Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

z udziałem zainteresowanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

z dnia 4 listopada 2016 r.

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 151/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 listopada 2016 roku, nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że A. S., jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż całokształt okoliczności sprawy przemawia za przyjęciem, że umowa o pracę została zawarta dla pozoru i w konsekwencji nie może ona rodzić skutków prawnych i stanowić podstawy do uznania, że osoba, która zawarła taka umowę podlega ubezpieczeniom społecznym.

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 15 grudnia 2016 roku wniosła A. S. wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie, iż od dnia 15 kwietnia 2016 roku podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu. Wnioskodawczyni podniosła, że nie zgadza się z decyzją organu rentowego, gdyż w spornym okresie faktycznie wykonywała czynności pracownicze w firmie płatnika.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. przyłączyła się do odwołania.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norma przepisanych.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił następujący stan faktyczny:

Głównym przedmiotem działalności (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. jest transport drogowy towarów. Biuro Spółki faktycznie mieści się w P.. (...) są A. K. oraz P. K.. W spornym okresie Spółka zatrudniała na podstawie umów o pracę (...) kierowców samochodów ciężarowych.

(dowód: informacja z Krajowego Rejestru Sądowego, k. 44-49 akt sprawy, zeznania zainteresowanego P. K. na rozprawie w dniu 8 czerwca 2017 roku od minuty 42:49 do minuty 56:47, protokół z rozprawy, k. 27-29v akt sprawy)

A. S., urodzona dnia (...), posiada wykształcenie średnie-techniczne. W 2001 roku ukończyła Policealną Szkołę (...) w P. i uzyskała tytuł technika-ekonomisty, specjalizacja – bankowość.

Wnioskodawczyni odbywała praktykę zawodową w Miejskim (...) w P. w okresie od 13 maja 2001 roku do 17 czerwca 2001 roku w ramach, której została zapoznana z prowadzeniem księgowości budżetowej ze strony praktycznej i teoretycznej.

W okresie od 18 kwietnia 2001 roku do 17 maja 2001 roku skarżąca obywała praktykę zawodową w Banku (...) SA (...) Oddział w P., gdzie zapoznała się z praktyczną i teoretyczną pracą bankowca.

(dowód: dyplom uzyskania tytułu zawodowego, k. 38 akt sprawy, świadectwo ukończenia szkoły policealnej, k. 37 akt sprawy, zaświadczenie, k. 39 akt sprawy)

Od 15 listopada 2010 roku A. S. była zatrudniona w Aptece (...) w P. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, na czas określony do 31 grudnia 2016 roku, na stanowisku technika farmacji za wynagrodzeniem 3500 zł brutto. Wnioskodawczyni świadczyła pracę na dwie zmiany w godzinach od 11:00 do 19:00 albo od 8:00 do 16:00.

(dowód: zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 9 czerwca 2017 roku od minuty 26:33 do minuty 30:21, protokół z rozprawy, k. 27-29v akt sprawy)

Dnia 15 kwietnia 2016 roku wnioskodawczyni podpisała ze Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (...) reprezentowaną przez P. K. umowę o pracę na czas nieokreślony. Zgodnie z umową została zatrudniona na stanowisku pracownika biurowego, za wynagrodzeniem 1200 zł brutto, w połowie wymiaru czasu pracy. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano siedzibę płatnika tj. W., ulica (...) praz teren RP.

Wnioskodawczyni otrzymała pisemny zakres obowiązków, z którego wynikało że do jej obowiązków miało należeć:

- dbanie o czystość w biurze,

- sumienne i staranne wykonywanie obowiązków powierzonych przez pracodawcę,

- sprawdzanie i odbieranie poczty,

- obsługa urządzeń znajdujących się w biurze (tj. komputer, telefon, drukarka),

- nadzór nad dokumentami firmowymi, z którymi pracownik ma styczność oraz ich odpowiednie zabezpieczenie,

- archiwizacja dokumentów,

- przyjmowanie i weryfikowanie dokumentów transportowych,

- kompletowanie dokumentacji potwierdzającej wykonywanie usługi transportowej,

- naliczanie i wystawianie faktur.

