Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 maja 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w G. znak (...) - (...) odmówił M. K. prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym w dniu 11 kwietnia 2016 r. ojcu J. K.. Organ rentowy uznał, że M. K. jako osoba wnioskująca o zasiłek pogrzebowy nie spełnia warunków art. 77 pkt 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz.7 48 z późń. zm.), gdyż pobiera rentę socjalną, która nie uprawnia go do wypłaty zasiłku pogrzebowego po zmarłym ojcu. Nadto w dniu zgonu ojciec ubezpieczonego J. K. nie podlegał ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, które uprawniałyby go do uzyskania prawa do wypłaty zasiłku pogrzebowego.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł M. K. domagając się przyznania prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym J. K.. W uzasadnieniu wskazał, że

pobiera rentę socjalną, a ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2003 r., nr 135 poz. 1268 z późń. zm.) nie wyklucza go z grona osób, które byłyby pozbawione prawa do zasiłku pogrzebowego. Na poparcie swoich twierdzeń dodał, iż art. 15 pkt 1 powyższej ustawy zawiera odesłanie do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Organ rentowy wniósł o odrzucenie odwołania jako wniesionego po terminie, nadto wywodząc, że odwołujący nie należy do kręgu osób uprawnionych do zasiłku pogrzebowego określonych w art. 77 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż zgodnie z art. 12a ust.1 ustawy o rencie socjalnej zasiłek pogrzebowy nie przysługuje osobie pobierającej rentę socjalną. Dodał, że zasiłek pogrzebowy przysługuje także w sytuacji, gdy zmarły nie był ubezpieczony i nie spełniał przesłanek z art. 77 pkt 2 i 3 ustawy emerytalnej, wówczas zasiłek pogrzebowy przysługiwać będzie w razie zgonu członka rodziny osoby ubezpieczonej albo osoby pobierającej emeryturę i rentę. Zaznaczył, że „osoba pobierająca rentę” to osoba uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej, nie jest nią natomiast osoba uprawniona do renty socjalnej. Wskazał, iż ustawa o rencie socjalnej przewiduje jedną tylko sytuację, gdy zasiłek pogrzebowy przysługuje wnioskodawcy, tj. wtedy gdy sam zmarły był uprawniony do renty socjalnej. Brak jest jednakże przepisu, który umożliwiałby osobie uprawnionej do renty socjalnej nabycie prawa do zasiłku pogrzebowego po osobie nieubezpieczonej czy bez ustalonego prawa do renty lub emerytury, czy nie spełniającej warunków do przyznania tych świadczeń.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 kwietnia 2016 r. zmarł J. K. – ojciec M. K..

Niesporne, nadto:

- wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego akt zasiłkowych,

- odpis skrócony aktu zgonu (także k. 3 akt sprawy) akt zasiłkowych

- dane osoby zmarłej akt zasiłkowych,

- odpis skrócony aktu urodzenia – k. 3 akt sprawy.

W dniu zgonu zmarły nie pobierał świadczeń emerytalno-rentowego i nie był uprawniony do tego typu świadczenia.

Niesporne, nadto:

- zaświadczenie z dnia 21 kwietnia 2016 r. akt zasiłkowych,

- zaświadczenie z dnia 12 maja 2016 r. akt zasiłkowych.

M. K. pobiera rentę socjalną, nadto posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Niesporne, nadto:

- decyzja o przyznaniu renty socjalnej z dnia 4 marca 2016 r. (także k. 4-5 akt sprawy) akt zasiłkowych,

- orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 4 lutego 2016 r. (także k. 6 akt sprawy) akt zasiłkowych,

- orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 7 marca 2016 r. (także k. 9 akt sprawy) akt zasiłkowych,

- legitymacja emeryta-rencisty (także k. 8 akt sprawy) akt zasiłkowych.

Zorganizowaniem pogrzebu J. K. zajął się M. K.. Koszty organizacji pogrzebu wyniosły łącznie 4.000 złotych. Złożyły się na nie koszty usługi pogrzebowej, w tym wykopania i zasypania grobu oraz asysty przy pogrzebie kosztów związanych z pochówkiem, ponadto koszty przygotowania zwłok, eksportacji ciała do grobu, przewozu na cmentarz oraz zakupu trumny.

