Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód R. N. wniósł o zasądzenie od pozwanych M. M. (1) i Towarzystwa (...) spółki akcyjnej w W. kwoty 228.921 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 6 października 2010 r. oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że za pośrednictwem pozwanego adwokata M. M. (1) wystąpił z pozwem przeciwko S. J. o zapłatę kwoty 322.833,49 zł. Sprawa toczyła się przed Sądem Okręgowym w Szczecinie pod sygn. akt VIII GC 232/09. Zdaniem powoda niekorzystny dla niego wynik tego procesu sądowego (zasądzono jedynie kwotę 31.366,68 zł) spowodowany został nienależycie wykonanym przez pozwanego zleceniem, w ramach którego pozwany dopuścił się zaniedbań poprzez nienależyte wniesienie i niepopierania zgłoszonych wniosków dowodowych wbrew obowiązującym zasadom postępowania cywilnego i błędne pouczenie o konieczności oczekiwania na wezwanie Sądu do uiszczenia opłaty od apelacji, podczas gdy opłata powinna być wniesiona w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia utrzymującego w mocy postanowienie o odmowie zwolnienia powoda od kosztów sądowych.

Za całkowicie niezrozumiały i sprzeczny z wówczas obowiązującymi regułami procesowymi obowiązującymi w sprawach gospodarczych powód uznał fakt zawnioskowania dopiero w piśmie procesowym z dnia 12 marca 2010 r. dowodu z zeznań świadków w nim wymienionych, podczas gdy pozwany M. M. (2) z uwagi na wiedzę co do okoliczności istotnych dla sprawy powinien był to uczynić już w treści pozwu. Nie stosując się do obowiązujących reguł postępowania, które powinny być pozwanemu M. M. (1) jako profesjonaliście znane, naraził on powoda na niekorzystne rozstrzygnięcie w toczącym się postępowaniu o sygn. akt VIII GC 232/09. Pozbawienie powoda możliwości udowodnienia istotnych okoliczności dla sprawy przy pomocy zeznań świadków miało bezpośredni wpływ na wysokość zasądzonej na jego rzecz kwoty.

Nadto niedochowanie należytej staranności przez M. M. (1) w zakresie obowiązku uiszczenia opłaty od apelacji doprowadziło do jej odrzucenia wskutek nieprawidłowego poinformowania powoda o trybie wniesienia opłaty od apelacji, a w szczególności skutkach doręczenia postanowienia utrzymującego w mocy odmowę zwolnienia od kosztów w części dotyczącej opłaty od apelacji. Powód podkreślił, że gdyby adwokat M. M. (1) należycie wykonał podjęte zlecenie, powód wykazałby w postępowaniu przed Sądem II instancji zasadność orzeczenia ponad kwotę zasądzoną wyrokiem I instancji w wysokości równej wartości przedmiotu zaskarżenia.

Zdaniem powoda za zaistniałą szkodę odpowiedzialność in solidum ponosi również Towarzystwo (...) spółka akcyjna w W., z którym pozwanego łączy stosunek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej adwokatów.

W odpowiedzi na pozew pozwany M. M. (1) wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. Pozwany przyznał, że na podstawie udzielonego mu pełnomocnictwa prowadził przed Sadem Okręgowym sprawę o sygn. akt VIII GC 232/09, a także inne sprawy R. N.. Pozwany oświadczył, iż postępowanie przed Sądem Okręgowym o sygn. akt VIII GC 232/09 prowadził z należytą starannością, wedle swej najlepszej wiedzy i nie dopuścił się przy tym jakichkolwiek uchybień. Oba podnoszone w pozwie zarzuty są zdaniem pozwanego pozbawione podstaw faktycznych, zaś istotne dla sprawy fakty albo przemilczane albo też przedstawione fałszywie.

Pozwany wyjaśnił, ze wytaczając w imieniu powoda powództwo o zapłatę, mając na uwadze rygory przepisów obowiązujących wówczas w postępowaniu gospodarczym, powołał w pozwie wszystkie dowody, którymi dysponował, tj. te, które wskazał mu powód i wśród nich nie było dowodów z przesłuchania świadków. Powód opierał swoje roszczenia wyłącznie na fakturach wystawionych przez siebie, a podpisanych przez pozwanego wówczas S. J., twierdząc, że jest to dowód wykonania przez niego pracy. Pozwany zarzucił nadto nieprawdziwość twierdzeniom co do przekazania informacji o konieczności uiszczenia opłaty z dużym opóźnieniem i konieczności oczekiwania na wezwanie z Sądu do uzupełniania opłaty, na skutek czego opłata nie została wniesiona, a apelacja odrzucona. Pozwany powiadomił bowiem powoda o tym fakcie niezwłocznie po tym jak sam się osobiście się o tym dowiedział.

W złożonej przez pozwaną Towarzystwo (...) spółkę akcyjną w W. odpowiedzi na pozew wniosła ona o oddalenie powództwo oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu. Przyznając, że pozew dotyczy czynności pozwanego M. M. (1), które miały miejsce w okresie udzielonej przez pozwaną ochrony ubezpieczeniowej z tytułu odpowiedzialności cywilnej z racji wykonywanego przezeń zawodu adwokata, pozwana zakwestionowała przedmiotowe roszczenie co do zasady oraz co do wysokości. Pozwana zaprzeczyła jakoby powód informował pozwanego M. M. (1). o okolicznościach istotnych dla sprawy VIII GC 232/09 i dowodach na ich poparcie w sposób umożliwiający pozwanemu ad 1. zgłoszenie dowodu z zeznań świadków M. P., S. M. (1) i A. Z. już w pozwie oraz, że dopuszczenie i przeprowadzenie wyżej wymienionych dowodów przez Sąd Okręgowy w sprawie VIII GC 232/09 stanowiłoby podstawę zasądzenia na rzecz powoda kwoty wyższej, niż wynikająca z wyroku Sądu I instancji kwota 31.366,68 zł. Pozwana zaprzeczyła taż, że powód dysponował kwotą pozwalającą na opłacenie opłaty od apelacji w terminie oraz, że skuteczne wniesienie apelacji w sprawie VIII GC 232/09 pozwoliłoby na zmianę wyroku Sądu I instancji poprzez zasądzenie na rzecz powoda dalszej kwoty i to w dochodzonej aktualnie wysokości 228.921,00 zł.

Na rozprawie w dniu 5 kwietnia 2017 r. pełnomocnik powoda wyjaśnił, że dla wyliczenia dochodzonej niniejszym pozwem należności przyjęta została wartość przedmiotu zaskarżenia z apelacji w sprawie VIII GC 232/09 i jest to różnica pomiędzy kwotą, którą R. N. dochodził w pozwie, a kwotą ostatecznie zasądzoną.

Na rozprawie w dniu 7 czerwca 2017 r. pełnomocnik pozwanej Towarzystwa (...) spółki akcyjnej w W. zgłosił zarzut przedawnienia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

R. N., reprezentowany przez adwokata M. M. (1), pozwem złożonym w dniu 26 sierpnia 2009 r. wniósł o zasądzenie od pozwanego S. J. kwoty 322.833,49 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 1 stycznia 2007 r. od kwoty 173.997,44 zł, od dnia 1 stycznia 2008 r. od kwoty 81.322,58 zł, od dnia 1 stycznia 2009 r. od kwoty 67.513,47 zł oraz z kosztami postępowania. Dochodzona pozwem kwota miała stanowić wynagrodzenie za wykonane przez powoda na rzecz pozwanego prace budowlane w ramach umowy nr (...) z dnia 2 maja 2006 r., na podstawie której pozwany zlecał powodowi jako swojemu podwykonawcy wykonanie prac w określonych obiektach położonych w Norwegii. Za wykonane prace powód miał otrzymywać wynagrodzenie o 10% niższe niż to, które otrzymywał pozwany od odbiorców robót z Norwegii. Dochodzona pozwem kwota została przez powoda wyliczona jako różnica między sumą wszystkich faktur VAT, jakie powód wystawił na rzecz pozwanego w okresie współpracy stron oraz sumą wszystkich wpłat dokonanych przez pozwanego. Na potwierdzenie zasadności zgłodzonego w pozwie roszczenia zgłoszone zostały jedynie wnioski dowodowe w postaci dokumentów. R. N. swoje roszczenie opierał na dokumentach w postaci faktur VAT, nie powoływał żadnych świadków .

Dowód : pełnomocnictwo karta 22,

dokumenty z akt VIII GC 232/09 tj.: pozew karta 2-7,

zeznania powoda R. N. - rozprawa z dnia 7 czerwca 2017 r. karta 265 verte-257verte,

zeznania pozwanego M. M. (1) - rozprawa z dnia 7 czerwca 2017 r. karta 257verte-269 ,

Prace budowlane, w ramach objętej powyższym pozwem umowy, realizowane były przez osoby zatrudnione przez R. N. na podstawie umowy o pracę, w tym przez S. M. (1). Wynagrodzenie przyznawane poszczególnym pracownikom uzależnione było od przepracowanej liczby godzin. Zestawiania przepracowanych godzin sporządzał S. M. (1), który też rozliczał poszczególnych pracowników z przepracowanych godzin.

