Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lutego 2017 r.

Sąd Rejonowy w Nidzicy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 1 lutego 2017 r. w Nidzicy

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A w W.

przeciwko D. Ż.

o zapłatę

powództwo oddala.

Sygn. akt IC 408/16upr

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A w W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o zasądzenie od D. Ż. kwoty 1.100 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 lipca 2016r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu podniósł, że na mocy umowy pożyczki pozwany zobowiązał się do spłaty łącznego zadłużenia w kwocie 2.945,30 zł. W skład tej kwoty wchodzi kwota pożyczki netto 1.500 zł, odsetki umowne w kwocie 164,58 zł, opłata przygotowawcza w kwocie 243,60 zł, koszt ubezpieczenia spłaty pożyczki 240 zł, opłata za dodatkową usługę w postaci obsługi pożyczki w domu w kwocie 771 zł. Wobec zmniejszenia rocznej stopy oprocentowania kwota należna do spłaty z tytułu odsetek została pomniejszona o 26,12 zł. Z tytułu powyższej umowy pozwany dokonał łącznej wpłaty w wysokości 1.770,67 zł.

Sąd ustalił co następuje:

Powód w dniu 22 maja 2014 r. zawarł z pozwanym umowę o nr (...) na kwotę 1.500 zł, z kosztami ubezpieczenia 240 zł, opłatą przygotowawczą 174 zł, dodatkową opłatą przygotowawczą 69,60 zł, z opłatą za obsługę pożyczki w domu w kwocie 771 zł, z oprocentowaniem 16%.

/ dowód k.4-5/

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Sąd Rejonowy uznał, że wobec nie złożenia odpowiedzi na pozew przez pozwanego, rozważyć należało możliwość wydania wyroku zaocznego. Wydanie wyroku zaocznego oparte jest na założeniu, że prawdziwe są twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych, doręczonych pozwanemu, chyba, że jak stanowi art. 339 § 2 kpc in fine – budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Wprowadzone przez art. 339 § 2 kpc swoiste domniemanie zgodności twierdzeń powoda z rzeczywistym stanem rzeczy nie zwalnia powoda od przytoczenia faktów, które są niezbędne do dokonania subsumpcji materialnoprawnej, stanowiącej faktyczną i materialnoprawną podstawę wyroku. Sąd obowiązany jest bowiem, nawet przy uznaniu twierdzeń powoda za prawdziwe, dokonać prawidłowej oceny zasadności żądania pozwu opartego na tych twierdzeniach, z punktu widzenia prawa materialnego.

Uzasadnione wątpliwości mogą powstać w wypadku, kiedy twierdzenia powoda zawarte w pozwie odnośnie do stanu faktycznego sprawy nie zawierają pełnego stanu faktycznego pozwalającego na rozstrzygnięcie sprawy.

W ocenie Sądu w sprawie zachodzi taka właśnie sytuacja. Powód nie przedstawił pełnego stanu faktycznego w sprawie, który wskazywałby na wymagalne zadłużenie pozwanego. Wobec zaoferowanego materiału dowodowego, do którego Sąd odniesie się w dalszej części uzasadnienia Sąd Rejonowy podjął szereg wątpliwości, które powodowały, że nie był w stanie oprzeć się na samych tylko twierdzeniach powoda zawartych w pozwie. W związku z tym, Sąd ocenił, że konieczne stało się przeanalizowanie dowodów wskazanych w pozwie.

Powód poza podpisaną przez pozwanego umową nie wykazał żadnymi dowodami, że roszczenie dochodzone pozwem jest wymagalne. Umowy stron w punkcie 17 stanowią że:

„Pożyczkodawca ma prawo wezwać klienta do zapłacenia zaległych rat lub ich części w terminie 7 dni od doręczenia wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy, a w przypadku braku zapłaty może wypowiedzieć umowę w terminie 30 dni od doręczenia wypowiedzenia. Wezwanie do zapłaty może zostać dokonane za pośrednictwem telefonu, poczty elektronicznej, sms-a lub pismem poleconym wysłanym na adres podany w Umowie lub inny adres wskazany przez klienta. Po upływie okresu wypowiedzenia Umowy Pożyczkodawca ma prawo dochodzić od Klienta zwrotu całości niespłaconej kwoty łączącego zobowiązania do spłaty oraz naliczyć odsetki za opóźnienie od zaległej Kwoty brutto pożyczki, według ostatniej aktualnej rocznej stopy oprocentowania pożyczki, za okres od dnia rozwiązania umowy”.

