskazał, że kwota składek oraz kapitału początkowego zewidencjonowana na koncie wnioskodawcy na dzień 30 kwietnia 2015 r. (art. 25a ust. 3 ustawy emerytalnej), powiększona o kwoty waloryzacji kwartalnych przeprowadzonych po dniu 31 stycznia 2015 r. ( art. 25a ust. 1 ustawy emerytalnej), podlega ostatniej kwartalnej waloryzacji według wskaźnika za IV kwartał 2014 r. ( art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalnej). Nadto Sąd podkreślił, że gdyby przyjąć, że cała podstawa obliczenia należnej emerytury została zwaloryzowana w dniu 1 czerwca 2015 r. rocznym wskaźnikiem waloryzacyjnym za 2015 rok, to - przy kontrowersyjności co do legalności takiego postępowania: po pierwsze: waloryzacji podlegałaby tylko kwota zewidencjonowana na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia 2015 r.; po drugie: jaki tryb rekompensaty zastosować za czas od 31 stycznia 2015 r. do 1 czerwca 2015 r.; po trzecie: taka praktyka waloryzacyjna prowadziłaby do niedopuszczalnego zróżnicowania sposobu ustalenia wysokości emerytury w trakcie jednego kwartału (odrębnego ustalania wysokości emerytury w czerwcu każdego roku), ze skutkiem w postaci nierównego traktowania wszystkich ubezpieczonych (art. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Przenosząc powyższe teoretyczne rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy uznał, że organ rentowy nieprawidłowo przeprowadził waloryzację składek i kapitału początkowego, nie uwzględniając waloryzacji kwartalnych. W ocenie Sądu meriti podstawa wymiaru należnej ubezpieczonemu emerytury powinna pozostać na poziomie ustalonym w uprzedniej decyzji ZUS z dnia 22 maja 2015 r.

Mając na uwadze argumentację organu rentowego, Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę, że przywoływany przez ZUS na uzasadnienie swego stanowiska art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej stanowiący o sposobie obliczania emerytury kapitałowej według stanu konta ubezpieczonego na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury nie funkcjonuje w próżni normatywnej. Stąd jego treść należy odczytywać nie tylko literalnie ale także w kontekście tych wszystkich przepisów wyżej powołanej ustawy emerytalnej, które regulują kwestie nabycia prawa do świadczenia, ustalania jego wysokości czy momentu podjęcia wypłaty. W tym zaś kontekście Sąd stwierdził, że jakkolwiek co do zasady prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa (art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej) to jednak nie jest to tożsame z przyznaniem (wypłatą) świadczenia, do czego z kolei nawiązuje regulacja zawarta w art. 129 ust. 1 omawianej ustawy, odnosząc powyższe (również co do zasady) do miesiąca zgłoszenia wniosku emerytalnego przez ubezpieczonego. Zważono więc, że zainicjowanie postępowania emerytalnego przedmiotowym wnioskiem powoduje, że decyzja ZUS potwierdzająca uprawnienie do dochodzonego świadczenia jest jednocześnie decyzją ustalającą prawo do jego pobierania w określonej ustalonej w decyzji tej wysokości. Wskazano, że zasadą jest również to, iż decyzje takie ostatecznie ustalają pełną wysokość przysługującej na dzień wypłaty emerytury. W kontekście wyżej przywołanych przepisów ustawy emerytalnej w ocenie Sądu Okręgowego brzmienie jej art. 25 ust. 1 należy wyłącznie wiązać z regulacją zawartą w art. 129 ust. 1 tej ustawy.