Dowód : z eznania świadka S. M. (1)- rozprawa z dnia 5 kwietnia 2017 r. karta 214-215

Wraz z pozwem powód wniósł o zwolnienie go od kosztów sądowych w całości. W oświadczeniu o swoim stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania R. N. podał między innymi, że nie posiada żadnych nieruchomości ani wartościowych ruchomości, zaś źródłem jego utrzymania jest prowadzona przez niego działalność gospodarcza, z której w zależności od zlecenia osiąga miesięcznie ok. 2.000 zł, nadto posiada zobowiązania wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Urzędu Skarbowego.

Postanowieniem z dnia 18 września 2009 r. referendarz sądowy w Sądzie Okręgowym w Szczecinie zwolnił powoda R. N. od kosztów sądowych w części, a mianowicie od opłaty sądowej od pozwu (pkt I) oddalając wniosek w pozostałym zakresie (pkt II).

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy prowadził sprawę pod sygnaturą VIII GC 232/09, z zastosowaniem przepisów postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych.

Dowód: dokumenty z akt VIII GC 232/09 tj .: pozew karta 2-7,

oświadczenie majątkowe karta 175-177, pismo powoda z 14.09.2009 r. karta 172, wezwanie z 8.09.2009 r. karta 173, postanowienie z 18.09.2009 r. karta 195-196

W odpowiedzi na pozew w sprawie VIII GC 232/09 pozwany S. J. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu potwierdził, że strony łączyła umowa nr (...), wskazał jednak na fakt, że strony uzgodniły, iż wynagrodzenie powoda ustalone będzie w oparciu o umowę pomiędzy stroną pozwaną a kontrahentem norweskim pomniejszone o wynagrodzenie pozwanego wynoszące 10 %. Pozwany powołał dowody w postaci umów o podwykonawstwo z kontrahentami norweskimi oraz w postaci faktur VAT, jakie wystawił na rzecz Norwegów za wykonane prace. Pozwany złożył też zestawienie faktur VAT wystawionych w związku z każdym z kontraktów norweskich oraz porównał sumę faktur, jakimi pozwany obciążył Norwegów z sumą faktur VAT wystawionych przez powoda. Na podstawie tego porównania pozwany wywodził, że faktury wystawiane przez powoda opiewały na kwoty takie same, jak faktury wystawiane przez pozwanego obciążające Norwegów, co - jak podkreślał pozwany - oznaczało, że zapłata każdej faktury powinna nastąpić z „potrąceniem” 10 % jej wartości. Pozwany przedstawił również uzyskany przez siebie wynik zsumowania wszystkich wpłat, jakich dokonał na rzecz powoda oraz podniósł, że uzyskana przez niego suma kwot wpłaconych jest wyższa, niż suma uzyskana przez powoda.

Pozwany podniósł również - z ostrożności procesowej - że powód nie wykazał, jakie roboty wykonał, gdzie zostały one wykonane i w jakim okresie, a także powołał się na przedawnienie co do roszczeń o zapłatę za rok 2006 i 2007, które jako roszczenia z umowy o dzieło podlegają dwuletniemu terminowi przedawnienia. Na okoliczności przytoczone w odpowiedzi, w szczególności na okoliczność sposobu realizacji i rozliczenia umowy nr (...) oraz uzgodnień z powodem w tym zakresie, zasad współpracy pozwanego z kontrahentami norweskimi, w tym zawierania kontraktów, ich realizacji, rozliczeń oraz zakresu prac w ramach tych kontraktów jak również na okoliczność prawidłowości rozliczeń pozwanego z powodem pozwany wniósł o dopuszczenie dowodu z dokumentów oraz zeznań świadka M. J. i A. Z..

Pozwany wyjaśnił nadto, że sumując kwoty wpłacone przelewami w koronach norweskich przeliczał je na walutę polską stosując średni kurs NBP z dnia dokonania przelewu, a nie kurs obowiązujący w banku powoda, tym samym kwota w walucie polskiej, do jakiej pozwany – według swojego wyliczenia - spełnił świadczenie dokonując konkretnej wpłaty w koronach norweskich była inna, niż kwota do jakiej bank uznał rachunek powoda.

Dowód: dokumenty z akt VIII GC 232/09 tj.: odpowiedź na pozew karta 204-211 zestawienie faktur karta 212, kontrakty karta 239-243, 373-400,

Wraz z pismem procesowym z dnia 26 października 2009 r. złożonym w sprawie VIII GC 232/09 S. J. reprezentowany przez pełnomocnika adwokata W. S. (1) przedłożył powołane w odpowiedzi na pozew faktury wystawione kontrahentom norweskim wraz z ich zestawieniami odnoszącymi się do poszczególnych umów realizowanych przez pozwanego przy udziale powoda R. N. na okoliczność prawidłowości rozliczeń pomiędzy pozwanym a powodem w ramach umowy nr (...).

W piśmie procesowym z dnia 26 listopada 2009 r. pozwany cofnął wniosek dowodowy o przesłuchanie świadka A. Z. zgłoszony w odpowiedzi na pozew jako nieprzydatny z punktu widzenia tez dowodowych zawartych w odpowiedzi na pozew.

W piśmie z dnia 15 grudnia 2009 r. pełnomocnik powoda M. M. (1) odpowiadając na zarzuty pozwanego podtrzymał w całości stanowisko zawarte w pozwie, wskazując, że zgodnie z § 4 umowy nr (...) wynagrodzenie należne powodowi było od razu pomniejszane o 10%, a nie tak jak twierdzi pozwany fakturowane w 100% na kwotę odpowiadającą wysokości określonej w kontraktach norweskich dla pozwanego, a potem potrącane. Powód podkreślił, że strony nie rozliczały się w sposób opisywany przez pozwanego w odpowiedzi na pozew, tylko w sposób wskazany przez powoda w pozwie. Przyznał, że wynagrodzenie powoda miało być pomniejszone o 10 % w porównaniu do wynagrodzenia, jakie pozwany otrzymał od Norwegów, wskazał jednak, że faktury załączone do pozwu zawierają już to pomniejszenie.

Dowód: dokumenty z akt VIII GC 232/09 tj.: pismo pozwanego z 26.10.2009 r. karta 269-270, pismo pozwanego z dnia 26.11.2009 r. karta 416, pismo powoda z dnia 15.12.2009 r. karta 421-424,

W dniu 23 grudnia 2009 r. odbyło się posiedzenie sądu w sprawie VIII GC 232/09, na którym Przewodniczący nakłaniał strony do ugody, celem zaś ugodowego załatwienia sporu, ewentualnie celem przesłuchania świadka i stron sąd odroczył rozprawę.

Na następnym posiedzeniu wyznaczonym na dzień 25 lutego 2010 r. powód stawił się wraz z pełnomocnikiem zastępującym M. M. (1) - aplikantem adwokackim A. K.. Na rozprawie powód wyjaśnił, że poza dziewięcioma kontraktami, jakie złożył pozwany, wykonywał też w Norwegii prace na podstawie umów ustnych, które nie były objęte pisemnymi kontraktami łączącymi pozwanego i przedsiębiorców norweskich. Jednocześnie wskazał, że z jego wyliczenia, dokonanego na podstawie dokumentów złożonych przez pozwanego, wynika, że jego roszczenie powinno wynosić 235.000 zł. Powód oświadczył też, że podtrzymuje żądanie w wysokości zgłoszonej w pozwie. Wskazał, że nie potrafi podać w tym dniu, jak wyliczył wysokość żądania, ponieważ przygotował się do przesłuchania świadka.

Przewodniczący zobowiązał pełnomocnika powoda do przedstawienia dokładnego wyliczenia kwoty dochodzonej pozwem, ze wskazaniem każdej pozycji wynikającej z każdej umowy i każdej faktury, z którego będzie wynikało, jakie faktury były przedmiotem rozliczenia między stronami oraz która faktura powoda dotyczy której z umów złożonych przez stronę pozwaną w toku sprawy, w terminie 1 miesiąca, pod rygorem przyjęcia, że strona powodowa uzasadnia swoje roszczenia tak jak w pozwie.

Na rozprawie Sąd dopuścił też dowód z zeznań świadka M. J. na okoliczność liczby i rodzaju umów zawartych z kontrahentami norweskimi, w ramach których powód wykonywał prace na zlecenie pozwanego, zakresu prac wykonywanych przez powoda w ramach umowy z pozwanym oraz sposobu dokonywania rozliczeń przez powoda i pozwanego z tytułu łączącej ich umowy. W trakcie zeznań świadek M. J. wskazał na sposób realizacji i rozliczania umów zawieranych z norweskimi kontrahentami, a także sposób realizacji i rozliczania (w tym rozliczenia 10 % potrącenia z tytułu organizacji pracy i kontroli robót pracowników R. N. w Norwegii) umów wiążących R. N. i S. J., jaki strony wypracowały w trakcie współpracy, który to sposób rozliczeń nie nawiązywał bezpośrednio do faktur wystawianych przez S. J. na rzecz Norwegów.

