Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Borucki

SSO Barbara Frankowska

SSO Beata Hass-Kloc (spr.)

Protokolant: asystent sędziego Agnieszka Wasilewska-Kardyś

po rozpoznaniu w dniu 27 stycznia 2016 r. w Rzeszowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa: Zakładu (...)Spółki
z o.o. w N.

przeciwko: Osiedlu (...) z o.o. w K.

o zapłatę

w przedmiocie wniosku pozwanego o stwierdzenie upadku zabezpieczenia ustanowionego w oparciu nakazy zapłaty w sprawach o sygn. akt V GNc 310/14 , V GNc 311/14, V GNc 313/14, V GNc 314/14 połączonych do wspólnego rozpoznania pod sygnaturą V GNc 310/14

na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Rejonowego
w P. Wydział V Gospodarczy z dnia 9 marca 2015 r., sygn. akt V GNc 310/14,

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że stwierdzić upadekzabezpieczeń udzielonych na rzecz uprawnionego – Zakładu (...)Sp. z o.o. w N. względem obowiązanego Osiedle (...). z o.o. w K. w formie hipotek przymusowych ustanowionych na udziale nr 1 obowiązanego objętej KW o nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Krakowa Podgórza w Krakowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych, która następnie uległa przekształceniu na hipotekę przymusową łączną powstałą w związku z wydzieleniem lokalu (...) ujawnioną w dziale IV księgi wieczystej (...) – prowadzonej dla lokalu (...) prowadzonej dla lokalu (...), prowadzonych przez Sąd Rejonowy dla Krakowa Podgórza w Krakowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych, na zabezpieczenie roszczeń pieniężnych stwierdzonych nakazami wydanymi przez Sąd Rejonowy w Przemyślu V Wydział Gospodarczy: 1. w sprawie o sygn. akta V GNc 310/14 z dnia 16.05.2014 r. na zabezpieczenie którego doszło do ustanowienia hipoteki przymusowej w wysokości 119.332,00 zł; 2. w sprawie o sygn. akt V GNc 311/14 z dnia 19.05.2014 r. na zabezpieczenie którego doszło do ustanowienia hipoteki przymusowej w wysokości 119.332,00 zł; 3. w sprawie o sygn. akta V GNc 313/14 z dnia 16.05.2014 r. na zabezpieczenie którego doszło do ustanowienia hipoteki przymusowej w wysokości 33.091,00 zł; 4. w sprawie o sygn. akta V GNc 314/14 z dnia 16.05.2014 r. na zabezpieczenie którego doszło do ustanowienia hipoteki przymusowej w wysokości 119.332,00 zł; - z dniem 11 lipca 2014 r.

II.  oddalić zażalenie w pozostałym zakresie,

III.  zasądzić od powoda Zakładu (...)Spółki
z o.o w N. na rzecz pozwanego Osiedle (...). z o.o. w K. koszty postępowania zażaleniowego w sprawie:

– o sygn. akt. VI GNc 310/14 w kwocie 90,00 zł (słownie: dziewięćdziesiąt złotych),

- o sygn. akt. VI GNc 311/14 w kwocie 90,00 zł (słownie: dziewięćdziesiąt złotych),

o sygn. akt. VI GNc 313/14 w kwocie 90,00 zł (słownie: dziewięćdziesiąt złotych),

- o sygn. akt. VI GNc 310/14 w kwocie 90,00 zł (słownie: dziewięćdziesiąt złotych).

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Przemyślu postanowieniem z dnia 9 marca 2015 r. wydanym w sprawie o sygn. akt V GNc 310/10 połączonej do wspólnego rozpoznania w sprawach o sygn. akt V GNc 310/14 , V GNc 311/14, V GNc 313/14, V GNc 314/14 rozpoznając wniosek pozwanego o stwierdzenie upadku zabezpieczenia oznaczył termin upadku zabezpieczenia udzielonego na rzecz uprawnionego do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia wniosku pozwanego o przywrócenie terminów do wniesienia zarzutów od nakazów zapłaty wydanych w tych sprawach w postępowaniach nakazowych.