Dowód:

- faktura VAT nr (...) akt zasiłkowych,

- faktura VAT nr (...) w akt zasiłkowych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Ustalony w sprawie stan faktyczny nie był kwestią sporną między stronami w niniejszym postępowaniu. Nie była kwestionowana przez żadną ze stron prawdziwość i rzetelność sporządzenia zgromadzonych w sprawie dokumentów, dlatego też Sąd uznał je za miarodajne dla poczynienia ustaleń faktycznych w sprawie.

Na tle ustalonego jednoznacznie stanu faktycznego spornym pozostawało jedynie prawo odwołującego do zasiłku pogrzebowego po zmarłym ojcu J. K.. Tym samym spór między stronami miał charakter prawny a nie faktyczny.

Kwestię prawa do zasiłku pogrzebowego regulują przepisy działu piątego ustawy z dnia 17 grudnia 1988 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887 z późń. zm.) zwaną dalej „ustawą emerytalną”.

W myśl przepisu art. 77 ust. 1 i 2 ustawy zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

1) ubezpieczonego;

2) osoby pobierającej emeryturę lub rentę;

3) osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;

4) członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2.

2. Członkami rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 4, są:

1) małżonek (wdowa i wdowiec);

2) rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające;

3) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione i dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej;

4) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci niż wymienione w pkt 3;

5) rodzeństwo;

6) dziadkowie;

7) wnuki;

8) osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.

Przy czym, członkami rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 4, są osoby wymienione w art. 67:

1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;

2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;

3) małżonek (wdowa i wdowiec);

4) rodzice.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje również w razie śmierci ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego (ust. 3).

Zgodnie z art. 12a ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (jednolity tekst – Dz. U. z 2013 r., poz. 982), w razie śmierci osoby pobierającej rentę socjalną przysługuje zasiłek pogrzebowy, na zasadach i w wysokości określonych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, o ile zasiłek pogrzebowy lub świadczenie w wysokości zasiłku pogrzebowego nie przysługuje z innego tytułu.

Zgodnie z art. 78 ust. 1 ustawy emerytalnej, zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Każda osoba może ubiegać się o przyznanie zasiłku chorobowego, jeżeli zmarły był w chwili śmierci objęty ubezpieczeniem społecznym lub był uprawniony do renty lub emerytury albo spełniał warunki do uzyskania i pobierania tych świadczeń, jeśli tylko poniósł koszty pogrzebu. Natomiast w sytuacji odwrotnej, gdy zmarły nie był objęty w chwili śmierci ubezpieczeniem społecznym i nie pobierał emerytury czy renty, ani nie miał ustalonego prawa do ich pobierania, wnioskodawcy będzie przysługiwać zasiłek pogrzebowy w razie zgonu członka rodziny – osoby ubezpieczonej albo osoby pobierającej emeryturę lub rentę. Poprzez „rentę” należy rozumieć rentę z tytułu niezdolności do pracy lub rentę rodzinną, natomiast renta socjalna nie jest rentą definiowaną przez ustawę o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 4 pkt 10 ustawy emerytalnej). Rentę socjalną otrzymują osoby, które nie były w stanie uzyskać żadnych świadczeń z tytułu ubezpieczeń z powodu niepełnosprawności od urodzenia albo nabytej w dzieciństwie lub w młodości. Nie mogły więc samodzielnie wypracować świadczenia ubezpieczeniowego, tak jak np. renciści, którzy mają za sobą pewien staż pracy. Ponadto ustawa o rencie socjalnej nie odsyła do art. 77 ustawy emerytalnej. W takiej sytuacji prawo do zasiłku pogrzebowego nie przysługuje nawet wtedy, gdy koszty pogrzebu zostały pokryte przez wnioskodawcę pobierającego rentę socjalną.

Nie ulegało wątpliwości, że odwołujący M. K. znajduje się, jako członek rodziny, w kręgu osób, którym przysługiwałoby prawo do zasiłku pogrzebowego po zmarłym ojcu.