Punkt 18 umów stanowi natomiast, że po dokonaniu wypowiedzenia umowy Pożyczkodawca ma prawo dochodzić zwrotu swoich wierzytelności wobec Klienta na drodze sądowej lub pozasądowej również za pośrednictwem zewnętrznej firmy windykacyjnej( …)”

/ dowód k. 5 i 7/.

Wobec powyższego wypowiedzenie umowy warunkowane zostało doręczeniem wezwania do zapłaty pod rygorem wypowiedzenia, a dalej upływem trzydziestodniowego terminu od doręczenia wypowiedzenia. Podkreślić należy, że powyższa konstrukcja powoduje, że sam Pożyczkodawca rozróżnił dwie czynności faktyczne uzależniające skuteczność wypowiedzenia, a tym samym wymagalność roszczenia. Wyróżnił bowiem czynność doręczenia wezwania, oraz doręczenia wypowiedzenia. Powyższa regulacja nie jest do końca przejrzysta. Dokonując wykładni celowościowej należy uznać, że pierwsza czynność – doręczenia wezwania- warunkuje możliwość dokonanie drugiej wypowiedzenia. Przy czym owe wypowiedzenie jest skuteczne z upływem 30 dni od doręczenia wypowiedzenia. Co więcej skuteczność wypowiedzenia ( po upływie 30 dni od jego doręczenia) umożliwia dochodzenia należności.

Zatem raz jeszcze należy zaznaczyć, że umowa stron przewidywała doręczenie wezwania i wypowiedzenia. Postanowienia umowy precyzują, że wezwanie do zapłaty może zostać dokonane za pośrednictwem telefonu, poczty elektronicznej, sms-a lub pismem poleconym wysłanym na adres podany w Umowie lub inny adres wskazany przez klienta.

Należy zauważyć, że brak jest określenia sposobu doręczenia wypowiedzenia.

Uwagi Sądu co do doręczenia wezwania do zapłaty i wypowiedzenia są kluczowe z punktu widzenia wymagalności roszczenia. W ocenie Sądu powód, mimo reprezentowania go przez profesjonalnego pełnomocnika nie wykazał dowodów na powyższe, co pozwalałby na ustalenie pełnego stanu faktycznego sprawy, nie budzącego wątpliwości.

Nie przedstawiono dowodu na doręczenie wezwania do zapłaty, które okazałoby się bezskuteczne. Dla porządku należy podkreślić, ze owe „doręczenie” mogło być dokonane w rożnej formie, określonej samą umową. Po drugie nie wykazano doręczenia wypowiedzenia, które przewidywałoby 30 dniowy upływ terminu dla jego skuteczności.

W ocenie Sądu Rejonowego powyższego stanowiska nie zmienia istota instytucji wymagalności roszczenia przy zobowiązaniach terminowych. Skoro przy takiego rodzaju świadczeniach stawiamy znak równości między wymagalnością roszczenia o terminem jego spełnienia to strona domagająca się przed Sądem uznania powództwa opartego na takiej wymagalności powinna udowodnić, że terminowo nie spłacono roszczenia uregulowanego umową. K. brak spłaty, a ostatecznie nie wywiązanie się z terminu określonego umową powinien znaleźć odzwierciedlenie w materiale zgromadzonym w aktach sprawy. Poza tym, owy brak spełniania terminowych spłat rat pożyczki powinien być objęty procedurą wypowiedzenia określoną w umowie, czyli taką na którą zgodziły się obie strony.

W aktach natomiast brak nie tylko dowodów na fakt stosownego wypowiedzenia, co wyjaśniono wyżej, ale także by istotnie pozwany zalegał z którąkolwiek z rat spłaty pożyczki. Wniesienie pozwu po zakończeniu okresu obowiązywania umowy, czyli teoretycznie w chwili ewentualnej wymagalności roszczenia zdaniem Sądu nie dowodzi słuszności roszczenia, a w realiach niniejszej sprawy nie wskazuje na stan uprawdopodabniający istnienie zasadności roszczenia jako podstawy wydania wyroku zaocznego.