W uzasadnieniu powołując się na art. 754 ¹ . § 1 k.p.c. wskazał, że przepis ten uprawnia sąd do oznaczenia innego terminu upadku zabezpieczenia. Oznaczenie tego terminu może nastąpić zarówno w chwili udzielenia zabezpieczenia, jak i po wydaniu postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia. Możliwe jest również wydanie postanowienia po uprawomocnieniu się orzeczenia. Oznaczenie innego terminu może nastąpić zarówno z urzędu, jak i na wniosek, a konieczność podjęcia decyzji o oznaczeniu innego terminu może być podyktowana okolicznościami danej sprawy. Sąd uzasadniał, że należało z urzędu oznaczyć innym termin upadku zabezpieczenia , zaś wniosek strony pozwanej w kontekście wzajemnie sprzecznych twierdzeń uznać w tej sytuacji za przedwczesny, jako że pozwany w dniu 1.07.2014 r. złożył wnioski o przywrócenie terminu do wniesienia zarzutów od nakazów zapłaty, zarzucał wadliwość doręczenia nakazów zapłaty jednocześnie we wniesionym wniosku w niniejszej sprawie stwierdził, iż nakazy zapłaty uprawomocniły się w dniu 10.06.2014 r. , gdyż zostały skutecznie doręczone pozwanemu w dniu 26.05.2014 r. i w dniu 9.06.2014 r. upłynął ostatni dzień terminu do ich zaskarżenia. W tej sytuacji w okolicznościach wzajemnie sprzecznych twierdzeń strony pozwanej Sąd oznaczył z urzędu inny termin upadku zabezpieczenia, do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia wniosków pozwanego o przywrócenie terminów do wniesienia zarzutów od wydanych nakazów zapłaty.

Powyższe postanowienie zostało zaskarżone w całości zażaleniem przez pozwanego , który wniósł o jego zmianę w całości poprzez uwzględnienie wniosku pozwanego w całości i orzeczenie, że zabezpieczenie upadło z mocy prawa w dniu 10 lipca 2014 r. wobec upływu terminu do wniesienia przez obowiązanego zarzutów od nakazu zapłaty w dniu 9 czerwca 2014 r. uprawomocnienia się wymienionych powyżej orzeczeń w dniu 10 czerwca 2014 r.

Skarżący zarzucił naruszenie:

1. art. 754 ¹ § kpc , które miało istotny wpływ na treść postanowienia poprzez:

-błędną wykładnię powołanego przepisu polegającą na przyjęciu przez Sąd I instancji dopuszczalności określenia odmiennego terminu upadku zabezpieczenia, aniżeli miesięczny termin liczony od daty prawomocności orzeczeń, już po upływie tego miesięcznego terminu, a wiec po upadku zabezpieczenia ex lege,

- podczas gdy prawidłowa wykładnia i właściwe zastosowanie powołanego przepisu odniesione do okoliczności sprawy dopuszcza ustalenie odmiennego terminu upadku zabezpieczenia niż termin wynikający z ustawy , jednak może to nastąpić, albo w postanowieniu na mocy którego doszło do ustanowienia zabezpieczenia, albo też po uprawomocnieniu się orzeczenia, lecz przed upływem terminu ustawowego, albowiem po upływie tego terminu zabezpieczenie upada z mocy samego prawa, w efekcie czego Sąd nie może już przedłużyć okresu jego obowiązywania.

2. art. 754 ¹ § kpc w zw. z at. 353 § 1 kpc, które miało istotny wpływ na treść postanowienia poprzez:

- błędną wykładnię powołanych przepisów polegającą na przyjęciu dopuszczalności określenia przez Sąd odmiennego terminu upadku zabezpieczenia ustanowionego na podstawie nakazów zapłaty , aniżeli miesięczny termin liczony od daty prawomocności tychże orzeczeń, już po upływie tego terminu, z uwagi na szczególne okoliczności sprawy do których Sąd zaliczył fakt, że obowiązany wszczął i prowadzi postępowanie o przywrócenie terminu do wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty,

- podczas gdy prawidłowa wykładnia i właściwe zastosowanie przepisu odniesione do okoliczności sprawy wskazuje, że postępowanie zainicjowane wnioskiem o przywrócenie terminu nie miało i nie ma wpływu na prawomocność nakazów zapłaty, jeśli nakazy te nie zostały zaskarżone w terminie, niezaskarżenie w terminie nakazów spowodowało ich prawomocność, a upływ miesięcznego terminu spowodował zaś, że zabezpieczenie upadło z mocy prawa, albowiem w miesięcznym terminie uprawniony nie wszczął egzekucji na ich podstawie,

W efekcie Sąd odszedł od deklaratywnej konstrukcji postanowienia stwierdzającego upadek zabezpieczenia, dopuszczając do ustanowienia nowego zabezpieczenia tymczasowego wobec braku do tego podstaw, po prawomocności orzeczeń , w związku z którym doszło do zabezpieczenia tymczasowego, co zaprzecza funkcji i celowi postępowania postępowania zabezpieczającego, którym jest zabezpieczenia roszczeń na czas trwania procesu.