Dowód : dokumenty z akt VIII GC 232/09 tj.: protokoły rozpraw na karta 425-426, 437-449

zeznania świadka A. K. - rozprawa z dnia 5 kwietnia 2017 r. karta 216-218

Po rozmowie przeprowadzonej z pełnomocnikiem zastępującym M. M. (1) - aplikantem adwokackim A. K. dotyczącej meritum sprawy i wskazaniu przez powoda, że rozliczał się ze S. J. według stawki godzinowej, R. N. zasygnalizował, że będzie chciał zgłosić dowód z zeznań świadków. Na okoliczność przeprowadzanej rozmowy i dokonanych ustaleń A. K. sporządziła notatkę, którą następnie przekazała M. M. (1).

Dowód: zeznania świadka A. K. - rozprawa z dnia 5 kwietnia 2017 r. karta 216-218,

zeznania powoda R. N. - rozprawa z dnia 7 czerwca 2017 r. karta 265 verte-257verte.

W korespondencji elektronicznej z dnia 3 marca 2010 r. skierowanej do M. M. (1), R. N. wskazał dane dotyczące M. P. i S. M. (1) jako świadków mających zostać powołanymi na okoliczności zeznań świadka M. J.. Odnośnie każdego ze świadków wskazał też okres zatrudnienia, rodzaj wykonywanej pracy i fakty, o których wiedział od świadków.

Dowód : korespondencja elektroniczna karta 150-151,

zeznania pozwanego M. M. (1) - rozprawa z dnia 7 czerwca 2017 r. karta 257verte-269

W piśmie procesowym zatytułowanym „wniosek dowodowy powoda”, datowanym na dzień 12 marca 2010 r., które wpłynęło w dniu 15 marca 2010 r. pełnomocnik powoda M. M. (1) wniósł o dopuszczenie dowodów z zeznań świadków M. P., S. M. (1) i A. Z. na okoliczność rozliczeń powoda z pozwanym w szczególności zapłaty przez pozwanego za faktury wystawione przez powoda, księgowania tychże faktur przez pozwanego jak również ewentualnych rozmów stron dotyczących wzajemnych rozliczeń.

Wraz z kolejnym pismem datowanym na dzień 15 marca 2010 r. , które wpłynęło do sądu w dniu 16 marca 2010 r., pełnomocnik powoda M. M. (1) przekazał dowód doręczenia pełnomocnikowi pozwanego wniosku dowodowego z dnia 12 marca 2010 r.

W piśmie z dnia 18 marca 2010 r. pełnomocnik powoda z ostrożności procesowej wniósł o przedłużenie miesięcznego terminu celem wykonania zobowiązania Sądu z dnia 25 lutego 2010 r. wskazując na niezmierną trudność odniesienia się do faktur pozwanego wystawionych kontrahentowi norweskiemu oraz ograniczoną możliwość kontaktu z powodem związaną z charakterem jego pracy.

W piśmie procesowym z dnia 24 marca 2010 r. pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie wniosków dowodowych z przesłuchania świadków zawartych w piśmie powoda z dnia 12 marca 2010 r. jako spóźnionych, objętych prekluzją dowodową. Wniósł nadto o oddalenie wniosku o przedłużenia terminu do wykonania zobowiązania Sądu wskazując na wyznaczenie dostatecznego czasu.

W piśmie z dnia 25 marca 2010 r. pełnomocnik powoda wskazał, że nie potrafi dokonać wyliczenia kwoty dochodzonej pozwem z powołaniem się na konkretne kontrakty norweskie. Powód przyznał, że nie wiedział, jakie kontrakty zawierał pozwany, wiedział jedynie, że ma otrzymać 90 koron norweskich za godzinę pracy jednego swojego pracownika (pozwany miał otrzymywać 100 koron norweskich za godzinę pracy jednego pracownika). Dlatego, zdaniem powoda, nie jest możliwe przyporządkowanie danych faktur VAT danym kontraktom norweskim, ponieważ powód o żadnych kontraktach nie wiedział i w fakturach jakie wystawiał do tych kontraktów się nie odnosił. Zdaniem powoda istotnym dla dalszego postępowania był jednak fakt, iż do wystawiania faktur dochodziło w S. w siedzibie pozwanego. Powód mając własne dane do wystawienia faktury tj. ilość przepracowanych godzin przez jego pracowników przyjeżdżał do siedziby pozwanego gdzie z pozwanym uzgadniał kwotę faktury. Często przy tych rozmowach obecna była księgowa pozwanego A. Z..

W piśmie z dnia 9 kwietnia 2010 r. pełnomocnik pozwanego, odpierając zarzuty powoda, za nieprawdziwe uznał między innymi jego twierdzenia dotyczące sposobu rozliczeń według stawek godzinowych czy czynienia w biurze pozwanego uzgodnień w sprawie rozliczeń czy wystawiania faktur; nadmienił też, że powyższych okoliczności nie może potwierdzić A. Z. z uwagi na zatrudnienie u pozwanego w charakterze księgowej dopiero od 1 czerwca 2008 r.

W piśmie z dnia 25 marca 2010 r. pełnomocnik powoda podtrzymywał, że przy wystawianiu faktur uczestni­czyła również księgowa. Wskazał, że nie zna nazwiska tej osoby lecz jeżeli obecna księgowa pracuje dopiero od dnia 1 czerwca 2008 r. to pozwany winien podać imię i nazwisko księgowej zatrudnio­nej w okresie 2006 - 2008 r., tak aby powołanie jej jako świadka stało się możliwe. Powód wskazał, że nie potrafi dokonać wyliczenia kwoty dochodzonej pozwem z powołaniem się na konkretne kontrakty norweskie. Powód przyznał, że nie wiedział, jakie kontrakty zawierał pozwany, wiedział jedynie że ma otrzymać 90 koron norweskich za godzinę pracy jednego swojego pracownika (pozwany miał otrzymywać 100 koron norweskich za godzinę pracy jednego pracownika). Dlatego zdaniem powoda nie jest możliwe przyporządkowanie danych faktur VAT danym kontraktom norweskim, ponieważ powód o żadnych kontraktach nie wiedział i w fakturach jakie wystawiał do tych kontraktów się nie odnosił.

Dowód: dokumenty z akt VIII GC 232/09 tj.: wniosek dowodowy karta 455-458, pismo powoda z dnia 12.03.2010 r. karta 458, pismo powoda z dnia 15.03.2010 r. karta 459, wniosek powoda z dnia 18.03.2010 karta 461, pismo pozwanego z dnia 24.03.2010 karta 463, pismo powoda z dnia 25.03.2010 r. karta 465-467, pismo pozwanego z dnia 09.04.2010 r. karta 469-471, pismo powoda z dnia 28.04.2010 r. karta 480-481,

zeznania powoda R. N. - rozprawa z dnia 7 czerwca 2017 r. karta 265 verte-257verte,

Na rozprawie, która odbyła się w dniu 29 kwietnia 2009 r. Przewodniczący zarządził zwrot pisma procesowego powoda z dnia 12 marca 2010 roku, złożonego w dniu 15 marca 2010 roku - na podstawie art. 479 ⁹§ 1 k.p.c. Nadto Sąd dopuścił dopuścić dowód z przesłuchania stron na okoliczność liczby i rodzaju umów zawartych przez pozwanego z kontrahentami norweskimi, w ramach których powód wykonywał prace na zlecenie pozwanego, zakresu prac wykonywanych przez powoda w ramach umowy z pozwanym, sposobu dokonywania rozliczeń przez powoda i pozwanego z tytułu łączącej ich umowy.

Dowód: dokument z akt VIII GC 232/09 tj.: protokół rozprawy karta 482-492,

Wyrokiem z dnia 13 maja 2010 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie zasądził od pozwanego S. J. na rzecz powoda R. N. kwotę 31.366, 68 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi w stosunku rocznym od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia zapłaty (pkt I); zasądził od pozwanego na rzecz powoda ustawowe odsetki liczone w stosunku rocznym: od kwoty 22.127,60 zł od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 20 lutego 2007 r., od kwoty 5.006 zł, od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 22 marca 2007 r., od kwoty 3.575,82 zł od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 10 kwietnia 2007 r., od kwoty 494,37od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 14 maja 2007 r., od kwoty 11.648 zł od dnia 1 stycznia 2008 r. do dnia 12 marca 2008 r., od kwoty 8.820 zł od dnia 1 stycznia 2008 r. do dnia 18 marca 2008 r., od kwoty 8.738 zł od dnia 1 stycznia 2008 r. do dnia 1 kwietnia 2008 r., od kwoty 8.524,37 zł od dnia 1 stycznia 2008 r. do dnia 25 kwietnia 2008 r. (pkt II); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt III); zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 5.773,60 zł tytułem kosztów procesu (pkt IV); nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Szczecinie z roszczenia zasądzonego w punkcie I na rzecz powoda kwotę 14.527,80 zł tytułem kosztów sądowych, których powód nie miał obowiązku uiścić (pkt V) i zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Szczecinie kwotę 1.614,20 zł tytułem kosztów sądowych, których powód nie miał obowiązku uiścić (pkt VI).