Nie uszło uwadze Sądu pierwszej instancji, że decyzja wydana przez ZUS w maju 2015 r. została określona przez organ rentowy jako decyzja zaliczkowa. Wskazano przy tym, że z uwagi na to, że zgodnie z art. 25 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, wysokość emerytury zostanie ustalona w ostatecznej kwocie z chwilą podjęcia wypłaty emerytury, tj. po rozwiązaniu stosunku pracy i zgłoszeniu wniosku o podjęcie wypłaty emerytury. Średnie dalsze trwanie życia zostanie ustalone na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury. Dalej wyjaśniono, że emerytura przyznana niniejszą decyzją ma również charakter zaliczkowy, z uwagi na nieprawidłowości na koncie ubezpieczonego. Decyzja ostateczna zostanie wydana w terminie późniejszym. Wysokość świadczenia może ulec zmianie. W ocenie Sądu Okręgowego pozostawało to jednak co do zasady bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, w kontekście dokonanej przez Sąd interpretacji art. 25 i 25a ustawy emerytalnej. W tym zakresie Sąd meriti zważył, że w analizowanym przypadku należało przyjąć, że w czerwcu 2015 r. nastąpiło wyłącznie wznowienie wypłaty zawieszonego świadczenia. Fakt kontynuowania zatrudnienia przez odwołującego skutkował bowiem jedynie zawieszeniem prawa do emerytury przyznanej decyzją z dnia 22 maja 2015 r. (stosownie do art. 103a ustawy emerytalnej) z jednoczesnym wstrzymaniem jej wypłaty (art. 134 ust. 1pkt 1 omawianej ustawy).

Tym samym zważono, że wniosek A. K. (1) z dnia 1 czerwca 2015 r. o podjęcie wypłaty świadczenia z uwagi na rozwiązanie stosunku pracy mógł jedynie skutkować, przewidzianym w art. 135 ust. 1 ustawy emerytalnej wznowieniem wypłaty emerytury z dniem 1 czerwca 2015 r. w wysokości ustalonej w poprzedniej decyzji, a nie - jak przyjął ZUS w zaskarżonej decyzji z dnia 25 czerwca 2015 r. zapadłej w odniesieniu do tego wniosku - ustalaniem wysokości emerytury na nowo na dzień 1 czerwca 2015 r. (co przy dokonanej w tej dacie waloryzacji rocznej składek i kapitału początkowego wnioskodawcy wskaźnikiem za 2014 r. skutkowało obniżeniem wysokości emerytury).

Sąd Okręgowy podkreślił, że wznawiając wypłatę zawieszonej emerytury organ rentowy nie dokonuje ponownego ustalenia wysokości tego świadczenia, brak było zatem, zdaniem Sądu, podstaw do stwierdzenia przez ZUS, że wysokość emerytury wyliczonej w dniu 22 maja 2015 r. ma charakter zaliczkowy z powołaniem się na konieczność ponownego wyliczenia świadczenia na podstawie art. 25 ustawy emerytalnej po złożeniu przez A. K. wniosku o podjęcie wypłaty emerytury.

Zaznaczono także, że wyliczenie należności zaliczkowo wobec stwierdzenia nieprawidłowości na koncie ubezpieczonego, nie powodowało, że ustalając ostateczną wysokość emerytury organ rentowy był uprawniony do ponownego – na nowo – ustalenia podstawy obliczenia świadczenia przy przyjęciu innych niż dotychczas wskaźników waloryzacyjnych. Wyjaśnienie ewentualnych nieprawidłowości na koncie ubezpieczonego spowodowałby wyłącznie prawidłowe matematyczne wyliczenie świadczenia.

Sąd meriti zaakcentował także, że wysokość świadczenia emerytalnego ustalona prawomocną decyzją ZUS o przyznaniu emerytury na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy emerytalnej, którą ustalono zgodnie z treścią art. 25 i 26 powołanej wyżej ustawy, ulega ponownemu ustaleniu wyłącznie w warunkach określonych w treści art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w przypadku, gdy emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym po dniu, od którego przyznano emeryturę ustaloną na podstawie art. 24. Zwrócono uwagę, że w art. 108 ust. 1 przewidziano, że jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę określoną w art. 24 lub 24a, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust. 2. W ust. 2 wskazano, że emerytury obliczone według zasad określonych w art. 26 powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, o której mowa w art. 24 i 24a, i zwaloryzowanych zgodnie z art. 25 przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ust. 4 i 5. Ponowne ustalenie wysokości emerytury następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (ust. 3).