W razie przyjęcia założenia, że wydanie postanowienia nie spowodowało powstania nowego zabezpieczenia, ale zmianę dotychczasowego , to naruszyło ono art. 742 § 2 kpc wobec nieprzeprowadzenia rozprawy.

3. art. 328 § 2 kpc poprzez wadliwą konstrukcję uzasadnienia w której doszło do pominięcia niezbędnych elementów, wymaganych prawem w postaci ustaleń faktycznych relewantnych z punktu widzenia przesłanek zastosowania at. 754 ¹ § 1 kpc , poprzez całkowite pominięcie ustaleń faktycznych dotyczących dat uprawomocnienia się nakazów oraz podjęcia lub zaniechania przez uprawnionego wszczęcia egzekucji w terminie miesiąca od uprawomocnienia, w konsekwencji postanowienie uchyla się kontroli instancyjnej w zakresie podstaw faktycznej, nie sposób określić faktów stanowiących przesłanki art. 754 ¹ kpc.

W uzasadnieniu pozwany przedstawił argumentację na poparcie zgłoszonych zarzutów.

W odpowiedzi na zażalenie powód wniósł o jego oddalenie w całości i zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Spełnia on taką samą rolę jak postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia wydane w postępowaniu zabezpieczającym. Zagadnienia związane z zabezpieczeniem roszczeń nie są w całości uregulowane w postępowaniu nakazowym, dlatego konieczne jest odpowiednie stosowanie przepisów art. 730-757 kpc.

W sprawie zatem znajdzie zastosowanie przepis art. 754 ¹ § 1 kpc zgodnie z którym jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej albo jeżeli sąd inaczej nie postanowi, zabezpieczenie udzielone według przepisów niniejszego tytułu upada po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu.

§ 2. W sprawach, w których udzielono zabezpieczenia przy zastosowaniu art. 747 pkt 1 lub pkt 6, zabezpieczenie upada, jeżeli uprawniony w terminie dwóch tygodni od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie nie wniósł o dokonanie dalszych czynności egzekucyjnych.

§ 3. Na wniosek obowiązanego sąd wyda postanowienie stwierdzające upadek zabezpieczenia.

Upadek zabezpieczenia roszczenia pieniężnego następuje w terminie określonym w art. 754 ¹ kpc, liczonym od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego to roszczenie, chyba że sąd postanowi inaczej /uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2013 r. III CZP 64/13/. Przepis art. 754 ¹ kpc odnosi się zaś do prawomocności formalnej, o której mowa w art. 363 § 1 kpc.

W pierwszym rzędzie należało wskazać, że postanowienie o którym mowa w powołanym przepisie ma charakter deklaratywny, jako że upadek zabezpieczenia następuje z mocy prawa. Zadaniem Sądu Okręgowego w razie spełnienia się przesłanek wskazanych w tym przepisie, a to prawomocności orzeczenia, po tej dacie jest jedynie stwierdzenia istniejącego już stanu. Skoro zabezpieczenie upadło już wcześniej z mocy prawa, tym samym zostały zniweczone jego skutki, niemożliwym jest po tej dacie zmiana terminu tego upadku.

Wbrew zatem stanowisku Sądu I instancji odmienne ustalenie terminu upadku zabezpieczenia może nastąpić, ale do chwili jego upadku. Do tej daty bowiem Sąd może rozpoznać wniosek o wydłużenie i skrócenie terminu upadku, a zapadłe w tym terminie orzeczenie należałoby traktować jako zmianę postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia. /por.: wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 4.12.2012, I ACa 905/12. oraz postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu , z dnia 10.12.2014 . I ACz 1962/14/.

Kolejną kwestią było, iż w sprawie na stwierdzenie upadku zabezpieczenia z uwagi na prawomocności nakazów zapłaty nie miała wpływu okoliczność wniesienia od nakazów zapłaty zarzutów wraz z wnioskami o przywrócenie terminu do ich wniesienia . Należy pamiętać, że czynność procesowa dokonana po upływie terminu do jej dokonana jest bezskuteczna /art. 167 kpc/. Czynność taka w postaci spóźnionych zarzutów od nakazu zapłaty nie może mieć zatem wpływu na określenie daty w której nakaz zapłaty stał się już prawomocny. Ewentualne przywrócenie zaś terminu do wniesienia zarzutów będzie zaś oznaczało następcze wzruszenie prawomocności formalnej.

