Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 maja 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Alicja Podlewska (spr.) Sędziowie: SA Aleksandra Urban

SA Bożena Grubba

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2017 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa R. F.

przeciwko O. (...)” spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w E.

o zapłatę premii ze stosunku pracy

na skutek zażalenia powoda R. F.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Elblągu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zawarte w punkcie II wyroku z dnia 23 stycznia 2017 r., sygn. akt IV P 9/13

postanawia:

1.  oddalić zażalenie;

2.  zasądzić od powoda R. F. na rzecz pozwanej O. (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w E. kwotę 337,50 zł (trzysta trzydzieści siedem 50/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.

SSA Alicja Podlewska SSA Aleksandra Urban SSA Bożena Grubba

Sygn. akt III APz 8/17

UZASADNIENIE

Postanowieniem, zawartym w pkt II wyroku z dnia 23 stycznia 2017 r., Sąd Okręgowy w Elblągu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zasądził od powoda R. F. na rzecz pozwanej O. (...) spółki z o.o. w E. kwotę 5.520,67 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., tj. zgodnie z regułą odpowiedzial-ności za wynik procesu.

Sąd I instancji wyjaśnił, iż na zasądzoną na rzecz pozwanej kwotę 5.520,67 zł składają się wydatki na przesyłki pocztowe zgodnie ze spisem kosztów (120,67 zł) oraz wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości dwukrotnej stawki minimalnej2 x 2.700 zł), wynikającej z § 2 ust. 1 i 2 w związku z § 6 pkt 6 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielnej z urzędu. Sąd Okręgowy wskazał, iż przyznając dwukrotną stawkę wynagrodzenia miał na uwadze, że pozwana musiała ustosunkować się do stanowiska powoda dwa razy, tj. po złożeniu pozwu i następnie po podjęciu postępowania, gdy powód uzupełnił podstawę faktyczną powództwa, niewątpliwie zwiększając w ten sposób łączny nakład pracy pełnomocników pozwanej. Jednocześnie stwierdził, iż w sprawie odbyły się tylko dwa terminy rozpraw, wobec czego nie zachodziła podstawa do dalszego zwiększania wynagrodzenia do stawki maksymalnej zgodnie z żądaniem pozwanej. Odnośnie wydatków pełnomocnika pozwanej adw. A. L. na dojazdy na terminy rozpraw z W., Sąd uznał je za niecelowe w rozumieniu art. 98 § 3 k.p.c., skoro drugi pełnomocnik pozwanej (r.pr. A. P.) również stawiał się na rozprawy, a nie musiał na nie dojeżdżać spoza E..

Zażalenie na powyższe postanowienie wywiódł powód, zaskarżając je w części tj. ponad kwotę 2700 zł. Powód zarzucił Sądowi Okręgowemu:

1.  nierozpoznanie istoty sprawy w sytuacji złożenia w sprawie dwóch konkurencyjnych wniosków o zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego w sprawie przez dwóch występujących w sprawie pełnomocników procesowych przez pryzmat:

1/ konkurencyjności zgłoszonych wniosków, z których jeden został złożony przez pierwszego pełnomocnika przy odpowiedzi na pozew, a drugi przed zamknięciem rozprawy przez drugiego z pełnomocników ustanowionego w sprawie,

2/ uchylenia się przez Sąd w sprawie od obiektywnej oceny fundamentalnych zasad orzekania o kosztach procesu wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c, a mianowicie odpowiedzialności strony przegrywającej za koszty niezbędne i celowe, w sytuacji złożenia przez pełnomocników pozwanego dwóch konkurencyjnych wniosków o zwrot kosztów procesu i zawartego w uzasadnieniu Sądu stwierdzenia, że pełnomocnicy ustanowieni w sprawie dwukrotnie w odpowiedzi na pozew i po zmianie podstawy faktycznej powództwa ustosunkowali się do żądań powoda, co zdaniem Sądu „niewątpliwie zwiększyło łączny nakład pracy pełnomocników pozwanej".