Mając na uwadze unormowanie art. 108 ustawy emerytalnej, w ocenie Sądu pierwszej instancji tym bardziej uzasadnione są wątpliwości co do zasadność dokonania przez ZUS w czerwcu 2015 r. ponownego ustalenia podstawy obliczenia wysokości emerytury ubezpieczonego (a nie ponownego ustalenia samej wysokości świadczenia) w sytuacji gdy prawo do emerytury, zostało przyznane wnioskodawcy, a świadczenie obliczono decyzją ZUS już w maju 2015 r., z jednoczesnym zawieszeniem wypłaty świadczenia z uwagi na kontynuowanie przez uprawnionego zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy bez rozwiązania stosunku pracy.

Zdaniem Sądu Okręgowego rozpatrując wniosek ubezpieczonego z dnia 1 czerwca 2015 r. o podjęcie i ostateczne ustalenie wysokości emerytury winien zostać on rozpoznany przez ZUS stosownie do przewidzianych ku temu reguł zawartych w art. 108 ust. 2 ustawy emerytalnej.

Niezależnie od powyższego Sąd meriti zwrócił uwagę, iż nawet w sytuacji wystąpienia z wnioskiem emerytalnym w miesiącu czerwcu danego roku (a tym samym ustalania wysokości świadczenia na dzień 1 czerwca) brak byłoby podstaw do stosowania przyjętej przez organ rentowy praktyki pomijania waloryzacji kwartalnej składek i kapitału początkowego (ostatniej za czwarty kwartał poprzedniego roku).

Apelację od powyższego wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zaskarżając orzeczenie w całości. Jednocześnie zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 25 ust. 1 i ust. 3 oraz art. 173 ust. 5a w zw. z art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, polegające na ich niewłaściwym zastosowaniu w przedmiotowej sprawie poprzez błędne uznanie, iż kwota składek oraz kwota kapitału początkowego zaewidencjonowanego na koncie wnioskodawcy na dzień 30 kwietnia 2015 r. powiększone o kwoty waloryzacji kwartalnych przeprowadzonych za czas po dniu 31 stycznia 2015 r. podlegają ostatniej kwartalnej waloryzacji według wskaźnika za czwarty kwartał 2014 r., podczas gdy prawidłowa interpretacja prowadzi do wniosku przeciwnego.

Uwzględniając powyższe wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania. Nadto wniesiono o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów procesu wg norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy wskazał, że zasadą jest waloryzacja roczna, a waloryzacja kwartalna dotyczy osób, które przechodzą na emeryturę w ciągu roku kalendarzowego i dla których naliczanie emerytury przy uwzględnieniu jedynie waloryzacji rocznej bez dokonania waloryzacji kwartalnych dot. okresów po roku, którego dotyczyła waloryzacja roczna byłoby niekorzystne. Apelujący podniósł, że waloryzacja kwartalna dla ubezpieczonych, którzy mają ustaloną wysokość emerytury w drugim kwartale danego roku obejmuje tylko tych, którzy przejdą na emeryturę w kwietniu lub maju, a nie w czerwcu – gdyż tych obejmuje już kolejna waloryzacja roczna.

Ubezpieczony odpowiadając na apelację wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od organu rentowego na jego rzecz kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Na wstępie zaznaczenia wymaga, że Sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy zgromadził w sprawie materiał dowodowy, a następnie w sposób niewadliwy dokonał jego oceny. W konsekwencji ustalił stan faktyczny, odpowiadający treści tych dowodów. Tym samym Sąd Apelacyjny przyjął go za własny. W sytuacji bowiem, gdy sąd odwoławczy orzeka na podstawie materiału zgromadzonego w postępowaniu w pierwszej instancji nie musi powtarzać dokonanych ustaleń, gdyż wystarczy stwierdzenie, że przyjmuje je za własne (por. np. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 1935 r., C III 680/34. Zb. Urz. 1936, poz. 379, z dnia 14 lutego 1938 r., C II 21172/37 Przegląd Sądowy 1938, poz. 380 i z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98, OSNC 1999, nr 4, poz. 83).