(dowód: umowa o pracę, k. 34 akt sprawy, zakres obowiązków pracownika biurowego, k. 9 akt sprawy, zeznania zainteresowanego P. K. na rozprawie w dniu 8 czerwca 2017 roku od minuty 45:09 do minuty 48:47, protokół z rozprawy, k. 27-29v akt sprawy)

Dnia 19 kwietnia 2016 roku wnioskodawczyni przeszła wstępne szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

(dowód: karta szkolenia wstępnego, k. 36 akt sprawy)

Przed nawiązaniem stosunku pracy ze skarżącą (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. nie zatrudniała nikogo na stanowisku pracownika biurowego. Również w okresie niezdolności do pracy odwołującej nikt nie został zatrudniony przez Spółkę (...) w ramach zastępstwa na stanowisku pracownika biurowego.

(dowód: zeznania zainteresowanego P. K. na rozprawie w dniu 8 czerwca 2017 roku od minuty 52:11 do minuty 54:03, protokół z rozprawy, k. 27-29v akt sprawy)

Od dnia 23 maja 2016 roku A. S. stała się niezdolna do pracy z powodu ciąży. Dnia 19 listopada 2016 roku skarżąca urodziła dziecko. Obecnie wnioskodawczyni korzysta z urlopu macierzyńskiego, który przysługuje jej do 28 listopada 2017 roku.

(dowód: lista obecności, k. 7 akt sprawy, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 9 czerwca 2017 roku od minuty 30:21 do minuty 36:24, protokół z rozprawy, k. 27-29v akt sprawy)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 887) osoby pozostające w stosunku pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu oraz wypadkowemu. Art. 13 tej ustawy stanowi zaś w punkcie 1, że pracownicy podlegają wskazanym ubezpieczeniom społecznym od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Z przepisów tych wynika, że podstawową przesłanką objęcia zakresem ubezpieczenia społecznego jest posiadanie statusu pracownika. Pracownikiem zostaje się przez nawiązanie stosunku pracy. Stosownie do treści art. 22§1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Na treść stosunku pracy składają się zatem wzajemne prawa i obowiązki stron stosunku pracy (pracownika i pracodawcy). Zasadniczym elementem konstrukcyjnym stosunku pracy jest zobowiązanie pracownika do osobistego wykonywania pracy na rzecz pracodawcy za wynagrodzeniem. Kolejna cecha tego stosunku to zawłaszczanie wyniku pracy przez pracodawcę i wykonywanie pracy w warunkach podporządkowania czyli pod kierownictwem pracodawcy. Pracownik nie odpowiada jednak za wynik pracy, ale za samo staranne świadczenie pracy.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia czy zawarta przez A. S. ze Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w dniu 15 kwietnia 2016 roku umowa o pracę jest umowa ważną, która rodzi obowiązek ubezpieczeń społecznych. Organ rentowy zarzucił bowiem, że umowa ta została zawarta li tylko dla pozoru, celem uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego i jako taka jest nieważna.

Czynność prawna jest zawarta dla pozoru, gdy strony stwarzają pozór rzeczywistego dokonania czynności prawnej o określonej treści, podczas gdy tak naprawdę nie chcą wywołać żadnych skutków prawnych.

Wobec zakwestionowania przez organ rentowy ważności zawartej przez strony umowy o pracę, na skarżącej zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał ciężar wykazania, że podpisując umowę w istocie zobowiązała się i rzeczywiście świadczyła pracę na rzecz swojego pracodawcy i pod jego kierownictwem, a ten pracę tę przyjmował i płacił jej za nią umówione wynagrodzenie .

Wnioskodawczyni nie sprostała temu obowiązkowi.