Podsumowując Sąd I Instancji nie znalazł podstaw do uznania, że zaoferowano taki materiał dowodowy by na jego podstawie czynić ustalenia w zakresie roszczenia nadającego się do uwzględnienia.

W ocenie Sądu pisma z akt sprawy, znajdujące się na kartach 6-8 nie stanowią żadnych dowodów w sprawie. Są to jedynie kserokopie, niepoświadczone za zgodność z oryginałem przez występującego w sprawie profesjonalnego pełnomocnika.

Nie są to dokumenty w oparciu o które można czynić ustalenia faktyczne. Dokumenty, o których mowa w Kodeksie Postępowania Cywilnego to dokumenty oryginalne, które mogą być zastąpione odpisami urzędowymi, gdy ustawa wyraźnie na to pozwala. Brak natomiast przepisu pozwalającego na zastąpienie dokumentu (oryginalnego) jego niepoświadczonym odpisem, w tym przede wszystkim odbitką ksero. Zwykła odbitka ksero nie stanowi dokumentu, gdyż nie zawiera ani podpisu osoby poświadczającej, która odbitkę sporządziła, ani oryginalnego podpisu wystawcy dokumentu kopiowanego, ponieważ podpis oryginalny został tu odwzorowany metodą kopiowania elektrostatycznego, tj. kserograficznie.

Dopuszczalny jest jedynie odpis dokumentu prywatnego, który również jest dokumentem i stanowi dowód istnienia oryginału dokumentu. Kopie dokumentów, niedoświadczone za zgodność z oryginałem nie są dowodami z dokumentów, gdyż nie stanowią ich odpisów w rozumieniu procedury cywilnej /uchwała SN z dnia 29 marca 1994 r., III CZP 37/94, OSNC 1994, Nr 11, poz. 206/. Wobec tego warunkiem uznania kserokopii za dokument jest umieszczenie na niej zaopatrzonego podpisem poświadczenia jej zgodności z oryginałem dokumentu /uzasadnienie postanowienia SN z dnia 27 lutego 1997 r., III CKU 7/97, LEX nr 50764, wyrok SN z dnia 3 kwietnia 2009 r., II CSK 459/08, LEX nr 607254; wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2009 r., II CSK 557/08, LEX nr 584200/.

Wymienione wyżej dokumenty takim poświadczeniem nie zostały opatrzone. Pokreślić należy, że powyższa okoliczność i forma złożonych pism nie uzasadniała rozpatrzenia kwestii możliwości żądania oryginałów dokumentów, bowiem takie mogą zastąpić jedynie poświadczone za zgodność odpisy oryginałów a w sprawie niniejszej, takich brak.

Poza tym, że jeżeli pismo nie może być uznane za dokument, nie może być ono też podstawą do prowadzenia dowodu w trybie art. 308 kpc, w brzmieniu obowiązującym w niniejszej sprawie to jest przed zmianą z dnia 8 września 2016 r.( ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. Dz.U.poz 1311) Odmienne ujęcie tego zagadnienia prowadziłoby do obejścia przepisów o dowodzie z dokumentu. Poza tym, podkreśla się, że wymienione w art. 308 kpc środki dowodowe ustawodawca zaliczył do "przyrządów utrwalających albo przenoszących obrazy lub dźwięki". Oznacza to, że środki te, w tym także fotokopie, mają przedstawiać rzeczywistość poprzez zawarte w nich obrazy lub dźwięki, a nie przez opisy wyrażane pismem / uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2002 r., sygn. Akt I CKN 1280/00 legalis 210867/. Posłużenie się niepotwierdzoną kserokopią jako środkiem mającym posłużyć ustaleniu treści pisemnego dokumentu uznać należy za dopuszczalne tylko wówczas, kiedy z przyczyn faktycznych uzyskanie dostępu do oryginału lub wypisu lub odpisu funkcjonującego na prawach oryginału nie jest możliwe /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2002 r., z dnia 9 czerwca 2009 r., sygn. akt II CSK 49/09 legalis 265774, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2014 r., sygn. akt III CSK 254/13 legalis 1187100/.