Zważywszy na brzmienie art. 78 i nast. ustawy o emerytalnej bez znaczenia pozostaje, czy osoba ponosząca koszty pochówku jest zatrudniona, bezrobotna, czy prowadzi działalność gospodarczą czy też ma inne jeszcze inne źródło dochodu.

Organ rentowy zakwestionował prawo odwołującego do zasiłku pogrzebowego po zmarłym ojcu z uwagi na okoliczność, iż zmarły J. K. nie był ubezpieczony oraz nie miał ustalonego prawa do renty lub emerytury, przy jednoczesnym ustaleniu, że odwołujący ma ustalone prawo do renty socjalnej. Spór zatem sprowadzał się do stwierdzenia, czy członek rodziny zmarłego posiadający uprawnienie do renty socjalnej przy niespełnianiu przesłanek z art. 77 pkt 2 i 3 ustawy emerytalnej, może skutecznie domagać się przyznania zasiłku pogrzebowego.

Zmarły ojciec odwołującego się w chwili śmierci nie był ubezpieczony, nie posiadał prawa do renty czy emerytury, nie spełniał także warunków do uzyskania i pobierania tych świadczeń. Ustawa o rencie socjalnej przewiduje tyko jedną sytuację, w której wnioskodawcy przysługuje zasiłek pogrzebowy, tj. wtedy gdy sam zmarły był uprawniony do renty socjalnej (art. 12a ustawy o rencie socjalnej). Brak jest natomiast regulacji prawnej, która umożliwiałaby osobie uprawnionej do renty socjalnej nabycie prawa do zasiłku pogrzebowego po osobie nieubezpieczonej i nie posiadającej prawa do emerytury czy renty, bądź nie spełniającej w chwili śmierci prawa do przyznania tych świadczeń. Art. 15 ustawy o rencie socjalnej odsyła co prawda w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie do przepisów ustawy emerytalnej, jednakże nie do art. 77 tejże ustawy. Zatem celem ustawodawcy nie było przyznanie prawa do zasiłku chorobowego osobie pobierającej rentę socjalną, która pokryła koszty pogrzebu swojego członka rodziny, który nie był ubezpieczony i nie spełniał warunków, o których mowa w art. 77 ust. 1 pkt 2-3 ustawy emerytalnej.

W konsekwencji, Sąd stanął na stanowisku, że odwołujący M. K. nie jest uprawniony do zasiłku pogrzebowego przysługującego w związku ze śmiercią ojca J. K. i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako nieuzasadnione.

Odnosząc się do zarzutu organu o przekroczeniu przez odwołującego terminu do złożenia odwołania w myśl art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. należy stwierdzić, iż organ nie wykazał, że odwołanie nie zostało wniesione w terminie. Potwierdził to Naczelnik Urzędu Pocztowego nr 1 w Ś., wskazując, iż przesyłka o podanym przez organ o numerze nadawczym nie była zarejestrowana w tutejszym Urzędzie Pocztowym i albo nie została nadana przez organ za pośrednictwem Poczty Polskiej albo została nadana a jedynie brak jej danych w systemie pocztowym i nie sposób ustalić, kiedy odwołujący się odebrał zaskarżoną decyzję. Stąd nie jest możliwe ustalenie, czy przekroczył termin do wniesienia odwołania, przez co nie jest możliwe odrzucenie odwołania jako niesionego po terminie.

Sąd odstąpił od obciążania odwołującego kosztami procesu w oparciu o treść art. 102 k.p.c. uznając, iż zachodzi szczególny przypadek – odwołujący jest osobą niepełnosprawną, znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, nie jest w stanie zarobkować i utrzymuje się z renty socjalnej. Ponadto mógł pozostawać w usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu o słuszności swoich roszczeń. Jednocześnie z uwagi na niewielki nakład pracy pełnomocnika organu rentowego, obciążanie odwołującego się kosztami byłoby nieuzasadnione.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

(...)

(...)

3.  (...)

24.07.2017 r.