Poza przedstawieniem formalnych dowodów swojej pracy postaci: podania o pracę, umowy o pracę, karty szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaświadczenia lekarskiego, indywidualnej karty czasu pracy pracownika za miesiąc kwiecień oraz maj 2016 roku, zakresu obowiązków, listy płac za okres od maja do czerwca 2016 roku, nie wykazała aby w spornym okresie rzeczywiście świadczyła pracę na rzecz Spółki (...) zgodnie z przyjętym na siebie zobowiązaniem wynikającym z umowy o pracę. Przedłożona dokumentacja nie zawiera żadnych dokumentów potwierdzających faktyczne wykonywanie przez skarżącą czynności pracowniczych na rzecz płatnika składek, takich jak wystawione i podpisane przez nią faktury VAT, listy przewozowe, czy choćby wysłane przez nią wiadomości e-mail.

Zgłoszeni przez wnioskodawczynię świadkowie: A. B., A. Ż. oraz D. J., nigdy nie widzieli jej przy pracy. Wynika to stąd, że w/w świadkowie nie byli pracownikami Spółki (...). Nie mogli zatem mieć wiedzy, co do wykonywanych przez skarżącą obowiązków pracowniczych i godzin jej pracy. Świadkowie widzieli skarżącą w prowadzonym przez siebie biurze podatkowym zaledwie 2-3 razy. Przy czym tylko świadek A. B. miał wiedzę na temat celu wizyty wnioskodawczyni, gdyż zajmował się sporządzaniem dokumentacji Spółki (...) dla ZUS. Zeznał on, że pierwsza wizyta w biurze A. S. dotyczyła przekazania dokumentacji związanej z jej zatrudnieniem, druga przekazania jakichś dokumentów (...) Spółki (...), a trzecia przekazania zwolnienia lekarskiego skarżącej. Pozostali świadkowie nie wiedzieli po co skarżąca była w biurze.

Wnioskodawczyni nie była w stanie, tak samo jak płatnik, wskazać choćby jednego kierowcy zatrudnionego w firmie, który mógłby potwierdzić świadczenie przez nią pracy. A wszak z zakresu obowiązków wnioskodawczyni wynika, ze miała przyjmować i weryfikować dokumenty transportowe od kierowców. W spornym okresie płatnik zatrudniał 7 kierowców. Jak to zatem możliwe, że żaden z nich nie widział skarżącej przy pracy. Skoro wnioskodawczyni nie była w stanie wskazać choćby jednego kierowcy, który mógłby potwierdzić faktyczne wykonywanie przez nią pracy to dlatego, że faktycznie tej pracy nie świadczyła. Z tych względów Sąd nie dał wiary zeznaniom P. K. oraz odwołującej w zakresie w jakim twierdzili oni, że wnioskodawczyni faktycznie pracowała w Spółce (...). Ich zeznania w tej części są gołosłowne, brak bowiem obiektywnych dowodów na wykonywanie pracy przez skarżącą.

W okresie zatrudnienia przez płatnika wnioskodawczyni pracowała zawodowo na cały etat w Aptece (...) w P. na dwie zmiany w godzinach od 11 do 19 oraz od 8 do 16. Zatrudnienie u płatnika miało być dodatkowym zajęciem skarżącej. Wnioskodawczyni miała tam pracować w połowie wymiaru czasu pracy, a zatem po 4 godziny dziennie. Łącznie z zatrudnieniem w Aptece (...) daje to 12 godzin dziennie. Tymczasem skarżąca zatrudniając się u płatnika była już w ciąży. Przepis art. 178 § 1 zd. pierwsze Kodeksu Pracy zakazuje zatrudniania pracownicy w ciąży w godzinach nadliczbowych. Praca w wymiarze 12 godzin dziennie, którą miałaby świadczyć skarżąca, na dwa etaty, byłaby sprzeczna z treścią art. 178 k.p. Zdaniem Sądu praca skarżącej w pełnym wymiarze czasu pracy w Aptece (...), biorąc pod uwagę, iż była ona w ciąży, nie dała się pogodzić z pracą w połowie wymiaru czasu pracy u płatnika. Wnioskodawczyni nie wykazała, że było inaczej. Na marginesie należy dodać, że zgodnie z umową o pracę głównym miejscem świadczenia pracy przez wnioskodawczynię była siedziba Spółki tj. W. ul. (...), a w miejscu tym skarżąca nigdy nawet nie była.