W uzasadnieniu Sąd zaznaczył, że niesporny był w sprawie fakt, że strony zawarły pisemną umowę nr (...) z dnia 2 maja 2006 roku, w której określiły zasady dotyczące zleceń, jakie miały być udzielane przez S. J. R. N. w zakresie prac ogólnobudowlanych w obiektach znajdujących się na terenie Norwegii, którą traktowały jako umowę ramową oraz, że między stronami nie było sporu co do tego, że przedstawione przez powoda faktury oraz dowody wpłaty obejmują całą dokumentację wymaganą do dokonania rozliczenia finansowego stron za lata 2006-2008. Sąd wskazał przy czym, że zaprezentowane w pozwie wyliczenie sumy faktur VAT dotknięte było błędem rachunkowym.

Przedstawiając stanowiska stron wyrażane w toku postępowania, gdzie powód uważał ostatecznie, że strony łączyła ustna umowa, zgodnie z którą jego wynagrodzenie wynosi 90 koron za godzinę pracy każdego pracownika, Sądu uznał, że zgromadzony materiał dowodowy nie dawał podstaw do przyjęcia, że rozliczenie stron miało odbywać się na zasadach przedstawianych ostatecznie przez powoda. W ocenie Sądu kontrakty z Norwegami przewidywały bowiem wynagrodzenie ryczałtowe, a w kontraktach tych w ogóle nie było odwołania do liczby przepracowanych godzin. Natomiast umowa nr (...) łącząca powoda i pozwanego (na którą powód powoływał się w pozwie) przewidywała w sposób nie budzący wątpliwości interpretacyjnych, że wynagrodzenie powoda miało odpowiadać wynagrodzeniu, jakie uzyskał pozwany od Norwegów, pomniejszonemu o 10 %. Za niedopuszczalne - jako całkowicie sprzeczne ze zgodną wolą stron wyrażoną przy zawieraniu umowy - Sąd uznał więc takie rozliczenie finansowe, w którym wynagrodzenie powoda liczone byłoby w inny sposób np. jako 90 koron za godzinę pracy każdego pracownika zatrudnionego przez powoda.

W ramach ustaleń faktycznych dokonanych w oparciu o zeznania R. N. i S. J. sąd przyjął, że przed wystawieniem każdej faktury R. N. ustalał, jakie faktycznie prace wykonali jego pracownicy oraz ile godzin przepracowali na budowie. Na podstawie liczby przepracowanych godzin wypłacał swoim pracownikom wynagrodzenie, stosując różne stawki za godzinę w zależności od rodzaju wykonywanych na budowie prac. Liczba godzin przepracowanych przez pracowników R. N. nie była w żaden sposób dokumentowana na budowach w Norwegii, pracownicy ci jedynie dla własnych potrzeb sporządzali odręczne notatki z liczby przepracowanych godzin. R. N. płacił też swoim pracownikom diety na poczet wydatków na wyżywienie oraz opłacał ich transport do Norwegii. Koszty noclegów oraz koszty dojazdów pracowników R. N. w Norwegii pokrywali inwestorzy norwescy, kwestie z tym związane negocjował z Norwegami M. J.. Faktury VAT były wystawiane przez R. N. w wyniku ustnych ustaleń stron co do kwoty, na jaką w danym momencie może być wystawiona faktura i dokonana przez S. J. zapłata. Przy realizacji płatności strony nie uzależniały wystawienia faktur przez R. N. od odbioru robót przez inwestorów norweskich – niektóre faktury R. N. były wystawiane nawet wcześniej niż następował odbiór robót, inne po upływie pewnego czasu po odbiorze.

Niezależnie od powyższego wskazując na treść z art. 6 k.c. sąd przyjął jednak, że powód miał obowiązek udowodnić, że wysokość wskazanych w pozwie roszczeń stanowi 90 % wynagrodzenia pozwanego, tymczasem powód nie tylko nie udowodnił tego faktu, ale nawet nie zmierzał do jego udowodnienia, wywodząc że rozliczenie stron miało opierać się nie na umowie, ale na rozliczeniu godzinowym.

Uznając powództwo za częściowo uzasadnione, podstawowe znacznie dla rozstrzygnięcia Sąd przypisał ustaleniu, że faktury VAT – które powód załączył do pozwu jako dowody potwierdzające wysokość jego roszczenia – opiewały na kwotę odpowiadającą 100 % wynagrodzenia, jakie pozwany otrzymywał od przedsiębiorców norweskich, tym samym świadczenie pozwanego wynosiło 90 % z każdej faktury (jak twierdził pozwany). Nie budziło przy tym wątpliwości sądu, że dla ustalenia wysokości świadczenia kluczowe znaczenie ma brzmienie § 4 umowy nr (...).

Dowód : wyrok Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie VIII GC 232/09 z dnia 13 maja 2010 r. z uzasadnieniem karta 96-140,

dokument z akt VIII GC 232/09 tj: protokół ogłoszenia wyroku karta 493,

M. M. (1), jako pełnomocnik R. N., w dniu 24 czerwca 2010 r. wniósł apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie w sprawie VIII GC 232/09. Zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo wniósł o jego zmianę i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 228.921 zł z ustawowymi odsetkami jak w żądaniu pozwu oraz przyznanie powodowi od pozwanego zwrotu kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach. W apelacji podniesiono następujące zarzuty: błędnego w stosunku do materiału dowodowego jak i zasad doświadczenia życiowego przy­jęcia, że powód wystawiał pozwanemu faktury na kwotę 100% kwoty jaką pozwany otrzymywał od kontrahentów norweskich oraz naruszenie przepisu art. 479 ⁹ §1 k.p.c. przez zwrot pisma powoda z dnia 12 marca 2010 r. dotyczącego powołania dowodów w sytuacji gdy pismo, które zostało złożone w sądzie tego samego dnia było doręczone pełnomocnikowi strony przeciwnej, a dowód doręcze­nia przekazany został sądowi tego samego dnia faxem, a następnego dnia odrębnym pi­smem. Jako wartość przedmiotu zaskarżenia wskazana została kwota 228.921 zł.

W apelacji zawarty został również wniosek o zwolnienie powoda R. N. od kosztów sądowych w części dotyczącej opłaty sądowej od apelacji.

Referendarz sądowy wezwał pełnomocnika powoda od uzupełnienie braków formalnych wniosku o zwolnienie i przedłożenia określonych dokumentów.

W korespondencji elektronicznej z dnia 8 lipca 2010 r. M. M. (1) poinformował R. N. o wezwaniu do usunięcia braków formalnych wniosku (przesyłając jednocześnie właściwy formularz oświadczenia) oraz o konieczności uzupełnienia wniosku w terminie do 14 lipca. M. M. (1) zaznaczył, że niewykonania zobowiązania spowoduje oddalenie wniosku i obowiązek zapłaty, a w przypadku jej braku odrzucenie apelacji. Poinformował nadto, że pomimo zwolnienia od kosztów oddalenie apelacji spowoduje obciążenie R. N. kosztami postępowania apelacyjnego.

Dowód : korespondencja elektroniczna z dnia 08.07.2010 r. karta 148;

dokumenty z akt VIII GC 232/09 tj.: apelacja powoda wraz z oświadczeniem majątkowym karta 546-551, zarządzenie z 29.06.2010 karta 557, pisma z dnia 9.07.2010 karta 561

Postanowieniem z dnia 26 lipca (...). referendarz sądowy w Sądzie Okręgowym w Szczecinie oddalił wniosek powoda R. N. o zwolnienie od kosztów sądowych w postaci opłaty sądowej od apelacji. Odpis postanowienia doręczono pełnomocnikowi powoda.

Powód R. N., reprezentowany przez M. M. (1), wniósł skargę na powyższe orzeczenie domagając się jego zmiany poprzez zwolnienie od opłaty sądowej od apelacji.

Postanowieniem z dnia 25 października 2010 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie zaskarżone postanowienie utrzymał w mocy. Zarządzeniem z tego samego dnia Przewodniczący polecił doręczyć odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem pełnomocnikowi powoda.