Zwrócić należy uwagę, że w rozpoznawanej sprawie apelujący nie podniósł zarzutów dotyczących naruszenia prawa procesowego, a jedynie materialnego w zakresie wykładni art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalnej. Innymi słowy spór dotyczył tego, czy ustalając wysokość emerytury A. K. (1) w dniu 25 czerwca 2015 roku organ rentowy powinien dokonać ostatniej waloryzacji jego składek emerytalnych oraz kapitału początkowego według wskaźnika rocznego za 2015 roku czy też wskaźnika za czwarty kwartał 2014 roku - stosując art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalnej.

Przede wszystkim podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 25 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS waloryzację przeprowadza się corocznie od dnia 1 czerwca każdego roku, z uwzględnieniem art. 25a. waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja. Przepis zaś wyżej wskazany tj. art. 25a ma zastosowanie przy ustalaniu wysokości emerytury do składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25 , kwota tych składek waloryzowana jest kwartalnie. Zgodnie zaś z przepisem art. 25a ust. 2 pkt 2 w przypadku ustalania wysokości emerytury w drugim kwartale danego roku ( czyli tak jak w przedmiotowej sprawie) ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 6 października 2015 roku (sygn. akt III UZP 9/15, Lex nr 1923849) składki podlegają w pierwszym rzędzie waloryzacji rocznej, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za 2000 rok, natomiast waloryzacja kwartalna, uregulowana w art. 25a ustawy, stanowi jej uzupełnienie. Mając na względzie całościowy sposób ustalania wysokości emerytury w zależności od czasu, w którym jest ona ustalona należy uwzględnić waloryzację składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia danego roku oraz waloryzację składek zewidencjonowanych po dniu 31 stycznia danego roku.

Na pełną aprobatę Sądu Apelacyjnego zasługuje stanowisko, iż gdyby do wniosków złożonych w czerwcu 2015 roku stosować inny, niż wynika z przytoczonego przepisu sposób ustalania emerytury, to prowadziłoby to do niedopuszczalnego zróżnicowania sposobu ustalania wysokości emerytury w trakcie jednego kwartału, co skutkowałoby nierównym traktowaniem wszystkich ubezpieczonych. Zgodzić się należy również z tym, że stanowiłoby to swoistą pułapkę prawną, iż wyłącznie w zależności od miesiąca złożenia wniosku, w ramach tego samego kwartału, świadczeniobiorca ponosiłby negatywne konsekwencje z tytułu odprowadzenia kolejnych składek, otrzymując wbrew oczekiwaniom niższe świadczenie. Bezspornym bowiem jest, że A. K. (1), na podstawie zaskarżonej decyzji nabył prawo do emerytury w wysokości niższej niż wysokość emerytury, która będzie ustalona zgodnie z zaskarżonym wyrokiem Sądu Okręgowego.

Podkreślić także należy, że przepisy art. 25 i art. 25a ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie naruszają konstytucyjnych zasad równości wobec prawa oraz państwa prawa o ile różnicują sytuację prawną osób pobierających świadczenia z ubezpieczeń społecznych w zależności od długości opłacania składek na te ubezpieczenia, a nie uzależniają ich wysokość od miesiąca złożenia wniosku o świadczenie w ramach jednego kwartału.

Ponadto, Sąd Apelacyjny zaznacza, że Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wcześniej cytowanego postanowienia wskazał, że kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz - albo w dniu nabycia prawa, albo w dniu realizacji ryzyka (rozwiązania stosunku pracy). Tak ustalona emerytura może być już tylko powiększona w przypadku dalszego opłacania składek w sposób podany w art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Oznacza to, że Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał, że organ rentowy w rzeczywistości dokonał ustalenia wysokości emerytury przysługującej ubezpieczonemu już w decyzji z dnia 22 maja 2015 roku, z uwzględnieniem dokonanego 1 czerwca 2015 roku przeliczenia kapitału początkowego, a następnie dokonał jej przeliczenia w decyzji z 25 czerwca 2015 roku. Dalszym zatem obowiązkiem organu rentowego było jedynie podjęcie wypłaty świadczenia po ustaniu stosunku pracy.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok oparty na niewadliwych ustaleniach faktycznych odpowiada prawu, zaś apelacja jako niezasadna podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.