Należy również podnieść, iż zatrudnienie musi mieć uzasadnienie bądź to ekonomiczne, bądź wynikające z kwalifikacji przyszłego pracownika, jego wiedzy i przygotowania, a także potrzeby zatrudnienia. W przedmiotowej sprawie stanowisko pracownika biurowego zostało utworzone specjalnie w celu zatrudnienia odwołującej. Przedmiotowe stanowisko nie istniało przed jej zatrudnieniem, a nadto nikt nie został zatrudniony na miejsce wnioskodawczyni po powstaniu u niej długotrwałej niezdolności do pracy. Przedstawiciel płatnika P. K. nie wskazał żadnych okoliczności, które uzasadniałyby stworzenie nowego stanowiska, a następnie zatrudnienie wnioskodawczyni. W ocenie Sądu w przypadku A. S. stanowisko pracy zostało stworzone sztucznie - celem fikcyjnego zatrudnienia ubezpieczonej i objęcia jej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym.

Całokształt okoliczności związanych z zatrudnieniem A. S. przemawia za uznaniem, iż zawarta umowa o pracę była umową zawartą jedynie dla pozoru. Fakt, że oświadczenia stron umowy zawierają określone w art. 22 k.p. formalne elementy umowy o pracę, nie oznacza, że umowa taka jest ważna. Jeżeli strony nie zamierzały osiągnąć skutków wynikających z umowy, w szczególności jeżeli nie doszło do podjęcia i wykonywania pracy, a jedynym celem umowy było umożliwienie skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, umowa taka jest pozorna - art. 83 k.c." (wyrok SN z dnia 18 maja 2006 r., II UK 164/05, PiZS 2006, nr 9, s. 33). Podobnie: "umowę o pracę uważa się za zawartą dla pozoru (art. 83 § 1 k.c.), jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z pracy" (wyrok SN z dnia 4 sierpnia 2005 r., II UK 321/04, OSNP 2006, nr 11-12, poz. 190). Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 20 maja 2015 roku, wydanym w sprawie III AUa 1031 /14, stwierdzając, że w przypadku pozorności umowy o pracę zamiarem stron nie jest faktyczne nawiązane stosunku pracy, a w konsekwencji jej wykonywanie. Istotą zawarcia umowy dla pozoru jest wprowadzenie innych podmiotów w błąd co do tego, że umowa została zawarta(wyrok SA w Łodzi z dnia 20 maja 2015 roku, III AUa 1031/14, LEX nr 1747255).

Dla ustalenia, iż umowa nie jest pozorna nie wystarczy zatem sporządzenie umowy o pracę i stosownej dokumentacji oraz opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne za osobę zgłoszoną do ubezpieczenia, jak w przedmiotowej sprawie. Podleganie ubezpieczeniom społecznym jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Skarżąca nie wykazała aby służył jej status pracownika, gdyż nie przedstawiała dowodów na rzeczywiste świadczenie przez siebie pracy w spornym okresie. Pozwala to na postawienie wniosku, że celem zawarcia przez skarżącą umowy o pracę było nie faktyczne świadczenie pracy, ale wyłącznie uzyskanie długoterminowych świadczeń z funduszu ubezpieczeń społecznych w związku z niezdolnością do pracy wywołaną ciążą. Nie można bowiem zapominać, iż w dacie podpisania umowy o pracę skarżąca była w ciąży i po miesiącu od tej daty stała się niezdolna do pracy aż do dnia porodu.

W świetle powyższego zaistniały prawne i faktyczne podstawy do przyjęcia, iż strony umowy o pracę zawarły ją dla pozoru. Umowa taka jest bezwzględnie nieważna (art. 83 § 1 k.c.). Czyni to prawidłowymi ustalenia ZUS w zaskarżonej decyzji, iż wnioskodawczyni z tytułu zawarcia umowy o pracę z płatnikiem składek Spółka (...), nie podlega ubezpieczeniom społecznym - emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i chorobowemu w okresie od 15 kwietnia 2016 r.

Dlatego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.