Dowód : dokument z akt VIII GC 232/09 tj.: postanowienie z 26.07.2010 r. karta 601-603, doręczenie postanowienia karta 605, skargi na postanowienie karta 611- 612, postanowienia z 25.10.2010 karta 616-620, zarządzenia z 25.10.2010 r. karta 621,

W korespondencji elektronicznej z dnia 2 listopada 2010 r. skierowanej do R. N. M. M. (1) przesyłając postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 25 października 2010 r. oddalające wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych wskazał jednocześnie, że postanowienie to nie podlega zaskarżeniu oraz, że w niedługim czasie R. N. otrzyma wezwanie do uiszczenia opłaty od apelacji w kwocie prawie 12.000 zł i w razie niewpłacenia tej kwoty apelacja zostanie odrzucona.

Dowód : korespondencja elektroniczna z dnia 2.11.2010 r. karta 28, karta 149

zeznania powoda R. N. - rozprawa z dnia 7 czerwca 2017 r. karta 265 verte-257verte

M. M. (1) reprezentował R. N. także w innych sprawach, między innymi toczącej się przez Sądem Rejonowym Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie pod sygn. akt III Nc 8835/09 przeciwko B. M., toczącej Sądem Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie pod sygn. akt XI GC 63/11 przeciwko M. R. oraz pod sygn. akt: XI GNc 2464/10 przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Bezsporne

W korespondencji elektronicznej z dnia 17 listopada 2010 r. w związku z prowadzeniem na zlecenie R. N. jednej ze spraw M. M. (1) zwrócił się do R. N. o przekazanie w tym dniu („w dniu dzisiejszym”) Sądowi Rejonowemu Szczecin-Centrum w Szczecinie na konto o podanym numerze kwoty 1.055 zł tytułem opłaty sądowej w sprawie N. c/a R. o sygnaturze 2641/10. W dalszej treści korespondencji M. M. (1) zwrócił się - jeżeli to możliwe - o zrobienie przelewu przez Internet i przesłanie kopii mailem. W innej sprawie (III Nc 8835/09) M. M. (1) przekazał powodowi wezwanie do uiszczenia opłaty od zażalenia wskazując, że należy ją uiścić na podane konto w terminie do 21 listopada 2011 r. pod rygorem odrzucenia zażalenia.

Dowód: korespondencja elektroniczna z dnia 17.11.2010 karta 235,

korespondencja elektroniczna z dnia 15.11.2011 karta 212

W korespondencji elektronicznej z dnia 15 listopada 2010 r., M. M. (1) przesłał R. N. zestawienie koszów w związku z rozstrzygnięciem zawartym w wyroku Sądu Okręgowego z dnia 13 maja 2010 r. w sprawie VIII GC 232/09 oraz zestawienie kosztów procesu w przypadku przegrania apelacji .

Dowód : korespondencja elektroniczna z dnia 15.11.2010 r. karta 234,

Po wydaniu wyroku w sprawie VIII GC 232/09, pełnomocnicy stron prowadzili rozmowy dotyczące zapłaty należności zasądzonych w wyroku. M. M. (1) zwrócił się do pełnomocnika pozwanego W. S. (1) z propozycją dokonania zapłaty wskazując, że wyrok nie zostanie zaskarżony ponieważ jego klient nie wniesie opłaty od apelacji, bo nie ma na to środków i jest zainteresowany otrzymaniem tego co zostało już zasądzone przez sąd I instancji.

W piśmie z dnia 18 listopada 2010 r. skierowanym do W. S. (2), M. M. (1) działając jako pełnomocnik R. N. wskazując, że wobec niezłożenia apelacji w sprawie VIII GC 232/09 wyrok stał się prawomocny, zwrócił się o przekazanie zasądzonej wyrokiem kwoty wraz z odsetkami po potrąceniu należności S. J. na podany w piśmie rachunek. W załączeniu M. M. (1) przesłał pełnomocnictwo do odbioru należności zasadzonych prawomocnie wyrokiem z dnia 13 maja 2010 r. udzielone mu przez R. N. w dniu 23 czerwca 2009 r.

W korespondencji elektronicznej z dnia 26 listopada 2010 r. M. M. (1) poinformował R. N. o otrzymaniu od S. J. przelewu w kwocie 33.419,08 zł wskazując jednocześnie, że pozostała po potrąceniu zasądzonych kosztów zastępstwa i umówionego honorarium kwota w wysokości 26.735 zł zostanie przekazana na podany przez R. N. numer konta bankowego. Wpłata od dłużnika w sprawie VIII GC 2323/09 została zaksięgowana na rachunku bankowym w dniu 26 listopada 2010r.

Dowód : pismo z dnia 18.11.2010 r. karta 91, korespondencja elektroniczna z dnia 26.11.2010 r. karta 94, dowód przelewu karta 95,

zeznania świadka W. S. (1) - rozprawa z dnia 5 kwietnia 2017 r. karta 215verte-216,

zeznania świadka A. K. - rozprawa z dnia 5 kwietnia 2017 r. karta 216-218,

zeznania pozwanego M. M. (1) - rozprawa z dnia 7 czerwca 2017 r. karta 257 verte-269,

Postanowieniem z dnia 25 listopada 2010 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie VIII GC 232/09 odrzucił apelację powoda R. N.. W uzasadnieniu Sąd wyjaśnił, przywołując art. 112 ust. 2 i 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, że w przypadku prawomocnie oddalonego wniosku o zwolnienie od koszów, termin do opłacenia pisma wniesionego przez adwokata, podlegające opłacie w wysokości stosunkowej, biegnie do dnia doręczenia postanowienia oddalającego skargę, a tym samym nie ma zastosowania regulacja obligująca do wezwania do uiszczenia należnej opłaty. Opierając się na dokonanych ustaleniach faktycznych Sąd uznał, że skoro w terminie przewidzianym w art. 112 ust. 3 omawianej ustawy powód (reprezentowany przez pełnomocnika) nie uiścił kwoty 11.447 zł tytułem opłaty do apelacji to na postawie art. 370 k.p.c. apelacja jako nieopłacona podlegała odrzuceniu.

Dowód : postanowienia z dnia 25 listopada 2010 r. - karta 29-30,

W piśmie z dnia 18 listopada 2010 r. pełnomocnik powoda wniósł o doręczenie wyroku Sądu Okręgowego z dnia 13 maja 2010 r. z klauzulą wykonalności w punkcie I i II.

Dowód: dokument z akt VIII GC 232/09 tj: wniosek powoda z 18.11.2010 karta 623,

R. N. złożył w Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie datowany na dzień 29 kwietnia 2013 r. wniosek o zawezwanie do próby ugodowej przeciwko M. M. (1), w sprawie o zapłatę kwoty 228.921 zł wraz z odsetkami w związku z pozbawieniem wnioskodawcy możliwości dochodzenia wymienionej należności.

W odpowiedzi na wniosek M. M. (1) wskazał na brak możliwości zawarcia ugody. W uzasadnieniu, odnosząc się do zarzutu niepowiadomienia R. N. o oddaleniu jego wniosku o zwolnienie od opłaty od apelacji, M. M. (1) zaznaczył, że postanowienie w tym przedmiocie zostało wraz z uzasadnieniem przesłane pocztą elektroniczną dnia 2 listopada 2010 r., przy czym w przesłanej informacji wskazano jednocześnie, że postanowienie nie podlega zaskarżeniu i ze brak opłaty spowoduje odrzucenie apelacji. W korespondencji zaznaczono też, że R. N. otrzyma od pełnomocnika wezwanie do uiszczenia konkretnej kwoty, którą ten dokładnie wyliczy następnego dnia z uwagi na obowiązujące w tym czasie regulacje powodujące, że nawet najdrobniejszy błąd w wyliczeniu opłaty może powodować odrzucenie apelacji. Dalej M. M. (1) wyjaśnił, że dlatego też z ostrożności odłożył to na dzień następny. W dniu następnym poinformował o dokładnej kwocie opłaty od apelacji, jak również o tym, że najbezpieczniej będzie jeżeli należną kwotę R. N. wpłaci w kasie sądu a nie przelewem ban­kowym, gdyż np. pomylenie konta bankowego o jedną cyfrę spowoduje zwrot prze­lewu i odrzucenie apelacji.

W odniesieniu do zarzutu braku zgłoszenia w sprawie świadków M. M. (1) wskazał, że taki wniosek z jego strony wpłynął, to zaś że wniosek dowodowy został oddalony nie może jego obciążać. Ponadto, zdaniem M. M. (1), R. N. jako prowadzący działalność gospodarczą winien był wiedzieć, że faktury, na które się powoływał są jedynie dowodami księ­gowymi a nie dowodem wykonania zobowiązania. Winien był też wiedzieć i na to za­wracano mu uwagę że nie dysponuje dowodami w postaci protokołów przyjęcia ro­bót i ich obmiaru.

Z uwagi na całkowitą bezzasadność wniosku M. M. (1) odmówił zawarcia ugody.

