Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 grudnia 2016 r., w sprawie z powództwa (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z (...) przeciwko H. W. o zapłatę, Sąd Rejonowy w Pabianicach zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 6.312,22 zł wraz z odsetkami ustawowymi za okres od dnia 14 maja 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.467 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz przyznał adw. M. S. ze środków Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Pabianicach kwotę 1.476 zł tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną pozwanemu z urzędu.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał, że zasądzona kwota obejmuje należność główną stanowiącą różnicę między obciążającymi pozwanego opłatami za zużycie wody naliczonymi według sposobu określonego w § 3 ust. 5 Regulaminu rozliczania kosztów dostawy wody, wnoszenia opłat za zużycie zimnej i ciepłej wody, odprowadzania ścieków oraz montażu indywidualnych wodomierzy w lokalach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej – w brzmieniu zatwierdzonym uchwałą nr 218/2012 Rady Nadzorczej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z dnia 14.12.2012 r. (tj. wg ryczałtu), a opłatami uiszczanymi przez pozwanego w oparciu o własne obliczenia i odczyty wodomierzy mechanicznych oraz skapitalizowane odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia.

Zdaniem Sądu meriti między stronami sporne było, czy określenie zakresu obowiązku pokrywania kosztów dostarczenia wody do zajmowanego przez pozwanego lokalu mieszkalnego znajdującego się w zasobie mieszkaniowym powódki winno nastąpić na podstawie wskazań liczników wodomierzy mechanicznych, czy też ryczałtowo – przy zastosowaniu norm zużycia wody określonych uchwałą rady nadzorczej spółdzielni z dnia 15 marca 2005r. Sąd Rejonowy opowiedział się za drugim ze wskazanych poglądów wskazując, że uchwały organów spółdzielni dotyczące wymiany wodomierzy oraz ustalenia sposobu rozliczania zużycia wody w lokalach, w których nie dokonano wymiany nie zostały zaskarżone, wobec czego pozwany obowiązany był zastosować się do ich postanowień. Zgodnie bowiem z art. 6 ¹ ust. 3 pkt 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych osoba korzystająca z lokalu powinna udostępnić spółdzielni lokal w celu dokonania okresowego, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach również doraźnego przeglądu stanu wyposażenia technicznego lokalu oraz ustalenia zakresu niezbędnych prac i ich wykonania.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył apelacją pozwany zarzucając Sądowi Rejonowemu:

I.  naruszenie prawa materialnego, tj.:

1.  art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w zw. z § 27 ust. 1 pkt 14 Statutu (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w zw. z § 3 ust. 5 Regulaminu rozliczania kosztów dostawy wody, wnoszenia opłat za zużycie zimnej i ciepłej wody, odprowadzania ścieków oraz montażu indywidualnych wodomierzy w lokalach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej – w brzmieniu zatwierdzonym uchwałą nr 218/2012 Rady Nadzorczej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z dnia 14.12.2012r. poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że sama odmowa przez użytkownika lokalu montażu nowych wodomierzy elektronicznych z odczytem radiowym, bez kumulatywnego spełnienia przesłanki upływu terminu legalności (legalizacji) wodomierzy w lokalu, stanowi podstawę obciążenia opłatą zaliczkową w wysokości obowiązującej w spółdzielni kwoty ryczałtu, podczas gdy w przedmiotowym postanowieniu użyto funktora koniunkcji „oraz”,

2.  art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w zw. z § 27 ust. 1 pkt 14 Statutu (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w zw. z § 3 ust. 5 Regulaminu rozliczania kosztów dostawy wody, wnoszenia opłat za zużycie zimnej i ciepłej wody, odprowadzania ścieków oraz montażu indywidualnych wodomierzy w lokalach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że postanowienie to może stanowić podstawę obciążenia pozwanego kwotą ryczałtu, bez obowiązku późniejszego rozliczenia spółdzielni z pozwanym, skoro w postanowieniu tym mowa o „ opłacie zaliczkowej w wysokości (…) kwoty ryczałtu”,

3.  art. 5 k.c. poprzez bezzasadne niezastosowanie i uwzględnienie powództwa, podczas gdy żądane powódki stanowiło nadużycie przysługującego jej prawa podmiotowego i było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;

II.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c. i art. 316 § 1 k.p.c. poprzez całkowite pominięcie i nieprzydanie należytej wagi szeregu okolicznościom podnoszonym w toku sprawy, tj. kiedy miała miejsce odmowa pozwanego zamontowania wodomierzy elektronicznych oraz że pozwany nie był wzywany przez powódkę do udostępnienia lokalu celem wymiany wodomierzy, a zatem brak było podstaw do obciążania go opłatą zaliczkową .

W kontekście powyższych zarzutów skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Nadto skarżący wniósł o zasądzenie od powódki kosztów postępowania odwoławczego, w tym nieuiszczonych kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwanego strona powodowa wniosła o jej oddalenie w całości jako bezzasadnej i zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna i skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem powództwa.