2  Naruszenie art. 98 § 3 w związku z art. 98 § 2 zdanie drugie k.p.c. przez niczym
nieuzasadnione zasądzenie od powoda kosztów na wniosek pełnomocnika, który wykonuje zawód w W. w sytuacji złożenia wniosku o zasądzenie kosztów
zastępstwa prawnego przez drugiego pełnomocnika, który również reprezentował pozwanego przez cały okres postępowania w sprawie i wykonuje zawód w E., pozostaje z pozwaną w stosunku stałego zlecenia i jest członkiem Rady Nadzorczej pozwanej spółki i wykonuje zawód w siedzibie Sądu orzekającego, jak również uzasadnienie zasądzenia podwójnej stawki minimalnego wynagrodzenia „łącznym nakładem pracy pełnomocników".

3. Niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, t.j. ile i jakie wnioski o zasądzenie kosztów postępowania i w jakich datach zostały złożone przez pełnomocników, jakim zakresie oraz z jakich przyczyn. Sąd rozpoznał wniosek złożony przez pełnomocnika niewykonującego zawodu w siedzibie Sądu orzekającego i złożony w terminie późniejszym niż wniosek złożony przez pełnomocnika wykonującego zawód w siedzibie Sądu orzekającego, naruszając zasadę kolejności rozpatrywania wniosków strony według ich wpływu do Sądu oraz zasadę niezbędności i celowości kosztów procesu.

4. Zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego w wysokości dwukrotnej stawki minimalnej wynikającej z § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 6 pkt 6 i § 12 ust. 1
pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w
sprawie opłat za czynności adwokackie, z uwagi na dwukrotne ustosunkowanie
się pozwanej do stanowiska powoda; po złożeniu pozwu i następnie po podjęciu
postępowania, w sytuacji uzupełnienia podstawy faktycznej powództwa, co
zdaniem Sądu niewątpliwie zwiększało w ten sposób łączny nakład pracy
pełnomocników pozwanej, w sytuacji gdy § 2 pkt 1 cyt. rozporządzenia zezwala na podwyższenie minimalnej stawki, ale tylko jednemu pełnomocnikowi, a nie z uwagi na „łączny nakład pracy pełnomocników" i to tylko w sytuacji wystąpienia przesłanki rodzaju sprawy, stopnia zawiłości oraz niezbędnego nakładu pracy.

W rezultacie powód wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia o kosztach postępowania w wysokości kwoty zaskarżonej zażaleniem oraz zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na zażalenie pozwana O. (...) w E. wniosła o jego oddalenie oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów niniejszego postępowania według norm przepisanych.

Pozwana podniosła, że zażalenie pełnomocnika powoda i niemalże wszystkie sformułowane w nim zarzuty oparte są na sprzecznym ze stanem faktycznym sprawy i błędnym założeniu, że wnioski o zasądzenie kosztów postępowania złożone przez pełnomocników pozwanej r.pr. A. P. (2) i adw. A. L. były konkurencyjne, czy też sprzeczne ze sobą. Wnioski te zaś, jak wprost wynika z ich treści, a także stanowisk obu pełnomocników zgłoszonych na ostatniej rozprawie były ze sobą spójne - wniosek późniejszy powtarzał wcześniejszy i w niewielkim zakresie jedynie go uzupełniał. Żaden z obowiązujących przepisów nie formułuje zresztą wymogu, aby w przypadku występowania w sprawie więcej niż jednego pełnomocnika składane w imieniu strony wnioski formalne były składane łącznie przez wszystkich pełnomocników lub wzajemnie potwierdzane lub odwoływane przez nich. Pozwana podniosła, że wysokość wynagrodzenia z tytułu zastępstwa procesowego zasądzonego przez Sąd Okręgowy na rzecz pozwanej w pełni odzwierciedla niezbędny nakład pracy pełnomocnika działającego na rzecz pozwanej oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Jak zaś wynika z treści uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego, to bowiem nie fakt, że w sprawie w imieniu pozwanego działało dwóch pełnomocników, ale czynności wykonane przez pełnomocnika na rzecz pozwanego w sprawie - ich wymiar i stopień skomplikowania, zdecydowały o wysokości przyznanego wynagrodzenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie powoda należało oddalić.

Zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Przy tym do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

W myśl przepisu art. 99 kpc, stronom reprezentowanym przez radcę prawnego, zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata.

Przepis art. 109 § 2 zd. 2 k.p.c. stanowi, że przy ustalaniu wysokości kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, Sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.

Zgodnie z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2005r. (Dz.U. z 2015r. poz. 1800) oraz § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016r. (Dz.U. z 2016r. poz. 1668), wysokość należnych pozwanej kosztów zastępstwa procesowego należało ustalać zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461, nazywanego dalej „rozporządzeniem”).

W myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia, zasądzając opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, Sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 2 rozporządzenia, podstawę zasądzenia opłaty stanowią stawki minimalne określone w rozdziałach 3-5. Opłata ta nie może być wyższa niż sześciokrotna stawka minimalna ani przekraczać wartości przedmiotu sprawy.

Z treści § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia wynika, że stawki minimalne w sprawach z zakresu prawa pracy - o wynagrodzenie za pracę lub odszkodowanie inne niż wymienione pkt 4 – do których należało zakwalifikować niniejszą sprawę – wynosi 75% stawki obliczonej na podstawie § 6 od wartości wynagrodzenia lub odszkodowania będącego przedmiotem sprawy. Zgodnie z § 6 pkt 6 rozporządzenia, stawki minimalne wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 50.000 zł do 200.000 zł – 3.600 zł.

W świetle powyższych przepisów, wysokość stawki minimalnej opłaty za czynności adwokata/ radcy prawnego w przedmiotowej sprawie, w której wartość przedmiotu sporu wynosiła 140.000 zł, – równała się kwocie 2700 zł (75% x 3600 zł), co prawidłowo ustalił Sąd I instancji.

Zażalenie nie zawiera zarzutów skutkujących koniecznością zmiany lub uchylenia przedmiotowego postanowienia w zaskarżonej części.

Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie stanowiskiem, zasadą jest, że sąd zasądza opłatę za czynności adwokatów według stawki minimalnej, natomiast jeżeli przemawia za tym niezbędny nakład pracy pełnomocnika, charakter sprawy oraz jego wkład w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia, wówczas sąd może zasądzić opłatę wyższą, która nie może jednak przewyższyć sześciokrotnej stawki minimalnej ani wartości przedmiotu sprawy (zob. np. postanowienie SN z 21 grudnia 201r. III CZ 64/10 LEX nr 1223593).

Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika jednoznacznie, iż Sąd I instancji, zgodnie z art. 98 § 1 i 3 kpc, przyznał pozwanej zwrot kosztów zastępstwa w wysokości wynagrodzenia tylko jednego adwokata przy czym w dwukrotności stawki minimalnej, kierując się w tym zakresie przesłankami wynikającymi z § 2 ust 1 rozporządzenia i art. 109 § 2 kpc.

Nietrafnie zatem skarżący zarzuca, iż Sąd Okręgowy naruszył zasadę wynikającą z przepisu art. 98 § 1 kpc, zgodnie z którą strona może domagać się wyłącznie zwrotu kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia swych praw i celowej obrony. W myśl przepisu art. 98 § 3 kpc, wynagrodzenie i wydatki jednego adwokata stanowią niewątpliwie koszty celowej obrony swych praw przez stronę reprezentowaną przez takiego pełnomocnika.

W świetle przepisu art. 98 § 1 kpc, nie ma zatem znaczenia dla rozstrzygnięcia o kosztach zastępstwa procesowego pozwanej, ilu pełnomocników reprezentowało tę stronę, ile wniosków o zasądzenie kosztów i w jakich datach złożyli, z jakich przyczyn. Istotne jest natomiast, że taki wniosek wpłynął w terminie określonym przepisem art. 109 § 1 kpc i zasądzenia jakiej kwoty strona się z tego tytułu ostatecznie domagała. Powódka zarzuca zatem nieskutecznie „konkurencyjność” wniosków pełnomocników pozwanej o zasądzenie kosztów, co zasadnie podsumowała w odpowiedzi na zażalenie pozwana Spółka. Jeszcze raz bowiem podkreślić należy, iż niezależnie od ilości wniosków o koszty składanych przez stronę, Sąd może jej przyznać zwrot kosztów zastępstwa procesowego tylko w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego zawodowego pełnomocnika i w wysokości nie większej niż żądanej przez stronę.

Wysokość tego wynagrodzenia należy ustalić stosownie do powołanych przepisów art. 109 § 1 kpc i § 2 ust 2 rozporządzenia. W konkretnej sprawie zatem ocena zasadności zażalenia wymagała dokonana ustaleń w odniesieniu do norm wynikających z powołanych przepisów.