Dowód : wniosek o zawezwanie do próby ugodowej karta 23-25, odpowiedź na wniosek z dnia 29.10.2013 r. karta 152-155,

Pozwanego M. M. (1) i pozwaną Towarzystwo (...) spółkę akcyjną w W. łączy umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej adwokatów.

Bezsporne

W piśmie z dnia 21 listopada 2013 r. stanowiącym odpowiedź w sprawie roszczenia zgłoszonego przez R. N. względem M. M. (1) z umowy generalnej ubezpieczenia OC adwokatów, Departament Likwidacji szkód Towarzystwa (...) spółki akcyjnej w W. odmówił wypłaty odszkodowania z uwagi na brak wykazania po stronie adwokata M. M. (1) kumulatywnego wystąpienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej. W uzasadnieniu wskazano, że dokonanie szczegółowej analizy dokumentacji zgromadzonej w trakcie postępowania likwidacyjnego uniemożliwia stwierdzenia zawinionego działania lub zaniechania po stronie mecenasa M. M. (1).

Dowód : pismo (...) z dnia 21.11.2013 r. karta 26-27,

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powód dochodził od pozwanego naprawienia szkody spowodowanej nienależytym wykonaniem przez pozwanego umowy o świadczenie usługi zastępstwa prawnego w sprawie o zapłatę kwoty 322.833,49 zł prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w Wydziale VIII Gospodarczym pod sygnaturą VIII GC 232/09. Według powoda szkoda obejmowała nieuwzględnione wynagrodzenie należne mu na podstawie pisemnej umowy nr (...) z dnia 2 maja 2006 r., w której określone zostały zasady dotyczące zleceń, jakie miały być udzielane przez S. J. R. N. w zakresie prac ogólnobudowlanych w obiektach znajdujących się na terenie Norwegii.

Umowa o zastępstwo strony przez pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą prawnym należy do kategorii umów o świadczenie usług, do których, z mocy odesłania zawartego w art. 750 k.c., należy stosować – w zakresie nieuregulowanym przez normy dotyczące funkcjonowania adwokatów bądź radców prawnych - przepisy o umowie zlecenia. Zastrzec przy tym należy, iż w doktrynie i orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że umowa o zastępstwo procesowe jest umową starannego działania.

Odpowiedzialność odszkodowawczą adwokata bądź radcy prawnego należy rozważać w ramach odpowiedzialności kontraktowej, w oparciu o art. 471 k.c.. Zgodnie z tym przepisem dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Niezbędnymi przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy są zatem : istnienie ważnego zobowiązania i niewykonanie bądź nienależyte jego wykonanie, wystąpienie szkody oraz istnienie związku przyczynowego między szkodą a niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy.

Wynikający z umowy o zastępstwo prawne zawartej z radcą prawnym czy z adwokatem obowiązek prowadzenia sprawy sądowej ma charakter obowiązku starannego (profesjonalnego) działania, natomiast obowiązek ten nie obejmuje w zasadzie pozytywnego efektu postępowania dla zastępowanej strony, chyba że zaniedbania i błędy adwokata doprowadziły do przegrania sprawy, której wynik byłby korzystny dla strony przy jej profesjonalnym prowadzeniu. Inaczej mówiąc jeśli zleceniodawca chce obciążyć zawodowego pełnomocnika odpowiedzialnością za niekorzystny dla niego wynik sprawy sądowej, to powinien udowodnić, że istniało realne prawdopodobieństwo wygrania sprawy w razie niepopełnienia przez pełnomocnika zarzucanego mu błędu. Prowadzące do powstania odpowiedzialności odszkodowawczej działania adwokata powinny być oceniane z punktu widzenia tego, czy w toku postępowania sądowego zachował on odpowiednią staranność zawodową (art. 355 § 2 k.c.).

Istotne dla rozstrzygnięcia, czy zawodowy pełnomocnik będący adwokatem albo radcą prawnym wykonywał swoje czynności należycie jest więc zbadanie, czy wykonywał je zgodnie ze starannością, jaka powinna cechować podmiot profesjonalny oraz zgodnie z wiedzą prawniczą, którą podmiot taki powinien posiadać, w tym ze znajomością aktualnych na chwilę wykonywania czynności poglądów w judykaturze oraz w piśmiennictwie prawniczym, a w szczególności poglądów dominujących [por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2012 r., II CSK 219/12, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2013 r. V CSK 210/12].

Stan faktyczny niniejszej sprawy zawęża zastosowanie przepisu art. 471 k.c. jedynie do normy dotyczącej nienależytego wykonania zobowiązania, albowiem nie było sporu między stronami co do tego, że pozwany wykonał umowę, a zatem w ustalonym między stronami okresie świadczył usługę zastępstwa procesowego na rzecz powoda. Spór między stronami dotyczył natomiast tego, czy umowa łącząca strony została przez pozwanego wykonana nienależycie. Na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia faktu nienależytego wykonania umowy o świadczenie usługi zastępstwa procesowego przez pozwanego.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie ustalony został na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony postępowania oraz znajdujących się w aktach VIII GC 232/09, a także zeznań świadków oraz stron (z wyjątkiem tej części, w której uznano je za niewiarygodne, co wskazano w dalszej części uzasadnienia). Sąd nie powziął wątpliwości co do prawdziwości powołanych dokumentów, zaś strony również nie zgłaszały zarzutów co do waloru dowodowego. Pozwany M. M. (1) zgłaszał jedynie zastrzeżenia co do daty przesłania powodowi maila zawierającego zastawienie kosztów procesu w przypadku przegrania apelacji. Zastrzeżeń powyższych nie sposób podzielić chociażby z uwagi na ich bardzo ogólny charakter. Pozwany, nie kwestionując ani treści wiadomości, ani faktu jej przesłania powodowi, podnosił jedynie, że nie mogło nastąpić to w dniu 15 listopada 2010 r., gdyż w jego kancelarii w żadnym komputerze nie ma wiadomości wychodzącej do pozwanego w dniu 15 listopada 2010 r. Twierdząc jednocześnie, że przesłanie wiadomości mogło mieć miejsce w lipcu nie przedłożył żadnego dowodu na tę okoliczność.

Sąd nie uwzględnił wniosku powoda o przesłuchanie świadka M. P. uznając, że dowód ten nie przyczyni się do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Świadek ten został zgłoszony na okoliczność posiadania wiedzy o wykonywaniu robót dodatkowych, nie objętych znajdującymi się w aktach kontraktami, co do systemu wynagradzania oraz okresu wykonywania robót w Norwegii. Strona powodowa zmierzała w ten sposób do wykazania, że w przypadku prawidłowego złożenia wniosków dowodowych w sprawie VIII GC 232/09, jej powództwo mogłoby być uwzględnione w całości (protokół rozprawy z dnia 5.04.2017 r. k. 213 -214). Zauważyć jednak trzeba, że po pierwsze, system wynagradzania świadków (pracownika powoda) nie oznaczał automatycznie tożsamego systemu wynagradzania w relacji między powodem a S. J.. Po drugie, powód nie przedstawił rozliczenia według stawki godzinowej, powołując się w pozwie na inną zasadę, a mianowicie wysokość wynagrodzenia należnego S. J. pomniejszoną o 10%. Po trzecie, w apelacji od wyroku Sądu Okręgowego w sprawie VIII GC 2332/09 nie zakwestionowano ustaleń faktycznych, wedle których rozliczanie stron następowało na podstawie § 4 umowy ramowej; nie był też przedmiotem zarzutów zakres prac wykonanych przez powoda.

Zdaniem powoda pozwany umowę o świadczenie usługi zastępstwa prawnego wykonał nieprawidłowo, co skutkowało przegraniem przez niego sprawy co do kwoty 228.921 zł . Powód zarzucił w pozwie uchybienia zarówno procesowe, (w następstwie których apelacja została odrzucona), jak i uchybienia pozwanego związane z niezłożeniem w toku procesu wymaganych stanem sprawy wniosków dowodowych. Powód upatrywał nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwanego M. M. (1) w dwóch aspektach; pierwszy z nich polegał na niezgłoszeniu już w pozwie wniosku o przesłuchanie trzech świadków, a mianowicie A. Z., M. P., S. M. (1); drugi zaś aspekt przejawiać się miał w niepoinformowaniu powoda o tym że termin do uiszczenia opłaty od apelacji upływa po tygodniu od doręczenia odpisu postanowienia ostatecznie oddalającego wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych.