Do kwestii wpływu wniosku o przywrócenie terminu do złożenia środka zaskarżenia na uprawomocnienie się orzeczenia i upadek zabezpieczenia odniósł się Sąd Najwyższy, który to pogląd podziela w całości Sąd Okręgowy, stwierdzając mianowicie, że postępowanie wywołane wnioskiem o przywrócenie terminu z reguły traktuje się jako wpadkowe względem postępowania głównego, a samo jego wszczęcie nie ma znaczenia dla ustalenia chwili, w której wyrok się uprawomocnia (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2009 r., III CZP 127/08, OSNC 2009, nr 12, poz. 165), choć jego zakończenie może taki wpływ wywierać przez zniweczenie formalnej prawomocności uzyskanej już wcześniej. Nie oznacza to jednak, że przywrócenie terminu do wniesienia zwykłego środka zaskarżenia wyroku niweczy wszystkie skutki jego formalnej prawomocności uzyskanej uprzednio. Jeśli w związku z upływem terminu określonego w art. 754 ¹ k.p.c., obliczonego od uprawomocnienia się wyroku uwzględniającego zabezpieczone roszczenie, upadnie zabezpieczenie udzielone temu roszczeniu, to przywrócenie terminu do zaskarżenia wyroku nie spowoduje wzruszenia tego skutku, bo musiałoby się ono wiązać z przywróceniem zabezpieczenia w formie, w której go udzielono /uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2013 r. III CZP 64/13/.

Innymi słowy upadek zabezpieczenia w razie ziszczenia się przesłanki w postaci prawomocności orzeczenia jest definitywny i nie ma nań wpływu ewentualne przywrócenie terminu do wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty. Tym samym wbrew stanowisku Sądu I instancji wniosek pozwanego o stwierdzenie upadku zabezpieczenia nie był w przedmiotowej sprawie przedwczesnym.

Przywrócenie terminu do wniesienia środka zaskarżenia od orzeczenia, jeżeli nastąpi w otwartym terminie do upadku zabezpieczenia, może natomiast przerwać bieg miesięcznego terminu ustalonego w art. 754 ¹ kpc. /Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2013 r. III CZP 64/13/.

Reasumując, na upadek zabezpieczenia z uwagi na uprawomocnienie się w dacie 10 czerwca 2014 r. spornych nakazów zapłaty, nie miał wpływu wniosek o przewrócenie terminu do ich zaskarżenia. Wymagająca zbadania kwestia twierdzeń pozwanego zaprzeczającemu skuteczności doręczenia nakazów w ogóle, ewentualnie uniemożliwiająca stwierdzenie prawomocności nakazów na tamtym etapie postępowania, nie dawała jednak podstaw do wydania postanowienia stwierdzającego w wiążący sposób odmienną datę upadku zabezpieczenia, niż to wynikało z przepisu. Wniosek uznając go za jako przedwczesny należało w tamtej dacie oddalić.

Ostatecznie istnieje podstawa do stwierdzenia, iż nakazy uprawomocniły się z upływem miesiąca od daty ich formalnej prawomocności t.j. w dacie 11 lipca
2014 r., jako że zostały skutecznie doręczone, wniosek o przywrócenie terminu
nie miał wpływu na prawomocność formalną nakazów, nie wydano przed tą datą postanowienia stwierdzającego odmienną, niż wynikało to z przepisów datę upadku zabezpieczenia. Wydanie zaś takiego postanowienia po deklaratywnie stwierdzonej dacie upadku zabezpieczenia, nie znajdywało oparcia w art. 754 ¹ kpc.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie, stwierdzając upadek zabezpieczania opisanego jak w sentencji postanowienia, udzielonego w oparciu o wydane nakazy zapłaty w sprawach o sygn. akt V GNc 310/14 o, V GNc 311/14, V GNc 313/14, V GNc 314/14 połączonych do wspólnego rozpoznania pod sygnaturą V GNc 310/14 w dacie 11 lica 2014 r., mając na uwadze, iż nakazy zapłaty uprawomocniły się w dacie 10 czerwca 2014 r. , miesięczny termin o którym mowa w art. 754 ¹ § 1 kpc kończył się w dniu odpowiadającym początkowemu dniowi terminu /art. 112 kc/ t.j. 10 lipca 2014 r. , zgodnie zaś z art. 754 ¹ § 1 kpc, zabezpieczenie upada po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia t.j. 11 lipca 2014 r., orzekając jak w pkt I postanowienia.

Sąd oddalił zażalenie w zakresie daty od której pozwany żądał stwierdzenia upadku, a to już od 10 lipca 2014 r. orzekając jak w pkt II postanowienia w oparciu o powołane przepisy.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 zdanie drugie kpc i art. 108 kpc.