Wobec powyższego Sąd miał wątpliwości co do okoliczności wymagalności roszczenia. Nie zostały wykazane okoliczności uzasadniające stan faktyczny w tym zakresie. Samo związanie umową nie stanowi dowodu na to, że pozwany pozostaje w zwłoce ze spełnieniem świadczenia. Tym samym istnieją uzasadnione wątpliwości co do zasadności powództwa.

Powyższego nie zmienia fakt, że pozwany nie ustosunkował się do twierdzeń pozwu. Sąd jest zobligowany do uznania twierdzeń powoda przy bezczynności pozwanego jedynie w przypadku braku wątpliwości co do zasadności pozwu. W art. 339 § 2 nie chodzi o prawne domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda. Chodzi tu raczej o fikcję albo domniemanie przyznania okoliczności faktycznych przez pozwanego. Sąd Rejonowy takie wątpliwości podjął, czemu dał wyraz w powyższej treści niniejszego uzasadnienia.

W tych okolicznościach nie można było uwzględnić powództwa ani na podstawie ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim bowiem nie istniały dowody na okoliczność istnienia wymagalnego zadłużenia pozwanego względem powoda, opartego na kredycie o jakim mowa w tej ustawie.

Na marginesie Sąd pragnie podkreślić jeszcze jedną kwestie.

Jak zasygnalizowano wyżej do sprawy miały zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Zgodnie z art. 5 pkt 6 ustawy całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Natomiast całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta top suma całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu ( art. 5 pkt 8).

W ocenie Sądu część opłat związanych z udzieloną pożyczką zostały pozwanemu narzucone. Nie ma bowiem logicznego uzasadnienia dla uznania opłaty za obsługę pożyczki w domu na poziomie 771 zł ( przy 1.500 zł pożyczki. Koszty te co prawda zostały wprost ujęte w umowie którą pozwany podpisał, jednakże z uwagi na treść i kształt umowy należy domniemywać, że przy zawarciu umowy korzystano ze wzorców umownych, na które co do zasady pożyczkobiorca nie ma wpływu. Te same wątpliwości budzi kwestia wysokości opłat przygotowawczych.

To umożliwia uznanie postanowień tych wzorców jako klauzule abuzywne czyniąc ich postanowienia za nieważne. Klauzule abuzywne stanowią niedozwolone postanowienia czyli niewłaściwe, krzywdzące jedną ze stron, jako klauzule generalne wyrażone w art. 385 ¹ § 1 kc.

Naruszenie interesów konsumentów o jakim mowa we wskazanym przepisie może dotyczyć interesów o różnym charakterze. Zwykle będą to interesy o charakterze ekonomicznym. Chodzi tu zatem o sytuację, gdy postanowienie umowne w sposób znaczący odbiega od uczciwego sposobu ukształtowania praw i obowiązków stron umowy.

W ocenie Sądu regulacje dotyczące wyżej wymienionych opłat stanowi mogą klauzule abuzywne. Łączna kwota tych opłat wynosi ponad 1/2 kwoty udzielonego kredytu, co stanowi kwotę nadmierną, a poza tym nie znajdującą żadnego logicznego uzasadnienia. Oceniając bowiem, że powód jest profesjonalnym podmiotem w zakresie świadczonej przez siebie działalności to nie ma uzasadnienia dla uznania tych kwot.

Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 353 ¹ kc w zw. z art. 389 kc strony mogą ułożyć swój stosunek prawny według własnego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zatem ograniczeniem kompetencji przyznanych stronom w art. 353 ¹ kc jest art. 385 ¹ kc ustanawiający sankcję niezwiązania konsumenta niedozwolonymi postanowieniami umownymi.

Ponadto wątpliwości Sądu budzi kwestia ubezpieczenia pożyczki i opłat z tego tytułu, które nie zostały w żaden sposób rozliczone.

W świetle powyższego nawet przy braku wątpliwości Sądu co do stanu faktycznego sprawy a tym samym zasadności twierdzeń powoda, pewne postanowienia umowy stron, które niewątpliwie zostały zawarte są nie do przyjęcia.

Podsumowując Sąd na podstawie art. 339 § 2 kpc oddalił powództwo wyrokiem zaocznym, nie znajdując podstaw do zastosowania norm prawa materialnego uzasadniających roszczenie powoda.