Sąd Okręgowy, po dokonaniu analizy stanu faktycznego sprawy, przyjmuje za własne ustalenia Sądu I instancji stanowiące podstawę faktyczną rozstrzygnięcia przyjętego w zaskarżonym wyroku z dnia 13 grudnia 2016 r. Niestety powyższe ustalenia faktyczne zostały błędnie ocenione przez Sąd Rejonowy pod kątem stosowanego w sprawie prawa materialnego, a wadliwość ta, zdaniem Sądu Okręgowego, podważa słuszność zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Należy zgodzić się ze skarżącym, że w przedmiotowym stanie faktycznym stanowisko Sądu meriti, zgodnie z którym określenie zakresu obowiązku uczestniczenia w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w części przypadającej na lokal skarżącego w odniesieniu do kosztów dostarczania wody powinno następować w oparciu o wartości ryczałtowe, nieodpowiadające faktycznemu zużyciu wody, nie znajduje uzasadnienia.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji niezasadnie bowiem zaniechał dokonania oceny prawnej skuteczności w stosunku do pozwanego uchwał organów powodowej spółdzielni dotyczących wymiany wodomierzy oraz rozliczenia kosztów dostawy wody i odprowadzania ścieków w kontekście klauzuli generalnej z art. 5 k.c. Zgodnie z treścią art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Zasady współżycia społecznego to nieskodyfikowane powszechne normy postępowania, funkcjonujące aktualnie w społeczeństwie polskim i mające na celu ochronę społecznie akceptowanych wartości (czyli stanów rzeczy) lub dóbr niematerialnych. Zasady te mają silne zabarwienie aksjologiczne, co zbliża je do norm moralnych, charakter obiektywny, w czym są podobne do zwyczajów, oraz walor powszechności, co odróżnia je od zasad słuszności, które odnoszą się także do indywidualnych, rzadko spotykanych sytuacji.

W kontekście powyższego, co do zasady, należy zgodzić się z Sądem meriti, że przedmiotowe uchwały organów powodowej spółdzielni mieszkaniowej - wobec braku ich zaskarżenia - formalnie wiążą pozwanego. Niemniej jednak w szczególnych okolicznościach przedmiotowej sprawy, w ocenie Sądu Odwoławczego, uzasadniony jest wniosek, że wykonywanie przez stronę powodową uprawnień wynikających z tych uchwał stanowi nadużycie prawa i nie może korzystać z ochrony prawnej. Pozwany w okresie czasu objętym pozwem, tj. od czerwca 2012 r. do kwietnia 2015 r. miał bowiem w swoim lokalu mieszkalnym zamontowane wodomierze mechaniczne. Posiadały one cechy legalizacji ważne do końca 2014 r. Od czasu ich zamontowania (co miało miejsce w dniu 8 czerwca 2011 r.) aż do czerwca 2013 r. powódka uwzględniała ich wskazania jako wiarygodną podstawę ustalenia rzeczywistego zużycia wody dostarczanej pozwanemu i ustalenia wysokości związanych z tym kosztów. Jednocześnie nie bacząc na to, że zainstalowane u pozwanego wodomierze mechaniczne pozostawały w okresie ważności cech legalizacyjnych aż do 31 grudnia 2014 r. (legalizację pozwany po tej dacie z własnej inicjatywy przedłużył na dalszy 5-letni okres), powódka realizowała w stosunku do pozwanego uchwałę Rady Nadzorczej nr (...) z dnia 14 grudnia 2012 r. przewidującą obciążenie członków spółdzielni odmawiających zgody na zainstalowanie nowych wodomierzy elektronicznych z odczytem radiowym opłatą zaliczkową w wysokości obowiązującego u powódki ryczałtu, który to sposób obliczania kosztów związanych z dostawą i zużyciem wody zarówno we wcześniejszych, jak i późniejszych uchwałach organów powódki dotyczył lokali niewyposażonych w jakiekolwiek wodomierze.

W ocenie Sądu Okręgowego takie działania powódki naruszają podstawowe zasady sprawiedliwości społecznej bowiem obciążają pozwanego kosztami nierzeczywistego (a jedynie hipotetycznego, zryczałtowanego) zużycia wody w sytuacji, w której zarówno przed dniem 8 czerwca 2011 r., jak i po tej dacie, istniała techniczna możliwość wiarygodnego ustalenia realnego zużycia tej wody przez powoda, a nadto powódka nie poniosła (nie wykazała w toku postępowania) w tym zakresie żadnego rzeczywistego uszczerbku majątkowego.

Powódka nie poinformowała również pozwanego o upływie okresu ważności cech legalizacyjnych zamontowanych u pozwanego wodomierzy mechanicznych, która to wiedza – jak wynika ze zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego – doprowadziła do wyrażenia zgody przez pozwanego na wymianę w jego lokalu mieszkalnym wodomierzy mechanicznych na wodomierze elektroniczne z odczytem radiowym.

W ocenie Sądu Okręgowego takie działanie (a właściwie zaniechanie) powódki narusza zasadę lojalności stron spółdzielczego stosunku członkowskiego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1. jego sentencji w ten sposób, że powództwo oddalił.

Zmiana zaskarżonego wyroku w zakresie roszczenia głównego skutkować musiała również zmianą rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania przed Sądem I instancji (pkt 2. zaskarżonego wyroku). Z uwagi na to, że ostatecznie strona pozwana wygrała sprawę w całości, zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, Sąd Okręgowy zasądził od (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w P. na rzecz H. W. kwotę 1.476 zł. Na kwotę tę złożyło się jedynie wynagrodzenie ustanowionego z urzędu pełnomocnika pozwanego ustalone w oparciu o § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 – j.t.) w zw. z § 22 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2015.1801).

O kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Okręgowy orzekł również zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sporu zasądzając od (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w P. na rzecz H. W. kwotę 988 zł. Na kwotę tę złożyła się uiszczona przez pozwanego opłata sądowa od apelacji w kwocie 250 zł oraz wynagrodzenie ustanowionego z urzędu pełnomocnika pozwanego w postępowaniu odwoławczym w kwocie 738 zł (w tym 23% VAT) ustalone w oparciu o § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 4 i w zw. z § 2 ust. 3 powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w zw. z § 22 powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r.