Odnośnie pierwszej z wymienionych kwestii tj. niezgłoszenia wniosku dowodowego o przesłuchanie świadków już na wstępnym etapie postępowania Sąd orzekający w niniejszej sprawie przede wszystkim zwrócił uwagę na fakt, że w odniesieniu do świadka A. Z. powód R. N. sam przyznał, będąc przesłuchiwanym w toku postępowania w charakterze strony, że to strona pozwana czyli S. J. zgłosił A. Z. w postępowaniu w sprawie VIII GC 232/09 jako świadka, później zaś wniosek ten został cofnięty; zgłoszenie tego świadka przez powoda było reakcją na rezygnację z jej przesłuchania przez S. J.. Takie okoliczności wynikają zresztą wprost z akt sprawy o sygn. VIII GC 232/09 (pismo pozwanego k. 416). Co więcej, wynika z nich także, że świadek A. Z. była zatrudniona u S. J. dopiero od 1 czerwca 2008 r., tym samym nie mogła mieć wiedzy na temat okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia tej sprawy (pismo pozwanego k.470). Odnośnie dwóch pozostałych świadków, a mianowicie M. P. i S. M. (1) również z zeznań samego powoda wynika, że na samym początku współpracy pozwany M. M. (1) rozpytywał o dowody z dokumentów i wówczas nie zostały spisane żadne dane dotyczących ewentualnych świadków. Jak twierdził powód nie wskazywał żadnych danych z uwagi na dużą liczbę pracowników, którzy mogli złożyć zeznania. Na taki przebieg współpracy wskazywał też pozwany M. M. (1) twierdząc, że na wstępnym etapie postępowania powód opierał swoje żądanie jedynie na dokumentach w postaci faktur i z tego właśnie powodu w pozwie nie zgłosił wniosku o przeprowadzenie dowodu z zeznań żadnych świadków. Z korespondencji elektronicznej z dnia 3 marca 2010 r., złożonej do akt niniejszej sprawy wynika ponadto, że świadkowie ci faktycznie wskazani zostali dopiero w marcu 2010 r. Niewątpliwie miało to miejsce po rozprawie z dnia 25 lutego 2010 r., na której przesłuchiwany był świadek M. J.. W treści tej korespondencji sam R. N. wskazał zresztą, podając dane świadków, że są to świadkowie „na okoliczność zeznań M. J.”. Powyższe potwierdza, że w istocie zgłoszenie dowodu z zeznań tych świadków stanowiło reakcję powoda R. N. na treść zeznań świadka M. J.. Na takie okoliczności wskazywała również w niniejszym postępowaniu świadek A. K., która w dniu 25 lutego 2010 r. reprezentowała powoda na rozprawie w zastępstwie M. M. (1). Za znamienne w tym względzie uznać trzeba także to, że okoliczności na jakie mieli być przesłuchani ci dwaj świadkowie dotyczyły prac dodatkowych i jak to określał R. N. „pracowania wyłącznie na godzinówkach”. Okoliczności te niewątpliwie nie odnosiły się do samych rozliczeń między powodem a pozwanym. Tymczasem to właśnie zasady rozliczania między stronami tj. między R. N. a S. J. w ramach umowy nr (...) z dnia 2 maja 2006 r były istotne dla rozstrzygnięcia, nie zaś warunki pracy i płacy na jakich zatrudnieni byli pracownicy powoda. Przesłuchany już w niniejszej sprawie świadek S. M. (2) zeznał, że nie miał żadnej wiedzy na temat rozliczeń stron, a nawet roli jaką pełnił S. J. wobec R. N.. Świadkowi nie było wiadomo nic na temat sposobu rozliczana powoda z kontrahentami, wykonywania robót zlecanych R. N. przez S. J. i jakichkolwiek relacji pomiędzy R. N. i S. J..

Niezależnie od powyższego, przy przyjęciu, że świadkowie mieliby zeznawać na okoliczność samego rozliczenia - na podstawie roboczogodzin - pomiędzy R. N. i S. J., brak było podstaw do zgłoszenia dowodu z ich zeznań już na etapie wstępnym. W pozwie bowiem R. N. wcale nie powoływał się na taki sposób rozliczania ze S. J.. Żądanie swoje opierał na tym, że wystawiane przez niego faktury opiewać miały na 90 % wynagrodzenia otrzymywanego przez S. J. od jego zleceniodawców. Nie wskazywał w ogóle na uzależnienie wysokości wynagrodzenia od liczby przepracowanych godzin. Tym samym nie było wówczas potrzeby zgłaszania świadków, którzy mieliby potwierdzać okoliczności, które nawet nie zostały przytoczone w pozwie. Takie okoliczności zostały zgłoszone przez powoda dopiero w piśmie z dnia 25 marca 2010 r. (k. 465 akt VIII GC 232/09), stanowiącym odpowiedź na zobowiązanie Przewodniczącego i tym samym ewentualnie dopiero w tym czasie zaktualizowała się potrzeba powołania tych świadków. Zgłoszenie dowodu z zeznań świadków na późniejszym etapie postępowania nie może być zatem uznane za nienależyte wykonanie zobowiązania.

Odnośnie drugiego z aspektów nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwanego M. M. (1), a mianowicie co do braku informacji o upływie terminu do uiszczenia opłaty od apelacji Sąd dał wiarę w tym zakresie zeznaniom powoda R. N. co do tego, że rzeczywiście nie został on pouczony przez M. M. (1) reprezentującego go wówczas w postępowaniu o sygn. VIII GC 232/09, iż termin do uiszczenia opłaty upływał w dniu 5 listopada 2010 r., a zatem po tygodniu od dnia doręczenia odpisu postanowienia o ostatecznym oddaleniu jego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Zdaniem Sądu przemawia za tym przede wszystkim treść korespondencji elektronicznej z dnia 2 listopada 2010 r., jaka została wystosowana przez pozwanego do powoda, w której wskazano, że niebawem R. N. otrzyma wezwanie do uiszczenia opłaty. W ocenie Sądu nie zasługują na wiarę wyjaśnienia strony pozwanej, wedle których opłata nie została wyliczona już w tym e –mailu z uwagi na obawy co do ewentualnej omyłki i konieczność dochowania należytej staranności w tym zakresie. Samo wyliczenie opłaty nie powinno zająć, nawet przy kilkakrotnym sprawdzeniu, więcej niż 5 minut, nie było zatem przeszkód, ażeby już w pierwszej wiadomości taką informację zawrzeć. Nie tłumaczy również takiej treści e- maila podniesiony przez pozwanego fakt, że co do zasady doradzał klientowi, że bezpieczniejsze jest opłacenie apelacji w kasie sądu, nie zaś przelewem bankowym. Z korespondencji, jaką strona powodowa dołączyła do akt niniejszej sprawy wynika, że w innych prowadzonych przez pozwanego na zlecenie powoda sprawach pozwany wskazywał zarówno rachunek bankowy sądu, na który należy uiścić opłatę, jak również termin, w którym należało właściwej opłaty dokonać. Sąd zwrócił przy tym uwagę na fakt, że takie pouczenia dotyczyły nie tylko spraw, w których konsekwencje związane z ewentualną omyłką w podaniu numeru rachunku polegały na konieczności ponownego wniesienia pisma, (jak w przypadku uiszczenia opłaty od pozwu), ale także np. sprawy, w której należało uiścić opłatę od zażalenia, które w przypadku nieopłacenia podłego odrzuceniu.

Za taką oceną e-maila z dnia 2 listopada 2010 r. przemawiają także zeznania świadka W. S. (1), który podał, że z jego rozmów z pełnomocnikiem strony przeciwnej wynikało, że klient M. M. (1) nie opłaci apelacji, stad zainteresowany jest wcześniejszą spłatą należności, która została zasadzona wyrokiem Sądu I instancji z dnia 13 maja 2010 r. w sprawie VIII GC 232/09. Użycie w trakcie negocjacji czasu przyszłego, mimo że rozmowy były prowadzone, jak należy wnioskować, już po upływie terminu do wniesienia apelacji dowodzi, że jeszcze na tym etapie postępowania M. M. (1) spodziewał się wezwania ze strony sądu do uiszczenia opłaty od apelacji. Za niewiarygodne uznał zatem Sąd zeznania świadka A. K. oraz pozwanego co do tego, że pouczono powoda o terminie do uiszczenia opłaty od apelacji, w szczególności dacie początkowej biegu tego terminu, liczonej od chwili otrzymania odpisu postanowienia oddalającego wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.

Zauważyć trzeba, że inny świadek K. M. nie uczestniczyła w spotkaniu, podczas którego miały być udzielane tego rodzaju pouczenia, a jej przebieg znać miała jedynie z uwagi na korzystanie z pomieszczenia, w którym miała być prowadzona rozmowa stron. Znaczny upływ czasu od opisywanych zdarzeń i brak bezpośredniego zaangażowania świadka w tej sprawie, jak również fakt, iż pozwany prowadził kilka spraw powoda podaje w wątpliwość fakt zapamiętania treści prowadzonej wówczas rozmowy.