Sąd odwoławczy podziela stanowisko Sądu I instancji, iż w niniejszej sprawie były podstawy do zasądzenia opłaty za czynności adwokata w wysokości dwukrotności stawki minimalnej. Sprawa wymagała od pełnomocników strony pozwanej kilkukrotnego szczegółowego ustosunkowywania się do bardzo obszernych pism procesowych powoda, załączników do tych pism, wniosków dowodowych powoda (sam pozew z załącznikami liczył ponad 70 stron, a akta sprawy trzy tomy), co istotnie przyczyniło się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy. Niewątpliwie dodatkowo ten nakład pracy został istotnie zwiększony częściową zmianą podstawy faktycznej, na której powód oparł ostatecznie żądanie i koniecznością ustosunkowania się do tych nowych twierdzeń, złożenia wniosków dowodowych w odpowiedzi na wnioski powoda. Sąd wyznaczył dwa terminy rozpraw na których przesłuchał dwóch świadków, przy czym trwało to łącznie około 7 godzin. Powyższe wymagało nie tylko uczestnictwa pełnomocnika pozwanego w kilkugodzinnych posiedzeniach, ale przecież także przygotowania się do każdego z bardzo szczegółowych przesłuchań, co niewątpliwie wymagało zwiększonego nakładu pracy dla prawidłowej realizacji obowiązków obrony procesowej. Podkreślić też należy, iż sprawa nie była skomplikowana prawnie, ale pod względem ustaleń faktycznych wymagała od pełnomocników pozwanej bardzo dużego nakładu pracy.

Reasumując zasądzona opłata w wysokości dwukrotności stawki minimalnej, jest w ocenie Sądu Odwoławczego, adekwatna do charakteru spawy, nakładu pracy i wkładu w przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy przez pełnomocników pozwanego. Podkreślić należy, iż uzasadnienie zaskarżonego postanowienia nie daje żadnych podstaw do wnioskowania, iż Sąd Okręgowy podwyższył wynagrodzenie do dwukrotnej stawki minimalnej z uwagi na to, że strona była reprezentowana przez dwóch pełnomocników. Sąd wyjaśnił natomiast, że sprawa wymagała wzmożonego wysiłku obu pełnomocników pozwanej z uwagi na zmianę podstawy faktycznej żądania przez stronę powodową. Przepis § 2 ust 2 rozporządzenia zobowiązuje Sąd do rozstrzygnięcia o wysokości opłaty za czynności adwokackie w odniesieniu do konkretnych kryteriów (nakład pracy pełnomocnika, wkład w przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sporu, charakter sprawy). Brak jest odrębnego unormowania dla dokonywania takiej oceny przez sąd w sytuacji, gdy strona jest reprezentowana przez kilku zawodowych pełnomocników. Ustawodawca nie przewidział, który z nich winien stanowić „wzorzec” oceny dla ustalenia wysokości opłaty. Należy zatem stwierdzić, iż kryteria zawarte w powołanym przepisie należy stosować także przy wielości pełnomocników, a oceny tej dokonywać w odniesieniu do nakładu pracy i wkładu w przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sporu przez wszystkich pełnomocników danej strony.

Nie było również podstaw, w świetle przepisu art. 98 § 1 i 3 kpc, do odmowy przyznania pozwanej zwrotu wykazanych wydatków (120,67 zł) poniesionych przez jej pełnomocnika w związku z prowadzoną w sprawie korespondencją.

Sąd I instancji prawidłowo zatem zastosował prawo. Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. w związku. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 postanowienia.

W konsekwencji, w punkcie 2 sentencji, Sąd odwoławczy obciążył powoda, jako stronę przegrywającą w postępowaniu zażaleniowym kosztami tego postępowania, stosownie do przepisu art. 98 § 1 i 3 kpc w związku z art. 108 § 1 kpc i art. 397 § 2 kpc. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego pozwanego w postępowaniu zażaleniowym Sąd odwoławczy ustalił w stawce minimalnej – 337,50 zł, stosownie do przepisów § 2 pkt 3, § 9 ust 1 pkt 2, § 10 ust 2 pkt 2 i ust 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r. poz. 1800 ze zm., tj. w brzemieniu obowiązującym od dnia 27 października 2016r.), mając na uwadze datę złożenia zażalenia oraz wartość przedmiotu zaskarżenia (w postępowaniu zażaleniowym – kwota 2820,67 zł).

SSA Alicja Podlewska SSA Aleksandra Urban SSA Bożena Grubba