Opisane wyżej zaniechanie prawidłowego pouczenia powoda o biegu terminu do uiszczenia opłaty od apelacji nie miało jednakże wpływu na dalszy bieg sprawy i w konsekwencji na wynik postępowania. Z całego materiału dowodowego wynika bowiem, że pozwany w istocie nie zamierzał uiścić opłaty od apelacji, przede wszystkim z uwagi na brak środków. Za przyjęciem takiego wniosku przemawia przede wszystkim okoliczność, że jeszcze w korespondencji z dnia 15 listopada 2010 r., którą złożył do akt sam powód, pozwany wskazywał powodowi zestawienie kosztów apelacji w przypadku ewentualnej przegranej. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na fakt że już w piśmie z 18 listopada 2010 r. pozwany zwracał się do pełnomocnika strony przeciwnej (W. S. (1)) o zapłatę kwoty zasądzonej wyrokiem Sądu I instancji z dnia 13 maja 2010 r. Oczywiste jest, że skierowanie takiego pisma do pełnomocnika strony przeciwnej poprzedzone musiało być rozmowami, czy prowadzonymi w sposób bezpośredni, czy telefonicznie oraz dokonaniem uprzednich ustaleń przez samego pełnomocnika strony przeciwnej z jego klientem. Podobnie, nie sposób przyjąć, by prowadzenie tego typu negocjacji przez M. M. (1) nie było wcześniej skonsultowane z samym powodem. Biorąc zatem pod uwagę tak krótki odstęp czasowy pomiędzy datą, kiedy pozwany przedstawiał powodowi ewentualne koszty w przypadku przegrania sprawy w postępowaniu odwoławczym, a momentem, w którym pozwany przedstawił decyzję o gotowości przyjęcia należności zasadzonych wyrokiem Sądu I instancji, stwierdzić należało, że to sam powód zrezygnował ze składania środka zaskarżenia, godząc się na przyjęcie kwoty zasądzonej w wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie w sprawie VIII GC 232/09. Zestawienie dat ww. dwóch pism pozwanego nie pozwala uznać za wiarygodne twierdzeń powoda, jakoby dopiero po informacji o przeoczeniu terminu do opłacenia apelacji pozwany zadeklarował podjęcie starań o szybką zapłatę kwoty zasądzonej wyrokiem Sądu I instancji.

Zaniechanie kontynuowania postępowania przed Sądem II instancji koresponduje także z sytuacja finansową powoda, której odzwierciedleniem były liczne wnioski o zwolnienie od kosztów sądowych. W sytuacji, w której wskazane w nich dane odpowiadały rzeczywistemu stanowi rzeczy nie sposób podzielić stanowiska powoda, jakoby nie miałby trudności z zebraniem środków na pokrycie opłaty od apelacji.

Niezależnie od przytoczonej argumentacji nie zostały spełnione pozostałe przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego M. M. (1), a mianowicie nie wykazano szkody, jak również związku przyczynowego między ewentualną szkodą a zaniedbaniem pozwanego. Powód nie wykazał, że w istocie należna była mu kwota ponad tę, zasądzoną wówczas przez Sąd Okręgowy w sprawie VIII GC 232/09, tj. 228.921 zł. Już w postepowaniu toczącym się pod sygnaturą VIII GC 232/09 na rozprawie w dniu 25.02.2010 r. Przewodniczący zadawał pytania odnośnie sposobu wyliczenia dochodzonej kwoty 322.833,49 zł; powód zmieniał stanowisko w tym zakresie, nie potrafiąc przyporządkować dochodzonej kwoty do poszczególnych należności z faktur. Podobnie, w niniejszym postępowaniu powód określił wysokość odszkodowania jako różnicę pomiędzy kwotą dochodzoną w postepowaniu w sprawie VIII GC 232/09, a kwotą zasądzoną wówczas przez Sąd I instancji, mimo iż w istocie różnica ta (291.466,81 zł) przewyższa wartość przedmiotu sporu w rozpoznawanej sprawie (228.921 zł) .

Brak jest dostatecznego materiału dowodowego do przyjęcia, że taka właśnie kwota należna była powodowi z tytułu usług świadczonych na rzecz S. J.. Nie potwierdzają jej ani dokumenty zebrane w niniejszej sprawie, ani też materiał dowodowy zebrany w sprawie VIII GC 232/09. Jak wynika z zeznań świadków, w szczególności świadka A. K., powód miał problem ze zweryfikowaniem wysokości należności dochodzonej od pozwanego S. J..

Brak też jest podstaw do przyjęcia, że złożenie apelacji przez pozwanego doprowadziłoby do uzyskania wyroku w pełni uwzględniającego żądania powoda. Zauważyć należy, że przyczyną, dla której Sąd I instancji w sprawie VIII GC 232/09 oddalił w pozostałej części powództwo R. N. było uznanie, że faktury przez niego wystawiane opiewały na 100% należności, wskazanych w fakturach wystawianych przez S. J.. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku przyjął, że rozliczenie stron następowało na podstawie § 4 umowy ramowej nr (...) z dnia 2 maja 2006 r. W apelacji wywiedzionej przez powoda nie zakwestionowano tego, że rozliczenie miało nastąpić na podstawie § 4 umowy, nie powoływano argumentacji, która zmierzałaby do wykazania, że w istocie strony rozliczały się w inny sposób, niż przyjął to Sąd I instancji, a mianowicie w oparciu o system godzinowy. Zakwestionowano jedynie ustalenia, iż faktury opiewały na 100% wynagrodzenia otrzymywanego przez pozwanego S. J. od norweskiego kontrahenta. Tymczasem te okoliczności, a mianowicie sposób wystawiania faktur i wysokość kwot w nich ujętych, nie miały być przedmiotem zeznań świadków. W konsekwencji nawet zgłoszenie dowodu z zeznań świadków i przeprowadzenie tych dowodów w postepowaniu odwoławczym nie mogłoby zmienić biegu sprawy. W apelacji zarzucono co prawda nieprawidłowy zwrot pisma, zawierającego wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, jednakże nie wykazano jakie dokładnie konsekwencje miało to dla rozstrzygnięcia Sądu I instancji; nie powoływano argumentacji, wedle której przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków mogłoby doprowadzić do innego rozstrzygnięcia. W tym miejscu zwrócić należy uwagę na fakt, że nawet w przypadku uznania za uzasadniony zarzutu odnoszącego się do bezpodstawnego zwrotu pisma zawierającego wniosek o przesłuchanie świadków, ja również w przypadku jego ponowienia (ustnie) na rozprawie wniosek ten musiałby być uznany za spóźnione w świetle obowiązujących wówczas, bardzo rygorystycznych przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych (art. 479 ¹²i nast. k.p.c).

Sąd rozpoznający tę sprawę zauważył również, że Sąd Okręgowy w sprawie VIII GC 232/09 nie zakwestionował wcale ustalenia, że pracownicy powoda rozliczani byli według stawek godzinowych jednakże przyjął, że nie było to równoznaczne z takim sposobem rozliczania przez strony procesu tj. przez R. N. i S. J.. Ta zaś argumentacja Sądu, wyczerpująco przytoczona w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 maja 2010 r., nie została w apelacji podważona, a to właśnie ona miała istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Ubocznie zatem jedynie zauważyć trzeba, że nawet przy podzieleniu argumentacji strony powodowej, że strony miały rozliczać się według stawki godzinowej, brak było jakiegokolwiek materiału, który pozwalałby na dokonanie takiego rozliczenia i uznanie, że faktury wystawione przez powoda opiewały na kwoty stanowiące iloczyn stawki godzinowej i liczby przepracowanych godzin. Z zeznań świadków i samej strony wynika, że liczba godzin była przekazywana ustnie ewentualnie przekazywana na bliżej nieoznaczonych kartkach. Dokumenty dotyczące tej kwestii nie zachowały się jednak, a zatem nie sposób byłoby obecnie wyliczyć ewentualnie należności powoda w oparciu o stawki roboczogodzin. Z tych też względów nie można przyjąć, że powództwo R. N. mogło być uwzględnione w większym zakresie.

Reasumując, z uwagi na przedstawione argumenty brak było podstaw do uwzględnienia powództwa odszkodowawczego wobec pozwanego M. M. (1). W konsekwencji, skoro pozwany M. M. (1) odpowiedzialności nie ponosi, to tym samym nie wchodzi w rachubę odpowiedzialność ubezpieczyciela za ewentualne szkody wyrządzone w następstwie działania lub zaniechania ubezpieczonego M. M. (1) w związku z wykonywaniem tych czynności.

W związku z tym powództwo oddalono wobec obydwu pozwanych.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu zawarte w pkt II i III sentencji wyroku oparto na przepisach art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 108 k.p.c. Na przyznane od powoda na rzecz każdego z pozwanych koszty składa się kwota 17 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 14.400 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika, ustalone zgodnie z § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800), w brzmieniu obowiązującym przed zmianami wprowadzonymi przez Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2016 r. poz. 1668), zgodnie z § 2 tego Rozporządzenia.